Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14 ARALIK 1995 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER Aydınlar ve Siyaset A\dının Ataturk donemınde olduğu kadar sıvasetın ıçınde olmadığmı goruvoruz Bır olçude a\dmın sıvasetten kopmasına tanık olu>oruz Çunku si\asetımız a\dının onemıne yeterlı yer \ennedığı gıbı. guncel, kısa vadelı, çıkarlar \umağı ıçınde \u\arlandıkça ulkenın "buvuk sorunlanna" gerçekçı, bılgıh \e her turlu kı^ısel \arar ustunde sıyasalar olu;;îurmava tazla olanak tanımı\or Prof. Dr. SUNA KİLİ Boğazıçı Vmveısıtesı A nsto'>a gore ınsan sıva- sı bır \aratıktır \e onu tum obur varatıklardan avıran temel nıtelık de ınsanın sivas\ olus,udur "Dogru", hıçbır kisı va da kuruluşun tekelınde bukınmadıgına gore dogruvu bulmakta ınsanlann her konuda bu arada sıvasal konularda da duşuncelerını belırtmesı bu dogrultuda orgutlenebılmesı demokratık duzenın vazgeçılmez on koşullandır Aydınındışlandıgıbırdonem vasadık Sankı ortalıgı kariştıranlar va da sivasal partılenn demokratık bır orgute kavuş- malarını engelle>enler avdınhrdı De- mokrasılerdeajdının lıerhangı bırgrup tan daha tazla onemı \ardır varsavımın- dan hareket etmıvoruz Ancak aydının her toplumda oldugu gıbı bızını sivasal yaşamımızdakı >ennı \eonenıını de vur gulamakta varar goru>oruz Hıçbıralan sivaset kadar \e hıçbır or- gutdesı\asal partıler kadar her toplum- sal katmandan \e keMtnden ınsanın bır aradaçalısnıasınaolamk vennez Bune- denle oluşrurulan sıv asal kadrol ırın seç- kınu ozellıklertasıması gereknıez Han- gısı daha onemlı1 \\dın mı halk mı1 Sıvasette hangı erdem hangı beterı da- ha onemlı'Bılgımı denevımmı durust- lukmu' Daha çesıtlı nıtelıkler sıralava- bılırız Bunların hepsı onemlı \e gereklıdır çunku demokrasılerdeınsanhr \edeger ler e>değerdedır o\ le olması da gerekır Gerçek demokrasılerde "değerier" hı- verarşısı yoktur Bu da a\dının sıvasal vaşamda vapıu ıslevını kuçumsemek anlamına gelnıez ls,çı \a da ko\lu va da dusunur olnıak eşdegerdedır hepsının sıvasette bır sı- vasal partının bunvesınde verı \e pa\ı olmahdır \ D. Lındsa\, valın bır dılie ~l zmanlar. her /aman a\akkabının ne- resıninvurduğunubılemez"> (l) sunduk- lan reçeteler her zaman sorunlan çoze- mez dıverek halk-avdın butunleşmesı- nın isbırlıgımn onemını halkadamının da sıvasa olus,turmava katılma geregını vurgulamaktadır Geçmiş ve bugün Ckmnnlı sıvasal sevkınlerının ılen ke sinıı Mıllı Mucadele donemınde vone- tıme egemen olmuş ve Cumhurı>etı kur- mııştur İçınde onenılı bır a\dın kesımı bulu nan bu kadro eskı bır ulusun \enı bır devlet kurma çabalarına onderlık etmış \e a\nı zamanda bağlı oldukları deger- lerde ve sıvasal jonetım bıçımı ve dev- let anlavışlannda buy ük degışıklıkler ol- muştur Şovlekı Osmanlı duzeltım ça- balarında genelde Osmanlı Imparatorlu- gu nu avakta tutmava vonelık anlayış, dav ranış \ e degerlerı bır sureç ıçınde de- gışmısvebu değışıklıkler ulusal devle- tı kurma >enı vonetım bıçımını Cum- hunvetı tum ı,agdaşlaşmaveuluslaşma- v ı benımseme doğrultusunda olmuştur Toplumbılım açisindan