Katalog

SAYFA CUMHURİYET 27 ARALIK 1995 ÇARŞAMBA 14 KULTUR Bir tiyafro yılnım ardmdanDİKMEN GL'RLN UÇARER Tıyatronıu/ ne durumda1 1995 tıyatromuza neler getırdı, neler goturdu' Turk tnatrosunun 1980'Ierdeyıtırmeye başjadığı dııidmızmını, genış bıraçıdan bakacak olursak son yıllarda gıderek daha da tukettıgını »oylemek yanlış mı olur0 Bu durağanlığın tetnel nedenlennı nasıl saptavabıhrız1 Sıyasal çokuntulerden başlavarak tıyatro sanatını zorlayan toplumsal ve ekonomık koşullara \e gıdcrek eğıtım. yaratıcılık altyapı, yonetını gibı bu sanat dalını bütunüyle kapsayan sorunlar zıncırıne ulaşmak mumkun Ne var kı bu yazımn amacı. I995"ın çok oncelenne gıden temel bırtakım »orunları gundeme getırmek tartışmava açmak degıl Geçen yılın çeşıtlı etkınlıkier açısından değerlendırmesını y apmak Tivatro ustalan 1995 kuşkusuz Meüh Cevdet \nda> >ılı olarak ayrı bır anlam taşıyor Çağımız aydını Melıh Cevdet Anday'ın 80 vaş gunu çeşıtlı etkınlıklerle kutlanırken Prof Dr Avşegul % uksel ın de "Yapısalcthkve Bır l ygulanıa: Nlelih Ce\det \nda\ Tivatrusu" kıubı 14 >ıl sonra yenıden yayımlandı Umarız 1996 da ^ uksel'm dıleği gerçeklesir \e Melıh Ce\det Anday'ın sahnelenmemış yapıtlan tıyatrolanmızın repertu\arlanna girer 6 temmuzda yıtırdığımız Azb \esin ustanın 81 vaş gunu de 25 aralık akşamı Azız Nesın \aktı tarafından DtSK'ın de katkılanyla kutlanacak -\y n bır anlam taşıyacak bu ızlence Burada çok kısa olarak Azız Nesın'ın 30yıl önceoyun yazarlıği ıle ılgılı olarak altinı çızdığı bır gerçege değınmekte yarar goruyorum, çunku yerli o\un ve oyun yazarlığı bugun de tartışnıa konusu Azız hlesm. oyun T urk tiyatrosunun 1980'lerde>ıtııme>e başladığı dınamızmını. genış bır açıdan bakacak olursak. son yıllarda gıderek daha da tukettıgını söylemek yanlış mı o!ur° 1995*te sorunlar öncekı vıllardan farklı değıldi. Parasal >orunlar, salonsuzluk, altyapı eksıklığı \e tabıı kı özelhkle odeneklı tıyatrolardakı yönetsel sorunlar. Özel tıyatrolar yıne ekonomik sorunların yanı sıra salon sorunlanyla ıç içe yaşayarak geçirdıler buyılı.T1YATRO yazannı 'çağını yansıtan kişi" olarak tanımlarken şovle dıvordu "Her ulusun vazan çağını kendince. kendi ulusunca ve kendi sınıfınca vansıtacakrırf 1995"ın son gunlcrınde vaşanan bırbaşka onemlı ola> da Nâzım Hikmet'ın tıyatrosunun tartişilmasıydı Nâzım Hıkmet Kultur ve Sanat V'akfı"nın duzenledığı vuvarlak mas>a toplantısı Nâzım Hıkmet'ın tivatro vdpıtlarının dunva olçeğtnde değerlendınlmesı açısından onem tasıvordu Toplantıva bıldınlenvle Avsegul Yüksel \ ılma/ Ona\. Kenan Işık Ozdemir \utku. Refik Erduran \e Zehra İpşıntğlu katıldılar V ıl ıçınde gerek Dev let Tıyatrolarf nda gereksc Şehır Tıyatrolan'nda duzenlerten Ustalara Sayuı etkınlıklen genç seyırcının beğenısını kazanır ılgıyle ızlenırken yıne Şehır Tıvafrolan kapsamında başlatılan sansure uğramış ovunlar dızını. ılk omeğını 'Montserrat' ıle venyordu