Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 18KASIM1994CUMA
DIŞ HABERLER
5.5 ton kokain ele
geçiriMi
• LOS ANGELES (AA) -
ABD'de geçen pazartesi
günü piyasa değen 500
milyon dolarolan 5.5 ton
kokain ele geçınldiği
bildirildi. Polis yetkilileri,
operasyon sonucu büyük bir
kaçakçılık şebekesının üyesı
14 Meksikalfnın
yakalandığını belirttiler.
ABD tarihindeki en büyük
uyuşturucu
operasyonlanndan biri
sonucu ele geçirilen
kokainlerin Kolombiya'daki
ünlü Cali Karteli'ne ait
olduğu, operasyonda kartelin
Meksikalı dağıtım ve taşıma
kolunun çökertildıği
kaydedildı.
Mübarek uyardı:
Gazze Afganistan'a
•Dış Haberler Servisi -
Mısır Dev let Başkanı Hüsnü
Mübarek özerklik tanınan
Filistın topraklanna bır an
önce uluslararası yardım
ulaştınlmaması durumunda
Gftzze ve Balı Şeria'nın 'yeni
bir Afganistan'a
dönüşebileceğT uyansında
bulundu.Mübarek, Gazze
Şeridi ve Batı Şeria'daki
Filistinlıler'in 'banşın
sonuçlannı duyma>a
başlamamalan' haiınde
şıddet olaylannın bütün
bölgeye ve Avrupa'ya
yayılabileceğmi söyledı.
Mübarek, Filıstınlilere \aat
edilen toplam 2.2 milyar
dolarlık yardimın,
Ortadogu'da son 50 yılda
savaş için harcanan para ile
karşılaştınldığında anlamsiz
kaldığını da vurguladı.
Rumlar ikiye
bölündü
• LEFKOŞA (AA) - Kıbns
Rum Yönetimi'nin organize
ettiğı, ancak kontrolünü
kaybettığı sınır eylemlen
Rumlan bırbırine düşürdü.
KKTC yetkılilennden alınan
bilgiye göre dün sınır
boyunca hiçbır yerde eylem
görülmedi Lefkoşa'da ara
bölgeden çıkmayı reddeden 6
öğrencinin BM Banş Gücü
askerleri tarafmdan
dövüldüğünübıldiren Rum
gazetelerinde, Eğitim Bakanı
Klerı Angelidu'nun "Okula
dönün" çağnsı yayımlandı.
Eski köstebeğe
12 yıl hapis
• DÜSSELDORF(AA)-
Eski Demokratik Almanya
ve Sovyetler Birlıği hesabına
casusluk yapan "Topas" kod
adlı Rainer Rupp, Düsseldorf
Eyalet Yüksek Mahkemesi
tarafından 12 yıl hapis
cezasınaçarptınldı. 15 yıl
hapis cezası istemiyle
yargılanan Rainer Rupp'un
yargılanması 2 ay sürdü.
Rupp, 1977yılından 1979
yılına kadar Brüksel'deki
NATO morkezinde bulunan
gizli bilgilen eskı
Demokratik Aİ
KGB'ye aktarmıştı.
Kınyızıstafi daKi
Siavlar göçüyor
• ALMATI(AA)-
Kırgızistan'ın bağımsızlığını
ilan etmesinden bu yana
geçen üç yıl ıçinde, yanm
milyonun üstünde Slav asıllı
Kırgızistan Cumhurbaşkanı
Askar Akayev, ülkeden
göçen Slavlann sayısının
giderek artması nedeniyle
Lıteratumaya gazetesine
verdiği demeçte, 4.5 milyon
nüfuslu Kırgızistan'da
nüfusun üçte binnin Slav
asıllılardan oluştuğunu,
ancak bu oranın giderek
düştüğünü söyledi.
Irak'ta dbı
adamlarma idam
• TAHRAN (AA) - Irak'ta
önde gelen üç din bilgininin
idam edildiği ileri sürüldü.
lran'da yayımlanan Tehran
Times gazetesi, Irak'da yayın
yapan muhalif'Irak'ın Sesi"
radyosuna dayanarak verdiği
haberde, Şeyh Abdullah
Avad, Şeyh Kadir Sabir ve
ŞeyhArifEl-
Muhaddeddin'in idam
tarihleri ve kendilerine
yöneltilen suçlamalar
hakkında bilgi verilmedi.
