Katalog

3KASIM1995CUMA CUMHURİYET SAYFA KULTUR 13 Clint Eastwood-Meryl Streep arasındaki erotik tansiyonuyla dikkati çeken bir melodram 4 giiııliik, önriir boyu aşk aglabyor lova. 1965. Kocasıyla yeni yetme çağlardaki ikı cocuğunu 4 günlüğüne geleneksel bir hay vancılık panayınna gönderen. saçım e\Iiliğıne 20 yıldır süpürge etmış. ne \ar ki genç kızlık ha\allennin karşıhğinı pek alamamış. görunürde her işe yetişen. hamarat. güçlu bıraıle kadını, kusursuz eş ve se\ecen anne olan. İtalyan asıllı Francesca Johnson'la (Meryl Streep yöredeki köprülerın fotoğraflannı çekmek üzere Medıson County- loua'ya gelmiş. ünlü National Geographic dergısınin yaşlı, aydın ve olgun fotoğrafçısi Robert Kincaid (Cüint F.asrv\oodı arasındaki 4 gün süren, ama ikisinin de ömür boyu yüreklerinde yaşattığı büyük ve yasak gönül ilişkisi öykümüz. Robert James VValler'in 1992"nın bestseller'i romamndan. senarist Richard La Graveneseelıvle uyarlanan "The Bridges of Madison Countj". yol >ormak amacıyla Iowalı. bezgın çiftçi kadına yaklaşan. köprülerle ilgıli yapacaği fotoröportajın hazırlık telasındaki Kincaid'ın çıkagelişiyle adeta birbirlerine doğru itıldiklen bir ateşin çok geçmeden bacayı saracağı. kısa ama tüm yaşamlannı etkıleyecek cinsten yoğun, rutkulu aşklan, tercıhleri \e bu tercihin kaçımlmaz sonuçlannı hıkâye ediyor, duygusal j Yasak İlişki (The Bridges of Madison County) Yönetmen: Clint Easrnood / Senaryo Richard LaGravenese, Robert James NValler'ın romamndan Kamera: Jack IN. Green / Müzık: Lennie Niehaus / Oyuncular: Clint Eastnood. Meryl Streep, \nnie Corley, Mctor Slezak. Jim Hay nie, Michelle Benes 1995 ABD |\YB). Beyoğlu Fınek. Çemberlitaş Vıfak, Altunızade ıpıtol. Etıler ^kmerkez. Erenkö> Apollon. Fenerbahçe Pyramıd. Bakırköy 74. Kadıköy Kadıköy. Ataköy Prestıj. A\eılar Standart. Kadıköy Broaduay. Ortaköy Pnnce» »ınemalarında. ifrazatı aşın kaçmış bir melodram boyutlannda. Orta sınıftan Amerikalı beğenisine uygun olarak. mendil ıslatan cinsten. yetışkinlere göre kotanlmış bu dokunaklı aşk hikâyesı. (tabıı bıraz da. gerçek yaşamlannda da bir süredir bu fildekmden hıç de aşağı kalmayan. tutkulu bir beraberliğı sürdüren Eastvvood-Streep çıftinden kaynaklanan) gerçekçilığı. dozunda bırakılmış erotik tansiyonu. duygu gıcıklayan romantizmi. hanka görüntülen \e aynntılarda dıkkatlı. özenlı anlatımıyla seyredihyor baydira baydıra. Sımdıvedek' vıllar yılı ->ert kovboy. tum kötülerin eanına okuyan amansız polıs \e süper kahranıan maço rollennin ıcığını-cıcığını çıkarmı^j. bir ara üstüne yapışan zamanımızın John VVavne'ı etiketinden de. ondaıı beklenmeyecek düzeydeki. usta yönetmenlik çabalan sayesinde kurtulmuş. ünlü aktör. yapımcı \e yönetmen Clint East>\öod"un uzun meslek yaşamında 180 derecelık bir değışımle. bu kez kimseye değıl yumruk-kurşun yağdırmak. ufak bir fıske bıle \urmayan. ->e\gi dolu. anlayışlı. çok duyarlı. romantik. smlsiklam âşık binni canlandırarak. şu Şahin-^üvercm mücadelesi... Haftanın bu kez denizde (daha doğrusu sualtında) geçen, Anıenkan yapımı bir başka tantanalı