Katalog

7 AĞUSTOS1993 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Cumluıriyet-Pravda îsbirliği Bolşeviklerin, Çarlık rejimine karşı en önemli silanlarından biriolan Pravda, 1912 'de Lenin tarafından kuruldu. Sayısı hatırlanamavacak kadar yasaklandı. değişik adlar altında yaytmlandı. Birinci Dünva Savası veEkim Devrimi, Pravdasayfalarında tarihlesli. Ünlügazete, Sovyet devletinin kurulmasını vegüçlenmesini. Ikinci Dünya Savası nı vesoğuk savas yıllarını, Komünist Partisi Merkez Komitesiyaym organıolarak vansıttt. Perestrovkadöneminde.açıklık politikasım vavgtnlastırmava çalıştı. tkiyılönce, Gorbaçov a karşı girışilen darbenin bastırılmasından sonrakidönemde. "Pravda International"şirketi larufından çıkarılan bağımsız bıryayın organma dönüştü; sayfalarmıyalnızca komünist değil, tüm sol güçlereaçan birmuhalefetgazetesihalinegeldi. Çeşitli ekonomik güçlüklere karşın, 450 bin tirajla,yalnı:ca Rusya 'da değil, tüm eski Sovyet cumhuriyetlerinde de başlıcagaıeteler arasındayerinialdı. Gazete, haftada ıkigün 8, üçgün 4 sayfa olmak üzere, beşgün yayımlanıyor. Gazete yöneticileri, yakmda Almanca. Ingilizce ve Arapça ek ve derlemeler çıkarmanm hazırlıklarını yapıyor. Bağımsız Pravda, bu veni döneminde, ilk uluslararası anlaşmalarından birini Cumhuriyet'leyaplı. Artık Pravda 'nınen ilginçhaber veyorumlarmı. Cumhuriyet sayfalarında okuvacaksınız. ABD, BDTye 200 bin din adamı gönderecek Rusya'ya karşı Haçlı Seferleri OOftfiPflBAfl R usya Federasyonu Yüksek Sovyeti (Parlamento), "İba- det Özgürlüğü" yasasında değişiklikler ve eklemeler yapı- Imasını öngören bir yasa lasansı hazırladı. Batı, bununla ilgili olarak Yehsin'e yoğun baskj yapmaya baş- ladı. Çeşitli devlet ve politika adam- lannın yanısıra Clinton ve Kohl de Yeltsin'Ie bızzat görüşerek, bu ta- sanyı imzalamamasını ıstediler. Tasanyı hazırlayan parlamento- nun ilgılı komisyonunun başkanı Vvaçeslav Polosin. Pravda'nın soru- lannı yanıtlarken şöyle dedi: Bu, parlamentonun çıkardığı, ulusal çıkarlanmızı koruyan ilk ya- sal belgedır. Burada Yeltsin, ya hal- kını seçip lasanyı onaylayacak ya da dışandan yapılan şantajlara bo- yun eğecek. Batı, Rusya'ya ve genel olarak Doğu Avrupaya tepeden bakıyor. ."Üçûncü dünya" ülkelerine yaptığı gibi, bize de misyonerler göndere- rek, tannya nasıl inanmamız gerek- tiğini öğretmeye çalışıyor. ABD, BDT ülkelerine önümûzdeki beş yıl içinde 200 bin din adamı gönderme- yi planlıyor. Her ortaokul ve liseye bir misyoner göndermenin hcsapla- nnı yapıyor. Bu planlann içine 20 milyonluk Müslüman kitle de giri- yor ki, bu, Müslümanlann büyük tepkisıne yol açıyor. Bu ideolojik harekatın merkezi. özel misyoner okullannın ve üniver- sitesinin faaliyet gösterdiği Atlanta"- dadır. Buradaki Protestan profesör- ler, kapitalist psikolojinin gelişmesi için, Ortodoksluğun da. Katolikli- ğin de uygun olmadığının propa- gandasıru yapmaktadırlar. Kanımca. Rusya'nın köktenciliğe gereksinimi yoktur, ister İslamcı. is- ter Protestan köktencilık olsun, bize uymaz. Belki Protestan köktencüer, Lübnan'daki Hizbullahçılar gjbi si- lah kullanmıyor. ama bunlar insa- nın ruhsa) dünyasına ateş ediyorlar. 