Katalog

SAYFA CUMHURİYET 31 EKİM 1994 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER 'Çıkarlar demokrasisi'nden kurtulmak! Özlük haklan ıç\n eyleme akılcı bır bakış açısıyla, kendı <;ıkanmı korumak ıçın eyleme katıhyorum, ama ıçıme sınmeyen bır şe) var, yanlış bır şeyler \ar gıbı gelıyor bana Ünıversıtelenmız gereken rolu oynadılar mı° Prof. Dr. MERYEM KORAY Dokuz E\M Ünıversıtesı U zunca bır suredır toplumda "ucret" ağırlıklı hak arama ıs- temlenmn yoğunlaş.tı- gını goruyoruz \aşa- nan ko^ullarda bu da gayetdoğal Ancak yınede.bu hak ara- yışlannın eksık, >a da yanlıs, b\r tarafı var gıbı gelıyor bana Kuı>kusuz benım de, para derdım hep olmuştur \ncak bır unıversıte hocasının her istedığı kı- tabı alamayacağını. ba^ka kentlerdekı bılımsel toplantılara hele hele yurtdı- şındakılere pek katılamayacağını her konuda ancak mutevazı zevkler edıne- bıleceğını oğrenelı çok oldu Son bır yıldır, memur maaşlanndakı gerıleme- ye bağlı olarak durum daha da kotuleş- tı Daha da tasarruflu yaşamava geç- mek gerektı Doğrusu ne bunca mute- vazı zevklere ravzı olmaktan. ne de ha- yatta hep tasarruflu va^amak zorunda olmaktan hosnudum Hele zengınhk- lenn adeta vahs.ıce sergılendığı bu top- lumda hem kemiımle, hem baş.kalan>- la banşık yaşamakta bazerı zorlanmıyor değılım Bunlan nıye yazıvorum1 Turkı>e'de çok kışı benım g\bı hatta benden de çok geçım derdınde Gazetelen ızle- yenler. Turkıye"de geçım derdının çeşıt- li bıçımlennı ve hatta dramatık sonuç- lannı gorebılırler işten çıkanlanlar ıs. bulamayanlar asgarı ucretle çalışanlar, memurlann buy uk bolumu cıddı bır va- şam kavgası \ermekte Onlan pek umursayan da yok gıbı gorunuvor An- cak sımdüerde geçım derdını dıle ge- tırenler arasina unıv ersıtedekı oğretım elemanlan da katıldı Lnıversıte oğre- tım elemanlan kendı aleyhlenne ola- rak bozulan maaş. dengesıne karşı ses- lerını çıkarma gereğını duymakta tep- kılennı çeşıtlıl>ıçımlerde kamuoyuna jansıtmaktadırlar Bunda şaşılacakbır ijev de yok degıl mı7 DemokraM, top- lumdan ıstemlen olan kesımlenn bu ıs- temlerını topluma. sıyasal ıktıdarlara vansıtma hakkını \ermıvor mul) Onlar da bunuvapıyorlar Zaten Turkıye'de. bugune değın ağlayan çocuğa meme venlırorneklen yaşanmadı mı"1 Sorun, ağlamasını bılmekse bunu bız de yapa- bılınz lyı ama vınede benım ıçıme sınme- yen bır ş.evler \ar Akılcı bır bakıs? açı- sıyla kendı çıkanmı koruma mucade- lesı venlmesını anlıyorumveonlaraka- tılıvorum Ancak, gonlum onlardan>a- na değıl \anlış bır şeyler var gıbı gelı- vor Orneğın duşunuyor ve şu sorulan sormadan geçemıyorum Turkiye'de universıteler bugune dek oynav abilecek- k'ri rolu ovnadılar mu >a da ne olçude oynadüar ? Turkive'nin 1980 sonrasın- da vasanılan sorunlar karşısında tavır- lan nevdu ne vaptüar ? Hadı 12 E> lul askerı darbesıne karşı bır şe\ yapılıp yapılmamasını bır vana bırakalım 1402sa\ılı Sıkıvonetım\asasi ıleıçın- den alınanUra karşı suskunluğunu sor- ma\alım Pekı 198O'lı yıllar boyunca \e bugun Turkıve nın demokratık açı- lımlan açısından unıversıtenın oynav, a- bıleceğı değıl, oynamasi gereken roller yokmur) Veburolleroynanmısmıdır7 Turkıye'de unıversıtelenn çağdaş de- mokratık, msanhaklannadayah huku- ka saygılı