Nopveçliler AB'ye
karşı
• OSLO (AA) - Norveç te
28 kasımda Avrupa Birliği
üyeliği konusunda yapılacak
referandum öncesi kamuoyu
yoklamalan, halkın bu
katılıma karşı olduğunu
ortaya çıkanyor. Dangbladet
gazetesinde yer alan ve MMI
şirketi tarafından
gerçekleştirilen kamuoyu
yoklamasında. halkın yüzde
48'inin (hayır) oyu, yüzde
37'sinin ise (evet) oyu
kullanacağı ortaya çıktı.
Irlanda Cumhuriyeti Başbakanı Albert Reynolds görevinden aynldı
Barışın mimarı istifa etti
MOSKOVA'DA ZIRVE
EDİPEMİLÖYMEN
LONDRA-Kuzey İrlanda'da başlatı-
lan banş sürecinde en iyimser \e en kö-
tümser gelişmeler dün birlikte yaşandı
İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu' nun
(1RA) siyasi kanadı Sinn Fein'ın liden
Gerry Adams, kendisine iki yıldır uygu-
lanan seyahat yasağı nıhayet kaldınldığı
için Londra'ya giderek Avam Kamara-
s\"nda basın toplantısı düzenledi. Kuzey
Irlanda'da kalıcı bır banş sağlanmasına
yönelik gınşımlerde bu önemlı gelişme
yaşanırken barış sürecinin başmiman sa-
yılan irlanda Başbakanı Albert Reynolds
ise istifasını açıkladı. Başbakan Rey-
nolds. koalisyon hükümeti ıçindeki gö-
rüş aynlıklan sonucu görev inden aynldı
Bu gelişme, Kuzey Trlanda konusunda
çok hassas adımlann atıldığı bır aşama-
ya rastlıyor Reynolds istifa etmeseydi.
parlamentoda dün gece yapılmast bekle-
nen güven oylamasını kaybetmesi bekle-
nıyordu. Bu takdirde parlamentonun fes-
hedilmesi \e erken seçıme gidilmesi ge-
rekıyordu. Şimdıbunagerekolmayacak.
Kuzey İrlanda banş sürecine İngılte-
re'nınihtıyatlıyaklaşımınakarşılık Rey-
nolds çok daha hızlı \e atak davranarak
adeta İRA ateşkesıne kefil oldu. Aynca
cezaevınde bulunan IRA mılitanlannın
serbest bırakılacaklannı açıkladı.
Bundan sonra ise banş sürecinin nasıl
bir i\me kazanacağı bilinmiyor. Ancak
bilinen, artıklrlanda'nıngenyeadımata-
mayacağı. Sinn Fein'in de banş sürecın-
den yana olduğu anlaşılıyorsa da. ateşke-
sin geçtığimiz günlerde IRA tarafından
işlenen bir cinayetle bozulmuş olması ka-
ramsariık yaratıyor.
Koyu Katolik bir ülke olan İrlanda'da.
bir çocuğa tecavüz eden Katolik bır ra-
0
p
100 km
ULSTER . ^ N
_ CONNAUGHZ "• Dundaiıt. *
İrlanda
Parlamentosu
^wr^v
AFP grafik
PORTRE ALBERT REYNOLDS
Kedi maması
milyoneri
59 yaşındakı Albert
Reynolds. Fianna Fail
Partısi'nin lıderlığıne
1992 şubat a\ında
seçildi. 1977'den berı
milletvekili olan
Reynolds. amacının
başbakanlık olduğunu
hiç saklamamıştı. 1979-
1992 ara.sında partı
liderliğini yürüten
Charles Haughe>'ın
kurduğu hükümetlerde
haberleşiııe, ulaştırma. ticaret. sanayı ve enerji
bakanlıklan yaptı. 5 yıl süren maliye bakanlığı
sırasında işsizlik rekordüzeye çıktı. Başbakanlığı
ise koyu Katolik ve muhafazakar İrlanda toplumunu
Avrupa Birliği'ne yaklaştırmak için attığı ihtiyatlı
adımlarla hatırlanacak. Vaktınden önce kınşmış
yüzü her zaman gülen. medyatik bir tıp olan
Reynolds. kedi-köpek maması milyoneri bir
.işadamı. Politikaya girmeden önce ıse çalgılı gazino
sahıbiydı ve konser organizasyonlarıyla ünluydü.
