Katalog

SAYFA CUMHURİYET 17 MAYIS 1995 ÇARŞAMBA 8 DIŞ HABERLER Mc Namara'dan tazminat • ELP\SO(AA)- Yazdıgı kıtapta Vietnam savaşının bir hata olduğunu yazan ABD eski Savunma Bakanı Robert McNamara'ya ülkesinde tepkiler giderek artarken, Vietnam muharibi 4 kardeş eski bakandan 100 milyon dolar tazminat istediler. Dört kardeşin en küçügü 44 yaşındaki Rick Bolanos, McNamara'nın açıklamalannın alçaklığın en üst noktası olduğunu söyleyerek, eski Savunma Bakanı'nın ABD'nin gerçek yurtseverlerinin düştüğü sefaletten çıkar sağlamaya çahşmasımn üzücü olduğunu kaydetti. Bysee'de deyir teslim töreni • STRASBOURG (AA)- Fransa'da Cumhurbaşkanlığına seçılen Jacques Chirac, bugün yapılacak devlet töreni ıle François Mitterrand'dan görevı devralacak. Jacques Chirac, 7 Mayıs Pazar günü yapılan seçimlerin ikınci turunda. Sosyalist aday Lionel Jospin önünde, yüzde 48'e karşı yüzde 52 oranında bir üstünlük sağlamıştı. Jacques Chirac'ın görevi devraldıktan sonra, Dışişlen Bakanı Alain Juppe'yi Başbakanlık görevine ataması bekleniyor. Somali'de iç savaş tehdidi • MOGADtŞU(AA)- Somali'nin başkenti Mogadişu'nun kuzeyini kontrol altında tutan kabile lideri Ali Mehdi Muhammed, başkentte iç savaş tehlikesinin yaşandığını belirtti. Ali Mehdi Muhammed yaptığı açıklamada. başkentin kuzeyı ile güneyini ayıran yeşil hattın kapatılması durumunda başkentte iç savaşın kaçınılmaz olacağını söyiedi. 'Alman poüsi işkence yapıyop' • BONN(AA)- Uluslararası Af Örgütü, Alman polisini, "özelIikJe yabancılara işkence uygulamak" ile suçladı. Orgüt tarafından yayımlanan raporda, Alman Emniyet Teşkilatı mensuplannın, Ocak 1992 ileMart 1995 tarihleri arasında 600'den fazla dayak ve işkence vakasına kanştıklan belirtildi. Raporda, sadece Berlin polisınin, başta Vietnamlı olmak üzere, Arap, Iranlı ve diğer yabancılara yönelik 72 işkence olayına kanştığının belirlendiği kaydedildi. Moskova'da dinlenmedi' • MOSKOVA(AA)- Başbakan Tansu Çiller'in Moskova'da kaldığı otelde Ruslar tarafından gizli cihazlarla dinlenmeye çalışıldığı yolunda Tûrk basmında çıkan haberler, Rus ıstıhbaratı tarafından yalanlandı. İç ve dış istihbarat görevi yapan Rusya Federasyonu Federal Güvenlik Servisi tarafından Anadolu Ajansı Moskova Bürosu'na gönderilen yazılı açıklamada, otelin değerli eşyası için kurulan güvenlik sisteminin, söz konusu haberlerde "fantezi düzeyinde abartılarak" verildiği bıldirildi. Nazarbayev G.Kore'de • SEUL(AA)- Kazakistan ve Güney Kore, aralanndaki ilişkileri geliştirme karan aldılar. Güney Kore'nin Yonhap Haber Ajansı, Devlet Başkanı Kim Young Sam ile JCazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in ikı ülke arasındaki ilişkileri geliştirmeye ilişkin olarak bırçok konuyu görüştüklerini bildirdi. Iki devlet başkanı arasındaki görüşmeden sonra yayımlanan bildiride. iki tarafın mevcut dostane ilişkileri ile ticaret, yatınm, kültür ve eğitim alanlannda işbirliğini geliştirme konusunda anlaştıklan belirtildi. Yüce Gerçek tarikatı liderinin tutuklanmasının ardından Tokyo valisinin odasında bombalı paket patladı Japonya terörkıskaemda• Tokyo polisi metro