bır toplum \e devlet oluştu- rulması konusunda etkın bır rol ovna- dığını soyleyebılır mıyız1 Kuşkusuz. bukonulardamucadele \eren unıversı- te oğretım uyelen olmuştur bıreysel çı- kışlar >apılmıştır Hâlâ da vapılmakta- dır A.ncak ş.u soruyu da sormak gere- kır Bu tur mucadelelenn ıçınde olan unıversıte elemanlan kendı kurumla- nndakıtleseldestekmı gormekte yok- sa >alnız mı bırakılmaktadtr' Ustelık bıreysel mucadelelenn otesınde, unı- versıtelenn kurum olarak Turkıye nın bu sorunlan karşıstndakı genel ta\ ırla- n nedır1 Duvarlılıklan ne kadardır9 Bı- lımın oğretıldığı verolanunıversıteler bılımsel bır bakış açısıyla oncelıkleunı- \ersıte olma kımlığını sorgulamak du- rumundayken. unı\ersıtelerde bu sor- gulamanın koşullan \ar mıdır"1 Bu gıbı sorulan neden ^ımdı ozluk haklan. parasal sorunlar gundeme ge- lınce soruyorum1 Galıba Turkıye nın oldukça stratejık onem taşıvan bır za- man dıhmınde olduğunu duşunu>o- rum Bır yandan herkes demokrası ıs- tıyor ama herkesın demokrası tantı başka Çok zaman da demokrasıyı, kendı hak ıstemını (talebını) vaşama geçırmek ıçtn b\r araç olarak algılıyor Ote vandan duşunce ozgurluğunu ıste- mek duşunce tembellerı ıçın bır şey ıfade etmıyor orgutlenme hakkından soz etmek. çıkarlannı bıreysel ılışkıler ıçınde korumaya ahşmiş kışıler ıçm hn, deonemlıdegıl Ancak ışparasorunu- na gehnce çırtçıss \uru\uşe geçıvor iş- çısı sokağa dokuluyor doktoru boykot >apı\or oğretım uyesıboykotakalkışı- yor Kısaca burada demokrası anımsa- nıp, herkeste bır hareketlılık başlıvor Kuşkusuz tum bu kesımler ıstemlerın- de haklılar ve bu ıstemlerını çeşıtlı bı- çımlerde dıle getırmelen demokrasının bır gereğı Buna dıyecek bır şey vok Zaten şımdı>e dek bu tur hak ıstemlen de çoklukla karşılandı ve Turkıye gu- cunu bır bıçımde ortaya koyan kesım- lenn tatmın edılmesme yonelık popu- list politikalar'la yonetıldı Şımdı ıse, hem kaynaklar tukendı, hem populıst polıtıkalann gerçekbırçozum getırme- dığı getıremeveceğı ıvıce sınttı Ben- ce. bunlardan da onemlı olanı Turki- ye'nin gerçek bir demokrasive geçme- dikçe ne ka>nak >aratmak ve toplamak, ne de kaynaklan dağıtmak açısından verîmü veadaletli bir >apıv a kav uşama- vacağının açıkça ortava çıkmasıdır. So- run hıç kımse ıçın >aînızs.a bugunu kurtarmak olamavacağı zaten de bu- gun pek kurtarılamajacağı ıçın, artık herkesın daha INI bır \artn oluşturma derdı olmasi gerek dı\e duşunu>orum Turkıye'nın yarını. hepımızın yarını nasıl lyıleştınlebılır17 Öncelikli sorunlar Soruyu bov le kovunca, bugun her ke- sımın kendı çıkan ıçın bır savaşım ıçı- negırmesıyenne(kı, çok zaman busa- vaşımda başanlı sonuç da alamıyorlar. almaşanslanda pek tazla değıl) bu ke- sımlenn Turkıye"nın oncelıklı sorun- lan konusunda bır ışbırlığıne gıtmesi daha gerçekçı \e akılcı gorunuvor Ba- na gore. oncelıklı sorun Turkıve'nın de- mokratıkleşme doğrultusunda atması gereken adımlardır Duşunce ozgurlu- ğunun gerçekleşmesıdır orneğın kurt sorununun demokratık açılımlarla ço- zulmesı yolundakı çabalardır Memur- lann toplusozleşme hakkına kav uşma- landır Unıversıtelenn yuksekokul ol- maktan çıkacak bıçımde ozerkleştınl- mesıdır Bugıbısorunlannçozumuvdl- nızca bu sorunlar açısından