actıon macera fılmı de. eylüldekı Venedık Fılm Festı\alı'nın de (nasılsa) açılış fîlmı seçılmış "Crimson Tide-Denizde ls\an"dan da nıhayet nasi- bımızi aldık mecburen. Şarlatan Ruspolıtıkacı JirinovskTden mulhem ate^lı bir Rus millıyetçısıyle, eskı So\yel ordusun- dan artakalmı^ ası bir gnıbun nükleer bir fuze üssünü ele ge- çırmesıy le patlak \eren bunalımın atom savaşı felaketiyle yüz- yu7e getırdığı dünyayı kurtarmak üzere. Pasıfık Okyanu- Mi'nun dennliklennden yöneldıği Kamçatka yöresındekı Rus karasulannda Pentagonun emnyle de\nye gezmeye koyu- lan. Hiroşıma'ya atılan bombanın 100 katı gücündeİcı nükle- er fuzelerle donatılmış. insanoğlunun yaptığı "en korkunç öliim makinesi' olan bir Amenkan denızaltısında geçıyor "De- nizde İsyan". Mahşere neden olacak. ıleri teknolojının urünü. son derece ölümçül, büyük bir silah nıtelıgındekı. Ajahama adtı bu derriialtıvîîkomutaeden. kendilerini bütunüyiegörev- lenne adamı». ama eğHımlen. dünya görüşlen. emir yorum- layişlan. yapılan ve nesıllen bakımından bütünüyle farklı iki denız subayının çatışması çe\Tesınde gelişen ve tabii bir kez daha sonunda dünyanın kıyametın eşıginden dondüğü bir ma- cerayı hıkâve ediyor, ışını bılır yönetmen Tom Scott. 30 yılı- nı donanmaya veımış. deneyımlı. atak ve gözükara denızaltı kaptanı Frank Ramsey'le ıbabayığıt Gene Hackman'ın agzı- na asken jargon cuk oturmuş». külfürlü, aydın. genç ve banş- çı ıkinci kaptan Ron Hunter'm (Denzel VVashington)emırle- nn uygulanması konusundakı. emır-komuta zıncırinı altüst eden çatışması aslmda tıpık bir alaylı-okullu ya da şahın-gü- vercın çekişmesi. Mürettebatın da, iki arada bırderede kaldı- ğı denızaltının kaptanlığı. farklı goriiştekı ikı komutanın ara- ••nıda pıng pong topu gibi gıdıp gelırken \e Rus denızaltısı- nın salbdıf ı torpıller bir bir ıska geçerken. gezegenımızın so- nunu getırecek nükleer bir dünya savaşınm karanlık gölgesı altında en do|ru seçımi yapıp gereken karan \ermek de. ta- hııkıfilmın ıyı\eesasoğlanı.gü\ercın Denzel Washıngton"a vakışacaktır finalde Denizde İsyan (Crimson Tide) Yönetmen: Tonv Scott / Senaryo: Michael Schiffer. Richard P.Henrick / Ka- mera Dariusz VV'olsky / Mü- zik:Hans Zimmer / Oyuncu- larGene Hackman. Denzel VVas- hington. Matt Craven. George Dzundza. Vlggo Mortensen. Ja- mes Gandoffini/1995 ABD (UIP). Beyoğlu Fitaş. Harbiye As. Kadı- köy SüreyTa. Altunızade Capitol. Bakırköy fncırlı. Teşv ıkıye AFM. İstanbul Prenses. Aksaray Yıldız. A\cılar Standart sınemalarında. Ikinci bir emır onayı beklemeksızın nükleer tuzelen bıran önce fır- latmak isteyen şahın Gene Hackman'a kar- şı banşçı. genç zencı subaydan yana tavır koyan. güncel dünya politikasımn gerçekle- rınden yararlanılarak ve ikı zıt komutanın ahlaki özellıklenne odaklanarak yazılmış senaryo, kesin sonucun önceden tahmin edıle- medıgı. felakete beş kala sürecinin tedırgin- lığinı yaşayan ınatçı. dedigım dedikçi bu ikı çatışan komutan karak- tenni eksen alıyor alı- şılmıştarafindan. Hun- ter-Denzel Washıng- ton'ın 'Nükleersavaşta düşmanı yok edersen kendindeyokolursun'. 