Katalog

16 M/VB1994 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER Astfflhafffe alnayn • İ S T A T « U L ( U B A ) - Ailefern brkulu rüyaarnan biri olan ve her D «poktan birinde göriieraam raha.sıJı?nın göstergîleinden birinin hınltL *e ürekli öksürük nöbaJei dduğu kaydsdJd Bu rahatsızlığın oluşummı engeüejeblmek için çocuidanıyanında sigara içilmerres ve ıslak bezle toz alınmas gbi önlemlerin geldip telrtildi. AkciğerieE giriş çıkış yollannn ıassasiyeti ve tahrişi ib crtaya çıkan astaılusUlığı,her 10 çocuktan hrindegörülecek derecede yıygın bir rahatsızjkkonumuna ulaştı. Aratırmalar sonucu kalıtsal olcuğu belirlenen astım, en ç>k hamilelikleri süresıncs sgara içen kadınlannbebeklerini ve egzozdumnına maruz kalançocudan tehdit ediyor. Kuşgöö'nde kirilih •BANDIRMA(AA)- Bandırma Kuşcenneti Ulusal Parkı'na, Avrupa KonseyiÇevre Komisyonu'nca verilen (A) sınıfı diploma, çevre kirliliği yüzünden nske girdi. kuşcennet Ulusal Parkj mühendısi Şükran Elmab. yaptığı açıklamada, heryıl binlerce tunstin görmeye geldiği. bünyesinde 265 tür kuşun banndığı ve konakladığ Kuşgölü'nün, ciddi çevre kirliliği tehdidi altında olduğunu söyledi. Avrupa IÇonseyi Çevre Komisyonu'nca, doğanın en iyi korunduğu alanlanna \erilen "A" sınıfı diplomanın Kuşcenneti'ndede bulunduğunu belirten Elmalı. diplomanın 1992 yılında şartlı olarak yenilendiğini haurlattı. Avrupa Konseyi'nden bir heyetin gelecek yıl Kuşgölü'nde incelemelerde bulunacağını belirten Elmah. gözlenen kirliligin giderilememesi durumunda diplomanın iptal edilebileceğini kaydetti. ABD'de TûPk haftası • WASHINGTON (UBA) -Amerika'daartık geleneksel hale gelen Türk haftası Kurban Bayramı'nın birinci günü olan 21 mayısta başlayacak. Türk haftasının açılışı dolayısıyla 20 mayıs cuma akşamı ise Nevv York'taki Bryant Park'ta Türk sanatçılan tarafından bir konser verilecek. 30 mayıs gününe kadar sürecek Türk haftası etkinlikleri arasında dünya Türkleri Konseyi tarafından düzenlenen "Evrensel Boyutta Türkler" konulu bir sempozyum, "Kınm'dan Sürgün" adlı birpiyes, konuyla ilgjli tartışmalı toplantı ve çeşitli resim sergileri yer alacak. Türkiye'nin New York Başkonsolosu Yusuf Buluç'un himayesinde verilecek resepsiyonla kapanacak olan hafta içerisinde İbrahim Tatlıses'in de iki konser vermesi öngörülüyor. Költürel Kalkınma Günü • ANKARA (ANKA)- Kültürel Kalkınma Günü, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu tarafindan 30 mayısta bir dizi etkinlikle kutlanacak. Birleşmiş Milletlerve UNESCO tarafından ilan edilen kültürel kalkınma dünya 10 yüı 1988-1997 yıllannı kapsıyor. 1991 "den bu yana her yıl mayıs ayında bütün dünyada kutlanan Kültürel Kalkınma Günü. Türkiye'de de bir dizi etkinlikle kutlanacak. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu tarafından haarlanan etkinlikler çercevesinde Kültürel Kalkınma Günü 30 mayısta panel, sergi ve konserlerle kutlanacak. Kutlamalara, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Kültür Bakanı Fikri Sağlar, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Daimi Temsilcisi EdmundJ.Cainde kaülacak. A vitamini eksikliği her yıl yüzbinlerce çocuğun ölümüne, kör olmasına ve hastalanmasına yol açıyor Çocukta,A vitaıııiııideyipgeçmeyin YUSUF ÖZKAN ANKARA - A vitamini yeter- sizliği; dünyada, özellikle geri kalmış ve az gelişmiş ülkelerde en önemli çocuk sağlığı sorun- lanndan birisi olma özelliğini koruyor. A vitamini yetersizliği yüzünden, her yıl en az 250 bin çocuğun kör olduğu ve çok sa- yıda çocuğun da bu soruna bağb gelişen enfeksiyonlar so- nucu yaşamını yitirdiği bildiril- di. A vitamini eksikliğinin Türkiye açısından da önemli bir sorun olduğu belirtildi. Yıl- da yaklaşık 20 bin lira tutann- daki 3 kapsül A vitamininin ço- cuklara verilmesi, sorunun tümüyle çözümlenmesine yeti- yor. Birleşmiş Milletler Çocukla- ra Yardım Fonu'nun (UNI- CEF) "1993 Uluslann Gelişim" raporunda, beslenme yetersizli- ği sonucu ortaya çıkan sorunlar arasında gösterilen A vitamini eksikliği yüzünden, çocuk sağlı- ğının olumsuz etkilendiği vur- gulanarak. "A vitamini yetersiz- liği, gelişmekte olan ülkelerde her yıl 250 bin çocuğun kör kal- masma yol acmaktadır. Gene A vitamini yetersizliği yüzünden yüzmilyonlarca çocuk ishal, za- türree ve kızamığa, çocuk ölümle rinin en önemli nedenleri olan üç • Türkiye'de de önemli bir sağlık sorunu olan A vitamini eksikliğinin giderilmesi çokzordeğil. Yılda yaklaşık 20 bin lira tutanndaki 3 kapsül Avitamininin çocuklara verilmesi, sorunun tümüyle çözümlenmesine yetiyor. hastalığa kolay yakalanmakta- dır" görüşü dile getiriliyor. Raporda, A vitamini yetersizli- ği bulunan çocuklann enfeksi- yonlardan ölme riskinin yüzde 20 oranında olduğu vurgulanı- yor. UNICEF ve Dünya Sağlık Örgütü (WH0). sorunun öne- mini göz önüne alarak kızamık- tan ölüm oranınjn yüzde l'in A VİTAMİNİ 1928'DETANIMLANDI Hastalıklardankoruyor A vitamini ilk kez 1928 yılında anti-enfektif vitamin olarak tanımlandı. Bu tarihten 3 yıl sonra EJlisonadlı bir hekim, kızamık nedeniyle hasta yatan 600 İngiliz çocuk üzennde bir calışma yaparak, morina balığı karaciğerinden elde edilen yağın verildiği çocuklarda ölüm oranının yüzde 58 azaldığım saptadı. A vitamininin, enfeksiyon hastahklanndaki koruyucu etkisi, 1980'lerde ABD'deki John Hopkıns Ünıversitesi Halk Sağlığı Bölümü'nden, göz doktoru Alfred Sommer ve arkadaşlannca yapılan çalışmalarla yeniden gündeme getirildi. yapılan araştırmalarda. A vitamini eksikliği bulunan çocuklarda yoğun gece körlükleri ve buna koşut gelişen görmeme vakalanna rastlandı. Yine bu araştırmalarda, A vitamini eksikliği bulunan çocuklarda solunum yolu enfeksiyonu ve ishal görülme riskinin arttığı saptandı. Bu çalışmalarla eşzamanlı yapılan diğer araştırmalarda da A vitamini eksikliğinin okul öncesi çağdaki çocuk ölümlerini arttırdığına dikkat çekildi. 