Katalog

SAYFA CUMHURİYET 17OCAK1995 SALJ 10 DİZtYAZI yıldızın yeni rengi • Vıetnamlılar Ku Çı'de 1946'danıtıbaren, önce Fransızlaıia sonra Amerıkalılarla savaşlan sırasında 20 yıl gıbı uzun bır süre boyunca toprağı tırnaklanyla kazıp yenn 12 metre altında bır şehır yaratmışlar. Uzunluğu 200 kılometreyı bulan bu tuneller, Vietnam dırenışının bır sembolu olarak hâlâ yaşıyor. • Ku Çı'dekı askerı mezarlığı gezerken ormandan suzulup 1 gelen bombardıman seslerı, top gumburtulerı ıçımızı ürpertıyor. "Bıze mı öyle gelıyor, yoksa ormana sınen savaşın gurultusu o gunlerden bugunlere mı ulaştı" dıye duşunuyoruz. Turıstlerı havaya sokmak ıçın ormana hoparlorlerden savaş seslen yayıyoriar DİRENİŞİNYAŞAYAN IZLERI-Vıetnamhların 20yılda tır- naklanyla kazdığı tuneller bugun turıstlenn en çok ziya- ret ettıklerı yerlerın başında gelıyor (yanda). Dırenışten gerıye kalan bır başka yer de yanyana bınlerce olunun yattığı askerı mezarlık. Çocuklar mezarlıktakı otları temızleyerek, ölulere saygı gostertyor (en ustte) Mekong Deltası'nın verımlı topraklarında çalışan Vıetnamlı bır kadın, durumundan hoşnut görunüyor (üstte). 'Veraltındaki direnis kentiVıetnam'dakı uçuncu günu- muzde yolumuz Ho Chı Mınh kentınin 35 km kuzeybatısın- dakı KuÇı (CuChı)tunellen ve Vıetnam'ın pınnç ve meyve de- posu Mekong Deltası'na düşu- yor llk durağimızbınlerce dıre- nışçı Vıetnamlınınyattığı KuÇı yakınlanndakı askerı mezarlık Mezarlıklar arasında çocuklar otlan temızlıyor Goz alabıldığıne yan yana dı- zılmış mezarlarda savaşta yaşa- mını kavbetmış bınlerce genç ınsanvatıyor Yuzyıllaronceış- galcı Çınlılere karşı \erdığı mu- cadelede yenılen Vıetnam'ın kadın kahramanı Trieu Au "Ben rüzgâra ve akıntıya karşı koya- rak, balınalan oldurerek, halkı kolelikten kurtarmak için bu- tun ülke>i altust etmek ıstivo- rum ve onursuz yaşamayı red- dedivorum* dıyerek ıntıhar et- mıştı Yuzyıllar sonra Vıetnam- lılar, ulkelenndekı ışgal kuv vet- lenne tum dunyajıalklanna or- nek olacak bıçımde karşı koy- dular \BD. B-52 bombardı- man uçaklanvla tum Vıetnam'ı cehenneme çevırerek tanhın kapkara sayfalanna geçtı V ıet- namlılar. Amenkan ordusunun tum modern sılahlanna Ho Amcalannın lıderlığınde, V'o Nguyen Giap'ın komutasında yüzvıllardır verdıklen bağım- sızlık mucadelesının bınkımıy- le karşı ko>dular Ormana sinen savaş sesleri Ku Çı denılen yerde, 1946'dan ıtıbaren once Fransız- larla sonra Amerıkalılarla sa- vaşlan sırasında 20 vıl gıbı uzun bır sure boyunca toprağı ttrnaklanyla kazıp yenn 12 metre altında bır şehır y arattılar 200 kılometre uzunluğundakı yeraltı şehnnde 60-70 cm genışlığin- dekı ana tunellere daha dar olan yan tu- neller bağlanıyor Tunellerde şımdı genllalar yenne, rehberlenn ardından koşuşturan tunst- lervar Tunstlenn Vıetnam'dauğrama- dan geçmedıklen tuneller, bıraz da ovu- nulerek yabancılara gostenlıyor Or- mandan suzulup gelen bombardıman seslen, top gumburtülerı ıçımızı urper- tıyor "Bize mi ö\le gelivor, voksa sava- şın gürültusü o gunlerden bugunlereor- mana