Katalog

60CAK1995PA2AR CUMHURİYET SAYFA Economıst DIŞ HABERLER 11 Çeçenya müdahalesinin ardında, Azerbaycan'ı Türkiye'ye kaptırma korkusu yatıyor Rusya'nm Türkiye kaygısıDış Haberler Servisi - Dûnyaca ünlü ingilız The Economist dergısi, Rusya'nın Çeçenya'ya müdahalesinin ardında yatan nedenlerden birinin, Moskova'nm Azer- baycan'ın Türkiye'nin nüfuz bölgesine kaymasını engelleme istegi oldugunu öne sürdü. The Economist'e göre Boris Yeltsin'in Rusya"nın toprak bütünlüğünün tehlikede oldugunu iddia etmesine karşın Çeçenya müdahalesinin gerçek nedenleri değişikti. Dergı bu nedenlen şöyle sıralıyor: # Rusya bir süredir süpergüç, en azın- dan büyük güç oldugunu kanıtlama çaba- sında. Moskova'nın güvenlik ve dış politi- kalan bu doğrultuda şekıllenmiş durumda. Rus ordusunun bir kanadı hâlâ Amerika ile rekabet edebileceklerini göstermek is- tiyor. Bu kanatÇeçenya'yı "Rusya'nın Ha- iti'sr olarak görüyor. # Müdahalenin ikinci nedeni ıse petrol ve Islam. Rusya petrol zengini Azerbay- can'ın Türkiye ya da Iran'ın nüfuz bölge- sine girmesinden büyük kuşku duyuyor. Çünkü Azerbaycan elden kaçtığı takdirdc Dogu Kafkasya ve Hazar Denizi'ndeki pet- rol yataklan da Moskova'nın denetiminden çıkacak. Nitekim Rusya Azerbaycan pet- rolünün Iran yerine Rus topraklanndan ge- çen boru hatlan ile nakledilmesi için Ba- kü'ye baskı yapıyor. Ancak Rus boru hat- lanyla taşınacak petrolün Çeçenya'dan geçmesi gerekiyor. Moskova bu nedenle- Çeçenya'yı denetım altına almak için mü- dahaleyi gerçekleştirdi. "Yanhş adam" The Economıst. Boris Yeltsin'in Çeçen- ya müdahalesinı de büyük bir hata diye ni- teleyerek Groznı'dekı askeri fıyaskodan sonra Rusya liderinin tüm güvenirlığini yi- tirdiğini belirtiyor. Dergi kapak konusu yaptığı yazıda Yeltsin'i "Rusya için yanhş adam" diye tanımlıyor. The Economist, ilk kez Batılı ülkelerin artık Yeltsin'i desteklemekten vazgeçme- sini istiyor. Dergi, Rus ordusu sonunda Grozni'yi alsa bile Yeltsin'in çok ağir bir darbe yedığini, liderlık nıteliğine sahip ol- madığının anlaşıldığını belirtiyor. Yazı şöyle devam ediyor: Yeltsin, son za- manlarda kendisini çevresinden soyutladı. Kremlin'de karariar Yeltsin'e yakın ufak bir grup tarafından alınıyor. Çeçenya'ya müdahale karan da bu grup tarafından alındı. Bir zamanlar Yeltsin'i destekieyen reformcular şimdi muhalefete geçti Yelt- sin, Rus ordusunu Çeçenva'ya göndermek- le ülkedeki moral otoritesini yitirdi. Çe- çenya'ya müdahale sivil halkın bombalan- masına dönüştü. Ilginçtir, uzun süredir Rus ordusunun dağınıklık içinde olduğu belir- tildi. Oysa şimdi Yeltsin'e karşı duyulan tepki, orduyu birteştirmeye başladı. Çatışmalarda bir Rus general öldü• Grozni'deki Rus îçişleri Bakanlığı birliklerinin komutanı olan Korgeneral Viktor