Katalog

KİM 1995 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI rladaki şeker sökühiyop ANKARA (Cumhuriyet irosu)-Kamuya aıt şeker srıkalanndaki grev vam ederken, havalann ğuması dikkate ahnarak, rladakı pancann jrutulması ıçin harekete eçildi. Türkiye Şeker abrikalan Genel /lüdürlüğü. Doğu Anadolu lölgesı ıle zirai mücadele ;altşması yaptiğı \dapazan. Ûşak Alpullu, Baltkesir Susurluk ve Samsun Çarşamba bölgelenndeki pancarlann sökümünü başlatma karan aldı. Türk Şeker Fabnkalan Genel Müdürii Sekhattin Hun, bubölgedeki pancarlann zaman geçirilmeden sökülmesi gerekti|mi belirterek, "Aksi takdirde don olasılığından dolayı söküm zorlaşabilir ve şeker kaybı olabilir" dedi. PTT'nin bölünmesîndenT kârlı çıktı • ANKARA (ANKA)- PTT"ninT"sınin özelleştirilmesı amacıyla "'Posta tşktmesi Genel Müdürlüğü" ve "Türk Tekkomünikasyon AŞ" olarak ikıye ayrılmasından "T' kârh'çıktı. PTT'nin ikiye aynlmasmdan sonra toplam 5 bin 895 adet olan •- idare mali gaynmenkulden 4 bin 354'ütürk Telekomünikasyon AŞ'ye devredılerek bu payiaşım sırasında sadece r 1 istasyonu ve santral olarak kullanılan, posta hızmetı ile ilgisı olmayan 442 adet binanın Türk Tekkomünikasyon AS/ye, geri kalan 5 bin 453 adet binadan bm 431" inin Posta lşktmesi Genel Müdürlüğü'ne. bin 541'ınin Türk Tekkomünikas} on AŞ'ye venldiğını bıldirdı. Turizmde Türk- Rus işbirlifii • ANKARA (ANKA)- Türkiye ile Rusya. turizmde ışbirliği ıçin ortak çaba gösterecek. Türkiye Odalar ve Borsalar Bırliği'nden yapılan açıklamada. ıki ülke • arasmdaki turizm * hareketıni gelıştirmek amacıyla Antalya'da bir ; seminer düzenlendifii bildinldi. 17-18 ekvm - günlerinde yapılacak seminere. Türkiye ve . Rusya'dan çok sayıda bihm .adamı \e turizm alanındaki yetkililenn katılacağı belirtıldi. Edes alacaklıları 2. kez toplanıyor • ANKARA (ANKA)- "Civangate skandah" olarak adlandınlan davada .aldığı mahkûmiyet karan 'kesınkşen işadamı Selim Edes'ın ıflas eden şırketi ESKA'nın alacaklıları. ikincikeztoplantiya çağnldı. ESKA lnşaat AŞ'nin iflas işlemlerini yürüten tstanbul 3*üncü ıflas Dairesı. şırketın alacaklılarcetvelınin düzenlenerek alacaklılara do&rudan haber verildiğini bıldirdı. Müdürlük. ESKA lnşaat AŞ'ninıkincı • alacakhlar toplantısmm ise 20 ekımde yapılacağını duyurdu. TTK, kömür stoklartnıeritiyor • Ekonomi Servisi - 20 eylülde gre\e başlayan TTK. stoklannda bulunan kömürleri satıyor. Genel Maden-İş Sendikası'nın Kardemır AŞ'ye bır defaya mahsus kömür sevkıyatı ,izni vermesinden sonra TTK çeşitli kurum ve •kuruluşlara kömür satışını \sürdürüyor. Devlet Demır Yollan'nın gre\de olması nedenıyle Kardemır AŞ'ye kömür sevkıyatı yapılamıyor. bölgelerine düzenleme • ANKARA (ANKA) - Yurt savunması ve ekonomısi açısından hayati öneme sahip tesislerin , etrafında özel bir güvenlik bölgesi oluşturulmasma ilişkin esaslar >eniden belirlendi. Bakanlar Kurulu'nun resmi gazetede yayımlanan karanna göre, şu anda var olan ve etrafında özel güvenlik bölgesi kurulması gereken tesis ve fabrikalar. ıçişleri Bakanlığı tarafından Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterligi ile koordine edilerek belirlenecek. 