hiple ilgili gelişmeler, hükümetin altını
oydu. Reynolds'un Yüksek Mahkeme
Başyargıcı olarak atamak istediği Harry
Whelehan'ın, hukuki birskandala kanş-
tığı anlaşıldı. Çocuklara musailat olan
bır Katolik rahip. Kuzey irlanda'dan gü-
ncye İrlanda Cumhunyeti'ne kaçmış. o
dönemde başsavcı olan NVhelehan, rahı-
bın yargılanmak üzere ıadesını tam 7 ay
engellemiştı. Yüksek Mahkeme Başyar-
gıçlığına atanmak istendığı sırada bu ola-
yın ortaya çıkması. Reynolds'u bıranda
güç durumda bıraktı. Koalisyon ortağı
lşçi Partısı. atamaya karşı çıktı. Reynolds
direnince. parti lıderı ve dışışlerı bakanı
Dıck Sprıng evvelki gün ıstıfa ettı. Hü-
kümet ıçın güvenoyu istendı. Rey-
nolds'un partisınden 30 mılletvekılinin
de aleyhte oy vereceğinın anlaşılması
üzenne 22 aylık Başbakan Reynolds ıs-
tifa etmek zorunda kaldı
İSLAMİ CEMAAT LİDERİ OLDl'Rl LDL
Aliyev-Yeltsin
petrol pazarlığıDış. Haberler Servisi - Azer-
baycan Dev let Başkanı Haydar
Aliyev. Rusya Devlet Başkanı
BorisYeltsiniledün KremlınSa-
rayı'nda bır araya geldi.
Azerbaycan haber ajansı Tu-
ran tarafından verılen haberde,
görüşmenin Rusya Devlet Baş-
kanı Yeltsın'in ısteğiyle gerçek-
Ie;,tırıldıgı belirtıldi. Rusya hü-
kümct kavnaklarınadavanılarak
lnterfax lurafından verılen ha-
berde ise. görüşmenin Alıyev'ın
ısteğı üzerine düzenlendıfiı bildı-
rıldı.
Aynı kaynaklar, görüşme sıra-
sında iki ülke ılışkılerinın çeşıtlı
yönlcn ıle ele alındığını belırtır-
ken o/cllıkle 'Rusya'nın Kara-
bag sorunundaki arabuluculuk
misvonu ile Hazar Denizi'ndeki
petrol vataklannın kuUanıım' so-
runları üzerinde durulduğunu
kaydettiler
Rus askeri üskri
Öte yandan Rusya Genelkur-
may Başkanı Mihail Kolesnikov,
1994 sonuna kadar üürcistan ve
Ermenistan'da toplam 4 üs ku-
rulmasını hedeflediklerini söy-
ledi.
AA'nın haberıne göre. Koles-
nikov Moskova'da düzenlediğı
basın toplantısında. Gürcistan'da
üç. Ermenistan'da da bır üs bu-
lundurulacağını belırterek bu ül-
kelerle ilke anlaşmalanna varıl-
dığını. ancak bazı problemlenn
de mevcut olduğunu anlattı
Kolesnikov. Ermenıstan ile so-
runun hemen hemen çözümlen-
Mısır'da Islami
teröre ağır darbe
Dış Haberler Servisi - Mı-
sır'da hükümet. aşın dinci terör
örgütlennden Islami Cemaat'e
(El Cemaael Islamiyye) ağır bır
darbe indirdı. Örgütün askeri ka-
nadının lideri. güvenlik güçleri
tarafından öldürüldü.
İçişleri Bakanlığı tarafından
yapılan açıklamaya göre Ahmed
Hasan Abdiil Halil. Asvvan ken-
tindeki gizli sığınağında güven-
lik güçleri tarafından birkaç gün
önce kıstirıldı. Abdül Halil'i tu-
tuklamak üzere ıçeri girmek ıs-
teyen polıse ateş açılması üzen-
ne eve baskın düzenleyen güven-
lik güçlen, islamcı lideri öldür-
düler.