Vorobyov, dün bir maymın patlaması sonucu öldü. Dış Haberler Servisi - Çeçen- ya'nın başkenri Grozni'deki ça- tışmalarda bir Rus generali öldü. Bölgedeki Rus îçişleri Bakanlı- ğı birliklerinin komutanı olan Korgeneral Viktor Vorob>w, dün birmayının patlaması sonucu öl- dü. Bu arada. Rusya Devlet Baş- kanı Boris Yeltsin'in öncekı gün ikinci kez bombardımanı dur- durma emri vermesine karşın Groznı've yönelik Rus bombar- dımanı dün de bütün şiddetiyle sürdü. tki subay yaralandı Interfaks ajansının Rusya fçiş- leri Bakanlığı kaynaklanna da- yanarak verdiği habere göre. 11 aralık tarihinden bu yana Çeçen- ya operasyonunu yürüten Rusya Içişlen Bakanlığı'na bağlı birlik- lerin komutanı Korgeneral Vik- tor Vforobyov. dün Grozni'de ma- yın patlaması sonucu ölürken iki Rus subayı da yaralandı. Vorobyov, Çeçenya operasyo- nunun kurban aldığı en yüksek düzeyli Rus subayı oldu. Rusya Devlet Başkanı Boris Rus birfikJerinin Çeçenya'ya yığdıgı askeri giice karşın Ruslan durdurmayı başaran Çeçenler, morailerini v üksektutmayaçauşıvor. Yeltsin'in öncekı gün ikinci kez bombardımanı durdurma emri vermesine karşın Rus birlikleri Çeçenya'nın başkenti Grozni'yi dün de bombaladılar. Çeçen kaynaklan, Rus bom- bardımanınm çok yoğun oldugu- nu ve kentte dakikada 15-20 pat- lama gerçekleştiğinı bıldiriyor- lar. Moskova'nın Sesi radyosunun haberine göre dün sabah saatle- rinde bombardımana başlayan Rus birlikleri. özellikle yerleşi- min yoğun olduğu bölgeleri he- defaldılar Radyonun haberinde, top ve roket ateşi nedeniyle Grozni'nin kuzey ve kuzeydoğu kesimlerin- de büyük hasar meydana geldiği bildirildi. Çeçen kaynaklan ise sivil hal- kın oturduğu birçok evin bom- bardımanda isabet aldıgını ve yanmakta oldugunu bildiriyor- lar. Bombardımanın şiddetlenme- si nedeniyle paniğe kapılan sivil halkın kentten kaçmaya çalıştığı, kaçamayanlann ise top ve tank mermilerinden korunabilecekle- n sığınaklara gizlenmeye çalış- tıklan belirtiliyor. Dünkü bombardıman sırasın- da yine isabet alan devlet baş- kanlıgı sarayında ise yangın çık- tı. Bu arada havadan bombardı- man ı sürdüren Rus uçaklan Grozni'nin merkezine4 kilomet- re uzaklıktaki Zalatskoy bölge- sınde bulunan petrol rafinerisini dün sabah bombaladılar. Rafine- ndeki petrol ve yakıt tanklan da bombardıman sonrasında yan- maya başiadı. Taktik değişikligi Rus birliklerinin Grozni'ye bombardımanı yoğunlaştırması. gözlemciler tarafından 'taktik değtşikligi' şeklinde yorumlanı- yor. Gözlemciler, Çeçen savaşçı- larla yüz yüze çatışmada başan- sız olan Rus birliklerinin. artık sürekli bombardımanla sivil hal- kı bezdirerek moral bozukluğu yaratmayı ve Çeçen birliklerini yorarak sokak sokak ilerlemeyi hedeflediğini belırtiyorlar. Öte yandan Çeçenya'daki sa- vaşta