Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 AĞUSTOS 1995 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER Karanlığı Aşmak... JALE StNAR Ressam D ün nasılsa bugün öyle... Bugün nasılsa yann öyle... Ülkemiz için, ne koıkunç! Hıç bır şey değişmiyor Çokürkütücü. Yı- ğınla insan hâlâ olayın derinli- ğ-m kavrayamarmşlardır. Acabaonlannha- > ata verdikleri anlam nedir? Düşünmeksizin \ışıyorlar ve hayatın anlammı anyorlar!... Sevgiye dayalı yaşam öğretisi ve eğitim be- nı çok ilgilendıriyor. Özümüzde yatan dü- şünselliğı hayata geçirebilmeyı öğrenmek çok önemli. Engizisyon, giyotinle kafanın gövdeden aynlması ve sa\aş... Aklımla de- ğıl, bütün varhğımla anladım ki ınsanlıgın ve ilerlemenin hiç bir kuramı böyle cinayetleri haklı çıkaramaz. Ve beni çelîşkiyc düşüren şey, bir insanm ne için yaşadığını anlamak- sızın ölmesıdir. Karanlık ınsanı aşmak çok okumuş olmakla sınırlanma7. Aydın böyle- sine denmez. Aklın sınırsız gelişebileceğıni görmek... AkJı ve zekâv ı. baskılardan ve ön- yargılardan annıp kesın özgürlüğe kavuştu- rabilmek. Ve sevgıyle yaklaşabılmek. tnsa- nı asla sömürmemek. İnsanı mutsuzluktan uzaklaştınp ınsanlık onuruna eriştirmek Hoşgörüye sahip olmak. Süreklı değışerek gelişmeyı ıstemek. Kendını a^abılmek. Ya- ratıcı >aşam kurallan edinebılmek. Insana yapılan haksızlığa, baskılara, zorbalıklara. eşitsizlıklere, şıddete \e kısacası insanı kul- lanmaya, onurunu zedeleyen her şeye isyan etmek. Bunu huy edinmek. Insana önem ver- mek. Hersöylenene inanma saflığır.dan an- nıp. çok yönlü düşünme alışkanlığına yapı- lanmak. tnsanı düşünmeye ve iş görmeye alıştırmak çağımızın en önemli özelliğı ol- malıdır. Yaratıcı güce ve özgürlüğe kavuş- mak. Sosyal ya da ahlaksal aklın süzgecin- den geçmeyen geleneklere körü körüne tes- lım olmamak. Hayır demeyı, değişmezlığe karşıdirenmeytöğrenmek... Insanlann üzün- tülen karşısında susup oturmamak Her in- sana ınsanca bakabilmek, ınsanca söyleş- mek, ınsanlıgın en büyük görevi olmalıdır. Medeni cesaretı ınsan sevgisi ile ele almak, aklın oluşturduğu düşünselîiğe bütünüyle yer vermek ve düşünce özgürlüğüne kavuşmak- la karanlık aşılabilir. Altı yüz yıl süren katı, hiyerarşık düzende aptalcasına laılluk etme- ye ahşmış bır toplumun demokrasiyi benim- seyebileceğı düşünülebilirmi? En büyük en- gel. aile yapımızın değişmeyişidır Ailede demokrasi yok kı ülkemızde oîsun! Ondan sonra da, eve gırrneyen demokrasiyi kalkıp toplumda aramak çok gülünç değıl mi? PENCERE • maKarikatürün Aydınlığı Çok eskiden beri resim sanatında mizaha dönük çizimlere rastlanıyor. Ama karikatür bugünküne yakın biçimiyle hangi . yüzyilda ortaya çıktı?.. 18'inci yüzyılda!.. nın ' * . • . V e r i m s i z l i k , y ö n e t i m z a a f l a r ı , teknolojik gerilik, aşırı borçlanma g i b i , y ı l l a r ı n b i r i k i m i o l a n nedenlerle; KİT sisteminin bugün yaklaşık 1OO trilyon lirayı bulan zararlarını, bir kaynak olarak kabul etsek, bakııt neler yapabili rdik: 90.000 adet kaloriferli konut, 5.OOO adet 12'şer sınıflı çağdaş okul, 553 adet 100 yataklı modern hastane, 1-19O adet 80 kişilik huzurevi, 6.5OO km. asfalt yol, 4.OOO km. çift hatlı demiryolu, 75O-8OO bin hektar sulama şebekesi, 3 adet 600 MW gücünde hidroelektrik santralı Gelin, tıkanan KİT sistemini beraberce aşalım... Devletin, ticaret ve üretim faaliyetleri yerine: Milli Savunma, Adalet, Sosyal Güvenlik, Milli Eğitim ve