'Gerçek düşman sa\a- şın kendisidir" gıbisın- den doğru saptamalan- nın ya da Vbn Clause- witz'ten "Savaş politi- kanın devamıdır'ben- zeri ahntılann da diya- loglararasına sıkıştınl- Bombalarm salonda patladığı aksiyon... Hollywood'a özgii, güriiltülü macerafilmi(action) türiinün sürükleyici veyepyeni bir örneği Pulp Fiction-Ucuz Roman'dan sonra şimdi gözü- müze daha sempatik görünen Bruce VVillis'i. 6-7 yıl önce sınemada üne ka\uşturan. John VIcTiernan'ın "Die Hard-ZorÖlüm""ünün uçüncü de\ am fılmınde. \e\\ York'lu kahraman dedektıfımiz John VlcCla- ne"ın ikı saatlık. yıne patırtılı-gürültülü. acayıp şama- talı yeni serüvenlerini soluk >oluğa seyrettık bırçır- pıda Bu kez üstat. New York'un her köşesıne bom- ba yerleştıren Doğu Almanlardan oluşmuş bir terö- rist çetesine konıuîa eden. ılk fılmın sonunda kahra- manımızın hakladığı kötü adam Gruber"ın karde^i olan. intıkam peşindekı. bulnıaca sever manyak Sı- mon'la (Jeremj' Irons) kapışıyor fena halde. Yine Pulp Fiction'la yıldızı parlayan zencı aktör Samuel L. Jackson da bu sürükley icı \e öliimcül kapışmada. boynuna a>ılı "Zencilerden nefretedi- yorum" pankartıyla Harlenı'ın göbe- ğjnde kım vurduva gıtmeklen kurtar- dığı ezgın. bezgın. bıtik \e pejnıürde kahramanımıza yardım ediyor kor- kunç zekı ve amansız Sımon'a karşı dığı film. sürükleyici aksiyon sahneleri kadar bu iki merkez karaktenn gergın ıliş- kısine de dayanıyor. Genelde büyük aksiyon üstün yapımı, teknik beceri. görsel ustahk kadar. yediden yetmişe. herkese hitap eden malum bir ahlaki sorunu da içerir' formulüne bağ- lı kalarak tezgâhlanmış. çaSdaş dünyanın ıstıkrarsızgidışinın bir başka îümse! tezahürü olarak anında tükettığimız bu bey- lık. ama yaman denizaltı muhabbetı. çocukluğumuzun adıy- la unutulmazlaş.mış fılmlennden. tedirgin \e genlımlı bekle- yışlerle süren. sualtmdakı gemıde habıre klark çeken Clark Gable. henuz daha Visconti'nın elinedüşmemış.genç bir Burt Lancastergıbı sıkı denızcılenn hırlaşıptakıştığı. 2. Dünya Sa- \aşı"nda geçen, siyah-beyaz denizaltı dramını, Robert \\'i- se'ın yönettıği. 1958 yapımı "Run Siknt Run Deep-Sessb ve Derinden Gh"ı çagnştırdı bana. Doğrusu da, bir başka deni- zaltı fiimı klasığının. Sidney Lumet'ın 1964 yapımı, Henry Fonda-VValter Mathau'lu soğuk savaş çeşitlemesi "Fafl Sa- fe"ının. günumüzun geçerlı actıon tarzıyla sanp sarmalanıp cıLıl.ınarak >enıden çekilmış. 1990'lardaki \ersiyonu "Crim- son Tide-Deni/deki İsyan" zaten. Son on yılın "Top Gun". "Revenge-İntikam". "Day^OfThunder-YıldınmGünleri'" ve senaryosıınu Quentin Tarantino'nun yazdı|ı "True Roman- ce-Çılgın Romantik" gıbı çok para getıren göstenşlı fıimlen- ııın tıcan başansıy la HolK"wood'un kurtlar sofrasmda yer kap- nıış. gışe ile araM hep ıy ı olrmış Ingılız memııryönetmen Tony Seort'ın (Ridley Scotfın kardeşı) ımzaladığı "Denizde lsyan"*ı e>ki \e yeni kuşaktan iki usta oyuncu sürükluyor' Gene Hack- man \e yakışıklı zenci tahtının Holywood"dakı yeni sahibı Denzel VVashington Çizgi roman başitliğinde polısiye serüveni Holly \vood sinemasının son dönenı- de ıyıce borusu öten, geçerlı aksiyon (actıon) türünün son derece hareketli. yeni bir örneği niteliğındeki "Zor Olünı3"'. yine kansının terk ettiği. al- kolizmın eşigındekı, üstii başi dökülen, kan içinde. yaralı. yorgun argın. bed- bin. şapşal ve gömleksız dedektif McClane rolündekı Bruce VVillis'ı önümüze sürüyor. parodiyle kanşık, patırtılı, şamatalı ve hayli cümbüşlü bir hızlı macera filmi formatlannda. Tanıtma yazılan olmaksızın. başlar başlamaz ıçine daldığımız öyküde. McTiernan'ın kurduğu sağlam gerilım ve heyecan mekanizması tıkır tıkır ış- lerken her seferinde. her çatışmadan sağsalim çıkmayı başaran. Phil Mırlo- \ve çizgisinde bir anti-kahraman port- resi çizen kahramanımızı (sürekli kan ter. kırpasiçındeki Bruce VVillis'ı) za- man zaman çağdaş bir Robert Mıtchıım albenisinı sergilerken buluyorokul. süpermarket ya da mctro- daki korkunç patlama sahnelerinde de dijıtal ses efektlennın neredeysf bıre bır. salonda bomba pat- lamışçasına ürkünç ve boş bulıınmay a hıç gelemeyen etkileriyie gürültü darbelerine manız kalıyorıız. İlk yanda ürkütücü \ekorkutucu. en tehlıkelı durumlar- la parodik. gülünçlü anlar arasinda gidıp gelen mü- cadele entnkasını ustaca kurarak genilimi gitgıde yükselten yönetmen McTiernan. Harlemlden Cent- ral Park'a uzanan ınanılınaz bır ko\aldmacj teınpo- suna oturttuğu. çızgı roman basıtlıgındekı bu poli.M- ye-aksıyon serü\eninı allayıp pullayarak meraklısı- nı koltuguna mıhlıyorresmen. her an patlak veren ye- ni bırşenhkli-şamatalı sahneyle. McClane-VVıllis'le Zor Öliim 3 (DieHardUith A . Vengeance) Yönetmen: John McTiernan / Senaryc Jonathan Hensleight / Kamera Peter Menzies / Müzik: Michael Kanıen / Oyuncular Bruce \\ illis, Jerem> Intns, Samuel L. Jackson. Colleen Camp. Grahanı Greene. Larr> Bnggman /1995 ABD(Ozcn Film) Beyoğlu Sine-Pop. Şişlı Kent. Kadıköy Reks. Çemberlıta"; Şafak 1-3, Ataköy Prestij sinemalarında. cesur zencı arkadaşı Zeus - Samuel L. Jackson ikılı- sının aksiyon fılmının arketıplen olarak haylı goz doldurduğu fılmde. türün bey lık klışe ve kalıplany- la bazı klasiklenn. klasikleşmış ünlü sahnelenne ya- pılan göndermeler gırla giderken patlama. ölümüne takıp. ko\alamaca. mermi yağmuru altında koştur- maca \e \ew \'ork kazan. bızımkıler kepçe sahnele- rinin de haddı hesabı yok. Baştan sona meraklısının. cazibesinden uzak duramayacağı. tdm anlamıyla he- yecan ve gerihmle orulü bır "aksiyon çorbası" ızle- nimi \eren tılmdeki kahramanlarımızın. yüzyıhn al- tın kulçe soygununu planlay ıp uygulay an terörıst Sı- mon ve çetesiyle amansız mücadelesinde. seyircimn bıran bile bo^ bırakıldığı tek birIboş) sahneyokde- nılseyendırhani! Seyırcıyi her an, hop oturtup hop kaldırmak \e heyecana boğmak ma- rıfetse eğer. bu dur durak tanımaz ac- tion. türünün en okkalı gişe şampiyo- nu fılmlerinden bin kuşkusuz. Ote yandan yağ gibı kayan. bu acayip şen- İiklı-şamataîı action serüveninın sü- rükley ıc! temposuna kapılmamak da pek elde değıl. yer yer mantığı fılan boşlayarak. Perdedeki son derece ^pektakülerbır