degıl. bun- ların çozumune baglı bırçok gelışme açısından zorunlu \e ışlevsel gorun- mektedır Bu adımlann atılmasıyla hem hak arama yollannın onu açılacak, hem kaynaklann daha adıl kullanımı ve de- netımı sağlanacak hem de bunlann so- nucu olarak toplumsal uzlaşma ve top- lumsal da>anışma ıçın gereken bır ze- mın yaratılacaktır Bunu, bugun kendı hak ve ıstemlen ıçın eyleme geçen kıt- lelerın de gormesı gerekmez mı9 Ozet- le şunudemekıstıvorum Eğerbirçok nedene bağlı olarak bugünden hoşnut değilsek veyannlanmızdan kavgı du\ u- yorsak. bu kav gılanmız Turkiye ile ilgi- İı kaygılarta bırieşivorsa. bir şeyler va- pılması gereken zamanday ız, demektır. Eğer, Turkive'de topluma hep dı- şarıdan bir şeyler alınıp verıldi, top- lumun sosyo-ekonomik gelişmesi, si- vil toplum orgutlenmesi bu haklan alma ve kullanma konusunda yeter- li bir dinamizm ve çaba gostermedi divorsak, şimdi bunu değiştirmt za- manıdır, demektir. Bunu hem bıreysel olarak, hem de kurumsal, orgutsel du- zev,deduşunmekvehemduvarlılığımı- zı,hemçabalanmızıortavakoyup bır- leştırmek durumunda> ız dıye duşunu- yorum Bunu universıteler duşunmelı. sendıkalar duşunmelı demokratık kıt- leorgutlen duşunmelı dı^orum Bırsu- re ıçın. kendılennın oncelıklı sorunla- nnı bır vana ko>up. her bınnın sorun- lan ıçın çozum olabılecek bır toplum oluşturma daha dogrusu bır Turkıye oluşturma konusunda bır bırlıktelık sağlanabılır mı bılmı>orum Kitleler- den ozveri istemek kolav mı? Hele siva- sal iktidara bunca guvensizliksoz konu- su ise, umut vok olmuşsa, boyle bir <u- veri istemek mumkun mu? \ncak ben bu bakış açısını bır ozven olarak gormuvor tam tersıne stratejık • A rkası 6. Sayjada PENCERE Insan. ARADABIR tLHAN MtMAROĞLU Hudson Kıyısındaki Çemişkezek NEW YORK - Teşbıhte hata olmaz Ya da benzetımde yanılgı olmaz Boyle denıyordur belkı bugun "Kendını New York'ta nası! hıssedıyorsun" dıye sordu buraya uğrayan dostlardan bın Nasıl mı? Clouzot'nun bırfılmı vardır "Korkunun Uc- retı " Yasa kaçaklan dokuntu bır Guney Amerıka koyu- ne sığınmışlardır Bır de Fransız aralarında Parıs Metro- su'nun cebınde kalmış bıletıne öztemle bakar Işte oyle hıssedıyorum kendımı New York'ta "Abartıvorsun" dedı Pekı Oyleolsun' Aradan ıkı guç geçtı geçmedı New York Tımes'da bır başyazı Sydney'egıtmışyazan Kentınuygarlığını.kolay- lıklarını anlata anlata bıtıremıyor New York'a donduğun- de kendını Clouzot'nun fılmmdekı o dokuntu koye duş- muş saydığını, cebınde kalmış bır Sydney otobusu bıle- tıne ozlemle baktığını soyluyor O da abartıyor olsa gerek Ne kı abartılan, yaşanan ye- rın yaşanılmazlığı değıl, bır başka yenn ozlemı Benım de cebımde Parıs'ın metro bıletlerı kalmış Ozlemle bakmı- yorum onlara New York, dokuntu bır Guney Amenka koyu gıbıyse be- nım ıçın, gıdıp Sydney'e yerleşsem olmaz mı'? Olmaz Avustralya çok uzak Nereye uzak'' Ozlenen bır başka ye- re mı? Yok kı oyle bır yer 1 Geçenlerde burada bır dukkanda çalışan yaşlıca bır Turk'le tanıştım Turkıye'de bakmış kı olacak gıbı değıl, kalkmiş Avustralya'ya gıtmış Orada da olmamış New York'a gelmış Burada daolmuyor "Dunyadayaşanacak yer kalmadı" dıyor Var mıydı kı' "Vardı, ama artık yok" dersem, gene bır ozlem bu, belkı de gene bır