1 katrilyon 600 trilyon liraya çıkması beklenen harcamalar nedenıyle 400 trilyon ilave yapılacak Hükümet ek bütçe hazırlığında 1995 BütçeYasası'nda 1 katrihon 331 trihon lira harcama he- defi öngören Başbakan.harcamalann 1 katrihon600 trilyon li- rayı aşacağının anlaşılması üzerine ek bütçe için kollan sı\adı. ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) - 1995 yılı Bütçe Yasası'nda 1 katrilyon 331 trılyon lira harcama he- defi öngören hukümet. harcamalann 1 katrilvon 600 trilyon hrayı aşacağı- nın onaya çıkması üzerine ek bütçe içın kollan sıvadı.Yasada. 198 trilyon lira olarak öngörükn açık hedefı de. bütçe gelırlerinde beklenenın üzerin- de artış elde edilmesine karşın 250 trityon liraya yükseltilecek. Maliye Bakanlığı.TBMM Plan ve Bütçe ' Komislyonu'na, Meclıs'e 1995 yılı ıçin bir ek bütçe yasa tasa- nsı sunulacağı konusunda uyarıda bulundu. Maliye Bakanlığı yetkilileri, geçen yıl aralık ayındaonaylanan BütçeS'a- sası'nda 1 katrilyon 331 trilyon lira olarak öngörülen harcama hedefinın. şubat ayında Üluslararası Para Fo- nu'na(lMF) \enlen hedeflerde 1 kat- rityon 600 trilyon liraya yükseltildi- ğine dıkkat çekerken. "Bu hedeftu- tacakgibigörünüyor. 30-40trihon li- • Yasada, 198 trilyon lira olarak öngörülen açık hedefi bütçe gelırlerinde beklenenin üzerinde artış elde edilmesine karşm 250 trilyon liraya yükseltilecek. ralikbir farkda olabilir. Harcamada- ki artış için vaklaşık 400 trihon lira- lık ek bütçe çıkacak" dediler. Bütçe gelirkrındeki gerçekleşme- krın de yasada öngörülen 1 katnl- yon 133 trilyon liralık gelir hedefıni aştığına dikkat çeken yetkililer. "Bu çerçevede. 198 trilyon liralık açık he- defi 400 trihon lira birden artmaya- cak. Naklasık 250 trihon liralık bir açıkbekli>oruz~ dediler. Yetkililer. bütçe harcama hedefin- deki sapmaya en çok. nısan ayında Kuzey Irak'a yapılan harekat ile me- mur maaşlanna 15 nısan ayında \e- nlen ek zammın neden oldugunu be- lirttıkr. Maliye Bakanlığı. bu yıl için ek bütçe hazırlarken. anayasaya göre en geç 17 ekımdeTBMM Başkaniığf na sunulması gereken gelecek y ılın büt- çe \asa tasan içın de hazırhklarını hızîandırdı. Yetkililer, 1996 bütçe hedeflerinin IMF'yle süren toplantılann bitmesi- nın ardından şekillenecek program doğrultusundakesinkşeceğinı belirt- tiler. 1996 yılı bütçe hedeflerinin ke- sinleşmesi için\Vashington"dan gele- cek heyetinbekkndi|ıni bildiren yet- kililer. "1996 yılı biitçe \asa tasansı ancak pazartesi-salı günlerinde son şeklini alabilecek" dediler. Anayasanın Bütçenın Görüşülme- si başlıklı 162. maddesi. Bakanlar Kurulu'nun genel ve katma bütçe ta- sarıları ile mıllı bütçe tahminlerını gösteren raporun en geç 1 ocak ola- rak belirlenen mali yıl başından 17 ekıme denk gekn 75 gün önce TB- MM Başkanhgı'na sunulmasını ön- aörüvor. Kayıtdışı sebze meyve satışma ceza getiren yasa tasansmı geciktirdiği öne sürülüyor