ağına atılan sarin gazının ardından kentin merkezindeki valiliğe gönderilen bombalı paketin patlamasına da engel olamadı. Tarikat lideri parmaklıklar arkasında Matsumoto Hazırar 1994 sann gazı satOmsı | 16 Mayıs 1995 PASİFİK OKYANUSU Z Japon Denizı Yüce Gerçek tarikaünın 130 kadar tesisine dün sabah büyük bir operasyon düzeoleyen Japon polisi, tarikaün kunıcmu ve lideri Asahara'vı yakalamayı başanh. Dış Haberler Servisi - Japonya 20 martta Tokyo metrosuna gerçekleştirilen zehirli gaz saldınsının ya- rattığı korkuyu üzerinden atmaya çalışırken, Tokyo valiliğine gönderilen bir pa- ketin patlaması sonucu ye- niden terörle yüz yüze gel- di. Patlamanın Yüce Gerçek tarikatının lideri Şoko Asa- haranın tutuklanmasının hemen arkasından meydana gelmesi misilleme olasılığı- nı arttınyor. Tokyo valiliği görevine geçen ay başlayan Aoşi- ma'nın ofisine göndenlen bombanın patlaması üzenne 2 kişi yaralanırken, Tokyo konferans merkezinde bulu- nan vali, saldından yara al- madan kurtuldu. Polis yetkilileri ve Aoşi- ma'nın yardımcılannın Re- uters'e yaptıklan açıkla- malarda yaralılann bir hiz- metçi ile bir temızlik görev- lisi oldukları ve durumlan- nın hayati tehlike taşımadı- ğı bıldınldı. Masaaki Utsumi adlı 44 yaşındaki hizmetçinin pake- ti açmak ısterken çıkan pat- lamada sol elınin ve sağ baş parmağının koptuğu, te- mizlik görevlisinin ise du- rumunun ağır olmadığı bil- dirildi. Liderlerinin tutuklanma- sının ardından 10 binden fazla müridi olan Yüce Ger- çek tarikatının yeni gaz sal- dınlan ve çeşitli terör ey- lemlerine girişmesini engel- lemek için yoğun güvenlik önlemleri alan Japon polisi bu önlemlere karşın Tok- yo'nun merkezinde bulunan valiliği bile koruyamazken. halk saldınlann sürmesın- den korkuyor. Asahara tutuklandı Tokyo Metrosu'nda 12 kışinin ölümü, 5 bin 500 ki- şinin hastalanmasıyla so- nuçlanan gaz saldınsının ar- dından sekiz haftadır aran- makta olan Asahara, tarika- tın Fuji Dağı eteklerindeki Kamikuşıki köyünde bulu- nan tesislerinde ele geçiril- di. Cinayet suçundan tutuk- lanan tarikat liderinin sade- ce 1 metre yüksekliğindekı gizli' bir odada medıtasyon yaparken bulunduğu açık- İandı. Tokyo Şehri Polis Daire- si Başkanı Yuldhiko Inoue. dün bir basın toplantısı dü- zenleyerek gerçek adı Çizuo Matsumoto olan 40 yaşın- daki Yüce Gerçek tarikatı- nın liderinin cinayet ve cina- yete teşebbüs şüphesı ile tu- kuklandıgını açıkladı. Japonya Başbakanı Tomi- khi Muravamada avnı saat- lerde düzenlediği diğer bir basın toplantısında. "Japon halkını mart sonundan beri endişelendiren soruşturma sonunda tamamlandr dedi Tarikat üyelerinin ellerinde halen öldürücü gaz bulun- ması olasılığı bulunduğunu açıklayan Murayama ülke çapında 80 bin ek güvenlik gücünün yenı terörist saldır- lan önlemek için görevlen- dirildiğini söyiedi. NHK televizyonu ise nor- mal yaymını keserek güven- lik güçlerinin çeşitli bölge- lerde, Aum tarikatına ait 130 binaya operasyon yap- tıgını, en önemli operasyo- nunsa Fuji Dağı'nın etekle- Mültinıilyarder tarikat lideri Dış Haberler Servisi - Yüce Gerçek tarikatının kurucusu ve lideri Şoko .Asahara 2 Mart 1955 tarihinde bir hasır ustasının oğlu olarak güney Japonya'daki Kyoşu Adasf nın Yatsuşıro köyünde dünyaya geldi. Kendisine milyarlarca dolarlık bir imparatorluk kuran Asahara. ailenın yedinci çocuğu olarak doğduğunda sol gözü neredeyse hiç görmüyordu. Tutuklandığında 1.5 milyar dolarlık bır servete sahip olan Asahara, 6 yaşına geldiğinde körler için kurulmuş bir yatılı okula gönderildi. 