Buyuk sanatçı Miişfik Kenter. sahnede 40 yılını tek kışilık 3 oyunuııu tekrar sahneleyerek kutladı "Savunma"', "Bir GaripOrhan Veli" ve "Kuva>ı Mfllhe" Hepsı de belleklerden kolay sılınmeyecek yaptmiar Y ıldız Kenter gıbı bır başka değerlı sanatçımız da 1995"te sahnelerde 50 yılını doldurmanm onurunu. zevkını yaşadı Haldun Dormen ıse Dormen Tıyatrosu'nun 40 yılını ozel bırgece düzenleyerek hemen hemen tum Dormenulenn bır araya geldığı duygusal bırortamda kutladı 'Türk TiyatrosıT ve diğer dergüer 1995'te I B Şehır Tıyatrolan yay ın organı "Türk Tıyatrosu" dergısının 445 sayıy la yenıden yaşama donmesı sevındmcıydı 1930'da "Darülbedavi" adıyla yola çıkan dergı !935"te "TürkTivatrosu"adını almış ve 1980"de ıse bu kokleşmış ad -ŞehirTiyatrosu'" olarak değıştırılmıştı Orhan Alkaya'nın genel yayın yonetmenlığını ustiendıgı "Türk Ti>atrosu"'nun 445 sayıda attığı onemlı bır adım da tıyatromuzun arşıv açısından hay Iı zorlandıgını göz önune alarak bır "•kaynakça" bolumü başlatmasıydı Tıyatro Tıyatro dergısı Şubat 1995'te 5 yılını doldurdu ve ekım ayındada sıyah- beyaza donerek boyutlannı büyürtü bluslararası kuruluşlara da göndenlmeye başlandığı ıçın Ingilızcebırekle yayımlanmaya başladı BUOnun çıkardıgı "Mimesis", 1995'te. bfŞincı say ısında Grotovvski ve Barba uzenne ınceleme ve çevınlere genış bır yer vererek kuramsal agıriıöını korudu -rıyatora", "Boş Alan" ve "Halk Fıyatrosu" 1995'te yayın hayatına gıren uç yenı dergı Bu arada. Tıyatro Eleştırmenlen Bırlığı'nın etkınlıklennden bın olarak "Cumhuriyet Doncmi Turk Tivatro Eleştiri Seç'kisi 1923-1960" kıtabı da pıyasaya çıktı U L U S L A R A R A S I E T K İ N L İ K L E R U L U S L A R A R A S I E T K İ N L İ K L E R 1995'm uluslararabi etkınlıkier açısından uzennde durulması gereken olaylanndan bın Turkıye'nın Uluslararası Akdenız Tjyatro Enstıtusu ne (IITM) uye olmasıydı EnMitunun Genel Başkanı Jose Monleon Merida. çagmında IITM nın amacını şovle belırlıvordu "* Eleştirel \eeylemei külturun, demokrasi ve davanışma içinde bir \\rupa yaratmakta etkin rolu olduğunu kabul ettiğjmi/de. Vkdeni/ geleneği birincil değer olarak karşımtza çıkar. O/clliklc sahnesel ifade bağljmında... (, unku \ntik 'Sunan dramından «unumuze. butun felsefi ve politık tartışmalar. im/alar. kavgalar, kişıkr \c-gosterı formlan Vkdenız"den fışkırnuştır... Gunumuziın tarihsel dinamığı ıçınde Akdeni/ ulkelerinin ilişkikrini rayma orurtma konusunda aktif bir njıl ustlenmemb gerekijor... \kdeniz'in farklı kıvılannııı farklı kultürlerini bir arada harmanlamak jjervktigi düşfıncesindeyiz." IITM bugun Turkıye'nın de katılımıyla 21 ulkeyı bünyesınde barındınyor Farkh kulfurlenn farklı dınlenn ıç ıçe yaşandığı bu kuruluşta ana hedeflerden bın. Akdenız tıyatrolannın ellenndekı kulturel zengınlıklerden yararlanmakta daha dınamık davranmalan ve yıllardır harcamakta bıraz cımrı davrandıklan enerjılennın kulturel