MaBye Bakanhğı'nın 4 kaçak hal' gafc HÜLYAGENÇ Sebze Meyve Hallenne kanun hükmünde kararname ile düzenleme getınlmesıne karşın "kaçak ahşverişin" sürmesinde Maliye Bakanlı- gı'nın duyarsızhğının önem- lı payı oîduğu öne sürüldü. Korsan haller ıle hal dışı ka- çak mev\e ve sebze satışla- nnın önlenmesı içın hazırla- nan yasa tasansı konusunda ikı aydır görüş bildirmeyen Maliye Bakanlığı. kayıt dışı ekonomiyi engelkmemekk suçlanıyor. Bakanhklar ara- sındayaşanan bu ıletışimsiz- lık sonucu. vergi olarak dev - letin ve rüsum olarak da be- lediyenın kasasına gırecek tnlyonlarca liralık gelınn. hal maryasının cebıne gitti- ği vurgulanıyor Başbakan Tansu Çiller' in direktifkri doğrultusunda !ç Tıcaret Müsteşarlığı tarafın- dan hazırlanan ve ilgıli ma- kamların görüş bıldirmesini bekleyen yasa tasansı. hal dışında \ aptlacaktüm kaçak satışlara uygulanacak cezai müeyyıdefen ıçenyor. 23 ağustosta Basbakanlığa su- nulan yasa tasansı, ilgıli ma- kamlann görüşlerini bıldir- memiş. olması gerekçesiyk gerı çevrildi. Adalet Bakan- • 27 haziranda yürürlüğe giren Yaş Sebze ve Meyve Ticareümn Düzenlenmesi \ c Toptancı Hallen Kararnamesi'nın cezaı müey\'idelerden yoksun oldugunu hatırlatan Sanayi Bakanlığı îç Ticare't Genel Müdür Yardımcısı Naci Sulkalar. bakanlık görüş bildirmediği ıçin cezai müeyyide içeren yeni yasa tasansının 23 ağustosta Başbakanhkça geri çevnldiğim söyledi. hğı'nın Eylül başında görüş bildırmesıne karşın, Malıse Bakanlığı'nın bu konuda aceleci davranmadığına dik- kat çekıliyor. 27 haziranda yürürlüğe gı- ren Yaş Sebze \ e Mey\ e Tı- caretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Kararna- mesi'nin cezayı müeyyıde- lerden yoksun oldugunu ha- tırlatan Sanayi Bakanlığı Iç Tıcaret Genel Müdür Yar- dımcısı Naci Sulkalar, ka- ramameye uygun davranma- yanlara türk Ceza Kanutıun Korsan hallerle ilgili >asa\a görüş bildirme\en Mali\e, kaçakçıhğı körüklüvor. 4-5 ve 8'ınci maddelermın uygulandığını vurguladı. Suîkalar, eski hükümlenn öngördüğü cezalann caydın- cı olmadığını hatırlattı. Cezalann eylemın büy ük- lüğüne göre arttığına dikkat çeken Sulkalar. yenı yasa ta- sansı gerçek usulde belge vermeyen kişılerın meyve sebze satışi yapması halinde 30 mılyon lira ceza venlme- sinı öngördüğünü hatırlatı- yor. Meyve sebze piyasasın- da darlık yaratmak ve stok yapmanın cezasının 200 mil- yon lira oldugunu belırten Sulkalar. tasannın bekdıye ve Ticaret Bakanlığı"na fa- aliyetten men yetkısı verdı- ğıne de dikkat çekti Maliye Bakanlığf nın ar- tık acıkn görüş bildirmesı- nin faydası olmadığını kay- deden Sulkalar, hükümetin güvenovu alamaması halin- de sıyasal behrsızlığın de- vam edeceğinı anımsatarak. >k \asa tasansı uzun süre Meclis'ten geçemez" dıye konuştu. Yasatasansmda uy- gulamada görükn bazı ak- saklıları değiştireceklerini belirten Sulkalar, yasayla de- netim mekanizmasını etkin hale getirecek çözümkr ge- tırdikkrini bildırdi Dev letin sebze ve meyve piyasasın- dan mevcut yasa ve kanun hükmünde kararnamekrk vergi