Bakanlığın açıklamasına gö-
re, evde yapılan aramada iki oto-
matik tüfek. bir tabanca, 18 adet
bomba. çok sayıda cephane ve
örgütün eylem düzenlemeyi dü-
şündüğü hedeflere ilişkin çizım
ve haritalar bulundu.
Yurtdışında bulunan Ahmed
Hasan Abdül Halıl. eskı lıderTa-
ÇEÇEN CUMHURtYETİ'NİN tDDİASI:
savaşmı' başlattı
MOSKOVA (AA) - Rusya'nın
Çeçen Cumhuriyeti askeri yetki-
lileri, Kuzey Ossetya'da konuşlan-
dmlmış Rus birliklennin bugün
30 tank ile Çeçen topraklanna gir-,
diklenni ve "yeni Kafkas sava-
şı"nın başladığ'ını iddıa ettıler.
Rusya Savunma Bakanlığı Ba-
sın Merkezi'nce derhal yapılan bir
açıklamada ise. Çeçen Cumhun-
yeti'ne askeri müdahalede bulu-
nulduğu haberlen yalanlandı ve
''Kuzey Kafkasya askeri bölgesine
ait tüm tanklann yerterinde ol-
duklan" belirtıldi.
Çeçen askeri yetkılilerının ba-
sına verdiği haberlere göre tank-
lar, Kuzey Ossetya'nın Mozdok
bölgesınde bulunan bölgeden gi-
dığını. Gürcistan ile ise müzake-
reîerin sürdürülmesine ihtiyaç
bulunduğunu belirtti.
Kolesnikov, iki ülke ile de mü-
zakerelen sona erdırip hükümet-
ler düzeyinde anlaşmaların im-
zalanmasinın gerektiğini kaydet-
ti.
Müzakereleg sürûyor
Rusya'nın Azarbaycan'daeski
SSC B döneminden kalma dinle-
me istasyonunu kullanmaya de-
vam ctmcsi de Bakü yönetimi ile
müzakere edilıyor. Taraflar, bu
konuda ilke anlaşmasına varmış-
lardı.
Rusya, Azerbaycan'ın BDT
dışı ülkeler ıle sınırlanna Rus as-
keri yerleştırılmesi için de Bakü
nezdinde yogun gırişimlerde bu-
lunuyor.
Dev let Başkanı Boris Yeltsin,
Aliyev'e geçen hafta gönderdiği
mesajında, 'sınır askerleri soru-
nunun. Almatı'da aralık avında
dü;enlenecek BDT âr\ esinde çö-
zümleneceğini umduğunu'bıldir-
miştı.
AA'nın Azerı kaynaklardan
edindiğı bilgiye göre Azerbay-
can ıle Rusya arasında sınır as-
kerleri konusunda müzakereler
devam edıyor, ancak Azerbaycan
müzakereleri 'askerdeğiLyalnız-
ca Rus uzman ve gözlemciîerinin
sınıra ycrleştirilip yerleştirilme-
veceği' çerçevesinde yürü-
tüldüğünü bildinyor.
Azt baycan'ın BDT dışı sının
Türkiye ve iran ile arasında bu-
lunuvor
YIINAN BASININDA EGE
lat Yasin Hamman'ın geçen ni-
san ayında yıne polis tarafından
öldürülmesı üzere Mısır'a döne-
rek örgütün askeri liderliğini üst-
lenmişti. <\fganistan'damücahit-
lenn safında uzun zaman savaşan
Abdül Halıl, ülkeye dönüşünden
bu yana Mısır polisi tarafından
yakın takıp altında tutuluyordu.
Mısır hükümeti tarafından veri-
len bilgiye göre, Abdül Halil'in
son sekiz aydır Kahire'de gerçek-
leştirilen pek çok bombalama ey-
lemine katıldığı sanılıyor.
islami Cemaat. 1992 yıh mart
ayından bu yana ülkede süren İs-
lami terörün en önemli ayakla-
rından birinı oluşturuyor.