kımlıklennın kaybolmayacagı ortak yapımlarda >>omut olarak ortaya çıkanlması 7 Uluslararası Istanbul Tıyatro Festnalı, 1995'te geçen yıllara oranla daha da buyuk bır ıtgı gordu Bu ılgının nedenlennden bın. yabancı gruplarele alındığında. Els Comediants gıbı dunyaca unlu bır sokak tıvatrosunun. Ute Lemper gıbı yıne dunyaca unlu bır sesın. Stephen Braunsclmeig gıbı Avrupa'nın genç ku^ak dâhı yonetmenı tanımına layık gorulen bır\orumcunun. Delfı Festıvalı ıçın hazırlanan ve prcmıyennı Istanbul'da yapan bır Yunan klasığının, GeorgeTabori gıbı bıryazann etkıleyıcı dılının festıval ızleyıcısının kar^iMiıa çıkmasıydı EnnioMarchettoıse kuşku^uz ho^ bır reııktı. farklı bır tattı Verlı topluluklarda -bırkaç tanesını <;ıralarsak- Ortaovuncular ın "Üç Kurşunluk Opera'sından Dıyarbakır Dev let TıvatroMi'Mun "12. Gece"sıne. Tıyatro Studyosıı nun vılın en başanlı produksıyonu olan "Çopluk" oyunundan Kumpanya'nın "Kim O^suna. Şehır Tıyatrolan'nın 1 *Monrserrat"Mna dek uzanan genı^ bır velpaze soz konusuydu 199S'ın onemlı etkınlıklennden bın de Amerıka, Fransa ve Turkıye'den gruplann katıldığı 1 Assos Gosten Sanatlan Festıvalı oldıı Huseyin Katımoğlu taratından duzenlenen ve îjimdılık tazla genış kapsamlı olmayaıı Assos Festıvalı nın en onemlı yonü festıvale katılan ekıplerın. çalısnıalarını orada kaldıklan sure ıçınde gerçekleştırmiş olmalanvdı Böyle bır olanak sanatçılara mekânlannı seçme ozgurlıığıı verırken bu mekanlarııı ozellıklerının de öne çıkmasını saglıvordu Assos Gosten Sanatlan Festıvalı'nde üretılen kadar. üretım surecı de önemlıydı % 'ın uluslararası etkınlıklennden bır n TOBAVın Kültur Bakaıılıgı ve b ıkanlık Tanıtma Fonu'nun de^ Jenyle uerçekleştırdıöı ANK v.RA'95'Projesıydı Bu kapsamlı proıeye Dışışlen. Tunzm bakanlıklan. Dev let Tıyatrolan Genel Mudurluğu, IATA/AITA. Avrupa Konsevı, Çankaya Beledıyesı. ASELSAN. ODTÜ gıbı kuruluşjarda katkıda bulundu ANkARA 95te "Sanata E\et" teması altında bırleşen uç etkınlık "Avrupa Gençlerinin Tivatro Buluşması". "1ATA 22. Dunva Kongresi" ve "Amatör Tiyatrolar Festhali" oldu Bu etkınlıklere 21 Av rupa ulkesmden 210 genç ve 42 tıyatro eğıtımcısı katıldı ASSITEJ (L'lu^lararaM Çocuk ve Gençlık Tıvatroları BırhğOTurkıye Merkezı'nın d duzenledığı Çocuk ve Gençlık f I lıyatro I Festıvali'nde \ . açılışı Els Comediants sokak tıyatrosu yaparken, dunyaca ünlü ses Ute Lemper de herkesi büyüledı. Eugenıo Barba da (iıstte) yönetmenlerle vvorkshop düzenledı. Tıyatrolan Festrvalı geçen yıl da Ingıltere. Almanya. Rusya. Isveç ve Turkıye'den çocuk tıyatrosu gmplanntn katılımı ve ortak çalismalanyla gerçekleştınldı I B Şehır Tıyatrölan\e Tıflıs Şehır Tıyatrosu'nun bırlıkte ortaya koydugu "Ahın Posl", kulturler arası etkıleşımın orneklennden bınnı sergılemeyı amaçlamıştı. ama pek çok nedenden dolayı amacına ulaşamadı Yıne Şehır Tıyatrolan Araştırma Laboratuvan TAL'ın çagnlısı olarak Istanbul'a