19 yaşına geldiğinde akupunktur uzmanı olarak okuldan aynldı. Tokyo Üniversitesı'nde siyasal bılgiler okumak için sınavlara girdi, fakat başanlı olamadı. 1978 yılında kansı Tomoko ıle evlendi. Kansından dört kız ve ıki oğlan çocuğu oldu. Asahara üniversite sınavlannda başarısız olunca. kansı Tomoko'nun aılesinın yardımıyla Tokyo'nun güney kesiminde bir akupunktur dükkânı açtı. Iş hayatında başanlı olan Asahara, dükkânını genişleterek Çin'den ithal ettiği bazı ilaçlan hastalanna satmaya başladı. 1982 yılında romatızma ve diğer kronik ağn çeken hastalara yılan derisi, havuç ve sirke kanşımı sahte bır ilaç satmaktan suçlu bulunarak tutuklandı. 200 bin yen para ve meslekten men cezası karşılığında serbest bırakıldı. Hindistan'a yolculuklar yaptı. 1984 yılında bu sefer yoga öğretmeni olarak Tokya'ya geri döndü ve kendi yoga okulunu açtı. Himalayalar'da Buda'nın kendi vücudunda yeniden canlandığını öne sürerek Aum Şinscnnokai tankatını kurdu. Tarikat liderinin Budıst fıkirlerine karşın Hint tannsı Şiva'ya tapıyordu. Mürit sayısının artmasıyla 1987 yılında bugünkü ismini alan tarikat. 1989 yılında Tokyo hükümetinden kayıtlı dinı grup statüsü almayı başardı. Asahara ve müritleri 1990 yılındaki seçimlere katıldılar. fakat başarılı olamadılar. Kıyamet gününün 1990"lann sonundan önce çıkacak bir savaşla geleceğini öne sürdü ve silahlanmaya başladı. Son yıllarda tüfek üretimine başladı, Rusya"dan bır savaş helikopteri satın aldı, kimyasal ve biyolojik silahlar üzerinde çalışmalara ginşti. rindekı Kamikuşiki köyün- de, Aum'un önde gelen lı- derlerinden Şoko Asaha- ra'nın sığındığı bır binaya dûzenlendiğini haber verdi. NHK. haberinde tarikat liderinin ikı kat arasına giz- lenmiş odasının polis tara- fından 4 saat süren bir araş- tırma ile bulunduğunu. po- lisin binanın girişinde ve içerisinde bulunan bazı çe- lık kapılan kaynakla dele- rek açmak zorunda kaldığı- nı duyurdu. Asahara'nın üzerinde mor bir giysi ile kurşun geçirmez bır araca bindirilerek Tokyo Polis Merkezi'ne götürülmesini canlı olarak yav ımlayan te- levızyon. tarikat liderinin sağlık muayanesinden geç- meyı kabul etmediğini ve sağlıklı olduğunu öne sür- düğünü söyiedi. Ote yandan polisin baskın sırasında daha önce tutukla- ma emri çıkanlan 40 münt- ten 14'ünü ele geçirdıği açıklandı Yüce Gerçek-Aum tari- katının lideri Şoko Asahara, 20 mart tanhınde Tokyo Metrosu'na düzenlenen sa- ringazı saldınsı ile ilgisi bu- lunmadığını savundu. Polis sözcüsü. Asaha- ra'nın, 20 mart tarihinde Tokyo Metrosu'na düzenle- nen ve 12 kişinin ölümüyle 5 bin 500 kişinin zehırlen- mesine yol açan sarin gazı saldınsının düzenlenmesıy- le ilgisi bulunmadığını açık- ladığını belirterek. "Benim