toplayamadıgını hatır- latan Sulkalar. "Biz hallere giri^in azaldığını. büyük metropollerde diğer sebze \e mevvelerin korsan hal- lere gittiğini biliyoruz" dı- ve konuştu. Yasa tas>ansında yüzde 17 olan vergı oranını yüzde 10'a düşürdüklerinı behrten Sulkalar. "Gelir vergisi vüzde 4'ten 2*ye, belediye vergisi 3"ten 2'ye, hal komtsyoncularını veri- len kotnisyon oranı yüzde 5'ten 6'ya düstü. KDY in- dirimi için başv urumuz ise Maliye Bakanlığı'nca uy- gun bulunmadı." lstanbul Me>ve Sebze Ko- misvonculan Derneği Baş- kanı Orhan Alanlıoğlu. 2~> haziranda yürürlüğe gıren kararnamenın kaçak satışla- n engellenmesi içın yeterli olmadığını vurguladı. Kor- san hal ve kayıt dışı satışla- nn önlenmest içın caydıncı cezaı müeyyıdeler içeren ya- sanın bir an önce Meclis'ten geçırilmesini ısteyerek, ek- sıklenn bır an önce önlen- mesını istedı. Kararnamenın vürürlükte olmasına karşın. lstanbul Kanal'da bulunan korsan halın faaliyetlennin hakn sürdüğünü bıldirdı. Haziranda yürürlüğe gıren kararnamenın tam hızmet vermediğinı kabul eden ts- tanbul Büyükşehır Belediye- sı Haller Müdürlügü"nden bır üst düzey yetkıü. tasan- nın yasalaşması halinde de- netimlerin daha sık yapıla- cağını vurguladı. İKV'nin toplantısında düğümü hükümetin değü Meclis'in çözeceği vurgulandı Giimrük birMği demokrasiye endeksli Ekonomi Servisi- Avrupa Parlamento- su'nun karar günü yak- laşırken, gümrük bırliğı demokratıkkşmeve en- dekslendi. Gümrük bır- ligının tamamlanması için teknik ve siyasal dü- zeyde ikı aşamadan geç- mesi gereken Türki- ye'de. Meclis'ebüyük ış "düşüyor. tktisadi Kal- kınma Vakfı'nın düzen- ledıği panelde konuşan bürokratlar. gümrük bir- liginın gerçekkşmesı- nin önündeki teknik en- gellenn ortadan kalktı- ğını behrtırken. yıl sonuna kadar gerçekkşmesı öngörülen 4 mevzu- at değişıklığinın de bitme aşaması- na geldığini kaydettiler. Başbakanhk Başdanışmanı ve AB ıle ılişkikrden sorumlu Büyü- kelçı AH Tıgrel, teknik düzeyde. hem 30 ekımdekıortaklık konseyı toplantısına hem v ıl sonuna kadar atılması gereken adımlar oldugunu ifade ederken. *Ancakgümrük bir- liğinin teknik gerekçelerle ertekn- mesi son derece güçtür" dedı. Mevzuat uyum çahşmalan kap- samında yapılması gereken dört belli başlı değişıklıkoldugunu vur- Büyükelçi Tigrd. gulayan Tigrel. fıkri ve sınai mül- kiyet hakkı konusunda bakanlığın gereklı şekılde uyanldıŞını. reka- bet kurulunun oluşturulma aşama- sına geldiğını bıldirdı. Patent hak- lanyla ilgili cezaı hükümkri içeren maddekrin Basbakanlığa sevk e- dıldiğını kaydeden Tigrel, 251 maddeden 48 maddeye ındinkn gümrük kanununun da Meclis'ten geçmesı gerektiğmı söyledi. Sıyasal düzeyde fazla yorum yapmak istemedığıni dik getiren Tigrel. "Türkivedemokratikleşme sürecindebir iki adımdahaatabilir- se. Avnıpa Parlamentosu'ndaki so- • Başbakanhk Başdamşmanı Büyükelçi Ali Tigrel. teknik düzeyde. hem 30 ekimdekı ortaklık konseyi toplantısına hem yıl sonuna kadar atılması gereken adımlar oldugunu ifade ederken. "Ancak gümrük birhğinın