Son aylarda tslamcı terör ör-
gütlenne karşı atağa kalkan Mı-
sır hükümetinin Islami Cemaat'e
yönelik baskınlannda 64 mılitan
öldüriilmüş. yüzlerce militan da
tutuklanmıştı. Ancak baskınlar
örgütü tamamen dağıtmaya yet-
memiş, örgüt hükümeti devir-
mek için 'cihad'ilan etmiştı.
Bu komedi
aılık sonaersin
Dış Haberler Servisi - Yunan
basınında Ege konusunda
ABD'yi suçlayan yazılar devam
edıyor. Yorumlarda Yunanıs-
tan'ın "*magdurtaraf"olduğu ıd-
dıa edilıyor \e VVashıngton'un
bunu dıkkate almayarak iki ül-
keye de eşit davrandığı ileri sü-
rülüyor
Kiryakatiki Elefteroti-
pia:"ABD Başkanı Clinton'ın
Ege'de tahnklerden kaçınmaları
amacıyla Atına ve Ankara'ya
tavsıyelerde bulunduğu şeklin-
dekı komedıler bitsin artık diyo-
ruz Clınton. Türkive'nın tahrik
Başkanı. Türk yayılmacılığı ve
Ege ıle Kıbrıs'ta savaş tehditie-
rinın dıyalog işlemleriyle sona
ermeyeceğını çok iyi biliyor. 'S»-
na savaş ilan etmemem için bana
nelervereceksin* şeklındekı kav-
ramlarla dıyalog olamaz.
Bırde BaşkanClinton'ınKıb-
ns sorununa çözüm konusuna
büyük bir ilgi gösterdıgı şeklin-
deki komedi de bitsin. Atill^.
Kıbns'ın yansını işgal ettıği bır
sırada. Clınton. Ankara'yı Kıb-
rıs'tan askerleri çekmeye ve BM
kararlarını uygulamaya mecbur
etmıyor Başka bölgeler olsaydı
rerek, Ceçen Cumhunyeti'nin
muhalefetinin elindeki bölgede
ılerlemeye başladı. Yetkililer.
tanklann çoğununun Rus asker-
len tarafından yönetildiğini savu-
nurken. dıreniş gösteren hükümet
askerlerinin 4 saatlik bır çatışma-
dan sonra 2 tankı etkisiz hale ge-
tirdiklerını kaydettiler.
Ilerleyen tanklann. muhalefe-
tin bulunduğu Znamenskoye ve
Tolstoy-Yurt bölgelerine gelerek
beklemeye başladığı belirtildi.
Çeçen hükümeti, savaşın so-
rumlusunun da "Rusya Bderliğiik
bugüne kadarsessiz kalaraksava-
şın çtkmasınayol acan Kuzev Kaf-
kasya cumhuriyetkri liderleri"
olduğunu ileri sürdü.
Kasırga nedeniyle Florida kıyüanndaki Barefoot koy unda 68 mobil e\ harabeve döndü.
ABD 'nin güneyinde Gordonpaniği
Dış Haberler Servisi - Karayibler'ı üç gündür
kasıp kavuran Gordon kasırgası. dün
ABD'nin güney kıyılanna ulaştı. Haıti'de
yaklaşık 500 kişınin ölümüne yol açan
Gordon. Küba ve Jamaika'da da belirsiz
sayıda can aldı. Hızı zaman zaman saatte 100
kilometreye ulaşan ve bu yılın yedıncı ve en
ölümcül kasırgası olarak değerlendirilen
Gordon, ABD'nin özelhkle Florida ve
Colorado eyaletlerini etkisi altına aldı.
Florida'da en az 6 kışı yaşamını yitinrken 9
kişı de yaralandı. eyalette olağanüstü durum
ilan edildi. Şıddetli rüzgar ve yoğun yağış
nedeniyle Denver kentinde anayolda meydana
gelen zincirleme trafik kazalan ulaşımı felç
etti. Colorado'nun Barefoot koyunda da I kışi
öldü. 60 kişi de yaralandı.