gibi bir kor nasıl olur da böy- le bir işe kalkışabilir" de- diğini kaydetti. KUDLS SORUNU îsraiPe sert tepki Dış Haberler Servisi - Israil'in Yahudi yerleşimci- ler için yerleşım merkezle- ri kurmak üzere Doğu Ku- düs'teki 53 hektarlık arazi- yi kamulaştırması büyük tepki topladı. Türkıye, Av- rupa Birliğı (AB). Rusya ve pek çok Arap ülkesi Isra- il'in söz konusu araziye el koymasını eleştirirken, Bir- leşmiş Milletler (BM) Gü- venlik Konseyi'nde önceki akşam lsrailMn karan tartı- şıldı. BM Güvenlik Konse- yi'nde önceki akşam yapı- lan toplantıda, 'işgal altın- daki Arap topraklan' ko- nusu ele alındı. Toplantıda söz alan Türkiye'nin BM Daimi Temsilcisi Büyükel- çi tnalBatu, Israıl hüküme- tınin gırişimının 'İlkeler Deklarasyonu'nun ruhuna. Güvenlik Konseyi kararla- nna ve 4. Cenevre Konvan- sıyonu'na aykm olduğunu söyiedi. Büyükelçi Batu, Is- rail hükümetine karannı ge- ri alması çağnsında bulun- du. Mısır. Suriye gibi Arap ülkelen, Avnıpa Birliğı ve Rusya da tsrail'ın kamulaş- tırma karannı geri almasını istediler. Mısır, tsrail'in Ku- düs'te bazı topraklara el koymaktan vazgeçmemesi ve nükleer programını sür- dürmesı halinde, Arap ül- kelerinin bu ülkeyle ilişki- leri normalleştirme yolun- da almış olduklan önlem- leri dondurabilecekleri uya- nsındabulundu. İsrail hükümetinin Yahudi verleşimciler için veni merkezler kunna karan bölgedeki gerginliği artbnyor. KONUK YAZAR / Emekli Büyükelçi İSMAİL SOYSAL Türkiye-Fransa ilişkilerine bakışOsmanh devletinin Batılı büyük devlet- lerle siyasal ilişkileri Fransa'dan başlar. Ka- nuni Sultan Süleyman (Fransızlann deyi- miyle, Muhteşem Süleyman) ile Kral I. François"nun 1525"te kurduklan dostluk. 470 yıl içinde yalnız iki kez (1798'de Na- poh/on'un Mısır Seferi ve 1914-18 Birinci Dünya Savaşı) kazaya uğrar. Ama hemen düzelir. Kurtuluş Savaşı sırasında yeni Tür- kiye'yi 1921'de tanıyan ve onunla Ankara Anlaşması'nı imzalayan ilk Batı devletı 'kadim dost' Fransa olmuştur. Çünkü ikı devletin jeopolitik konumu bunu gerektır- miştir. Öte yandan, Türkiye'nın 3.SefinTden beri çağdaşlaşma sürecinde ilk ve en sürek- li rol oynayan devlet, gene Fransa'dır. Cumhuriyet döneminde Fransa ile ilişki- lerimiz ara sıra sarsıntıya uğramıştır. 1936- 1939 Hatay sorunu, 1973-1984'te Ermenı terörüne Fransa'nın karşı çıkmayışı gibi. Ama her iki olgunun sonunda Türkıye'nin hakkı tanınmıştır. Son 15 yıldır ilişkiler giderek gelişmek- tedir. Bugün Fransa, Türkiye'nin AB ile ya- vaş yavaş bütünleşmesinde olumlu bir rol oynamaktadır. Ülkemize yabancı sermaye yatınmında Fransızlar ön sırada yer almak- tadır. 2. Dünya Savaşf ndan sonra Türki- ye'nin her zaman ABD'nin dümen suyun- dan gitmesınden tedırgın olan Fransa, şim- di Türkıye'ye. Amerikan realitesini kabul etmiş olarak yaklaşmaktadır. Türkiye'nin Ortadoğu'daki konumuna ve rolüne Fran- sa'nın çıkarlan bakımından önem veriyor- lar. Bunun gibi, özellikle Cezayir'deki son gelışmelerden beri, köktendincilik ve terör karşısında Türkiye'nin tutumunun benzeri birdavranış içindedırler. Kürtlernedeniyle Türkiye'nin parçalanmasını değil, onlann Türk