1980'lerden sonra yapılan araştırmalarda. A vitamuıi desteğinin çocuklardaki okul öncesi ölümlerini yüzde 30, kızamık vakalanna bağlı ölümlen de yüzde 70 oranında azalttığı görüldü. üzerindc olduğu ve A vitamini eksikliği saptanan yörelerde ço- cuklara A vitamini desteği ve- rilmesini önererek bu konuda birçalışma başlattı. Türkiye'de A vitamini konu- sunda yapılmış çok az araştır- ma olmasına karşın. A vitamini eksikliğinin çok önemli bır ço- cuk sağlığı sorunu olduğu bildı- rildi. Ankara Doktor Sami Ulus Çocuk Hastanesi hekim- lerinden Şükrii Hatun ve Prof. Dr.TahsinTeziç'in yaptığı araş- tırmaya göre. Türkive'deki A vitamini eksikliği sorunu Hın- distan, AfrikaveTaylanddüze- yinde. yani oldukça kötü du- rumda. Araştırmalarında, Türkiye'deki bebek ölüm hızı- nın vüksekHğıne dikkat çeken Hatun ve Teziç. kızamığm da hâlâ önemli bir sağlık sorunu olduğunu vurgulayarak. "Sağ- lık Bakanlığı verilerine göre, ül- kemizde 1993 yılında 29 bin kızamık \akası görüldü. Elde edilen bilgiler, ülkemi/de kıza- mık ve komplikasyonlarında A vitamini kullamlmadığını gös- terdi" değerlendirmesıni yaptı- lar. Hatun ve Teziç, yapılan araştırmalar sonucunda A vita- mini eksiküğine koşut olarak çocuklann büyük bölümünde göz rahatsızlıklan olduğuna ve araştırma yapılan çocuklann yüzde 60'ında A vitamini eksiküğine rastlanıldığına dik- kat çektiler. Şükrü Hatun ve Tahsin Te- ziç, A vitamininin önemli bir beslenme sorunu olduğunu vur- gulayarak şu önerileri dile geıir- diler: "A vitamini eksikliği bakj- mmdan riskli olan bölgelerde, beslenme yetersizliği-enfeksiyon kısır döngüsünün kırüması için A vitamini destek programına gereksinim vardır. Bu yolla ço- cukluk çağı öJümleri, önemli öl- çüde azaltılacaktır. Kızamık hastalığı sırasında iyi beslenmiş çocuklarda bile A vitamini eksikliği saptanmaktadır ve bu eksiklik kızamıktan ölüm oraıu- nı etkilemektedir. Bu nedenle ge- lişmekte olan ülkelerin v anı sıra gelişmiş ülkelerde de kızamık te- davisi sırasında yüksek doz A vi- tamini verilmesi gereküdir." Her yıl yüzbinlerce çocu- ğun enfeksiyon hastalıklanna yakalanmasına ve ölmesine, brtalama 250 bin çocuğun da kör olmasına neden olan A vi- tamini eksikliğinin giderilmeSi ise oldukça kolay. Çocuklann günlük yiyeoek- lerine bir miktar A vitamini içe- ren sebze ve meyvelerin katı- Iması. bu eksikliği giderebiliyor ya da daha da kolayı; tanesi 5 sent tutan A vitamini kapsülle- rinden çocuklara yılda 3 kez ve- rilmesi. Türk parasıyla yılda yaklaşık 20 bin Ûralık A vitami- ni takviyesi, milyonlarca çocu- ğunu enfeksiyona yakalan- masını ve 250 bin çocuğun kör kalmasını önleyebiliyor. Şarap, sadece sofralarda yer almakla kalmıyor. Edebiyattan şiire, karikatürden müziğe ve resme kadar çeşitli alanlarda malzeme konusu oluyor. Üzümbağlanndankadehlereyolculuk MUHARREM AYDrN Cırcırböceklerinin ay ışığına serenat yaptığı pınl pınl bir ge- ceyansı. İçeride yalnızca mum ışıklanrun aydınlattığı bir oda ve üzeri çiçeklerle donaülmış masayı paylaşan ikı kişinin ro- mantik bir akşam yemeği. Ve kadehlerden dudaklara yayılan bir yudum beyaz şarap. Yoksa kırmızı ya da gül renkli mi? Şarabın gerçek anavatanı Anadolu topraklan... Çünkü şarap. Anadolu'dan tüm dün- yaya yayılmış. Günümüzde ise Türkiye, şarapçılık açısından birçok dünya ülkesinden daha geride. Şarap denilince akla ilk gelen ülkeFransa. Aslında şarabın