gerilım ağına iki saat- lığıne takılmak. ınsana doğrusu sine- ma sanatı açısından bir şey \ermese de bayağı eğlencelı sonuçta. Bırbaraj doiusu tonlarca suy un kovaladığı. ye- raltından köstebekgıbi ha\alara uçan. yükseklerden beton zemıne çakılan. yığınla bubı tuzağından sıynlan Bru- ce VVillıs. böy lesi gırgır-şamatanın ay- y uka çıktığı. güriıltülü-patırtılı mace- ra filmlennin inanılmazücretleröde- nen vazgeçilmez stan olacak bu gidis- le. Zamanımızın en ıvioyunculan ara- Mnda ön saflarda yer aian Jeremy lrons"ın da \aılığıyla çeşni kattıgı "ZorÖliim3". yaklaşıksonon yıldır bo\-office lıstelerının üst sıralanna demir atan bazı actıon üstün yapım- ı larının (Predator. Kızıl Ekım. The Last Action Hero. \b gıbı) beceriklı \e gedıklı yönetmenı John McTiernan'ın şanına şan katacak cınsten bir genlım \e heyecan akrobasısi özetle. Holly wood'a özgü. göz alıcı de\ boyutlarda katıksız bır eğlenceiık. merakhsinın keyıfle tüket- tneden (büyük olasılıkla, bır paket lıı^ır hısır patla- mış mı.sır e^liğınde hem de) yapamayacağı. basit ama parlak \e sürükleyici bir .seyırlik. Adeta NASA ko- bayı birastronot gibi ınsan bedenı dayanıkhlığının üs- tüııde sınandığı dangıl dungul. tıpsız. bir ganp polis kahramanımızın. taksı. metro. asansör. bısiklet. mo- tor. helikopter. vb gıbı genelde ulaşım ıçin kullanı- lan araçlarla süregelen cümbü^lü kovalamacasının. giderek yorucu oldıığu bıle ılerı sürülebilırse de her- halde meraklisı yine de bu tipık Amerıkan eğlence- lığinin tadına bakmadan edemeyecektirsanınz! ileri yaşında. hayranlannın tepkisini çekecek boyutta ımaj tazelediği melo olarak anımsanacak herhalde "The Bridgies of Madison County - Yasak İlişki'". Bir de, umulmadık Eastvsood- Streep ilişkisinin adeta her karede yansıyıp belirlediği ve damgaladığı. yetışkinlere göre, hayli dokunaklı bır aşk filmi olarak. Kısa ama tutkulu bir beraberlik 2. Dünya Savaş,ı sonunda Italya'ya çıkarma yapmış ABD ordusundaki çıftçı çocuklanndan birine yamanıp kapılanarak kapağı, "•müreffeh" Amerika'ya atmış. ama bütün o genç kızlık hayalleri fos çıkmış, biteviye geçen evlılik yılları süresınce hanl hanl yemek, bulaşık, çamaşır vb gibı ev ışlenne çalışarak köylü kocasına bakmış. biri erkek. bıri kız iki çocuğunu yetıştırmiş, Barili İtalyan kızı. kalbi soğumuş. hiçliğin ortasındakı, mutsuz çiftçi kadın, tutucu taşra atmosferi ve çevre baskısının alttan alta duyumsandığı bir ortamda değişip kendini tanıyamayacağı, bambaşka biri oluyor, 1965 yazındaki 4 günlük kaçamak aşkı sırasında. Hayatının aşkını yaşayan bu Francesca giderek bütünüyle sıcak as.k ve şeh\et rüzgârlanna açıyorbedenini, İtalyan kökenli, basit bırev kadınından hiç de beklenmeyecek tarzda, National Geographic fotoğrafçısı âşıgıyla W.B. Yeats'ten fılan şıırler okuyor. Aslında, aşk filan aranmıyorlar başlangıçta. Kadın erkeğe yardımcı oluyor. evine buyuredip yediriyor, içiriyor. gezdinyor. önce bayağı dost olarak yakınlaşıyorlar, kafaca uyumu takip eden kaçımlmaz bedensel birleşme, yannı olmayan, kısa ama (4 günlük) tutkulu bir