taraflann erdigi kayıplarla ilgili olarak çeşitli kaynaklarçe- lişkili rakamlar venyorlar. Rusya'nın baskentınde yayım- lanan Moscovv Nevvs gazetesine göre yaklaşık üç haftadır süren savaşta bugüne kadar toplam 3 bin 800 civannda kişi hayatınt kaybetti. AP Moscovv Nevvs'in haberlerinde ise Rus ordusunun 1800 ölü verdiği ileri sürülürken Çeçenlerin ölü sayısı da 2 bin olarak belirtildi. Yeltsin duruma hâkim değil mi? Rusya'nm yönetim yapısı Dış Haberler Servisi - Rus- ya'nın Çeçenya "da giderek bata- ğa saplanması. ABD'de kaygı yarattı. Rus askerlerinin Groz- ni'de sivilleri bombalamasından kaygı duyduğunu bildıren Ame- rikan yönetimi, şimdi de Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in ülkeye hakim olduğundan kuşku duydugunu açıkiadı. ABD Dışişleri Bakanı Wırren Christopher önceki akşam Ame- rikan NBC televizyonuna verdi- ği demeçte "Çeçenya'daki du- rum karşısında Yeltsin'in siyasi- askeri açıdan rüm kontrolü elin- de bulundurduğundan emin mi- siniz" şeklındekı .soruvu. "Ken- disi bugün derinliğine işin içinde. Ancak durumu dikkatle izliyo- ruz. Şu sırada metin olmalı ve hü- küm vermek için acek ermeme- Hyiz*diyeyanıtladı. NBG'den önce GNN televiz- yonunda da konuşan Dışişleri • ABD Dışişleri Bakanı Warren Christopher, Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in ülkeye hâkim olduğundan kuşku duydugunu açıkladı. Christopher, Rusya'ya yapılan Amerikan yardımının kesilmesi olasılığı konusunda "Bunun için henüz erken" dedi. Bakanı Ghristopher'a Yeltsin'in son bir hafta içinde Çeçenya'da- ki bombardımanın durdurulma- sı için iki kez talimat verdiğının resmen açıklanmasına karşın de- vam eden operasyon hakkındakı göriişü soruldu. Çhnstopher bu soru üzerine şunlan söyledi: "Bu sorun kendisini flgilendi- riyor. Yeltsin'in bu durumla na- sıl başedebileceği üzerine flkir yürütmek akıllıca olmayabilir. Yeltsin'in başka zor durumlar- dan gayet iyi çıkngını hafırlaya- lım. O. ülkenin seçilmiş devlet başkanı. Şurası apaçık ki, çok zor bir durumla karşı karşıya. Çe- çenya'da olaylar umugu gibi ge- lişmedi. Göründüğü kadanyla oÜdukça kötü askeri tavsiyeler al- dı ve şimdi bu tavsiyeler çerçeve- sinde çıkış yolu anyor." Amerikan yardımı Ghristopher, Rusya'ya yapılan Amerikan yardımının kesilmesi olasılığıyla ilgili olarak da "Bu konuda karar vermek için henüz erken" diyerek Amerikan yöne- timinin kuşkulannı dile getirdi. Ghristopher'ın açıklaması. 