teknik gerekçelerle ertelenmesi son derece güçtür" dedi. İKV Başkanı Sedat Aloğlu, da kararda 8. maddenin geleceğinin etkili olacağmı vurguladı. tKV Başkanı Aloğlu. runlann da aşılacagını düşünüyo- rum" dıye konuştu İKV Yönetim Kurulu Başkanı Sedat AlaoğhıdaTürkıye'nin güm- rük birliğinden maksimum düzey- de faydalanabılmesıni sağlayacak makro dengeler konusunda bürok- rasıve büvük ış düştüğünü ikn sü- rerek. "Bu konudaatılmasıgereken adımlarsadece siyasi idareden bek- lenmemelidir. Türk bürokrasisi, si- >aset dünyasının, özellikle önümüz- dekigünlerdeki sisli ortamında. be- lirsizlik \e zaafıyet dönemlerinde. dev letin etkin çaûşmasınnüklendi- ğini gösterebilmek açısından da ta- rihi bir fırsatla karsı karşı>adır~ dedı. Terörk Mücadele Yasası'nın (TMY) 8. maddesınde yapılması beklenendeğışikltk ile DEP mılktvekilknv- k ilgıli Yargıtay kara- nna yonelık beklentı- lerin Avrupa Parla- mentosu'nun oylama- sını etkileyebilecek nı- telıkteoldugunuhatır- latan Aloğlu. TMY'nin 8. maddesi konusunda siyasetçi- lerin "bir ök;ikkgörüş birtiğine varmasını ve hükümetin bu konudaki kararlıtu- tumunu" memnunıyet venci olarak nıtelerken. "Bu konudaki gereldi değişiklikleri engelternek. Türki- vc'nin AB ile vakınlaşmasını engei- lemekkeşanlamlıdır" dedı. Aloğlu, ınisıyatıfın artık Ankara'da oldugu- nu sözlerine ekkdi. DPT AT Genel Müdürü Tuğrul Arat. gümrük birliğinden sonra da hızmetkrin. kişılenn ve sennaye- nın serbest doiaşımı içın çalışma- lann sürdürülmesi gerektığıni ka\- dederek "TBMVrartık kendtsini gümrük birliğinden kurtaramaz" dedı. YORUM Gümrük Birliâi Teknik karne 6 iyi'ANKAR.\ (ANKA) - Avrupa Bırliğı Komısyonu'nda gümrük bırlığıne ılışkm teknik çaltşmalar konusunda 30 ekimdekı Ortakiık Konseyı toplantısına sunulacak v a- zılı raporun hazırlıklarına başlan- dı. AB kaynakları. raporun "olum- lu" olacağını bıldırdıkr. 30 ekimde Brüksel'de toplana- cak Türkiye-AB Ortaklık Konseyı. 6 martta alınan gümrük bırlıği ka- rarı uyarınca gümrük bırlığınin 1 ocakta yürürlüğe gırmesiiçınherı- ki tarafın yapıl- ması gereken teknik çalışmala- n gözden geçıre- cek. Dışışkn bakanları düzeyin- dekı toplantıdaAB Komısyo- nu'nca gümrük birlıği hazırlıkları- na ılışkm vazılı bir rapor sunula- cak. Rapor ıle ilgili çaiışmalann ABD Komısvonu'nun ılgılı bırı- mınde başlandığı öğrenildı. Raporda. gümrük bırlığınin ger- çekleşebılmesı içın gereklı teknik çalışmalannbüyük ölçüde tamam- landığının. Türkıye'nın gerı kalan yasal düzenlemelen ytl sonuna ka- dar çıkarmayı taahhüt ettığının be- lırtıleceğıöğrenildi. ıı el««lı ılıtıtı Özel sektör rekabet eksikliğinin faturasmı ithalat ve ihracatta ödüyor Rekabetsizlîk hep kazandırınıyor • Türkiye'nin pazar ekonomisine uygun bir rekabet ortamından yoksun olması, hem Türk ihraç ürünlerinin Avrupa ve Amerika pazarlannda antidamping duvarına çarpmasına. hem de dampingli kalitesiz Doğu Avrupa ve Uzakdoğu itharürünlerinin yerli sanayiyi tehdit etmesine yol açıyor. Ekonomi Servisi - Iç pi- yasada rekabet