mı sindi" dıye duşunuyoruz Tu- nstlen havaya sokmak ıçın ormana ho- parlorlerden savaş seslen yayıyorlar ABD ordusuna karşı \enlen mucade- lenın anlatıldığı yanm saatlık vıdeo fil- mını seyrettıkten sonra tunellenn gın- şıne gelıyoruz Kollar yanlardakı be- tonlardan destek ahnarak vucut aşagı- ya sarkıtılıyor Sonra kollar aşağı çekı- lıyor Bu şekılde tunele ınmek ısteme- yen zıyaretçıler ıçın merdıvenlerde var Rehbenmız komıte odasını, acıl amelıyatlann yapıldığı sağlık ocağını mutfağı dınlenme odasını gurur duya- rak gezdınyor Duşman gınşmı engel- lemek ıçın kurulan tuzaklan gostenyor Ikı buklum yurunen tunellere bıraz şış- man bır zıyaretçının sığması mumkun değıl Rehbenmız tunellenn sonradan İSTANBUL'U ANDIRAN BİR GORUNTU- Ho Chi Mınh kentının guneydoğusundakı Mekong Deltası'na doğru yol alırken burnumuza bıldık kes- kin bır koku çarpıyor. İlerledıkçe yoğunlaşan kokunun kaynağını sonunda gorûyoruz. Saygon'un çoplerı goz alabildiğine tepeler halınde uza- nıyor. Yolun hemen yanında başlayan çöplükte yuzlerce çop toplayıcısı tenekelerı, pet şişelen, kâgıtlan ayıklıyor. tunstler ıçın genışlettldığını eskıden ancak çomelerek > urunebıldığını anla- tıyor Çıkıştamutfağadavetedıhvoruz Haşlanmış pınnç. şeker kamışı ve çay ıkram edılıyor Çavlanmızı yudumhrken yan-masa- da Avrupalı gorûnumlu bır tunstın Ja- pon bırgruba İstanbul u anlattığını du- yuyoruz "\ffedersiniz, Turk musu- nüz?"dıyeTurkçeseslenıvoruz "Evet Turkum" dıverek bıze doğru yaklaşı- yor BırUzakdoğuulkesınde(,alışmak- ta olan vatandaşımız da tatılınden ya- rarlanıp tunellen gormeye gelmış Vı- etnam ormanlannda "Memlekette ne varneyokr 'sohbetıyapıvoruz 68 lıol- duğunu, u İki üç daha fazla V ietnam" sloganlanndan kaynaklanan ılgıyle tu- nellen gormeye geldığını anlatıyor Vıetnam'a gelen tunstlenn çoğu 68 nostaljısı yaşıyor Yalnızca tunstlenn gıvdığı Ho Chı Mınh yazılı tışortlenv- le Vıetnam kentlennde dolaşanlar, gençlık yıllannın Vıetnamı'nı keşret- meye çalışıyorlar KımiM de onbınler- ce Vıetnamlınm ve kendı vatandaşlan- nın olümune neden olan vonetıcılen- nın Vıetnanı ı ele geçırme hırsının ne- denını araştınyorherhalde Tunellerden Mekong DeltaM'na doğ- ru yol alırken rehbenmi7 bı?e \ıet nam'a neden geldığımızı soruyor Bız de vuzvılın en büyuk mucadelelenn- den bırını v ererek neredevse efsane ha- lınegelen Vıemam'ın şımdı nedurum- da olduğunu merak ettığımızı anlatıyo- nız Sol goruşlu gençler arasında Vıet- nam'ın populerhğını anlatıp ünlu slo- ganı dılımızın donduğunce çevırmeve çalışıvoruz "Ho Ho Ho Chi Minh iki uç daha fazla Vietnam, Ernesto'ya bin selam". Quang Ho Chı Mınh ın ulke- mızde tanınmasından onur duyduğunu anlatıvor ama Emesto'nun kım oldu- gunu soruvor Belkı sovleyışımızden anlamıyor dıye ıkı uç daha fazla Vıet- nam kuralım dıyerek Vıetnam ı dun>a halklanna ornek olarak gösteren Ernes- to Che GuevanTnın adını \aziyoruz Yıne de tanımıyor Ho Chı Mınh kentının guneydoğu- sundakı Mekong Deltası'na doğru yol ahrken burnumuza bıldık keskın bır ko- ku çarpıyor