1100 yıllık devlet, bin yıllık Hıristi- yan toplum olan Rusya açısından "misyonerlik" kavrarrunm kullanıl- ması bile dinsel duygulan rencide eden bir durumüı maskesi altında ge- lenlerin bir kısrru ticaretle uğraşıyor. bir kısrru ise ülkelerinde çeşitli suçlar işlediklerinden dolayı aranıyor. Rusya'da bunlan denetleyecek bir sistem bulunmuyor. Yasa tasanmız bu gibi sorunlarla ilgili önlemler içeriyor. Üzücüdür ki, Rusya Dışışleri Ba- kanhğı. Batı'dan gelen baskılara ge- nellıkle boyun eğjyor. ABD'nin Irak bombardımanının desteklen- mesi, bunun bir örneğiydi. Dışişleri yetkilileri, şimdi de söz İconusu tasa- nyla ilgili olarak, parlamentonun tutumunu doğru bulmadıklannı açıkladılar. Batı'nın baş hedefinin Rusya ol- masına karşın; Ermenistan, Gürcis- tan, Bulgaristan ve Romanya da ateş hattında. Bu ülkelerin dini tem- silcileri, temmuz ayı başında Yuna- nistan'da yapüklan toplantıda bunu vurguldılar. 15 ülkeden tem- silcilerin toplandığı, aynca yerel Or- todoks kitiseleri sözcülerinin ka- üldığı toplanünın ana konusu, Or- todoks halklann yakınlaşması ara- yışlan oldu. Avrupa'nın jeopolitik haritası bo- zulmuş, parçalanmıştır; komünist ideolojiyle birbirine bağlanmış olan Doğu bloku çökmüştür. Şimdi eski Doğu bloku üyeleriyle Batı blokun- da yer almış olan Yunanistan. tarih- sel birliklerini yeniden inşa etmekte- dirler. Üstelik, Komünist devlet yapısı, Ortodoks kilisesinin hiyerarşik ya- pısına çok benzemektedir. Ortodokslann birlik çabası, Batı tarafından farkedilmiş ve karşı ça- balar yoğunlaştınlmıştjr. Olay yalnızca dinsel değildir. En temel etken, politik çıkardır. Bu açı- dan, Ortodoks halklar, Batı'nın he- saba katmak zorunda kalacaâ bir güç yaratmak zorundadırlar. Batı, Rusya'nın güçlenmesini iste- memektedır. Dev doğal ve entelek- tüel kaynaklara sahip Rusya'nın on-yirmi yıl içinde kendisine büyük bir rakip oimasından çekinmekte- dir. Bunun için. Rusya'nın devlet yapısını, ekonomisini zayıflatmaya çalışıyorlar. Rusya'da devletin her zaman temelleriyle bağlı olagelen Ortodoks kilisesinin konumlanna karşı yürütüien etkinlikler de bu amaçla bağlıdır. Paris ve Bonn Avrupa birliğinde kararlı £t 4 1 . 