gelen Eugenio Barba ıse yonçtmenler ıçın duzenledıgı vvorkshop ıle tıyat'roda kulturler arası etkıleşım konusunda yararlı olacak tartısmalara zemın hazırladı Tıyatro Tıyatro dergısının Ekım "95 sayısında bu bağlamda açtıgı "Dosya" onemlı goruşlerle hâlâ suruyor Yıl ıçınde Dıyarbakır Dev let Tıyatrosu "korku"' ıle Kahıre Deneysel Tıyatro Festıvalı'ne çağnldı K.umpanya da sezonu "Harita" ıle Almanya "da Vioers kentınde Neues Spıel festıvalındeaçtı 1995 KÜLTÜR VE SANAT BAŞARI ÖDÜLLERİ Kultur Servisı- 1995 Kultur Bakanhgı Kültur ve Sanat Ba^an Odullen açıklandı Bu yıl, Musteşar Vekılı Tevfik RuştuGokalp Musteşar Yardımcısı Nebahat Tuvsuzoğlu Guzel Sanatlar Genel MuduruMehmetOzel Prof Bozkurt Kuruç. Prot.Erol Gomürgen, Prof Ersin Onay, Refik Erdu- ran, Ohan Asena. Prof Sevda Şener. Prof •Vjşegül ^ üksel ve Prof Nurhan Karadağdan olu>an degerlendırme kuru- lu. en başanlı tıvatro toplu- luğu. oyun yazan, yönet- men. erkek ve kadın oyuncu ılejürı onurodullennı belır- ledı Buna gore, yonetmen- lıktekı özgunlük esasma en uyguntoplulukolması.Türk tıyatıo>una bulundugu kat- kıları (Tıyatro bınası kazan- dıı ması dahıl) dıkkate alına- rak. en başanlı tıyatro toplu- luğu odulu Ortamunculara venldı En başanlı oyun yazan odulunu ıse zamanlaması ve Kubılay gıbı bır olayı ışle- mesı nedenıyle "Karanhkta Bir lşık" oyununun yazan Llker Köksal aldı. Dramaturg. yonetmen, oyuncu tumuyle tıyatroada- mı olması üretken. kendını venıleyen ve tıyatroyu yucel- ten çahşmalan nedenıyle en başanlı erkek oyuncu odulu Genco Erkal a venldı En başanlı kadın oyuncu ödulu ıse geçmıştekı tum başanlan nedenıyle Avten Gokçer'ın oldu Vaşamları suresınce hep başanlı bır oyuncu olmaları nedenıyle de Kcrim Afşar ve Vıldız Kenter'e Jurı Onur Ödullen venldı De^erlendırme kurulu aynca tüm tasanm dallarmda da odöller dağıtılması ıçın gırışımde bulunul- masın.ı karar verdı Yeni umutlar ve değişmeyen sorunlar Geçen yıl ıçınde genç topluluklar açısından ozellıkle Istanbul'da bır ha- reketlılıkgozlendı Adetabırpatlama vaşandı Bır yandan ulke sorunlanna koşut olarak tıyatronun sorunlan da buyurken ote yandan akla gelebıle- cek tum olanaksızlıklara karşın yenı perdeleraçıldı Yapılan işlenn bır kısmı nıteiık. açı- sından doy urucu değıldi, ama bır kıs- mı doğru çızgıvı yakalamıştı Önıı- muzdekı yılda bu tıyatrolann. kendi lennı. urettıklen ışlerbağlamında soı gulayaraktıyatroya^amınadaha fark- lı bır boyut kazandıracaklannı umu- yoruz Akademı Istanbul. tıyatro eğıtımı açısından yenı bır soluk, yenı bır kan olarak kısa bır sure once eğıtıme baş- ladı Sorunlaragelmce 1995'tesorun- laroncekıyıllardan farklı değıldi Pa- rasal sorunlar, salonsuzluk. altyapı ek- sıklığı ve tabıı kı ozellıkleodeneklı tıyat- rolardakı yonetsel sorunlar Uzennde yıllardır yazılıp çızılen bu sorunlann te- mel ındeyatan, Dev let Tıvatroları açısın- dan bakıldığındayenı bıryasanın gerek- lılığı