ilerledıkçe yoğunlaşan ko- kunun kavnağını sonunda goruyoruz Saygon un çoplen goz alabıldığıne te- peler halınde uzanıyor Yolun hemen v anında başlayan çoplukte yuzlerce çop toplayıcısı tenekelen. pet şişelen, kâğıt- lan ayıklıyor Quang, kokuya dayanamayacağımı- zı sov leyıp yola devam etmek ıstıyor Istanbul'da gazetecılık yapıp yolu sık sık çopluklere duşmeven muhabır var mı7 Dayanırız deyıp Istanbul'un çöp- luklerınden sonra Saygon çopluğunu de fotoğraflıyoruz Goruntu, Istan- bul'un çopluklennden de kotu Bınsı Saygonlulara, Hekımbaşi çopluğunde- kı patlamadan mutlaka bahsetmelı Dokuz Ejderha'nın bereketl Çın, Burma, Laos Tavland Kamboç- ya ve Guney Vıetnam'dan geçıp Guney Çın Denızı'ne dokulen Mekong Nehrı, Asya'nın en uzun nehırlennden bın Vıetnam dılındekı adı 'dokuzejderha' anlamına gelen 'Kuu Long" olan nehır, sayısız kollanyla Guney Vıetnam ı sa- np doğanın adeta fışkırdığı bır delta ya- ratmış Ulkenın pırınç ıhtıyacını önemlı öl- çude karşîiayan deltadakı nehırler uze- nndekı adalarda tropık meyve ve çıçek bahçelen var Sava$ sırasında pınnç tarlalannın ve meyve bahçelennın onemlı bır bolumu tahrıp edılmış Savaş sonrasında koylu- ler tarlalannı yenıden duzenlemışler bahçelennı yenıden kurmuşlar Me- kong Deltasrnın Ho Chı Mınh kentın- den en kolay ulaşılan merkezı My Thodan bır tekneyle karşıdakı adaya doğru nehır turu yapıyoruz Yanm saatlık volculuktan sonra ada- nın arka tarafına yanaşıyoruz Daracık uzun yola duzgun aralıklarla beton taş- lar doşenmış Muz, ananas hındıstan- cevızı ağaçlannın dallanna çarpa çar- pa ılerlıyoruz Havadakı nem netes al- mamızı guçleştınyor Mınık ada kafe- sınde hayatımızda ılk kez nefıs tropık meyvelerden ladı>oruz Lzenne mınık fıncanlarda sunulan ıhlamur rengınde- kı Vıetnam çaylan gelıyor 'kdanın ıçlenne doğru yürüyuşumu- zü surduruyoruz- Ağaçlar arasındakı kulubelennın onununde oturan adalı- larla ^elamlaşıyoruz Gençler, tropık ağaçlar arasına gızlenmış 'açık hava kahvesı'nde langırt ovnuyor Kazıklar uzerıne oturtulmuş mınıcık dükkânın- da kadın berber bır erkeğın saçını ke- sıyor Fotoğraflannı çektığımız ıhtıyar kadınlar kızgın kızgın bır şeyler soylü- yorlar Rehbenmız adalı kadınlann., yaban- cılann hep fotoğraflannı çektığını, ama hıç gonderen olmadıfiından şıkâyet et- tıklennı açıklıvor Yartn: Her $ey turistler için ANKARA NOTLARI Kahrolsun Zulüm! İstanbul dakı torenlere gıdemedım Çok ıstıyordum oysa, Nâ- zım Hıkmet Kultur-Sanat Vakfı nın yonetım kurulundaydım Ce- nazesı kaldınlan Onat Kutlar, Cumhurıyet yazanydı Halrt Çe- lenk de gıdemedı, onun kınlan kaburgalan daha lyıleşmemıştı Gıdemedığı ıçın o da çok uzgundu Cumhunyet, Onat Kutlar'la, Nâzım Hıkmet Odulu haberlennı ayrıntılı bıçımde verdı Azız Nesın soyledı Merımet AU Aybar, cumartest gecesı kalp krızı geçırmış Azız Nesın'e sordum - Nasılsın? - Eh, şöyle böyle - Gazetede okudum, Onat Kutlar'ın cenazesme katildın, son- ra Nâzım Hıkmet'e katıldın Nasıl geçtt? - Nâzım Hıkmet, çok olağanustu guzel geçtı - ûburu? - Öbunı bana