5 tTİlVOnluk ffelİre karŞlIl İngiltere'nin sahil kasabalannda geçmişe özlem du- J ~ * yuluyor. Ingiliz Turizm Bürosu, 1900lerin başında sahil kasabalarının sahip olduğu zarafeti, 1%0'larda yaşaıian yapılanma nedeniyle yitirdiğini düsünüyor ve kasabalara Edward döneminin hoş havası kazandırılırsa, daha fazla turist çekeceğini umuvor. Yapılaşma nedeniyle tarihi mirasları silinen sahil kasabalarının turizm gelirleri, her geçen gün azalıyor. Turizm Bürosu'- na göre, kasabalar eski yapılarını hiç bozmadan korusalardı bugün çok daha çekici olacaklardı. Victoria ve Edward dönemlerine ait birçok bina. sağlarına sollarına inşa edilen dükkanlar. tabelalar, park işaretleri ya da yabiızca ihmal nedeniyle güzel görünümlerini \ itirdi. 1%0'larda kasabalara gelen turist savrsında azalma başla>ınca. birçok sahil kasabasında panik >aşandı \e fivatlar düşmcvc başladı. Bununla birliktc. tatillerini sahil kasabalannda geçiren > aklaşık 11 milvon turist, yıİda 2.4 mil>ar sterlin (41.5 trilyon b'ra) gelir bırakj- yor. İngiliz sahil kasabalarının birçoğu, 19. yüzyılın sonlarında ya da 20. yüzyıluı başlarında gelişti. Daha sonra bu kasabalarda yeterli altyapı yatırımları yapüamadıYeni kuşakların ilgisini çekmekten uzak kalırlar- ken, aynı zamanda y aşanacak ve çahştlacak bir yer olma özelliklerini yitirdiler. (Fotoğraf: The Independent) PHILIPPE LEMATTRE A lmanya Başbakaru Hefanut Kohl'den sonra, Fransız hükümeti Maastricht Ant- iaşması'nda ekonomik ve parasal birlik (EPB) için öngörülen takvi- min yürütüleceğini açıkladı. Eko- nomik ve parasal birliğin kaderi 10-11 aralıkta Brüksel'de topla- nacak Avrupa Konseyi'nde çizile- cek. Aynca, bu toplantıdan önce olumsuz bir poliü'k tablo çıkması durumunda, Almanya ve Fransa acil önlem paketi acacak. Avrupa Komisyonu Başkaru Jac- ques Delors, yaşanan krizin ardın- dan her şeyi olduğu gibi bırakma- ma karannda olduklannı açıkla- dı. 1985'ten bu yana Avrupa birliğinin inşasında önde gelen rollerden birini üstlenen Delors, eylemsiz kalmanın her şeyi daha kötüleştireceğini savundu. Maastricht Antlaşması, 1 Ocak 1994 tarihinden iubaren EPB'nin ikinci aşamasına geçişin koşulla- nnı belirliyor. Bu tarihten önce, 12 üye ülkenin kaydedilen ilerle- meleri değerlendirmesi gerekiyor. Jacques Delors'un kaygısı, EPB'- nin ikinci aşamasının "ikıyüzlü- lük içinde" başlaması. Delors, mümkün olursa, Avrupa Para Sistemi'nin (APS) en kısa sürede yüzde 2.25'lik dar dalgalanma marjına geri dönmesini istiyor. I Harekete geçme kararlüığı Çünkü 1 ağustosu 2'sine bağla- yan gece ahnan kararlarla oluştu- rulan yeni APS (dalgaJanrna marjı yüzde 15'e yükseltildi), Brüksel'de en kötü olasılığın uy- gulamaya geçirilmesi olarak de- ğerlendiriliyor. Komisyon Baş- kan Yardıması Henning Chris- tophersen. pazartesi günü karan "çok üzücü, AT için bir yenilgi" olarak nitelendirmişti. Avrupa Komisyonu, "tek pazar"- ın dalgalanan kur sisteminin sür- dürülmesi karşısında direnemeye- ceğini düşünüyor. Komisyon, aralıktaki toplantıdan önce suna- cağı iki raporda döviz kurlannın kesin kurallar altına almmasmı önerecek. Ancak. aralıga kadar geçecek sü- re içinde döviz kurlannda durum daha kötüleşirse Komisyon ne yapabilir? Bu durumda, EPB