ülkemizdeki mazisi, Nuh devrine kadar uzanıyor. Binierce vıl önce. Orta Anadolu'da üzüm, bir "be- reket sembolü" olarak kabul edilmiş. Hatta Konya yöresin- deki Ereğli civarlannda bulu- nan Ivris kabartma taş kitabesi. zamanın imparatorunun, önünde diz çöktüğü ilah tarafı- •Türkiye. günümüzde, şarapçılık açısından birçok dünya ülkesinden geride. Şarap denilince akla ilk gelen ülke Fransa. Aslında şarabın ülkemizdeki mazisi, Nuh devrine kadar uzanıyor. Binlerce yıl önce, Orta Anadolu'da üzüm. bir "bereket sembolü" olarak kabul edilmiş. Selçuklular dönemindeen parlak devrine ulaşan Türk şarapçıhğı, Osmanlı hükümdarlannın koyduklan ağır yasaklar ve dini kısıtlamalar yüzünden kaderine terk edilmiş. ndan kendisine buğday başak- lan ile mükemmel üzüm salkı- mlan ikram edildiğini göster- mektedir. Selçuklular döne- minde en parlak devnne ulaşan Türk şarapçılığı. Osmanlı hü- kümdarlannın koyduklan ağır yasaklar ve dini kısıtlamalar yüzünden neredeyse kadenne terk edilmiş. Yabancı ülkelere şarap satunı Kanuni Sultan Süleyman bıle şarap imalatını yasaklamış ve böylece şarap. yerini pekmeze bırakmış. Tanzimat"ın ardı- ndan ise şarap imalat ve satışı yeniden başlatılmış. Öyle bir noktaya gelinmiş ki, yabancı ülkelere şarap ihraç edilmiş. Hatta. 1900"lerden önce. Fran- sa gibi bir "şarap memleketi" bıle, üzüm bağlan bozulduğu için şarabı ülkemızden ithal eder duruma gelmiş. Bırincı Dünva Savaşı. şa- rapçılığımızı da olumsuz etkile- miş. 14 Evlül 1920"de çıkanlan bir kanunla. şarabın üretim ve satışı yasaklanmış: ancak 1926 yılında şarabın üretim ve satışı serbest kalmış. Türkive'de şarabıyla ünlü bölseler: Ankara. Gaziantep, Ürgüp. Kınkkale. Kilis. Kale- cik, Isparta. Tekirdağ. Erdek, Bilecik. Elazığ. Konya. İzmir, Yozgat, Tokat. Bursa ve Urfa. Franstzlann sabah kahvaltı- lannda bile "tercih" ettiği şa- rap. çoğu Müslüman ülkelerde "günah" olarak nitelendiriliyor. Ancak şarap \alnızca ozellıkle akşam vemeklerinin en önemli tamamlayıcı unsuru olan bir içki olarak görülmüyor. Çünkü şarap: edebiyattan şii- re. kankatürden müziğe ve res- me kadar çeşitli alanlarda mal- zeme konusu oluvor. V\olfgang Amadeus Mozart'ın ünlü "Don Giovanni" operasında ver alan "Şarap An ası" ile Nedim'in ga- zelleri bunlara birer örnek... Özellikle "Lale Devri'" divc bili- nen dönemde Osmanlı İmpara- torluğu'nun eğlencelerinde şa- rabın hiç "küçümsenmeyeeek" bir yeri olduğu bilinivor. C>ağ yamaçlanndaki üzüm baslanndan vemek sofralanna. kadehlerden dudaklara kadar "uzun bir yolculuk" geçiren şa- rap. vıllandıkça değer kazanı- yor ve günümüzde avnca, fuar- larda ve müzayedelerde bile ser- gilenıvor... Geçen yıl İstanbuFda gerçek- leştirilen "AvTupa ve Asya'nm kavşağında Türkiye" başlıklı sempoz} umda, Türk şarap- lannın tanhsel. kültürel ve çev- resel perspektifleri ele alındı. Öte yandan yıne geçen yıl. dün- yanın en seçkın şarapseverlerini banndıran "Asma Şövalyeleri Kardeşlik Teşkilatı"nın Türki- ye kolu. 25 Türk şarapsever ta- rafından kurulmuştu. Türkiye 1965 vılında, şa- rapçılık dünyasınm önde gelen isimlerinden