Fırtına nedeniyle meydana gelen trafik
kazalannda da 5 kışi yasammı yıtırdi Kıy ı
yakınındaki mobıl evlerden 68'i harabeye
dönerken 380'i de ağır hasar gördü. Colorado
Bay açıklannda seyreden bir Türk gemisı de
önceki gün fırtına nedeniyle karay a
oturmuştu.
Tekrarlıyorum...
görüşmelere hazırızi
edici tutumu karşısında ^•unanis-
tan'ın sabır ve soğukkanlı hare-
ket ettığını çok iyi biliyor.
Ankara'nın da Yunanistan'ın
karasulannı 12 mile çıkaracağı
konusunda endişelerı olduğu
şeklindekı komediden vazgeçil-
melıdır
(, unku Yunan hükümeti doğal
bir hakkı olmasına rağmen kara-
sulannı 12 mıle çıkarmayacağı-
nı açıkladı.
Clinton'ın Atına'ya, Ankara
ıle dıyalog şeklindeki tavsıyeler
komedısı de bitsin artık. ABD
Clınton. Amerikan askerlerini
feda etmekten bile çekinmeye-
cektı.
ABD'nin. Türk-Yunan ilişki-
leri konusunda oynadığı komedi-
ler bundan ibaret. Ankara'nın ne
istedığini biz çok iyi bildiğimiz
için hükümet tepkilerini çok iyi
ineelemelidir. Türk tahrikleri Av-
rupa ve uluslararası toplumun
katkısiyla açıklanmalı ve berta-
raf edılmelidir. Evert'in açıkladı-
ğı gibı ana muhalefet partisi de
bu konularda hükümeti destek-
levecektir."
Newsweek dergisi Amerikalı ünlü profesör Samuel Huntington ile görüştü:
Çjn'in yükselişi dünyada istîkrarı tehdit ediyor
Dış Haberler Servisi - 'l ygarlıklann Çatışması' adlı
makalesiyle geçen yıl entelektüel çevTelerde yoğun tartış-
malaryaratan Profesör SamuelHuntington şimdi de Çin'in
giderek artan jeopolitik gücüne dikkat çekiyor.
Amerikan Newsweek dergisinin, halen Harvard Üniver-
sitesi John M.
Olin Stratejik
Çahşmalar
Enstitüsü yö-
neticiliğini
yürüten Hun-
tington ile
yaptığı söyle-
şi özetle şöy-
le:
Çin'in
ekonomik bü-
yümesini So-
ğuk Savaş
sonrası döne-
min en istik-
rarbozucuge-
lişmesi olarak
değerlendir-
menizin sebe-
binedir?
Huntington - Çin'e dikkat - Tarih bize
ülkelerin hızla sanayileşince daha iddialı bir çizgi izleme-
ye başladığını gösteriyor. Zaman zaman yayılmacı ve sö-
mürgeci olabiliyorlar. Çin'in kendini öne sürmek isteye-
ceğine ınanıyorum. Çin, 2 bin yıl süreyle Doğu Asya'nın
egemen gücüydü.
Ancak 1850'den bu yana Batı ve Japonya'nın gerisinde
kaldı. Çinliler kendilerini aşağılanmış hissediyorlar. Bu
yüzden de dünyada kendi doğal konumlan olarak gördük-
İeri yeri yeniden kazanmak istiyorlar. Bu da istikran bozu-
cu sonuçlara yol açacaktır.
- Çin'in küresel ekonomiyte bütünleşmesi Pekin'in tavn-
nı yumuşatmayacak mıdır?
- Uzun vadede, evet. Ancak Çin hala bir köylü toplumu.
Ekonomik gelişimini sürdürürse, bir noktadan sonra yatış-
tıncı güçler devreye girecektir. Ancak Çin'in kendini ka-
bul ettirme isteği her şeyden önce gelecektir.
- Bugün siyasi gücfin, köklü bir ortak kültürden geldigi-
ni sö>1üyorsunuz. Ancak Çin henüz komünizm sonrası kim-
Bgjni buuunadjL Zengin kjyı kentlerinde maddccilik uç bo-
yutta. Diğer bölgelerdeyse her çeşit din bugüne kadar olma-
dığı denli popülertik kazanmış durumda. Kültürel bir bir-
ligin olnıanıası Çin'in yükselişini engeller mi?