çok dokunuyor Ben çok sevıyordum o çocu- ğu Herkesı sevmtyorum bılıyorsun Ben, sevmedığımı sevmem Hanı ımam sorarya, cenazede ' Nasıl bılırsınız?" dıye, Işte, tam "Iyı bılınz1 " denecek ınsandır bu - Dılekçe davasında vardı Onat Kutlar değıl mP - Her şeyde vardı Yalnız "dılekçe davası" değıl, evınde top- lantı yaptık bılıyorum yanı çok değerlı bır arkadaştı Çok dü- rust, çok doğru bır arkadaştı Yazıkoldu çokyazıkoldu Ya'Sen nası/sın' - Ben lyıyım, ıyı değılım aslında da y - Kalp buyumesı var dıyortar Sonra, yetmezlık vanvış "Yu- ruyuşu bırak" dedıler - Aman dıkkat et, dıkkat et* Bılıyorsun, bak ben şımdı Aybar'a gıdecektım Aybar, zavallı yıne bır enfarktus geçırdı - Ne za/nan'? - Dün gece - Allah Allah' - Ya çok uzûntuluyum, çok üzuluyorum, yıllann dostu, arka- daşım Çok, yıllann an\adaşıydı Öyle ışte 86 yaşında galıba. Iş- te boyle Bır zamanlann Balkan şampıyonu - Bır de bır şey soracağım sıze, herkes bır şeyleryazıyor, Ya- şar Kemal ın Der Spıegel'dekı yazısı ıle ılgılı - Bır gazeteden bana sordular ben onlara yanıt veremedım Soylemeyeyım daha ıyı Yorumlariar, Yaşar'ın kendısı de yanlış yorumlar Bılmem ne yapar fılan Ne soylesem, yanlış yorumlar- lar Çok soylendı, çok soylendı -Evet - Yanı, benım ekleyecek bır şeyım yok. Ama, ben Yaşar Ke- mal'e karşı değılım Yalnız onu soyleyeyım sana Çokyapmışız Azız Nesın'ın son uç sozcuğunu yazmadım kendıme sakla- dtm' The Marmara Otelı Pastanesı ne patlayıcı madde konulması olaylan yenı değılmış Daha once de beş kez konmuş Çoğunu gorevlı polısler etkısız duruma getırmışler Buradaalarm sıstemı de varmış, ancak bozukmuş, onanlmamış 1 Onat Kutlar "cWefcçedavası"sanıklarındandı demıştım Vir- lık Ozmenek, "Aydınlar Dılekçesı Davası" ıle ılgılı olarak, Berlın ıte Hollanda radyolanna haber vermış 1 Kasım 19S5'te yaptığı savunmada Onat Kutlar, şunlan soylemış "Ulkelenn ve toplumlann tanhınde olağanustu donemler var- dır Bu dönemlerde ıster savaşlar, ıhtılaller, ısterse sıkıyonetm- ler nedenıyle tam bır suskunluğun yaşandığı anlar olur Işte bu dönemlerde, sıyası ve demokratık bınkıme sahıp toplumlarda bır ses yukselır Bu ses, kendını yalnızca bır sıyası yapının uyesı olarak değıl, bır bırey olarak da, fop/umun gıdışın- den sorumlu sayan tek tek aydınların sesıdır " Onat'ın Asken Mahkeme'dekı savunmasının son tumcesı de şoyleydı ' Şu anda sızın adıl olacağtna ınandığım karannızla, bu de- mokratık bolgenın bır ımza daha kazanacağına, yanı demokra- sıye ınancımızın daha da guçleneceğıne guvenımı behrtmek ıs- terım Saygılanmla ' Onat Kutlar ın ınancı gerçekleştı, asken yargıç Mehmet Se- ver, Kenan Bey ın "Ne yapayım oyte aydım 9 ' dedığı, "haınlıkle" suçladıgı sanıklar hakkında "aklama" karan verdı Onat Kutlar ıçın Cumhunyet gazetesı onundekı toren çok gor- kemlı olmuş Sloganlar atan bır grup Kultur Bakanı Timurçin Savaş'ın konuşmasını bır sure bastırmış Cemal Reşıt Rey Sa- lonu'nda duzenlenen "Nâzım Hıkmet Şıırödulu"gecesı de gu- zel geçmış Azız Nesın, Nâzım'la ılgıh anılarını anlatmış 1950 de Nâzım