Norman A. Gates tarafından kurulan ve merkezi Fransa'dan ABD'ye getirtilen teşkilata üye olarak kabul edil- mişti. Dünvanın en saygın der- nekleri arasında yer alan teşki- latın: ABD'nin 12 eyaletinin vanı sıra İngiltere. Japonya, Italya. İsviçre ve Belçika gibi ül- kelerde kollan ve üyeleri bulu- nuyor. Enerji bitkileri 'temiz' ısıtacak • Bio-kitle, kimi ağaç ya da bitkilerin yakacak olarak kullanılması anlamma geliyor. Tamamen fotosenteze dayanan bio-kitle enerjisi, kavak, okaliptüs gibi hızlı büyüyen ve zor koşullarda kolayhkla yetiştirilebilen bitkilerin işlemden geçirilmesiyle elde ediliyor. ÖZGÜR ULUSOY İnsanoğlu, tarihte ilk kul- landığı enerji kaynağına dö- nüyor. Bilim adamlan, alter- natif enerji kaynaklan arar- ken. tamamen bitkilerden elde edilen ve çevreyle dost olan bio-kitle enerjiyi keşfetti. Araştırmacılar, bio-kitle ener- jisinin. Türkiye'nin ithal enerji gereksinimini karşılamaya aday olduğunu söylüyor. Bio- kitle, kimi ağaç ya da bitkilerin yakacak olarak kullanılması an- lamma geliyor. Tamamen foto- senteze daya- nan bio-kitle enerjisi, kavak, okaliptüs gibi hızlı büyüyen ve zor koşullarda kolayhkla yetiş- tirilebilen ağaç- lannyada"ener- ji bitkiIerT'nin işlemden geçiril- mesiyle elde edi- liyor. İşlemler. bitkinin ya da ağacın kullanı- lacağı yere göre Mühendisliği Bölümü"nden Prof. Dr. ömer Saygın, enerji bitkilerinin ileride Türkiye'- nin ve dünvanın enerji gerek- sinimii rahatlıkla karşılayabi- leceğini söylüyor. Saygın'a göre, bu bitkilerin en önemli avantajı. fosil kö- kenli yakıtlarla karşılaştınldı- ğında, çevreyle dost olmalan. Fosil kökenli vakıtlann çıkar- Tatiı süpürgedarısı, tercih edilen enerji bitkileri nden. değişiyor. Santrallar gibi bü- yük tcsislerde yakılacak ağaç- lar talaş haline: enerji bitkile- riyse toz haline getiriliyor. Bu işîemde b'tkilerin önce şekeri alınıyor. geriye begas adı veri- len bır toz yığını kalıyor. E\ sobalannda yakılacak- larsa, ağaç. zaten odun olarak kullanıhyor; enerji bitkileri de preslenip bnket haline getirili- yor. Bugün Avrupa'da "enerji çiftlikleri"nde üretilen bio- kitie enerjisi, Türkiye'de de deneme aşamasında. TÜBİ- TAK bünyesinde, çok hızlı büyüyen ve metrekarede dört kilogram gibi bir kuru ağırlığa erişen kavak ve tatlı süpürge- dansı (Mısıra benzeyen ve boyu 2,5-3 metreyi bulan bit- ki, ön adını bünyesindeki şe- kerden abyor) ile kavak yetiş- tiriliyor. Boğaziçi Üniversitesi Çevre dığı karbondioksit ve kükürt- dioksit ciddi boyutlarda hava kirlenmesine, hatta asit yağ- murlanna neden olabiliyor. Su gereksinimlerini atık sular- dan karşılayabilen enerji bit- kilenyse, kömür, doğalgaz gibi fosil kökenli yakıtlann aksine, yanma sırasında kü- kürtdioksit salmıyor ve çıkar- dıklan karbondioksıtı de. fo- tosentezle. büyürken özüm- süyor. Böylece, daha çok fosil kökenli yakıtlann kuilanunı- na bağlı olan ve küresel ısın- maya yol açan sera etkisi aza- hyor.Yaunm ve-işletme mali- yetlerinin ortalaması alındığı- nda, 'bio-kitle'ın kömür sant- rallanndan pahalı olmadığı görülüyor. 