koşullannm yerkşmemesi nedenıyle. yüksek kârlılıkla çalıştığı sa- nılan özel sektör, ashnda bu- nun faturasmı dış ticaret yo- luyla çtft yönlü olarak ağır bir bıçimde ödüyor. Hem ba- zı önemlı Türk ihraç ürünle- ri özellikle Avrupa ve Ame- rika pazannda, rekabet du- varına çarpıp antidamping soruşturrnalany la karşılaşır- larken. diğer yandan başta eski Doğu Bloku ve Lzak- doğu olmak üzere ucuz an- cak kalitesiz üretım yapan sanayilerin ürünkri. dam- pingli olarak ithal edilerek. yerli üretımi sıkmtı>a soku- yor. Son olarak gündeme ge- kn ve Türkiye'nin demir çe- lik ile makarnanın ihracatın- da haksız rekabet yaptığı yo- lunda açılan "damping so- ruşturmalan" devam edı- yor. Amerika Birleşık Dev- letkrı Ticaret Bakanlığı'nca ABD'ye ihracat yapan Türk makarna üretictsi firmalar hakkında açılan davada ön karar aşamasına gelindi. Amerika Birleşik Devktkri. Türkiye'nin makarna ihra- catında GATT-Anti Dam- pıng Yasası kurallannı ihlal ertığinı savunarak telafi edı- ci vergi takbıyk antidam- ping davası açmıştı Ameri- ka"nın ıphkte açtığı soruş- lurma sonrasında Türkiye antidamping v ergisi öderken demir-çelikte de Singapur Rekabet ortammın olumsuzluğu ihracatı etkiliyor. tarafından açılan soruşturma kr. Türkiye hakkında dam- hakn devam edıyor. ping ıddiasıyla soruşturma İhracat yaptığımız ülke- başlatırken Türkiye de itha- lat vaptığı ülkeler hakkında benzer şikâyetkrde bulunu- yor. Sthal edıkn ürünlerde soruşturma açılması yolun- da başvuruda bulunduğu- muz mallar arasında polyes- ter elv af. baskı ve yazı kâğıt- ları, torna aynaları, cam. porsekn ev eşyalan, fermu- ar, sıtrik asıt, kütük gibı ürünler var. Türkiye. ithalat- ta haksız rekabetin önlenme- sı hakkında mevzuatın yü- rürlüğe girdığı 1989 yılın- dan bugüne kadar dampıng- k ilgıli olarak toplam 79 so- ruşturma açtı. Bunlardan 38'ınde alınan kesin önlem- kr hakn uygulamadayken 35 soruşturmadan herh'angı bır sonuç alınamadı. Bu so- ruşturmalardan 6'sı ıçınse "gözden geçirme soruştur- masraçıldı. "Damping"ı dünyadakı globelleşmevk bırlıkte tica- retın önündeki tanfe dışı en- gelkrden bırı olarak tanım- layan Türkiye Ihracatçılar Meclısı Başkanı Okan Oğuz. gehşmiş ya da geliş- memiş her ülkenin kendi sa- nayisini korumak içın dam- pinge başvurduğunu belır- tırken gerçek rekabetin ger- çekkştıği bir ortamda dam- pmg tartışmalarınm da daha az olacağını söyledi. Okan Oğuz dünya standartlarınm yakalandığı sektörkrde dampınge başvurmaya ge- rek kalmadıgını. bu konuda Türktekstüinın lyı bir örnek oluşturduğunu kaydetti. Okan Oğuz "TekstUde reka- bet var, dolayısıyla Avrupa standartlannda üretimyapı- yoruz. A\rupalıyayalan ma- liyetle üretiyoruz. Böyle bir ortamda dâmping yapmak içinhiçbirsebepolama/" de- di. Gümrük bırlığıyle bırlık- te damping tartışmalarında daha çok sosyal içerikkre dikkat çekıkceğini sav unan Oguz "Bundan böyle sosyal dampingkonuşulaeak. Ihra- catçının ucuz isçi çalıştınp çalıştırmadığı dikkate alına- cak. ihracatçınınçe\ reye du- varlı olup olmaması soruş- turmava konu olacak" dedi. OZTIN AKGUÇ Fııtansal Pazarlann Serbestteştirilmesi Türkiye. 