abartma Surgundeysem bu- rada, nereden surulmuş olduğumu ancak eskı gunlerde arayabılınm Avustralya ışte oraya uzak, her yer gıbı Donelım koyumuze ve yaşanmazlığa Bu yakınlarda burada valı seçımı yapılacak Patakı dıye bırı kazanacak Sızın ıçın onemı yok "Kım pataklar Patakı'yı" deyıp ge- çersınız Benım ıçınse valısının adı Patakı olan bır yerde yaşamak bardağı taşıran damla olacak "Kalk gel buraya oyleyse Bardaklar kupkuru burada Suyun olmadığı yerde bardağın taşmaz" dıyeceksınız "Bardağtnda bırkaç damla su gorursen, sakın ıçmeye kalkma Zehırlıdır Gelmıyorsa ışıne, otur oturduğu yer- de " Ben de oyle dıyorum kendıme Otur oturduğun yerde Nobel Edebıyat Odulu'nu bu yıl kımın kazandığmı bılı- yor olmalısınız Dokuntu koyde kendıme bır avuntu ara- mak ıçın gene bır ada takılmış olabılınm Kenzaburo Oe. Ya unutuverırsem bu adı bugünden yarına 9 Oysa kolay unutulur bır ad değıl Soylemesı de kolay "Sartre" de- mekten daha kolay Oe Oe Gene unutursan, "No- be/"ın sessız harflerını atarım, gerıye ne kalırsa o Bılmece geçen yıl kım kazandı Nobel Edebıyat Odu- lu'nu? Ya oncekı yıf? Ondan oncekı yıC Ben unuttum hepsını Sız de mı unuttunuz? Ama 1988 yılında kımın ka- zandığını artık bılıyor olmamız gerekır, unutmuşsak da Çunku haben yenı geldı Mısırlı Necip Mahfuz Kahıre'de yobazlar bıçaklamış Mahfuz'u Haber bu Bana sorarsanız, yobaz saldınsına uğramak, Nobel ka- zanmaktan daha buyuk bır onur "lyı ya 1 Gel buraya ışte> Hem bardağın kuru kalır hem de o buyuk onura enşebılırsın" dıyeceksınız bunun uze- nne Ben de dıyeceğım kı o buyuk onuru kazanabılecek çok kışı var orada Pıyango bana çıkar mı sankı'' Hem, bızım dokuntu koyde de gozu donmuş yobazlar eksık değıl Durun bakalım' AE& Atakan Sk Bırhk Ap No 3/10 Mecıdıyekoy Ist Tel 212 01 87 ( pbx) Fax 211 66 S7 Muhabirler \euşunlmekuzere Tercıhen Basın Yayın Yuksek Okulu mezun ya dd oğrenuleu Tanıtım Sorumlusu Reklam sektorunu ıv ı tdnı> an kendıne guvenen Sekreter En dz lıse mezunu Yazımızınbaşlığıteksozcuk Insan1 Nedır ınsan''Na- sıl tanımlanır'? Çevrenızde bır yoklama yapın, okumuş yazmış kışılere sorun - insan nedır? Çoğu kışı yanıt veremeyecektır, çunku en guç ışler- den bırı "fan/m"dır, bıldığımızı sandığımız, belkı de bıl- dığımız konulan kavramlaştırıp tanımlamak kolay mı'. Bır sozluğe başvurduğumuzda ınsan karşılığında ne ya- zıyor "Ikı ellı, dık duruşlu, buyuk beyınlı, memelı " Beğendınız mı'? Insan evrımle bu tanımın koşullarına ulaşmıştır, ama, bu aşamadan spnra "Insan Haklan Bıldırısı"ne değın ya- şanan uzun bır zaman daha var "Bıldın"nın"yazılışı ıse ınsanlık tarıhıne gore, dun gıbı Oyleyse demokrası dun başlıyor, bugun yeryuzunde yaşayan 5 5 mılyar ınsanın yuzde kaçı "ınsan haklarına dayalı demokrası" rejımıyle yonetılıyor'' "Ikı ellı, dık du- ruşlu, memelı", demek kı yeterınce akıllanmamış ya da ınsanlaşmamış • Demokrasının beşığı Avrupa1 "Avrupa" sozcuğu uygarlıkla ozdeşleşıyor, ama, Av- rupalının yeryuzundekı vahşetıne de dıyecek yok1 Av- rupalı, Amerıka'yı keşfettığınde, gemılerle azgın kopek- lerı yanında taşıdı "Mastıf" dıye adlandırılan bu hayvan "tomalo" (tut) deyınce Kızıldenlının gırtlağına yapışırdı Zavallı Kızıldenlı yurek paralayıcı çığlıklar atarken, Avru- palı