sü- reci hızlandınlarak Fransa, Al- manya, Hollanda, Belçika, hatta İtalya tek paraya geçebilir. Al- manlar ve Fransızlar başta olmak üzere Avrupa halklan, ekonomik durgunluk nedeniyle sıkıntı için- deler ve hızlı bir geçiş için hazırlık- sız olabilirler. Filipin hükümetinin yapmnadığını 349 yapti Haber Merkezi - Pepsinin Filipınler'de "Bugün milyo- ner olabilirsiniz!" sloganıyla haftalarca yürüttüp promosyonun fıyaskoyla sonuçlanmasının ardı- ndan, konuyla ilgili olaylann ardı arkası kesilrniyor. Pepsi'nin televizyorîda "kazanan numara" diye açıkladığı 349'un, bir kişide değil, 800 bin kişıde olduğu an- laşılınca. düşler karabasana döndü. Geçen yıl düzenlenen kampanyanın halkta yarattığı öfke, bugüne kadar Pepsi'ye ait bir çok dükkanın tahrip edilmesine ve 30 bin kişinin Pepsi aleyhine dava açmasına neden oldu. Manila'nın gecekondu semtlerin- den birinde oturan beş çocuk annesi Victoria Angelo, reklamın çekıcılı- ğine kapılan yüz binlerce kişiden yalnızca biriydi. Victoria ve günde dört dolar kazanan kocası Juanito, her yemekte Pepsi içmeye başladı. Aile, komşularla birlikte geceleri küçük televizyonun başına üşüşü- yor, heyecanla kendi kapaklannda- ki numaranın açıklanmasını bekli- yordu. Sonunda mucize gerçekleşti. Ge- çen yıl mayıs _ ^ _ ^ — > ^ ^ ^ ayının 25'inde. kapak numarası 349 olan kişinin. vergisiz olarak 1 milyon peso (45 milyon lira) ka- zandığı açı- klandı. Victoria için "düşler ger- çek olmuştu." Pepsi'nin yanlış numara (kuşkusuz dünyanın en kötü pazarlama hatalanndan biri) açıkladığı, kısa sürede ortaya çıkü. Tek şanslı yerine, 800 bin kişi- nin şişe kapağında 349 yazıvordu. Onbinlerce Filipinli. milyarlarca dolar talep etmeye başladı. Pepsi. bu paralan ödemeyi reddetti. Pepsi kayıtlanna göre. o tarihten itibaren 32 servis arabası taşa tutul- du. yakıldı ya da de\rildi. Pepsi te- Bir milyon peso (45 milyon lira). o kapağın altındaydı. O kapak, bir şanslı kişiye gidecekti. Pepsi Cola'ya tam 800 bin kişi başvurdu, "Verin bakalım bizim pesolan" diye. Şirket büyük bir yanlış yapmış, şanslı numara yerine. ülkede "Kutsal Ittifak"ı sağlayan 349'u açıklamıştı sislerine, şubelerine patlayıa mad- deler atıldı. Polis kayıtlanna göre, olaylann en kötüsü 13 şubatta yaşandı. Du- ran bir Pepsi kamyonuna atılan bomba. bir öğretmenin ve 5 yaşın- daki bir kız çocuğunun ölmesine, altı kişinin de yaralanmasına yol aç- tı. Pepsi yetkilileri öyleçok tehdit al- dı ki. yanlannda koruma görevlileri _ _ ^ ^ _ ^ ^ _ olmadan dolaşa- maz hale geldi. Son rakamlara göre 22 bin kişi. verdıği zararlar- dan ötürü Pepsi aleyhine kamu da- vası açarken 5 bin 200 kişi de Pepsi'- yi dolandınalıkla suçluyordu. Acı- lan bir davada mahkeme, şirketin on yöneticisinin tutuklanmasma karar verdi. Pepsi. temyız mahkemesıne başvurdu \e tutuklanma olmadı. Pepsi karşıtlığı, hükümetin asla