1980Tı yıliardan başlayarak dünyadaki eko- nomik güç odaklannın etki ve yönlendirmesı ile finan- sal pazariarda serbestleşmeye (liberaüzasyona) gitmiş ve finansal pazarlann gelişmesinı çeşitli önlemlerle özendirmıştir. Finansal pazariarda serbestleşme, (i) iç tasarrufla- n arttırarak ekonomık kalkınma içın kaynak yaratma, (ii) yurtiçi tasarrufyetersizliğıni dış kaynak aktarma yo- lu ile giderme, (iii) küçük tasarrufçuyu koruma, (iv) ge- lir dağılımını daha dengelı hale getırme yönlennden savunulmuştur. Finansal serbestlik konusunda şu önlemler alınmış veya adımlar atılmıştır. (i) Mevduat ve kredi faizlerinin hükümetçe saptan- masının yerini, bankalarca belırlenmesi alrnış; başka bir deyişle faızler serbest bırakılmıştır. (iı) Yenı para ve sermaye piyasası araçları geliştiril- meye çalışılmıştır. (iii) Finansal pazarlann açıklık, güven ve kararlılık içınde çalışmasına yönelik yasal düzenlemeler yapıl- mıştır. (iv) Sermaye hareketleri serbestleştirilmiştir. Bu bağ- lamda Türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sa- yılı karar ıle Türkiye'de yerleşık kişilerin yurtdışından aynı, nakdi kredı almalanna olanak sağlanmış, serma- ye hareketleri üzerinde kambiyo kısıtlamalan kaldınl- mış. konvertibiliteye yasal olarak geçilmiştir. Ayrıca finansal pazarların gelişmesi için özendirici önlemler alınmış. sermaye kazançları fıılen vergi dışı bırakılmış, alınan kâr payları ve faizler yıllık beyanna- me dışına çıkarılmış. Faız geliıieri üzerindeki vergi ke- sintı oranı, sembolik olarak nıtelendınlebilecek dü- zeylere indınlmıştır. Finansal pazartann serbestteşmesininve destekten- mesinin sonuçları ne olmuştur? Gerçekten bu atan- da liberalizasyon. öngörülen yararları sağlamış mı- dır? Alınan sonuçlar, gerçekte Türkıye'nın sorunlar listeşıne yenılerini eklemiştir. • Oikede iç tasarruflann ulusal gelire oranı yüksel- memiş, tersıne uzun dönemli ortalama olarak düş- müştür. Finansal pazarlardakı gelışme rant gelirinı art- tırmış, ancak artan gelirler, ekonomık anlamda yatırı- ma yönelmemış, daha çok tükettm harcamalannı kamçılamıştır. • Yurtdışından sağlanan kaynaklar, kalkınmanın fı- nansmanında kullanılmamış, dolayısıyla dış kaynak- ların ekonomık büyümeye katkısı çok sınırlı düzeyde kalmıştır. Gerçekten 1980-1995 dönemınde Türki- ye'nin dış borçlannın tutan 13 mılyar USD'den yakla- şık 71 milyar USD'ye yükselmesıne karşın, bu dönem- de ekonominın yıllık ortalama büyüme hızı, daha ön- cekı dönemlerde gerçekleşen büyüme hızının altında kalmıştır. Dış kaynak kullanımı. Türkiye'nin üstüne po- litık ve ekonomık açıdan "Demokles'in kıiıa"n\ asar- ken her yıt yurtdışına görünürde 4 mılyar USD, ger- çekte daha fazla faiz istenmesi gıbı bır yük getırmiş- tir. • Gelir dağılımı üretken kesim ateyrıine, rant elde edenlerden yana bozulmuştur. Özellikie emekçilerin vetanm sektörünün ulusal gelırden aldıklan pay, 1980 düzeyinin altına