- Olabılir. Soğuk Savaş sonrası dönemin en belirgin yön-
lerinden birini kımlık arayışı oluşturuyor. Bu dünyanın her
yerinde yaşanan bir bunalım. Çin'de insanlar dine dönü-
yorlar. Hıristiyanlığa giderek artan ilgi, bunun göstergele-
rinden biri. Bu arayışın sonuçlanndan biri, Çin milliyetçi-
liginin ortaya çıkması olacaktır. Bu da sözünü ettiğim is-
tikrar bozucu unsurlan güçlendirecektir.
Orta Asya Tûrkleri
- Tîbet ve Xinjiang bölgelerindeki Konfiiçyusçülüğü dış-
layan avnükçı akımlar Çin topraklannda bir kanşıklık ya-
şanmasma neden olabilir mi?
- Han halkından olmayan insanlann yaşadığı bölgeler-
de sorunlar yaşanabilır. Buralarda daha büyük sorunlann
yaşanmasına tanık olabiliriz. Çin'in, Uygurlann Kazakis-
tan'daki soydaşlanyla ilişkiye geçebileceklen olasılığından
dolayı kaygı duyduklannı gösteren deliller var. Orta As-
ya'daki yeni bağımsızlığına kavuşmuş 5 lslam ülkesinin de
Pekin'i kaygılandırdığı da çok açık.
- Makalenizde Batı'ya yönelik bir Konfuçyüsçü-tslamcı
tehdkün ortavaçılunaktaolduğundan soz ediyorsunuz. Xin-
jiang sorunu bu iki uygarlığın aynı zamanda kendi arala-
nnda da çatısabilecegini göstermiyor mu?
- Kesinlikle. Ben Konfuçyüs öğretilerine bağlı ülkeler-
den lslam ülkelerine silah teknolojisi transferine dayanan
bir işbirliğinden söz ediyorum. Ancak egemenlik haklann-
dan kaynaklanan çatışmalar Orta Asya'da da, dünyanın di-
ğer bölgelerinde de yaşanabilir.
- Batı her iki uygarük için de ortak bir diişman olarak
kalmaya devam edecek mi?
- Konfüçyüsçü ülkelerdeki ve tslam ülkelerindeki grup-
lar, Batı'dan en büyük düşmanlan olarak söz ediyorlar.
- Bu, zihinlerde bir 'san tehdit1
imajı uyandmyor. Batah
savunma şahinleri sizin tezinizi silahsızlanmaya karşı çık-
mak için kuUanmazlar mı?
- Dünya, dostluk duygusunun çok güçlü olduğu bir yer
değil. Soğuk Savaş sona erdiğinden bu yana Körfez'de bü-
yük bir savaş yaşadık, aynca geçenlerde de yine o bölge-
ye büyük bir asker sevkiyatı yapıldı.
Nükleer silahlanh çoğalmasının ve hatta nükleer terö-
rün ilerde büyük sorunlar yaratacağına inamyorum. Bun-
lar bizim yüz yüze gelmemiz gereken konular. Çıkarian
olan bazı kimseler, doğal olarak bu tehditleri abartacaktır.
Ancak hiç kimse günumüzde şiddetin her türlüsünde bü-
yük bir artış olduğunu inkar etmeyecektir.
- Tezjnizin aşın basite indirgenmişolduğu yolundaki elef-
tirilere nasıl yanıt veriyorsunuz?
- Dünyayı düşünebıİmek ıçın elinizde basit bir şema bu-
lunması şarttır. Soğuk Savaş sırasında da Özgür Dünya, Ko-
münıst Blok ve Üçüncü Dünya ülkeleri şeklinde basite in-
dırgenmiş bir şema vardı. Bu aşın bir basite indirgeyişti.
Bu durum, ABD politikasının 1950'lerin sonlannda Sov-
yet-Çin bölünmesine karşı gereken hasasiyeti göstereme-
mesine neden oldu.
Ancak hepimizin basit tahminlerle yola çıktığını in-
kar etmek çok daha kötü sonuçlar doğurur. Basit haritala-
ra duyulan gereksinımi kabul etmezsek, sahip ol-
duğumuzu bile bilmediğimiz önyargılann tutsağı olu-
ruz.