Turkıve de sıva- sal sevkınlerın bır değerlendırılmesı va- pıldıgında genelde Turk sıvasal seçkın- lerını Harold D Lasvsell'ın devımıvle "açık seçkınler" olarak tanımlamak ola- naklıdır \z savıda ve yalnızca belırlı toplum- sal gruplara açık tutulan "kapalı seçkın- ler**den tarklı olarak açık seçkınler bır- çok gruptan olusan bır sureç ıçınde ve- nı grupları aralanna atan ve venı kişıle- re \ i. degerlere kendılerını açık tutan bır grup olarak tanımlanabılır Ozellıkle son vuz ellı vıl ıçınde ulke- mı?de vagdaslasjiııanın ıtıcı vonlendırı- u gruplarının goruşlerınde ve bağlılık Unnda bu venılenmeve asıklığı Turk sı- vas il vjşamının olumlu bır vonu olarak değerlendırebılınz Osmanlı donemı ve Cumhurı>etın ılk vıllarında sıvasal kadrolann ozu asker- aydın-burokrat kesımlerden olusmakta ve "merkezı'* temsıl etmektevdıler Ozellıkle çokpartılı vaşamageçmemız- den bu >ana ve ulkede toplumsal degış- meler sonucu sıvasal kadrolara >enı ve farklı toplumsal katmanlardan katılma lar olmuştur Bunlar ıse genelde •*çe\ re- den"gelen\eozelugraşsahıplendır Bu \enı gruplann getırdıgı değer vargıla- rı>la merkezı temsıl eden gruplar ara- sındabazıdenn goruş avrılıkları surtus meler olmasina karşın sıvasal kadrola nmızın yenı toplumsal katmanları da ıçı- ne alacak nıtelıkte olması olumlu bır ozellıktır Yukarıda belırttıgımız tum bu olumlu gelışmelere karşın avdının \taturkdo- nemınde oldugu kadar siyasetın ıçınde olmadıgını goruvoruz Bır ol^ude avdı- nın sıvasetten kopmasına tanık olu>o- ruz Çunku sı>asetimız a>dının onemı- ne >eterh\er\ ermedıgı gıbı guncel kı sa vadelı çıkarlar vunıagı ıçınde vuvar- landıkça ulkenın "bmuk sorunlanna" gerçekçı bılgılı ve her turlu kışisel >a- rar ustunde sıvasalar oluşturmaya fazla olanak tanımıvor Maturk donemı halka donuktu, ancak aydına guv enen ınanan bır yönetım an- la> ışını benımsemıstı Ataturk donemı çagda>laşma atılımlarında aydına yer verdı onunla bırlıkte hareket ettı Şım- dılerde tanık olduğumuz gıbı koşe don- mecılığı bır deger savan bu amaca ulaş- mak ıçın her yolun geçerlı olduğu savı- na dajanan sıvasalar çağdaşlığı yakala- vamaz Bovle bır ortamda aydının ya- bancıla^ması doğaldır Ulkelerın kuruluş donemlerınde. or- neğın <\merıka Bırlesık Dev letlerfnın ılk vıllannda avdın kısilerın vonetımde ver aldıgını goruyoruz Jefferson ve Madıson gıbı 19 >uzyılın ıkıncı yarı- sında sanayılesme hızlandığı olçude ye- teneklı avdın kışılenn bu alanlara kay- dığını sı>asetten buvuk olçude uzaklaş- tığına tanık olu\oruz Ancak ekonomık bunalım (krız) so- nucu 19^0 larda Roose\elt donemı ıle başlavarak bır olçude avdının sıyasette tekrar ver almava başladıgını ve Ken- nedv donemının de bunun bır uzantısı olduğunu goruvoruz Avdının kopukluk olmadan sureklı bır bıçımde sivasetın ıçınde ver aldığı ulkelerın basinda Ingıl- tere gelır Çokaz ulkede avdın sı>asetebu kadar vakın olmus \e e>lemı çalışmaları va- vınlarıvla somut sonuçlar saglamıştır Onıegın lK^2de Retorm Bıll (Reform \asası> ıle lngılız orta sınıtının ov hak kına kavu^masında Jererro Bentham ve James