Katalog

2SHAZİRAN1993CUMA CUMHURİYET SAYFA HABERLER 15 Danıştay'ın TEK'le Aktaş arasındaki sözleşmeyi iptaletmesi sevinçle karşılandı Aktaş: *OzeUeştimıe' mi, peşkeşıııi? BVftKararl hukukun I üstiMüğül • Elektrik Mühendisleri Odası Danıştay'ın Aktaş'laTEK arasındaki sözleşmeyi iptal etmesini hukukun üstünlüğü olarak değerlendirdi. Aktaş: Görey sözlesmesi • Aktaş yetkilileri, karann kendilerine gelmediğini, sözleşmenin bir görev verme sözlesmesi olduğunu, "Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanhğı'nın devreye girdiğini' söylediler. Haksız kazanç iade edilsin I • Aktaş Elektrik'in, bugüne kadar abonelerden sağladığı haksız kazançlann iadesinin nasıl yapılacağının bir an önce açıklanması istendi. HALÎL NEBtLER/ HÜRRİYET UYMAZ Kamuoyunda yıllardır tartışılan Türkiye Elektrik Kurumu'nun özelleştinlmesı konusunda son sözü Danı- ştav söyledi ve İstanbul'un Anadolu yakasında elektrik dağıtım hızmetlen veren Ak- taş A.Ş.'nin yetki sözlesmesi iptal edıldi. Danıştay 10. Dai- resi, Aktaş ıle TEK arasında- ki sözleşmeyi. "Hizmet sözles- mesi değil imtiyaz sözlesmesi olduğu ve anayasa hükmüne uyulmadan Danıştay incele- mesınden kaçınldığı'" gerek- çesiyle iptal etti. Danıştay'ın ıjval karan karşısmda dün bir açıklama yapan Aktaş Elektnk Genel Müdürü İlker Berkan ve hu- kuk koordinatörü Şemsettin Turkunt, karann henüz ken- dilerine tebliğ edilmediğini. sözleşmenin bir görev verme sözlesmesi olduğunu savun- dular, Enerji ve Tabii Kay- naklar Bakanhğı'nın sorun- lan çözmek için girişimlerde bulunduğunu belirttiler. Danıştay karan, aboneler ve Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesı tarafı- ndan sevinçle karşılandı. Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Baş- kanı Mehmet Turgut, "Cç se- nedir takip etmiş olduğumuz Aktaş Elektrik ile ılgili soru- nun, hukukun üstünlüğü ile sonuçlanmış olması. demok- rasinin vazgeçilmez unsuru olan sivil toplum örgütlerinın bu gibi koşullarda halk ıle da- yanışma içensinde mücadele vermesi netıcesinde başanya ulaşacağınm kanıtıdır" dedı. Aktaş Elektrik'in, 'Elektrik Tarifeleri Yönetmeüğj'ni yok sayarak bugüne kadar TEK'- ten ve abonelerden sağladığı haksız kazançlann iadesinin nasıl yapılacağının bir an önce açıklanması gerektiğjni belırten Turgut, "TEK'in der- hal tüm işleyişe el koyarak bu geçiş döneminde abonelerin mağdur edilmemesini güven- ce altına almas gerekıyor. Her fatura döneminde bir milyon aboneden haksız ka- zanç elde eden ve böylece mevcut yasa ve yönetmelikleri bir yıl içerisinde 6 milyon kez çiğneyen, bugüne kadar tüm açıklamalanmıza karşın ba- kanhğın müdahale etmediği Aktaş, aboneleri fazlasıyla zor dunımda bırakmışür za- ten'" dedi. Turgut, Danıştay'ın vermiş olduğu bu kararla, sadece Aktaş Elektrik'in değil, Kay- seri Elektrik ile ÇEAŞ ve Ke- pez'in sözleşmelerinin de iptal edilmesi gerektiğini söyledi. Oda yetkilileri, olayın bir özelleştirme yanlışı değil 'peş- keş çekme" olayı olduğunu anlattılar ve "Eskiden padı- şah paşalanna nasıl bir yerlen peşkeş çekiyormuş ise Aktaş olayı o işlemin günümüze yansımasıdır" dediler. Danıştay'ın, şirketin sözleş- mesıni iptal karanyla sonuç- landırdığı davanın