ınmıştir. • Vurgunsal kazanç peşinde koşan üretken olma- yan bir grubun elinde büyük fonlar oluşmuş, ekono- mi vurgunsal (spekülatif) hareketlere karşı daha du- yarlı, daha etkilenebilir hale gelmıştir. Bu durum finan- sal pazariarda dolayısıya ekonomıde kararlılığı (istik- ran) olumsuz yönde etkilemiştır. Finansal pazariarda yaşanan bunalım ve dalgalanmalar, ekonomıde reel sektöre de yansıyarak ekonomide aşırı inış çıkışlara neden olmaya başlamıştır. • Bankalardakı mevduatın en az yarısı, yabancı pa- ra mevduatına dönüşmüş, döviz tevdiat hesapları 1980 sonrası hızla artarak 1994 yılında TL mevduatı- nı aşmıştır. Bankacılık sektörü böylece ulusal paradan daha çok yabancı para mevduatına sahip olma gıbi bir düzgünsüzlüğün (anomalinın) içıne gırmiştir. Bu durum hem bankalann. hem ekonominın döviz kuru riskini büyük ölçüde arttırmış; ızlenecek para ve kur politıkalanna kısıtlama getirmiştir. • Ekonomide dikkatler daha çok parasal oyunlar, parasal gelışmeler üzerinde yoğunlaşmış, borsa, fa- iz, döviz kuru ön planaçıkarken ekonominın temel so- runlarına çözüm arayışı geri plana ıtilmıştır. Borsada kâr, sermaye kazancı. üretken bir faaliyetten doğma- dığı ıçin ulusal gelire dahil değıldir. Sadece kişilerin pa- rasal gelirinı arttırmaktadır. Bu arada kâr veya zarar, ulusal gelir yönünden sıfır toplamlı bır oyundur. Finansal pazarlann serbestteşmesinin sağlayacağı yararlar kâğıt üzerinde. sözde kalmış, buna karşın Türkiye'nin ekonomık sorunlar listesini kabartmış mı- dır? Finansal pazarlan nıçın, hangı amaçla gelıştırıyoruz? Bu tür bır serbestleşmenin, gelışmenin gerçekte eko- nomiye yaran var mı? Kişisel çıkar hesaplannı bır ya- na bırakarak yanıtlamaltyız. ŞtRKETLERDEN • ASE EXPRESS kurye taşımacılığı alanında verdiüı hizmetkrı 11-14 Ekim 1995 tanhkn arasında katılaca2i'"Expofreıaht"95"Fuan'ndatanıtacak • ESCORT COMPUTER Mukımedıa ve Moviemedıa sistem ve uygulamalanm tanıtım amaçlı göstenler düzenliyor. • tMTAŞ SİGORTA'nın sponsorluğunda TC Kültür Bakanlığı Turk ve Islam Eserkrı Müzesı ve lstanbul Fransız Kültûr Merkezı'nin ışbırlığı ıle Sultanahmet'teki lbrahım Paşa Sarayı'nda düzenknen "Eski Türkkrin Kutsal Clkesinde" konulu fotoğraf sergisi açıldı. • EMEK SİGORTA Ikitelli lntek Endüstri tesiskrinin içinde yer alan Mehmet Arsay Antika Arabalar Müzesi'nde sergıknen arabalan sıgortaladı. • BİLKA AB ülkelennde kullanılması kararlaştırılan Racal İSDN ürününü Bilışım Fuan'nda sergıledi. %75 80 90 Türk Lirası Mevduatınıza Yüksek ve Güvenli Verim 1 AyVadelı 3AyVadeli 6AyVodeli 1 Yıl Vadeli Tasorruflannın Derbank'ta Değerlendirin Şisli Merkez Şobesi: Abide-i Hümyet Cd. No: 125/1 Şifli/İST. Td: (0212) 224 94 94 Fax; (0212) 231 47 59 Sirkeci Ş«ke«: Dcrvi}oğlu Sk. Dervi> Han No:U Sirkeci/IST. Td: (0212) 512 16 83 Fax: (0212) 513 90 87 imlAf. Eogciot Cd Kantara Rıza Sk. Seyran Ap No 1/5 Erenköy/İST. lel (0216) 363 23 04 Fax. (0216) 355 31 82 Ankara Ş«be$i: Cinnah Cod. No:24/A Çankayo/ANKARA U. (0312) 468 61 82 Fax- (0312) 468 61 86 DERBAUK