beraberlığe götüruyor çiftimizi derken. Kendiy le banşık. dürüst. özgür ve yaratıcı fotoğrafçı Rober Kincaid'in bir sahnede belirttiği gibı. herkesin hayatında ancak bır kez yaşayacagı türden, karşıt kutuplann çekim alanına gırmiş ikı yetişkinin arasındaki. gerçek uyumun yakalandığı, ancak geleceği olmayan. büyük bir aşkı ızlıyoruz giderek. Bunca sevgı. saygı duygusallık \e sevecenliğin yürek paraladığı bu aşka nostaljik ağıt düzen fılmde. e\inı. ailesinı terk edip hayatının aşkıyla çekıp gitmiyor Francesca'cık; çünkü aşk yuvalannın dişında. Robert'la delıce süregelen aşk beraberlığının ıster ıstemez degışeceğinın farkına varacak denli de akıllıdır aynı zamanda. Bağrına taş basıp aşkını günlüklenne gömüyor. ailesinı yeğliyor. Ancak ölümünden ı t l sonra müthiş sırrını açığa vurarak mutsuz. sorunlu evlılikler sürdüren çocuklarını da şaşırtıyor ve etkiliyor son bir kez. Dokunaklı aşk hikâyesi Francesca'nın ölümünün ardından bıraktığı miras belgeleri arasında ortaya çıkan anılanyla önce şoke olan çocukları bir hayli kızıp sayıp döküyorlar. sonra da annelennin durumunu anlayıp hak bile venyorlar giderek. Francesca'nın yıllarca kimselere söz etmedıği yasak aşkını ıncı gıbı yazısıyia yazarak 3 cilt deftere doldurduğu anılannı. sararmış solmuş. eskı fotoğraflannı bulan iki çocuğunun bu 'aile skandah" günlükleri okumasıyJa izledığımiz fılmde. bu dokunaklı aşk hikâyesi. bey lık geriye dönüşlerle kurulu seyrediyor. İlk anlarda Anais Nin'den hıç de gen kalmayan, cinsel konularda uzman. erotik bir yazara duyulan geleneksel tepkiyle annelerinden hıcap duyan. ama sonradan onun küllerini Rosertıan köprüsünden. vasiyeti gereği havaya savuran çocuklan. böylece iki sevgilinın son arzusunu da yerine getırmiş oluyorlar finalde. Tüm hayatını ailesine vakfetmiş Francesca'nın. hiç değilse ölümünden sonra da olsa, bedenı artık ona aıttir: hayatının aşkıyla birlikte küllerinin köprülerden sa\rulması da. bu sadık. güçlü, hamarat ve aşka hasret kadının hakkjdır kuşkusuz! Hayret. kim derdi kı ıçınde şiddetın. kaba gücün. itiş-kakışrn yeralmadığı, alabildiğıne duygusal bir filmde. kırk yılın maçosu. sert. sıkı erkek. 65'lik Clint, yitik bir Iowa çiftliğınin. çalışmakla yükümlü. huzursuz kadını Meryl Streep'le çılgınca bir aşka tutulacak? "Yasak llişkrnin giderek yükselen'omurgastz duygulanımlar' grafiğı. seyırcisinı. mendil ıslatmasa da yer yer göz pınarlannı faaliyete geçiren bir duygu yoğunluğuna garkediyor baştan sona. Duygusal ve domestık aynntılarda dikkatli yönetmen Easrvvood'un bu ılk aşk filmi denemesi. eski usul. bildik klişeler üstüne yoğunlaşan. temiz \e özenli bır melo. Kameranın önündeki \e arkasındaki hazretin iç burkucu romantizm tayfında, taşkın bir aşk \e duygu selinin bütün renkleri mevcut! Seyırcinin kolayca özdeşleşebileceği rollerdekı Streep-EasUvood ikilısinin performansı. sağlam senaryosu. tıkınnda anlatımı. nefis görüntülen ve cazımsı müziğiyle kolayca tüketilen "Yasak İlişki" sonuçta epey yûrek depreştiriyor. Hayatının aşkını yaşamış ya da henuz daha yaşamamış her cinsten