sınırlan içinde kişiliklennin tanınma- sını ve soruna siyasal bir çözüm aranması- nı destekliyorlar. Bu bağlamda. Türk Silah- lı Kuvvetleri'ninKuzeylrak'tagiriştiğison operasyon üzerine AB içinde en ılımlı tep- kıyi Fransa'nıngösterdiğıni anımsatmakis- teriz. Fransa son yıllarda Ermenistan devleti- nin Türkiye ile dostluk içinde bölgeye yer- leşmesini, dolayısıyla Türk-Ermeni soru- nunun sona ermesini istediğini gösteren sinyaller vermektedir. Dış sorunlar fazla Türkiye, coğrafyası nedeni>ie, çeşitli din, etnik. kültür ve siyasal rejimlere sahip top- lumlar arasında. dış sorunlan fazla olan bir ülkedir. Bu nedenle, Fransa gibi güçlü ve ilerlemiş devletlerle dostluk ve işbirliğini gelıştirmek zorundadır. Fransa'nın da Tür- kiye ile dostluk ve işbirliğini sürdürme ge- reksinimi vardır. Ekonomikçıkarlannmya- nı sıra Türkiye'nin laik ve demokrarik bir devlet olarak Islam dünyası için bir model kalmasını ister. Aynca Almanya ile birlik- te, AB çevçevesinde kurmaya çalıştığı Av- rupa savunma düzeninde (BABJ Türki- ye'nin rolü olmasından yanadır. Ülkemize sempati besleyen yeni cumhurbaşkanlan Jacques Chirac'ın bu bağlamda ilişkileri- mizi daha da geliştirmek isteyeceğine ina- nıyoruz. Yeter ki Türkiye olarak "Batı bizi parça- iamak istiyor" gibi yersiz kuşkulara kapıl- madan, Atatürk'ün başlattığı çağdaş uy- garlık yolu üzerinde bugün vanlan ve 1990 Parisyasasıylatanımlanan 'DemokrasH-ln- san Haklan* doktrinini iyi yorumlayalım. ABD gibi AB üyelerinin çoğunluğu. özel- likle Almanya, Fransa, Ingiltere bizi yık- mak değil, güçlü tutmak istiyor; çünkü ulu- sal çıkarlan ve dünya güç dengelerinin korunması bunu gerektiriyor. TARİKATIN KRONOLOJİSİ TOKYO (AFP) - Tokyo metrosuna düzenlenen sarin gazı saldınsı ile dikkatleri üzerine çeken ve dün kurucusu cinayet şüphesi ile tutuklanan Yüce Gerçek tarikatının kronolojisi kısaca şövle: Şubat 1984: Şoko Asahara, Tokyo'da Aum Shinsen no Kai adıyla küçük birtankat kurdu. Temmuz 1987: Tarikatın ısmı Yüce Gerçek olarak değiştırildi. Ağîıstos 1989: Tarikat. Japon hükümetı tarafından resmen tanındı. Kasım 1989: Tarikattan şikâyetçı olanlan savunan biravukat. eşi ve 1 yaşındaki çocuğu ile birlikte kayboldu. Şubat 1990: Asahara ve 24 arkadaşı genel seçimlerde hayal kınklığına uğradı. Kasım 1990: Polisin Fujinomıya'daki genel merkez binasına yaptığı baskında. tarikatın avukatı tutuklandı. Temmuz 1993: Tokyo'nun Koto bölgesinde 200 kişi beyaz dumanlardan hastalanarak hastaneye başvurdu. Temmuz 1994: Köy halkının kötü kokudan şikâyetçi olması üzerine polis, Kamikuşiki"deki tarikat tesislerinde arama yaptı. Etrafta sarin gazı yapımında kullanılan madde atıklanna rastlandı. Haziran 1994: Matsumo kentınde 7 kişi sarin gazından öldü 28 Şubat 1995: Kız kardeşini tarikattan kurtarmak isteyen bir kişi Tokyo'da kaçınldı 19 Mart 1995: Osaka polisi. 3 tankat üyesini, bir müridi zorla alıkoymak suçundan tutukladı. 20 Mart 1995: Tokyo metro sistemine sarin gazı atılması sonucu 12 kişi öldü, 5 bin 500 kişi hastalandı. 22 Mart 1995: Tokyo, Şizuoka ve Yamanişi'deki 25 tesis. polis tarafından basıldı. 