başaramayacaği bir şeyi, Komü- nistlerle ordu generallerini, iyi gi- yimli hanımefendilerle çıplak ayaklı köylüleri biraraya getirmeyi ba- şardı. Hcpsinın şişe kapağında da yazan numara 349'du. Pepsi kutulannda şınnga bulun- duğuna ilişkin haberlerin yayılma- sıyla Filipinler'deki şirket yönetici- leri iyice paniğe kapıldı. Şişe kapa- ğıyla ilgili haıanın açıklanmasından sonra ayaklanma başgöstermesi üzerine korkuya kapılan şirket yö- . neticileri, kapak numansı 349 olan herkese 20 dolar (220 bin lira) ve- rileceğini açıkladı. Şimdiden 486 bin 170 kapak sata'- bi şirkete akın etmiş bulunuyor. Ödüller için 2 milyon dolarlık (22 milyar lira) bir bütçe ayıran Pepsi, 20 dolarlık teselli ödülü için 10 mil- yon dolar (110 milyar lira) ödemek zorunda. BlR YORUM ABD-İran arasındaki petrol dalaveresi A. M. ROSENTHAL Şirridi herkes dikkatle izlesin! Uluslararası masada 21 oyna- mak için büyük an geldi. Or- taya konulan, dünyanın en büyük terörist rejıminin ayakta kalması ve Amenkan petrol sanayune milyar- larca dolar akması. Oyunun nasıl oynandığını görün! Kartlan dağıtan. Amerikan pet- rol sanayii. Kendine üç açık kart alı- yor. Bunlar, İran petrolünün ithali- ni yasaklayan başkanlık komutlan. 4 milyar dolarlık bir ticaret anlaş- masıyla. Amerikan petrol şirketleri, İran'ın en büyük petrol tüketicisi konumuna geliyor. İran kazanıyor, petrol şirketlen kazanıyor. siz kay- bediyorsunuz. İşin en güzel yanı, büyük petrol şirketleri ve hükümet dışındaki herhangi bir Amerikalı, ülkelerinin, İran'ın döviz gjrdisinin büyük bir bölümünü sağladığindan haberdar değil. Para, Tahran hükümeti için, ya- şamla ölüm arasında önemli bir rol üstleniyor. Aynı zamanda. en bü- yük hedefi ABD olan terörist örgüt- lere parasal destek verilmesini sağlı- yor. Bütün güzel dalavereler gibi, bu da basit bir numara 1986 ve 1988'deki başkanlık ko- mutlan, İran'ın en büyük gelir kay- nağı petrolün ithalatını yasakladı. Amaç. Amerikan parasının. İran'ı ve terönzmini desteklemesini engel- lemekti. Ancak. bu komutlar, Ame- rikan petrol şirketlerinin, İran pet- rolü satın alamayacaklannı açık bır biçimde söylemiyordu! Dolayısıyla, Amerikan petrol şir- ketleri. istedikleri tüm İran hampet- rolünü satın ahyoriar, Güney Ame- rika, ya da Avrupa'ya aktanyorlar, rafine edildikten sonra satıyorlar. Elbette rafine edilmiş petrolün bir bölümü ABD'ye geliyor. Ama bunu kim bilir, kim ilgilenir? İranblann il- gilenmeyecekleri kesin. Amerikan paralan akıyor (şimdi İran'ın yıllık petrol ihracaünın dörtte birini oluş- turuyor), aynca Amerikan petrol şirketlerinin pazarlama deneyimin- den yararlanıyorlar. Mollalar,# bir zamanlar gurur duyduklan İran ekonomisini boğu- yorlar. Clke, borç içinde yüzüyor ve halkın yakınmalan. ayaklanmanın ilk işaretlerini veriyor. Bu milyarlar- ca dolar olmasaydı. hükümet çök- meye çok yakın