seyirciye davetıye çıkaran bu sıcak tarafından, 'nostaljik aşk muhabbetı" filmini seyrettiğım seanstaki seyircinin nerdeyse tamamı, yaşlıca ve orta yaşlıca kesimdendi; dikkat ettım pek genç yokru salonda, sanırım yaşlı. pörsümüş, eprimış. kılı ağarmış, ikı ünlü kart Hollyvvood stannın buyük aşk hikâyesi. onlara pek ilgınç gelmemışti herhalde Onlann tercıhininönce VVHIis'li action filmi oldu|una sonradan gittiğim başka bir sinemada tanık oldum! • • # < KEDI GOZLI VECDI SAYAR Bitmeyen Yolculuk-2 Fransa dönüşü sıcak bır politik atmosferin göbe- ğinde buluverdik kendimizi. Akdenız polıtikası, Bal- kanlar'dabanşfalan derken yaşadığımızülkenin "se- çim"\ gelip gündemın bırinci maddesıne yerleşiver- di. Müsteşarlar. pohsler, emekli askerler Meclıs mer- dıvenlerine doğru koşturadursun, kedıler olup bite- ni şaşkınlıkla izliyor. Şu "iktidar" ne güçlü bir tutkuy- muş. Kedilerin politik yaratıklar olduğunu bilirsiniz. Ge- ne de bu politika tutkusu onları hayretten hayrete dü- şürüyor. Vatan kurtarmaya meraklı ne çok aslan var- mış meğer! Sakın, politıkayı küçümsedığım falan sanılmasın. Olup bitenlere tepkisiz kalmaktan yana olmadığımı bilirsiniz. Şimdi merak ettiğım konu şu: Bakalım han- gi parti bir kedı kotası koyacak? Kedilerin aktif poli- tikada yer almalannın zamanı geldı de geçıyor bile. Sorunlarımızı bizden daha iyi anlayacak, çözüm ge- tırebilecek kımsenin var olduğunu sanmıyorum. Ne diyordu Angelopulos usta istanbul'da: "So- runlanmıza kendimiz çözüm bulmalıyız. Dış güçle- rin müdahalesi işleri kanştırmaktan öte bir işe yara- çnaz." Bu sözler bir başka sinemacmın bakışını çağrış- tırdı bende. Geçenlerde "Ulke ve Özgürlük" (daha doğru bir çevın ile: "Toprak ve Özgürlük") filmini iz- lediğimiz Ingiliz yönetmen Ken Loach'ın Ispanyol iç Savaşı'na ilişkın yorumunu. 1936 bahannda kendi geleceklerinı kendi elleri ile kurmak isteyen Ispanyol devrımcileri. karşılarında Stalin'ci parti yönetıcıleri- ni bulmamışlar mıydı? Ken Loach'ı da tıpkı Angelopoulos gibı yaşanma- mış güzelliklerin nostaljisi ile dolu bjr sinemacı ola- rak tanımlayabiliriz belkı de. Insanlar arası çıkar ıliş- kilerinin egemen olduğu bir dünyada sürgün yaşa- yan bir kedi için "ilaç" gibi bırfılmdi "Ülke ve Özgür- lük". Ütopyalannı hâlâ yıtırmemiş ınsanların varlığı ile avunmaktan başka ne gelir kedinin elınden? Angelopoulos'un yolculuğu da Ken Loach'ın yol- culuğundan farklı degil gibi geliyor bana. Angelopo- ulos, ınsanlann etnık. dınsel ve kültüre! farklılıklanna karşın, bir arada yaşamalannın mümkün olduğu dü- şüncesıni savunuyor. Belki Ken Loach gibi "Bir gün mutlaka" demiyor ama. bu özleminın bir turlü ger- çekleşmemesinin verdiğı acıyla soruyor: "Nıçin?" Bu nostaljiyi "Uiis'in Bakışrnı ızlediğinızde daha iyi anlayacaksınız. Kuşkusuz. hazıryanıtlar bekleme- den gıtmelisiniz Angelopoulos'un fılmıne. Ve yanıtı kendintz bulmalısınız. Ustayı daha iyi anlayabilmek için istanbul'da anlattığı bır oyküye kulak vermekte yarar var: "Saraybosna'ya biryabancı geiir. Kentın ortaye- rinde ganp bir şey durmaktadır. Bır