30 Mart 1995: Metro saldınsı soruşturmasını yürüten polis şefi ağır yaralandı. 19 Nban 1995: Yokohama'daki tren istasyonlanndaki gazdan etkilenen 600 kişi hastaneye kaldınldı. 23 Nisan 1995: Tarikatın "biüm \e teknotoji" sorumlusu, Tokyo merkezinın önünde bıçaklanarak öldürüldü. Tfış BASIN Rusya ve Amerika Moskova'da geçen hafta yapılan zirvede Boris Yeltsin.Başkan Clinton'a Çeçenya'da askeri harekâtın durduğunu söyiedi. Clınton ise bu gerçek dışı beyanı yalanlamayarak sadece "dünyanın Çeçenya bunalımından derin kavgı duyduğunu' belirtti. Çeçenya. Moskova zirvesindeki belki de en önemli sorundu. Clinton, Moskova'da Amerikalılann Rus vahşeti karşısında duyduğu tepkiyı anlatamadı. Kışı merak ediyor: Acaba Ruslar Clinton'u diğer konularda ciddiye aldılar mı? Amerikan ve Rus başkanlan arasında gerçekleştirilen bu altıncı buluşmada ağırlık güvenlik konusuna verildi. Rusya, Banş İçin Ortaklık anlaşmasına (BİO) katılmayı kabul etti. Amenkalılar, böylece Rusya'nın NATO'nun genişlemesine muhalefetinı yumuşatacağını umut ediyor. Ancak Moskova'da şımdilik öyle bir hava yok. Öte yandan Rusya, tran'a nükleer reaktör satışını iptal etmeyı de kabul etmiyor. Başkan> Clinton da Rusya'nın Konvansıyonel Silahlann indinmı Anlaşması (AKK.-\)konusundakı görüşlerini dıkkate aldı. Clinton'un Moskova zırvesinde yumuşak davrandığı söylenebilir. Ama unutmamalı kı Rusya. büyük sorunlan olan bir ülke ve bu sorunlar giderek ağırlaşıyor. Moskova'ya daha fazla baskı yapmak, ülkenin milliyetçilerin kucağına düşmesine yol açabilir. Bu arada Yeltsın'in duruma ne denlı hâkim olduğu da bilınmiyor. Daha demokratik ve güçlü bir Rusya başkanı. Amerika ile daha sağlıklı diyalog kurabilırdi. (13-14 mayıs) BOSNA'DA GÜVENLÎ BÖLGELER 6 Dünyanın doktoru' Korkunç Ebola virüsü. Afrika'dakı yağmur ormanlannda saklandığı köşeden bir kez daha çıkarak insarilann canını almaya başladı. Bilim adamlannı en çok kaygılandıran v irüslerden biri olan Ebola, insan vücudunu hızla ele geçiriyor ve korkunç bir kâbusa dönüşüyor. İç organlan lapaya çeviren, durdurulamayan kanamalara neden olan bu virüs. vücuduna girdiği insanlann yüzde 90'ını öldürüyor. Bu virüsün yayılmasını önlemek için bir koruyucu yok, tedav i etmek için ilaç yok, hatta virüsün hangi hayvandan bulaştığına ilişkin en ufak bir ipucu bile yok. Ebola ve benzeri hastalıklann toplum sağlığma oluşturduğu tehdit. sağlık harcamalannda kesintiye giden gelişmiş ülke yönetimleri için bir uyan olmali. Zaire'de patlak veren son salgın, çok panik yaratacak türden değil, çünkü virüs çok kolay bulaşmıyor. Virüsün Zaire'den çıkarak tüm dünyaya yayılması olasılığı dagöz ardı edilemez. Virüste meydana gelebilecek ufak bir genetik değişiklik. Ebola'nın solunum yoluyla kolayca bulaşabilir hale '. gelmesine, dolayısıyla insanlann hasta ; olduklannı bile fark edemeden virüsü diğer ınsanlara bulaştırmalanna neden olabilır. Gelişmekte olan ülkelerde salgınlann engellenmesi için "acil müdahale ekipleri' kurulmalıdır. 20. yüzyılda 'diinvanın jandarması' rolünü üstlenen ABD için şimdi 'dünyanın doktoru' kimliğini edinmenin zamanıdır. (15 mayıs)