Hıkmet açlık grevmden sonra İstanbul aPaşakapısıCezaevfne getırılmıştı Azız Nesın - Nâzım, oraya gelmeden bır hafta önce salıvenlmıştım, de- dı Yıne Paşakapısı Cezaevı nden Nâzım Hıkmet'ın oraya geldığını duyunca, çok sevınır Hemen zıyarete koşar Gıderken koskoca bır kavanoz turşu goturur Azız Nesın -Bununıyeyaptım, D//rmyorum'der konuşmasında Tabıı her- kes yerlerde Azız Nesın Nâzım'ın gomutunun Turkıye ye taşınmasına kar- şrclır oteden berı O gece şoyle der - Nâzım Hıkmet'ın mezan orada kalsın, getınlmesın Getınl- mesın kı, bız utanahm Ona yaptıklanmızı unutmayalım, utana- lım' Seçıcı kurul uyelerı arasında bulunan Rus ozanı Andreı Voz- nesenskı -kendı gelememış- yolladığı ıletısınde ozetle şoyle demış - Nâzım 'ın dostlan arasında bulunmaktan çok mutluyum Kah- rolsun zulüm, yaşasın Nâzım Hıkmet 1 Toplantının havasını bır de Nâzım Hıkmet Vakfı Genei Yazma- nı Kıymet Coşkun dan dınledım Annesı Pıraye Hanım, sayn olduğu ıçın Memet Fuat gelememış İstanbul Operası sanatçı- lanndan Erol Uras uç kışılık arkadaş grubu ıle sahneye çıkmış Sozlen Nâzım'ın, bestesı Mesut Cemıl ın ıkı yapıtını soylemış "Martılar Ah Eder" ıle "Kanatlan Gumuş' şarkıları Uçuncu şar- kı olarak Nâzım'ın sevdığı "Kalamış"\ soytemeyı duşunduğunu, ancak o gun Onat Kutlar'ı toprağa verdıklennı anımsatarak, Onat Kutlar'la ılgılı bır anısını da anlatmış Şoyle Erol Uras Aıda Operası'nın provasını yaparken, prova konuk- lara da açık olmalı kı, Onat Kutlar da oradaymış Son bolumde, gomutlukte soylemesı gereken parça yenne herkes aryasını soyleyecekdıye beklerken "Çanakkale Içınde VurdularBenı"\\x- kusunu soylemeye başlamış O sırada Onat Kutlar da solda otur- maktaymış Erol Uras şoyle dıyor - Bırdenbıre gozgozegeldık, dondu kaldı'Bakıştık O neden- fe bu şarkıyı söylemeyı duşunmuştum Ama, bunu değıştırdım Erol Uras, "El venyor el venyor/Orta dırek bel venyor" turku- sunu soylemış Gece çok guzel ancak huzunlu geçmış BULMACA SOLD4N SAĞ\: 1/ kalınca kabuklu ın ve uzun tanelı bır uzum cınsı 2/ Parola Üç Silahşorter'den bın 3/ Turk muzığının en eskı makamlanndan bın Bır nota 4/ Ha- vava fırlatılan bır pla- kanın vurulması ılkesı- ne dayalı atıcılık dalı Gumuşbalığının kuçu- ğu 5/ Yurdumuzda bır petrol bolgesı Ikı tar- la arasındakı sınır 6/ Dert, keder Bır cetvel turu 7/ Leylak rengı, açık mor Bağıt 8/ Matematıkte kullanılan sabıt bır sayı Arapçada "ben" 9/ Çekmecelenne çamaşır konu- lan dolap YUKAR1DAN AŞAĞIYA: 1/ Fransa'nın Akdenız sahıllerın- de esen şıddetlı ve kuru bır ruz- gâr 2/ Buyurucular. amırler Uluslar-arası Basın Enstıtusu'nun sımge sı 3/ Asaf Halet Çelebi'nın 1 2 3 4 5 H bır şıır kttabı 4/ Uganda'nın başKentı 5/ Memelılerde proteın metabolızmasının son urunu olan ve ıdrarla dışan atılan mad- de Bır soru sozu Hayvanlara vurulan damga 6/ Uzakdo- ğu'da yetışen bazı ağaçlardan elde edılen ve eşyalan susleme- ve yarayan reçıne Halk edebıyatı şıır turlerınden bın 7/ llaç Bır nota Kum adacığı 8/ Iç sıkıntısı 9/ Bır şeyın özü- nu oluşturan ana oğe Lokmanruhu ^ t ; \