gulerdı Ganımet paylaşılırken "mastıf"ın payı, as- kerlere eşıt olurdu Tanhler Leonsıko adındakı bır "mas- tıf'ın en keskın nışancı askerden daha çok kazandığmı yazıyor Avrupa'nın 16'ncı yuzyılda Amenka'ya donuk yuzu bu 18'ıncı yuzyılda "Aydınlanma" yaşanıyor 20'ncı yuzyıl demokrası çağı' • Pekı, bız zamanın neresındeyız7 . Ulkelen tek tek ele alırsak, her bınnın zamant ayrıdır, kımı geçmış zamandadır, kımı gelecek zamanda' 28 Ekım 1923'le 29 Ekım 1923 arasında bır gun vardır, bu bır gundeTurkıye, padışahlığı gende bıraktı, saltanatı aş- tı, cumhurıyete geçtı Anadolu'da yaşayanların tumude cumhurıyete geç- mış mıydı'' Bır referan- dum yapılmadığı ıçın o gunlerde çoğunluğun ne duşunduğunu bılmıyoruz; ama, zaman bıçakla kesı- lır gıbı ıkıye ayrılmış, 'dün' ıle 'yann',sozcukle- rın ıçerdığı gerçek anlam- larda vurgulanmıştı O andan bu yana geçen 71 yılda toplum cumhun- yetle yaşadı, okullarda cumhunyetın erdemlerını belledı Ya demokrası''. • Demokrasıyı cumhun- yetten ayırmak doğru unu.Mevduatınız farklı bir yorumla değerleniyorî Bugün İktisat'a gelin. Kaliteli servis ve yüksek kazançla tanışm. İktisatlı olunca, hep İktisatlı kalacaksmız. «TISAT BAN(ASI l Muduriıık Buv-ukJere Cad No t65E-*mıepe SflVrt tsönhuiTel (PlZ^-Ul LS* MeHıe/ŞutK EbnadaeŞ«fae» Canhunv«C*l\o M4-yi Eimadat ^ZMi IsiaobulTe! (t •&{# H Karako» ^ıbea K rnjnkes Mah Mal CJIİ N s KdrJk \ 1-unbulTel I i AdülM ^obesı MJIUIİ BuK4n ifct J Kjrs ı ( 1 "fl AıiuyT i uvukdere Cjd_ N fv*>F-*nıeTK 8O5W bıanbui Td (J P ^ 4 U" 1 ! • B»vramp«>aŞubesı Ahdı lpekıpC«lNo tviBavrampaşa.U16O Emmonu. IsunbulTd CC B n r ^ Ş u b » Rv hunvrl Modanı Vı esı $e hMeınöfj; uıu SUıalie^ \rp*.Lır$ok V ''•h'i İ4 ^•BJurkoj Şııboı Irtnri Cad No 25 Bakjrk *f • \ıAaraybesı \jniriBulvan \c Ufl kjv^lıdere i • Pemdı Sube*ı Fn r P-^JCJÜ V *> "1)U* Dere/UTcl C5S 65 14 d BankanfaK^ıbesı Bu\vA.dcKCad. No 5h5 E-s«iKtv W>^U tsunM Td Eğer bır cumhunyet dev- rımı, feodal sıyasal kurum- ları baştacı eden ve dınsel devlet duzenınde yaşayan toplumda gerçekleşırken padışahlıkla halıfelığı yok ederekşenye vekâletını de kaldınyorsa ustelık laıklığı de yaşam bıçımıne donuş- turuyorsa demokratıktır Toplumbılımde bu tanıyı dışlayan hıçbır yaklaşım şımdıye değın keşfedıle- medı, Avrupa'da demok- rası, bu surecın ya evrımle ya devrımle gerçekleşme- sınden doğdu Ne var kı bır devrım, top- lumda yaşayan butun ın- sanları sıhırlı bır değnekle bır elde değıştıremez, şerı- atçıları laık dunya goruşu- ne kavuşturamaz, padı- şahçıları ve hılafetçılerı cumhunyetçı yapamaz Zaman ıster. Çok partılı rejıme 1923'te geçmenın olanaksızlığını, bıraz tarıh bılen herkesın anlaması doğaldır Insan dık duruşlu, bu- yuk beyınlı, memelıdır, ama, bu yapısıyla demok- rasıye kavuşmak ıçın kaç bın yıl geçmesı gerektı'' Turkıye nın 21 yuzyıla yaklaşırken tam anlamın- da demokrasıye geçeme- yışının nedenlerını 1923 cumhunyet devrımınde arayan ve Ataturk u suçla- yankışı dık duruşlu, ıkı el- lı memelı olsa da akıldan yoksun bır yaratık sayıl- malıdır TURKÇE HABERLERI LONDRA'DAN CANLI 07 00 07 30 1200 1215 1800-1900 RADYOR3BEKS9E3 EMELSAY ResımSergısı 29Ekım-20Kasım1994 CEPSANATGALERISI MueyyetSok No 9 TUNEL Tel: 24519 96