olarak belırlenıyor Bu arada yıl ıçınde Ankara Antalyave Istanbul Dev- let Tıyatrolan mudurlerının merkezı yo- netımanlayışıyla bağdaşamadıkları ıçın ıstıfa etmelen dıkkat çektı Yerel yone- tımlere bağlı tıyatrolarda ıse "vonetme- lik" sorunu bır değışmez olarak kendını l lusal Sanat Konseyi protokolıinu. Kultur Bakanı Sağlar vc Hıisamertin koçan imzaiadı. bellıedıyor ZdihaBerksov'uıı 1994so- nunda Bjkırkoy Beledıye Tıyatrolan Genel Sanat Yonetmenlığı gorevınden alınması o donemın Beledıve Başka- nı nın kışısel ısteğı doğrultusunda va- şanmış bır "•vönetmelik zaafr ıdı Bu yıldaDıyarbakırŞehırTıyatrosu. Rerah- lı Beledıye Ba>kanı tarafından kadrosu dağıtılmak suretıyle kapatılmışiır Ka- sım ayı ıçınde yaşanaıı bu utanv vencı olay da yıne vonermelıklerle keyfı ıda- renınbırbaşkaornegıdıı Bugun I B Şe- hır Tıvatroları snnatçıları daha sağlıklı bır vönetmelik oluşturmak yonunde ça- lışıyorlarsa da açık-seçık ortada olan. odeneklı-ödeneksız tum tıyatrolan kap- say acak bır Tıyatro Yasası'nın gereklılı- ğı Ama sıyası partıler kultur ve sanatı programlarına bıle almazken ya da ıkı sdtırla geçıştırırken bu ış ndsıl olacak'' Eikri Sagiar'ın bakanhgı dönemınde bu yoldakı çahsmaları bıraktığı yerden sur- durulecek mı' Bu arada sanatta demokratık ve ozerk bır yapınm oluşmdM ıçııı 38 orgutun oluşturduğu Ulusal Sanat Konseyı pro- tokolü aralık ayı ıçınde Kıîltur Baka- nı Fıkn Saglarvedonem başkanı Hu- sametrin koçan tarafından ımzalandı Bu protokol Sağlar tarafından '•de- mokrasi kültürunün vaşama geçiril- mesi ve güçlendirilnıesi" açısından onemlı bır donemeç olarak değerlen- dınlırken 1996'yayonelıkyenı umut- lar oluşturdu Ozel tıyatrolar yıne ekonomık so- runlann yanı sıra salon sorunlanvla ıç ıçe yaşayarak geçırdıler 1995'ı Dev- let desteğı. guncellığını yıtırmeyen bır konu olarak gundemdekı yennı 1995'te de aldı "Yemel olçutler. bek- lentıler uygulamaiar, nıcelık-nıtelık sorgulamalan nedenler-nıçınler 18 Temmuz 1995'te yururluğe gıren son vönetmelik deyıne bazı sorulara, eleş- tınlere zemın hazırladı. ama sorulann yanıtlan doy urucu oldu mu' Eleştırı- leryetennce değerlendırıldı mı 1 Yıl sonu değerlendırmelennde o ka- dar çokşey gelıyorkı akla Ovunlar,yo- rumlar, oyuncular. oduller. yaşayanlar, yıtırdıklenmız Kalbı tıyatro ıçın çar- pan Onat Kutlar'a, Azız Nesın ustaya, Aziz Çahşlar gıbı bır tıyatro duşünuru- ne eleştırmenlerın en kıdemlısı Liitfü \>"a. TahirÖzçrfık''e. Sadri Alışık. Asu- man korad, Belkıs Dilligil. Ozcan Ozgıir gıbı sanatçılara selam ederek yenı bır yılda daha çarpıcı. daha yaratıcı. daha dı- namık daha sorgulayan bır yaşayan tı- yatroya "merhaba1 " Seramikçi Simin Benk yaşamını yitirdi Kültur Servisi - Çızımlerınde panolannda, renklennde. halk sanatını bıçımsellığmdejı sivınp çağdaş bır yoruma goturen seramikçi Sımın Benk 25 aralık pazartesı gecesı kaldınldığı hastanede oldu Kendi kurduğu. Karga Çömlek