olurdu. İran'ın, yeni politik kolonisi Su- dan'daki kamplan açık tutmak için de petrol satışına gereksinimi var. Bu kamplar, İran ve öteki Ortadoğu ülkelerinden gelen terör uzmanla- nyla dolu. Bir nokta da şu: Kartlan dağıta- nın birçok adı var; Exxon, Texaco. Mobil, Phibro. Caltex, Chevron ve öteki iyi bilinen şirketler. Şimdi işlerin nasıl yürüdüğünü bi- liyorsunuz; masadan kalkabilirsi- niz. Baa Amerikalılarise kalkamaz: Kanşıklığı devralan Clinton yöneti- mindeki insanlar... Washington. müttefıklerinden İran ile olan ticaretin kesiimesini is- tiyor. Amerikan işadamlannın yüz- lerine İran petrolü bulaştığı için bu- nun ne kadar sıkıcı bir durum ol- duğunu tahmin edebilirsiniz. Aynı şey, uçaklar için de geçerlı. İran, di- şinden tırnağından arttınp Boeing uçaklan satın almak isteğini ortaya koyuyor. Bu arada. ABD. müttefîk- lerine, uçaklan yalnızca banşta de- ğil, savaşta da kullanılabileceklerinı söylüyor. Umulduğu gibi. bazı yetkıliler. Başkan'a Amerikan şirketleri İran'- dan petrol almazsa yabancı şirketle- rin alacaklannı söylüyor. Bu neden- le, herhangi bir şey yapmadan önce. petrol ve uçaklar konusunda mütte- fiklerlegüçlü biruzlaşma sağlanma- sını istiyorlar. Bu görüşler; Hitler ve Tojo. Sad- dam ve Esat gibi diktatörlenn sılah- landınlması ve bunlarla ticaret ya- pılması için öne sürülen gerekçelerle aynı. ABD, müttefikler için. İran'la iliş- kileri sürdümeyi yeğleyecek kadar az şey ifade ediyorsa, Başkan Clin- ton bunu bize söylemeli. ABD için bir ekonomik sıkışür- ma istemenın bedeli. öncülük etmek ya da susmaktır. Susmak. iyi bir se- çenek değildir. Açıklanmış bir düş- manın tatmin edilmesi, dostumuz olan birçok İranlı için umutlann so- na ermesi ve şu anda buna çok ge- reksinimi olan Rafsancani hüküme- tinin ayakta kalmasıdır. Bu. Başkan Clinton'a iyi bir seçe- nek bırakıyor. Amerikan halkıyla konuşabilir. onlara petrol şirketleri- nin ne yaptıklannı anlatabılır. eline bir kalem alıp daha önceki komut- lardaki boşluklan kapatacak yeni bir komut hazırlayabilir. Bu. yalnızca doİandıncılann oyu- nunu sona erdırmeyecek. aynı za- manda bazı kişiler. karilan dağıttık- lan zaman. bizim uyanık kalmamızı sağlayacaktır. Her taşın altında maym var W ASHINGTON(AA)- Dünyada 85 milyondan daha fazla mayının toprağa gömülü olduğu ve araş- tırmalar sonucu hergün bu sayı- ya yenilerinin eklendiği bildirildi. ABD Dışişleri Bakanbğı, yayım- ladığt raporda, dünyada mayı- nlann patlaması sonucunda, her hafta 150 kişinin öldüğünü be- lirtti. Afrika'nın dünyanın en mayınlı kıtası olduğu kaydedilen raporda, bölgede 18-30 milyon arasında mayının bulunduğu ifade edildi. Avrupa'da mayından temizlenmemiş arazilerde 3-7 milyon mayının bulunuyor. Bunun iki milyondan fazlası Bosna- Hersek, Hırvatistan ve Sırbistan'da. Ortadoğu bölgesinde de 17-24 milyon arasında maym bulunuyor.