Mıll gıbı duşunurlerın rolu çok buvuktur Öte >andan "İngılız İdealistlen" ola- rak tanınan ve bırçogu O\tord Unıver sıtesı nın bunvesınde çalisan ve başını TH.Green'ınçektıgı onemlı avdın gru- bu temelde her sevı bırevın ı,ıkanna ın- dırgev en ahlakı degerlerı bır kenara ıten acımasız kapıtalıst donemının vararcı- lık lutulıtarıanısm) goruşune bılımsel açıdan tepkısinı getırdı sivaset ve ahla- kın îı, îçe olması gerektığını sa\ undu s>- >asal ozgurluklerı tek başına veterlı gor- medı demokrasınıntoplumsal veekono mık temelıne ındı Denebılır kı O\ford idealistlen olarak tanımlanan bu grup ılerde Fabıan toplumunun olusumunun onunu açtı sonradan lngılız lsvı Partı- sı nın kurulmasinı ve bu partının duşun- sel >apısının yakla^ımının on çalışma- sını vapmiş oldu Oxford idealistlen ln- gılız sıvasetının çağı vakalamasını sağ- ladı lngılız hçı Partısı nın geçırdığı ve geçırmekte olduğu tum degışımlere kar- şın aydm bu partının ıçındedır bu partı unıversıtelerle yakın ışbırlığını surdur- mektedır Unlu lngılız duşunuru Edmund Bur- ke polıtıka> a o kadar onem v erı v ordu kı polıtıkacıv/i "ejlem ıçınde bir filozof" olarak tanımlıvor Burke 18 vuzyılda parlamento uyesı ve Ingıltere nın o do- nemdekı tum ana davalarında sesını du- vuru>or Demokrasının eşıtlıkçıyonunuvadsı- madan, avdının demokrasılerın va>a- mında ve vaşatılmasinda onemlı bır ış- lev ı olduğu bır gerçektır Eğer Bacon'ın dedığı gıbı oğrenmenın ışlevı ınsanın durumunu vuceltmek ıse tanhın akışı- nın bu noktasında bılım adamının avdı- nın gorev ı açıktır *\ydın bu konuda en ıvı yapabıldığı tek kendısının yapabıldığı şevı yapma lıdır O da s.udur Geçmışı ıncelemeiı gunugozlemelı geleceğı kestıımelı du- >unmelı çozumlemelı sıstemleştırmelı \e oğretmelıdır Aristo nun da belırttı- ğı gıbı du^unce tek başına hıçbır se> ı v e rınden o>natamaz \ncak dusunı_e se çım vekararınonculudur Hayalgucunu canlandırıp duvguları veterınce uvar- mavı basardıgı takdırde somut sonuçla- rın volu açılacaktır (2) Duşunurlerın avdının st>asettekı ro- lu ıkı >onludur Bırkısmı gerçek dunva- ya tutarlı bır ussullık sağlarlar ve bır kıs- mı da daha ulaşılmamış olan uzak v e da- ha mukemmel hedeflere dogru vol gos- terırler Bırıncı grubun temsılcılerı ornegın Arısto Thomas \quınas gıbı kendı çag- larını duzenlı bır bıçımde anlatırlar tçın- de Eflatun. Mar\ gıbı duşunurlerın bu- lunduğu obur grup ıse ınsanoğlunu voz- laşmışgorupona doğru yolu gosterrnek ıçın kurumlannı temelden değıştırme>ı amaçlavan ısvancılardır Sıvasal sureç ıse toplumsal baglam vonetsel çerçeve ve felsefı ıdealler bırleşımınden oluşur Ç ağdas, dev let bır v andan toplumsal so- runlara telsetı seçeneklere gore çozum aravan kı bualandaa>dınla vakın ısbır- lığıne gırer ote \andan da tam tersıne amaçlananı gerekenı somutun zorlama- sına uyarlavan bır arabulucu ışlev ını de gorur (3) Lipson'ın belırttığı gıbı "DemokrasH nın uvgutamada gerçekleştırılebılmesı ıçın, demokratık değeıier iehıne bır ısten- cın egemen olması gerekır Bu gerçekleş- medıği surece, ılen sumlebılecek tum obur koşuüar (ana\ asal gınenceler, > uk- sek yaşam duzeM, konuşma ozguriuğu vs.) uzennde duracağı temelı bulunma- van destekleme sutunlanna benzer" (4). Işte demokrasının temelı olan demokra- tık değerler İehıne olan ıstencın (ırade- nın) verleşmesınde >avgınlaşmasında a>dının rolu ve ışlevı buvuktur Bu du- rumun gerçekleşmesının on koşulları da aydının kendısının ıçtenlıkle bu degerle- re ınanması topluma olan sorumlulugu- nun bılıncınde olması ve olanaklar ıçın- de toplumla butunleşmesıdır (11 \ D Lındsa\ The Viodern Detnokra- tıc State (Modern Demokratık L)e\lt() Lon don Oxtord Lnı\ersıtv Press s 2n i) (2) Lt.slıc Lıpson Demokratık L\garlık T K Bankası \ avını Ankara AjansTurkMat baasi s ı ^ v a g» s y 4 W Gençler, Kanatlarımızın Altında, Sizin Yeriniz Çok Başka! PENCERE Eşitler Arasında Bir Eşitsiz... 12 Eylul faşızmının alacalı gunlerınde yayımlanan ' AydınlarDılekçesı unutulmadı Azız Nesın ıle Hüs- nu Goksel'ın başını çektığı bıldırı sap ıle samanın bır- bırıne karıştıgı o bunalımlı gunlerde bırdenızfenen ış- levını gordu • 1995 yıhnda Turkıye'de yıne bır tozkoparan fırtına- sı esıyor neyın dogru neyın eğn olduğunu ayırmak guç' Ikı tur gerçek geçerlı olabılıyor Bırıncısı Dupeduz gerçek Ikıncısı Medyatık gerçek Bu ortamdaTurkıye nın onurlu aydınlarının hazırta- dıgı bır bıldın ımzaya açıldı Bıldırı şoyle "Turkıye gümruk bırlığıne gırmekle Avrupa Bırtı- ğı'nın ıstedıgı devletlere tıcan ambargo koymak, ıs- tedığı devletlere ayncalıklar tanımak doğrultusunda alınan karariarına aynen uymak yukumlulugu altına gırecektır Bu karaıiarın oluşumu ve alınması sure- cınde herhangı bır etkımız ve katkımız olmayacagın- dan, ulusal çıkarlarımızla ve dış polıtıkamızın temel ılkelenyle çelışen kararlara da boyun egmek duru- munda kalmamız kaçınılmaz hale gelecektır Bu du- rumun ozellıkle Kıbns ve Azerbaycan gıbı ulkelerle ılgılı konularda doguracağı sonuçlar halkımtzın vıc- danını derınden yaralayacak boyutlarda tezahur ede- bılecektır Bunlar açıkca gostermektedır kı gumruk bırlığıne gırmekle egemenlık hakkımızın devrı doğrultusunda oluşturulmuş bırdızı halkanın boynumuza geçınlme- sını peşınen kabul etmış o/acagız Gumruk bırlığıne gırmeyı, Avrupalılaşmak yolunda atılmış olan adım- ların amacına ulaşılması gıbı gostermeye çalışanlar, buyuk ve korkunç bır yalanı surdurmektedırler Ta- nh, Avrupa'nın boyundurugu altına gırmenın Avru- palılaşmak olmadığmı gosteren sayısız acı ornekler le doludur Bu tehhkeye karşı asıl guvence halk ıradesını en genış ve en gerçek anlamda egemen kılacak kap- samda ve nıtelıkte bır demokrasının gerçeklık kazan- masıdır Oysa gumruk bırtığı ulkemızde demokratık ıktıdar yenne Avrupa Bırlıgı nın organlarının ıktıdan- nı egemen kılmayı amaçlamaktadır Ulkemızın onurlu ve yurtsever ınsanlannın tumu- nü, bu gıdışe 'dur demek ıçın butun olanaklanyla çaba gostermeye çagırıyoruz " • Bıldırı, gecıkmış bır çagrı gıbı degerlendırılebılır çunku bu ış kotanldı sayılır ama yarın oburgun Avru- pa Bırlıgı organlarının Turkıye nın egemenlık haklan nı hıçe sayan karariarı gundeme gırebıhr