Seramık Atolyesı'nde çalışmalannı otuz yıl aralıksız surduren ve dost sanatseverler arasında "Sımın Hanım" dıve bılınen sanatçı 72 yaşındaydı "Kontrbas", AKM Oda liyatrosu'nda kültur Servisi- Patnck Suskınd'ın Almanca konuşulan ulkelerde en çok oynanan oyun unvanına sahıp "Kontrbas'ını Istanbul Devlet Tıyatrosu üç yıl aradan sonra tekrar sergılıyor Yonetmen Metın Belgın oyunla ılgılı olarak seyırcıye şoyle seslenıyor "Soloyaelvenşlı olmayan çalgının. talıhsız çalgısına kulak verırken teknolojı tembellığının yalnızlıgından bır an olsun sıynlmaya, hep bırlıkte soluk almaya. sadece sanatın buyusüyle efsunlanmaya degmez mı''" Oyun bıradam ve kontrbası eksenınde gelışıyor "Adam herşeyesayıp sovuyor. ama belkı tek sorunu var O bır yerde yanlış yaptı. şu veya bu nedenle Işın kotusu, hâlâ farkında değıl \e sezıyor kı butun bunları ınsanlarla konuşabılmek ıçın onlarla ılışkı kurmayı goze almak lazım " Oyun 26 aralık tanhınden başlayarak AKM Oda Tıyatrosu'nda ızlcnebılır BÜMED, gitar kursu başlatıyor Kiittiir Servisi- Bogazıçı Unıversıtesı Mezunlan Derneğı (BUMED). ocakayınmılk haftasından ıtıbaren gıtar kursu başlatıyor Aralık ayında yapılan 1 Bogazıçı Uluslararası Gıtar Festıvalı sonrasında, buyuk ılgıyle ızlenen Husrev lstendıyaroğlu'nur) vereçtğl kurs. pazar gunlen 10 00-11 00 saatlerı arasında üyelenne yonelık , olarak BLMED'de \enlecek İnsan Hakları Sergisi'nde "yaratıcı dpama" çalışması Kultur Servisi - Tarıh Vdktı tarafından Ataturk Kultur Merkezı'nde açılan Fotoğraflarla Turkıye'de İnsan Haklan (1839- 1990) sergısı kapsamında bugun saat 10 30'da. 20 kışılık bıroğrenci grubu ıle bugune kadar pek yapılmamış olan "yaratıcı drama" çalışması yapılacak Tanh Vakfı'nın "Vtuze ve Eğıtım" projesi kapsamında deneysel bır uygulama olarak tasarlanan bu aktıvıtede Kultur Kolejı oğrencılen, Ankara Unıversıtesı Eğıtım Bılımlerı Fakultesı Guzel Sanatlar Eğıtımı Bılım Dahndan araştırma gorevlısı Ömer Adıgüzel ıle Antakya Mustafa Kemal Unıversıtesı Eğıtım Fakultesı'nden araştırma gorevlısı Namı Eren Beştepe'nın yonetımınde çahşacaklar "Yaratıcı drama" çalışması daha sonra aynı gun saat 12 30'da sergıye gelen ızleyıcılerle de spontan bır çalışma yapılarak devam edecek Gezi Diaları Yarışması' sonuçlandı Ktıltür Senisi- "Vasemin Cebenoyan Gezi Diaları Yarışması" sonuçlandı Tanh ve Toplum dergısı ıle FEST Seyahat Acentasf nın FEST rehberlerınden The Marmara Oteh'ndekı saldında Onat Kutlar ıle bırlıkte oldurulen \asemın Cebenoyan'a adanan ıkıncı 'gezı diaları yanşması'nda "Oludenız" dıası ıle Şadıye OztunV bınncı oldu Haluk Hızlan'ın "Kasımpaşa'dakı Sokak Çocuklan" dıası ıle ıkıncı. Bulen Tanıllf nın "Kapıda Kızlar" dıası ıle uçuncu olduğu yanşmanın deâerlendırme kurulunda Fahn Aral Isa Çelık, Ara Guler. Sabıt Kalfagıl ve Engın Ozenbes bulundu Yanşmada "Degerlendırme Kurulu Ozel Odulu"ne "Makro Çekımı" ıle Şadıye Ozturk değer goruldu