umumi hela! Ya- bancı, bu garabeti inceleyedursun bir Sırp gelır. bu şeyın önünde haç çıkanr. Az sonra bir Müsluman ge- lir, o da secdeye kapanmasın mı? Yabancı, şaşkın- lıkla bakarken, bu defa da bır Hırvat geiir, o da ken- di inançlan uyarınca saygıyla eğilir bu ganp "ma- bed "in önünde. Yabancı, önünden geçen birini ya- kalar ve sorar bu işin nedenini. Aldığı cevap, sanki yüzyıllardır yinelenen biryanlışın ifadesidir: . "Buranın öyküsü çok ilginçtir. Eskiden katolik ki- lisesi olarak yapılmış, sonra Müslümanlar gelmiş, cami yapmışlar, ardından da Ortodoks kilisesine dö- nüştürülmüş. DahasonraTitogelince, 'tuvalet'ola- rak kullanılmaya başladı burası. Şimdi herkes ken- di inancına göre selamlıyor bu yapıyı. Belki de her- kes kendi kültürünü selamlıyor." Angelopoulos'un nostaljisini anlıyorsunuz değil mi? Kımsenin kendi öz kültüründen zorla kopartılmadığı, insanlann kendi kültürlerınin gereğini özgürce gerçekleştırebildığı bir toplum. Kuşkusuz, "bölücülük" değil savunduğu. Tam tersıne sağlıklı bir bütünleşmenin gerçekleş- mesi. Kediler kışkırtmaya bayılır, bilirsiniz. "Ama Kustu- rica, Tito dönemini -üstü kapalı da olsa- savunuyor. Ülkenin parçalanmasına bu aynmcılık sebep oldu, diyor" diye soruveriyorum. "Anlatîığım fıkrayı anlamadın galıba" diyor. "Tito, bütünleşmeyi demır yumruğu ile sağlayabileceğıni sandığı için yanıldı. Şimdikı yanlışların kaynağı, 77- to'nun yanlışı." Peki. çözüm? Çözüm, galiba sözü- nü ettığim bu iki yönetmenin nostaljisinde yatıyor. In- sanların birlikte yaşama ve birbirlerinin farklılıklannı kabul etme bilincine kavuşmalan gerekiyor. Yani. te- peden inme bir "bütün!aşme"ri\n sağlıklı sonuçlar vermesi olası değil. Bu düşünce, kedi mantığına çok uygun. insan kardeşlerimiz de gün gelir bu gerçeği çok geç olmadan görürler umarım. "Ülke ve Özgürlük" ile "Uiis'in Bakışı" sinema sa- natının yüz akı ikı çalışma. Ikisi de Homeros'tan bu yana hıç eskimeyen bir yolculuğu anlatıyor, "insanın macerası"n\. Bu "macera" sizi de yakından ılgılendirmiyor mu? Sümeyra'mn anısına Kültür Ser\isi - I9%'da yıtırdıgımiz halkezgileri yorumcusu Sümeyra'mn Zıncirlıkuyu Mezarlığı'ndaki gömütünün düzeplenmesi için İstanbul Mimarlar Odası'nca açılan fıkirprojesı yanşmasında önen projelerin teslim süresi 6 kasımda doluyor. Sümeyra anısına düzenlenen "Fikir Projesi Yanşması". Mayıs 1996'dadoğumunun 50. yılı etkinlikleri çerçevesinde düzenleniyor. "'Sümeyra'nın 50. yılı Etkinlikleri", yurtiçi ve yurtdışında tanıtım toplantıları. özel yayınlar. dinletıler gibi etkinlıkler içenyor "Fikir Projesf'nın katılımcıları ve seçilen 6 önen. özel "anmalık"larlaödüllendirilecekler. Yanşma sonuçlan 30 kasımda duyurulacak ve uygulama. Mayıs I996"da sonuçlanacak. GÖSTERİMOEKİ FİLMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ •• •• • •• ••• •• ••• • ••• *••• Apollo 13 Yasak ilişki Denizde isyan Zor Öliim 3 Cesur Yürek Dolores Claiborne Full Metal Jacket Ilk Şovalye Ülke ve Özgürlük Uiis'in Bakışı (101 Dalmaçyalı, Parıs-Fransa. Ah Parıs, Casper görülmedığınden değerlendırılmedı.)