ve buna ha- zırlıklı olmak gerekır Bır aldatmaca surecınde suruklenen Turkıye'de medya şu fikrı ışlıyor Egemenlık hakkının modası geçtı Avrupa Bırlı- gı'ne gıren Fransa Ingıltere Almanya, vb ulkeler egemenlık haklarından nasıl vazgeçıyorlar Ulusal devlet, ulusal para, devlet egemenlıgı tarıhe kanştı ' Gerçeklen saptırmanın çarpıcı bır omegıdır bu AB (Avrupa Bırlıgı) bagımsız devletlerın eşıt haklara sa hıp olarak bır orgutte buluşmalarıdır orgutun karar or- ganlarında haklarını koruyarak yeriermı almalarıdır Ikı eşıt devletın anlaşması ıkı eşrt ınsanın anlaşrna- sına benzer efendı-kole ılışkısıne benzemez Turkı- ye gumruk bırlığıne elınden eşıtlık haklan alınarak "lut- fen kabul edılıyor eşitler arasında eşıtsız duruma du- şuruluyor • Bıhnçsızlığın yarattıgı korluge bakın kı bugunku hu- kumetın Başbakanı Turkıye nın gumruk bırlığıne alı- nışının bayram gıbı kutlanmasını ısteyebılıyor devle- tın kımı valılerı de bu yolda çaba gostenyorlar Avrupa kulturunun temelı kışıler toplumlar devlet- ler arasında ozgurluk ve eşıtlık degıl mı 1 Eşitler ara- sında eşıtsız Turkıye nasıl Avrupalı olabılır 7 TURKIYE GAZETECILERCEMIYEÜ BASIN MÜZESİ KULTURSANATSEMINERLERI • Medvanın Dunu Bugunu • Sanatın Dunu-Bugunu • Guzel Sanatlar Semınerlen (Resim mınvatur Tıeykel vb gıbıt • Dogru ve Etkılevıu Turkçe-Dıksıvon Kayıtlar devam ediyor Adres Basın \luzesi - DıvanvoluCad \ o 84 Çemberlıtas İSTANBLL Tel 513 84 ^8 Ilk İUU Öğrencimize, Seycthat Hakkı. Modern Turkıye'mn modern havavolu "Turk Hava Yolları" unnersıte sınavı ıle seçılen ılk 100 ogrencı>e, )urtıçı uçuşlarında, ucretsız se>ahat hakkı tanı^or Geleceğm guvencesı olan gençhgın yukselmesı ıçın, hızmet verıyor Dunyanın en genç ve modern uçak fılosu guler \uzlu ser\ısı, tam vaktınde gerçekleşen mış/kalkışları ıle Turk Hava Yolları, Turkıve de 27 dunyada 55 noktaya ulaşıyor Gelışen Turkıye nın vıldızı dunyanın her )erınde parlıyor u c OFİS OTO\L\SYOMI SERTİFİKA PROGR\\1T(*) Bogazıı»ı Lnıversitesı \1eslek \ uksekokulu Bılgısa- var Programcılığı Programı ogretım elemanlan tarafından surdurulmekte olan programın amacı bılgısa van otıs islemlerınde kullanabılecek elemanlar vetıştırmektır Buamaç ıçın gerekh olan vazılımlar eğıtım sırasında her ogrencıve bır bılgisavar duşecek ^ekılde bılgısavar agı ortammdd ogretılmektedır Proaram4av surelı hartasonulCumartesı Pazargun- len 9 00 H 00) ve toplam 120 saat olup 6 Ocak 19% tanhınde ba^lavataktır Ders Programı Bılgısavara Gınş Uletım Sıstemlen-DOS \e \\indovss K.elıme Işlemcı-Word Tablolama-E\cel Çızelgeleme S^hedule^ Haberleşme-\laıl \en Tabanı Ac^ess Sunum Po\ver Poınt Proıe Programı ba^arıvla tamamlayanlara sertıfıka venle- cektır •\dres Boğazıçı Lnnersıtesı MYO BılgısavarProgramcılığı Programı Hısar Kampüs Oda No B 22^ Rumelıhısarustu-Istanbul Tel 263 1^40 1941-1306 * Sertıfıka Programı Boğazıçı Unnersıtesı Vakfı Uvgulamalı Eğıtım \e Destek Hızmetlerı tktısadı Işletmesı Işbırlıaı ıle vapılmaktadır Basın 6090^ ÇAĞDAŞ YAŞAMI DESTEKLEME DERNEĞÎ'nde sızı ozledığınız sorumluluklar beklıyor Tel.: 275 50 82