'Amerikan yönetiminin Yelt- sin'in iktidanndan kuşku duy- maya başladığY şeklinde yorum- landı. Almanya Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel. Rusya Dev let Baş- kanı Boris YeltsüT'e. Rus birlik- lerinin Çeçenya'ya yaptıklan müdahaleye son vermeleri çağn- sında bulundu. Kinkel. Vv'eltam Sonntag ga- zetesinde dün yayımlanan deme- cinde Yeltsin'e. Çeçenya sorunu- nun banşçı yollardan çözülmesi çagnsı yaptı.Kinkel. Yeltsın'den siyasi gücünü kullanarak Rus or- dusunu durdurmasını da istedi. Bu arada. Kanada Dışışlen Bakanı AndreOuellet. "Çeçenya sonınu Rusya'nın iç işidir, ancak masum kurbanlann çekfigi ıstı- rap ve insan haklan ihlalkrinden derin kaygı duvTiyoruz" diyerek Rusya'nın bombardımanı dur- durmasını istedi. ] Başkanlık | Konseyi ; Damşma Organı Devlet Başkanı Bons YeltsınBaşkan'ın danışmanı Viktor llyuşır Teorik olarak, danışma organı. Pratıkte ıse, gûvenlık konulanyia ilgili en Cıst düzeyli organ. yeltsin başbakan ve gûvenlikle ilgili diğer bakanlardan oluşuvor Başkan'ın özel kalemi Sergey Fılatov I Kabine Başbakan Viktor Çernomırdin Anayasa Mahkemesı Kurulma aşamasında Pariamento Federasyon Konseyi ' 178 bölge temsilcisinden l oluşuyor, görev süresi dörtyıl Duma 450 üyeli, görev süresi ikıyil (dört yıla çıkanlacak) | Seçimler AFPgraflk İSTANBUL'DA HAVA KİRLİLİGİNE 14 BİN 500 KURBAN!KORKUNÇ İDDİA! İSTANBULDA HAVA KİRLİLİĞİNDEN KAÇ KİŞİ ÖLDÜ? HÜKÜMET ÖLÜ ŞAYISINI GİZLIYOR MU? KİRLİLİK ORANI TEHLİKE SINIRINI ÜÇ KAT AŞTI. DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ KIRMIZI ALARM VERDİ. SAĞLIK SORUNLARINDA BEŞ KAT ARTIŞ VAR' ATALARIMIZ KİM? BAŞBAKAN ÇİLLER'İN "ATALARIMIZIN KİM OLDUGUNU BİLE BİLMEYIZ, RUMLAR BIZE KARIŞMIŞTIR." SÖZLERİ ORTALIĞI KARIŞTIRDI. NE KADAR "ÖZ BE ÖZ" TÜRKÜZ?.. KARABÜK KURTLAR SOFRASINOA YEM Mİ? ALPAGUTOLAYI'İNDAN SONRA İLK İŞÇİ YÖNETİMİ... NASIRLI ELLER ŞİMDİ PATRON OLDU. ŞARKILARIMIZ KİIY1E AİT? EDEBİYATTAN SONRA ŞİMDİ DE MÜZİKTEKİ ÇAUNTILAR... ÎSLAMİ KESİM NASILYĞLENİYOR? • MECLİS P.\ZAR.\ DON'DÜ' MILLETA'EKİLİ TRANSFERLERİ TA.M GAZ... • RPÜLER GLTNDEMİ NASIL DEĞİŞTİRn'OR» • MECLİS KOOPERATİFİNDE VOLSUZLLK! DEĞİŞEN TÜRKİYE'DE İ İYEHİ İŞLER Genç girişimciler keşfedilmemiş işlerle milyariar kazanıyoriar! Dolar IMFye kilWendi. Kardemir Karabük'ü kurtaracak mı? DOSYA: Enflasyon nedir, ne degildir? MİAMİ'DE NAFTA ZİRVESİ BAYINIZDE POIİTİKADA SORUNLAR ERGUN BALCI Çeçenya ve Çelişkiler Çeçenya bunalımı büyük devletlerin çelişkili politikası- nı, uyguladıklan çrfte standardı bir kez daha gözler önüne serdi. Krizin baş oyunculanndan biri durumunda olan Rus- ya'dan başlayalım. Moskova, Çeçenya'nın Rusya Fede- rasyonu'na dahil oldugunu, toprak bütünlüğünü korumak için bu ufak ülkeye müdahale ettiğıni belirtiyor: aynlıkçı akı- mın diğer özerk cumhuriyetlere yayılabileceğini, Rusya'nın parçalanmasının gündeme gelebileceğini savunuyor. Ama toprak bütünlüğünü korumak için Çeçenya'ya rnü- dahale ettiğini savunan Rusya, 1991'den bu yana eski Sovyet cumhuriyetlerini tekrar etkinlik alanına alabilmek için bu ülkelerdeki aynlıkçı hareketleri desteklemekten