Sağlık hizmetleri için çağdaş politikalar üretip kaynak ayırmasına destek olalım! Gelin, dünyada saygınlığı artan, ekonomisi sağlıklı biçimde gelişen, güçlü, büyük ve önder çağdaş Türkiye'nin vatandaşı olmanın onurunu hep birlikte paylaşa11m. . Ö z e l l e ş t i r m e : T ü r k i y e ' n i n a y d ı n l ı k g e l e c e ğ i n e g e ç i ş d e m e k t i r . T.C. BAŞBAKANLIK ^ Ö Z E L L E Ş T İ R M E J? l D A R E S İ "* B A Ş K A N L I Ğ l Özelleştirme'ye sahip çıkalım. Daha iyi yaşayalım. "Aydınlanma Çağı!." Karikatürün anayurdu neresi?.. Avrupa!.. "Sanayileşme devrimi" insana ufuklar açtı; bir di- zi sözcük dillerde dolaş- maya başladı: Laiklik.. Demokrasi.. Insan haklarıL Gazeteler demokrasiye dönüşümün vazgeçilmez tutkulanna, karikatürler de gazetelerin vazgeçilmez köşelerine dönüştüler. Toplum, eleştirilemez iktı- darları tarihe gömüyor; kul, akılcılık yolunda yürü- yerek birey kimliğini kaza- nıyor; halk, bir zamanlar kutsal sayılan konularla alay edilmesinin tadını çı- karıyor; karikatürün çizgi- si, yazının tümcelerini aşan bir sanatın gücünü kitlelere duyuruyor; bir yandan burjuvalan öte yandan aristokratları gırgı- ra alan karikatürler. gülüm- semeyle kahkaha üretimi- nin yanında, insanı düşün- dürüp aydınlatan etkiler yaratıyorlardı. • Batı'dauçveren 'Aydın- lanma Çağı' bütün insan- lığı etkileyecek boyutlar taşıyordu. 1789, Fransa'da bir devrimin odak noktası sa- yılıyor; ama, Osmanlı'da "Büyük Yenilikçi Padişah " Üçüncü Selim'in tahta geçtiği yıldır. Türkiye'de karikatürün doğuşuna doğru tarihsel süreç baş- lamıştır. 7839 Tanzimat Fe/man/'nın ardından in- san haklanna doğru açılış. kimı dönemde engellense degerçekleşecek, 1923'te cumhuriyet ilan edilecek- tir. Dünyanın nice ülkesin- deki gibi daha sanayileş- meden 'Aydınlanma'y\ ya- şamak zorundadır ülke- miz... Türkiye'de karikatürcü, ne Reform'u yaşamıştır, ne de Rönesans'\... Resmin günah sayıldığı ve yasaklandığı bir toplu- mun mirasını yüklenmiştir. Buhann keşfi, fabrikala- nn gürültüsü, işçi sınıfının gelişmesi, Descartes'ın çıkışı, krallığın yıkılışı, Vol- taire'in yazılan, hep uzak ülkelerde yaşanmış bir ta- rihin kulağa yansıyan ses- leridir; Anadolu'nun geç- mişinde ne Duumier var- dır ne de Toulouse Laut- rec... Ikinci Abdülhamit'in is- tibdadı, tarımsal üretimin bile ilkel düzeylerinde ya- şayan imparatoriuk top- lumlarının umurunda de- ğıldir. Oysa iki sanat, karikatür ile roman 'Aydınlanma Devrimi'ne en çok gerek- sinmesi olan ikı türdür. Yanşa bu kadar geriden başlayan Türk karikatürü, nasıl oldu da 20'nci yüzyıl- da önefırladı?.. • Ülkemizde karikatür sa- natı en büyük atılımını 1950'liyıllardayaptı... Neden?.. Birkaç nedeni var. Ikinci Dünya Savaşı so- na ermişti, Avrupa ile iliş- kiler yeniden başlamış, yollar açılmıştı; kitaplar, dergiler, resim ve karikatür albümleri geliyor, Türkiye evrensel soluğu cığerleri- ne çekiyordu. Demokrasi adı altında, çokpartili rejimin iktidarta muhalefet çelişkisi, basını canlandırmıştı... Türkiye 1923 Aydınlan- ma Devrimi'nin öğretim kurumlannda yetişmiş gençlerin yaratıcılığını der- leyecek bir zamanlamayı yaşıyordu... Çünkü çizgide mizah, ne duyguya dayanır ne de inanca!.. Karikatür akıl ürünü, zekâ türetimidir; eğer eleştirel akıl olmasa, karikatür de olmazdı. Neyimiz var, neyimiz yok, tümünü de 'Aydınlan- ma Devrimi'ne borçluyuz. Romanlannız ve Ansiklopedilerimz yerinde ahnır Tel.554 0804