1993 yılı itibanyla kömürün birim üretim mali- yeti 4.5-7 sent arasında deği- şirken, 'bio-kitle 'ınki 4.2-7.9 sent arasında değişiyor. Yapıma fırma, 'paramı alamam' korkusuyla inşaatı yanm bıraktı. Muğla Valisi Aytaman olaya el koydu. Bodrum-Güllük Havaalanı'nın inşaatı durdu OLCAY AKDENİZ MİLAS - Milas'ın Ekinanba- n köyü yakınlanndaki Bod- rum-Güllük Havaalanı'nın yapımı. yapımcı fırmamn "pa- ramı alamazsam" kaygısıvla dururken. Muğla Valisi Lale Aytaman "O havaalanı bitecek. Mutlaka bitecek. Bitirmek için eh'mizden gelen her şeyi yapaca- ğu" dedi. Bodrum-Güllük Havaalam'- nın yapımı. müteahhıtin hükü- met tarafından alınan son eko- nomik önlemlerden sonra "pa- ramı alamazsam" kav gısı nede- niyle durdu. Metok AŞ adlı yapımcı fır- ma. işçilerini ücretsiz izne çı- kanrken ihale koşullanna göre 1994 yılı Aralık ayına kadar bi- tirilmesi öngörülen havaalanı ınşaatında. programa göre 6 aylık bir gecikme oldu. Gelişmeler üzerine olaya el koyan Muğla Valisi Lale Ayta- man, havaalanı şantiyesine gi- derek DLH 6. BölgeMüdürü Ayhan Özerden ile vapımcı şir- ket vetkililerinden bilgi aldı. Yapımı üstlenen Metok AŞ'nin Genel Koordinatörü Faik Ça- kılh, DLHnin (Devlet Liman- lar ve Havameydanlan Genel Müdürlüğü) Türkiye genelin- deki 29 iş için toplam 75 milyar lira ayırdığını duvduklannı. oy- sa bu havaalanının programa uygun olarak bıtirilebilmesı için a)da en az 20 milyar liralık bir kaşnak aktanlması gerekti- ğini anlatarak "Bu durumda pa- ramızı nasıl alacağız? Günlük faizlerin yüzde l'i bulduğu bir ortamda yapacağımız işin para- sını alamazsak ne olacak" dive- rek işi yavaşlattıklannı söyledi. DLH 6. Bölge Müdürü Ay- han Özerden ise yapımcı fırma- nın. programı uvgulayabilecek kadar iş makinesi ve işçiye sa- hip olmadığını. bu koşullarda ayda ancak 3-3.5 milyar liralık ış vaptığını ve bugüne kadar da hakedışlerini zamanında aldığı- nı belirtti. Yapımcı fırmanın ge- reksız yere teknik tartışmalar yaratarak ışi savsakladığını be- lırten Özerden, şu anda prog- ram hedefınin 6 ay gerisinde kalındığını, müteahhitin bu tu- tumu nedeniyle de gecikmenin her an için daha da arttığını söyledi. Taraflan dinleyen Muğla Valisi Lale Aytaman. yapıma fırma yetkililerine DLH'den, "Elimizde veterü para yok, işi yavaşlatın", diyerek bir talimat gelmediğine göre programa uy- gun olarak çalışmalan hızlan- dırmalan gerektiğini söyledi. Vali Aytaman "Bu havaalanı- nın, Milas ve hinterlandı, Bod- rum ve hinterlandı ve Muğla'vı da içine alan bölge için v aşamsal önemi vardır. Çünkü bu bölge- lerdeki tüm turizmciler ve işlet- meciler yatırımlarını, işlerini bu havaalanının hizmete gireceği zamana göre ayarladı. Bunda gecikme olamaz. Sizin bugüne kadar yaptığuuz iş nedeniyle alamadığmız para var mı? Öy- leyse varsayuna dayanarak işi yavaşlatamazsınız." diye ko- nuştu. Vali Aytaman daha son- ra "Bu havaalanı bitecek. Mut- laka bitecek. Bitirmek için eli- mizden gelen her şeyi yapaca- ğız" dedi. 1994 yılı Aralık ayında hizme- te girmesi planlanan Bodrum- Güllük Havaalanı'nın yılda 5.4 trilyon liralık bir girdi sağlaya- cağı öğrenildi.