ka- çınmamıştı. Moskova Azerbaycan'da Dağlık Karabağ Ermenilerini destekieyen Ermenistan'a silah yardımı yapmış, Albay Suret Huseyinov u Ebulfez Elçibey yönetimine karşı ayaklandırmıştır. Huseyinov'un Elçibey'e karşı ayaklanmayı Gence'de Rus ordusunun bıraktığı ağır silahlaıia gerçekleştirdiğine ilişkin çok haber çıkmıştır. Azeriler de "gönüllü" Rus as- kerlerinin Ermenilerin safında çarpıştığını sık sık vurgula- mışlardır. Gürcistan'da Abhazlar, Rusya'dan aldıkları tank ve fü- zelerle Tiflis birliklennı yenilgiye uğratmış, Gürcistan'dan ayrılıp Kuzey Osetya ile birieşmek isteyen Güney Osetya, Moskova tarafından teşvik edilmiştır. Moskova, Moldova'da aynlıkçı Rus azınlık tarafından ilan edilen Trans-Diester cumhuriyetinı de desteklemiş. bölgedeki 14. Rus ordusu aynhkçılara silah ve lojistik des- tek sağlamıştır. vEvet halen toprak bütünlüğünü korumak için Grozni'de taş taş üzerinde bırakmayan Rusya'nın diğer ülkelerin top- rak bütünlüğüne pek saygılı olduğu söylenemez. Ya Batıh ülkeler? ABD, Rus birliklerinin Çeçenya'ya saldırmalanndan bu yana Çeçenya'nın "Rusya'nın iç sorvnu" oldugunu belirt- mekte, Rusya'nın toprak bütünlüğünü korumak için Çe- çenya'ya müdahale ettiğini vurgulamaktadır. Ne var ki Rusya'nın toprak bütünlüğü konusunda bu denli duyarlı olan ABD, Irak'ı bölmekte bir sakınca görme- miştir. VVashington, Kürtleri Saddam dıktatörlüğüne terk edemeyeceğini belirtiyor. Ancak Rusya'nın Çeçenya'da 4 haftadır gerçekleştirdiği yıkım, Saddam'ın zulmünü arat- mayacak boyutlara ulaşmıştır. Başkent Grozni, hemen he- men günün 24 saatinde bombalanmaktadır. Peki Kürtleri Saddam'a terk edemeyen ABD, Çeçenle- ri Ruslara nasıl terk edebilmektedir? Batı, Türkiye'ye sık sık insan haklan konusunda uyan- da bulunur, eieştiriler yöneltir. Kabul etmek gerekiyor ki, bunda haklıdır da. Bizim kişisel olarak bu eleştırilere itira- zımız yok. Ama insan haklan konusunda bu denli duyarlı olan, en ufak bir olayda kıyameti koparan Batı. Grozni'nin yaklaşık 4 haftadır yerle bir edilmesini seyretmekle yetin- miştir. Ancak son günlerde bombardımanlar büyük bir si- vil katliamına dönüştükten sonra Batı'dan eleştirel (o da ölçülü) sesler yükselmeye başlamıştır. • • • Söz, çelişkili politikadan açılmışken, gelelim Türkiye'ye. Ankara, Bosna'nın, Irak'ın, Azerbaycan'ın, Gürcistan'ın toprak bütünlüğünü savunuyor. Ama hükümet Kıbrıs'ta federasyondan konfederasyon tezine kaymakta, bu arada iki toplumun artık bir arada ya- şayamayacağı, adada iki bağımsız devletin oluşması ge- rektiği yolunda sesler giderek yükselmektedir. Bu da çelişki değil midir? YüNAJVtSTAlN-SlFRftE Papandreu Esad'la PKK'yi görüştü ATİNA(AA)- Sunye Dev- let Başkanı Hafiz Esadın. Şam'ı ziyaret eden Yunanistan Başbakanı Andreas Papand- reu "ya, Atina'yı da ilgilendiren bazı uluslararası terör eylemle- ri konusunda bilgi aktarmaya söz verdiği bildirildi. Şam'ın Atina'ya aktaracağı terör dos- yalan arasında PKKdebulunu- yor. Yunanistan Başbakanı Pa- pandreu'nun geçen cuma günü Şam'a yaptığı resmı ziyaret sı- rasında gerçekleşen Esad-Pa- pandreu görüşmesınde. ikilı ilişkilerin yanı sıra uluslararası terörün engellenmesi için alına- bilecek önlemler de ele alındı. Papandreu-Esad görüşme- sinde. başta Çakal Cartos ve Ebu Nidal olmak üzere özellik- le Lübnanh. Filistinli ve PKK'li teroristlerin Yunanistan'ı da içi- ne alan faaliyetleri konusu da gündeme geldi. Yunan basınında yeralan ha- berlerde. Suriye Devlet Başka- nı Esad'ın gelecek ilkbaharda Atina'yı ziyaret edeceği ve te- rörle ilgili vaat ettiği bu bılgi ve belgeleri beraberinde getirece- ği öne sürüldü. Esad'ın terörle ilgili bu bilgı ve belgeleri, Papandreu'nun Suriye yanlısı politikasına kar- şılık bir iyi niyet göstergesi ola- rak Yunanistan'a vereceği be- lirtildi. Yunanistan Başbakanı Pa- pandreu. dün de Ortadoğu gezi- sinın ikinci durağı olan Ür- dün'ün başkenti Arnman'a geç- ti. Papandreu'nun Ürdün Kralı Hüseyin ile de görüşmesı bek- leniyor. Barzani: Sovoşa devam DUBAİ (AA) - Irak Kür- distan Demokrasi Partisi (İKDP) lideri Mesud Bars»- ni karşıt Kürt gruplan ara- sında Kuzey Irak'ta meyda- na gelen çahşmalann. Kürt- lerle uluslararası dayanışma- yı oîumsuz etkilediğini söy- ledi. Barzani. El Hayat gazete- sinde yayımlanan demecin- de, çatışmalann uluslararası dayanışmaya ve Kürt halkı- na yapılan yardimlara zaran dokundugunu belirtti.' Bar- zani. "Körtler. KYBdiktası- na karşı ssvaşacaklardır. Bu- nu daha önce de Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyra'e karşı yapmışlardr dedi. Fransa-Irak flörtüne ABD tepkîsi BAĞDAT (AA) - Fransa'nın Irak ile yakınlaşma çabalan doğrulrusunda Bağdat'taki Ro- manya Büyükelçiliği bünyesin- de bir temsilcilik açma karan ABD ve Ingiltere'nin sert tep- kilerine yol açarken Romanya karan olumlu karşıladı. Irak'ta iktidarda bulunan BA- AS partisinin üst düzey yetkili- si Saad Kasım Hammudi. yap- tığı açıklamada Ingiltere ve ABD'nın tutumlannın hiçbir ahlaki ve yasal haklılığı bulun- madığını belirterek bu tutumla- n 'kiistahlık' olarak nitelendir- dı. Romanya Dışişleri Bakanlı- ğı'ndan bir yetkili de Fran- sa'nın Romanya Büyükelçiliği bünyesinde bir temsilcilik aç- ma karannın kendileri için bir öv ünç kaynağı oldugunu söyle- dı. Fransa'nın karanna Ingilte- re'den sonra ABD de tepki gös- terdi. ABD Dışişleri Bakanlığı söz- cüsü Christine Shelh yaptığı açıklamada Fransa'nın karan- nın yararlı ve yapıcı olmayaca- ğını belirtti. Shellv. Irak'a kar- şı jest yapılmasının henüz za- manı gelmediğinı ıfade etti.