avukaü Kemal Keleşoğlu da karann, Aktaş'ın bugüne kadar top- ladığı paralann usulsüz alındığını ortaya koyduğunu beürtti. Bundan sonra Aktaş abo- nelerinin ne yapacağına iliş- kin sorumuzu ise Keleşoğlu. "Bu şirkete borcu olanlar bir daha düşünsünler. Bakanlar da bundan sonra böyle plan- lar yaparken Danıştay'ı atla- masınlar ki. işlemleri hukuka uygun olsun ve sonuçta da mılyonlarca insanı mağdur edecek bir işleme neden olma- sınlar" diye yamtladı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanhğı ise konudan haber- siz olduğu izlenimi verdi. Ba- kanlık basındanışmanı, Ener- ji Bakanı ve TEK yetkiüleri- nin toplantı halinde olduk- lannı, ancak görüşülen konu- nun Aktaş'la ilgjlı oLnıadığını açıkladı. Aktaş Elektrik'in sözleş- mesinin iptali karan, sözleş- me nedeniyle özlük hak- lannın zedelendığini öne sü- Dava açılırsa ÇEAŞ sözlesmesi de Danıştay tarafından iptal edilebilir ÇEAŞ sözkşmesi incelenmeıU • Adana'da 1953 yılında kurulan ÇEAŞ'la (Çukurova Elektrik A.Ş) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanhğı arasında 19Ekim 1988'de imzalanan 'Görev Şirketi Sözleşmesi'nin de Aktaş olayında olduğu gibi Danıştay'ca mcelenmeden imzalandığı öğrenildi. ÇETİNYİĞENOĞLU ADANA - Danıştay 10. Dairesı'nin, İstanbul'un Kadıköy yakasındaki elekt- rik dağıtımı yetkısi verilen Aktaş Şirketi ile TEK arası- ndaki sözleşmeyi iptal etme- sinin ardından, Çukurova'- da sanayi kuruluşlanna elektrik satan ÇEAŞ (Çu- kurova Elektrik AŞ)'la yapı- lan sözlesmesi nin de Darrı- ştay tarafından incelenmedi- ği ortaya çıktı. ÇEAŞ tarafı- ndan halen bölgedeki sanayi kuruluşlanna satılan 3.4 mil- yar kılovatsaat enerjinin yüzde 70'inin TEK'ten alındığı öğrenildi. Aktaş'la TEK arasında yapılan 'görev sözlesmesi "- nin Danıştay 10. Dairesi'nce iptal edilmesi üzerine, geçti- ğimız aylarda ış ve finans çevrelerini yönetimindeki değişıklik tartışmalanyla meşgul eden ÇEAŞ bir İcez daha gündeme geldi. Ada- na'da imtiyazlı (ayncahklı bir şirket olarak 1953 yıbnda kurulan ÇEAŞ'la Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanhğı arasında 19 Ekim 1988'de imzalanan "Görev Şirketi Sözlesmesi "nin de Aktaş olayında olduğu gibi Danı- ştay'ca incelenmeden im- zalandığı öğrenildi. ÇEAŞ hakkında da dava açılması durumunda söz konusu söz- leşmenin Danıştay tarafı- ndan iptal edılebileceği savu- nuldu. ÇEAŞ'ın uzun yıllar yöne- tim kurulu başkanhğını ya- pan Avukat İbrahim Günay, ÇEAŞ'la imzalanan söz- leşmenin de Danıştay incele- mesınden geçmediğini söy- lerken, "Ancak, buna pek gerek olduğunu da sanmıyo- rum. Çünkü, görev sözleş- mesinde herhangı bir iptal konusu gündeme gelecek olursa -imtiyaz sözlesmesi de- vam eder- diye bir madde koy- muştuk. Bızim o eski imtiyaz sözleşmemiz ise Danıştay'dan geçmiştı" dedi. ÇEAŞ'da Uzan ailesine karşı küçük pay sahibi ortaklar adı- na savaşım veren Avukat Zafer Saka ise, "Aktaş'daki olayın ÇEAŞ'ın sözleşmesınin de sa- katlanmış olduğunu ortaya çı- kardığıru" belirterek şöyle ko- i "İmtiyaz sözleşmelerinin im- zalanmadan önce Danıştay gö- rüşünün alınması bir Anayasa hükmüdür. Bu hükme uyulma- mıştır. Anayasa'nın acık hük- müne aykınlık sözleşmeyi ke- sinlikle gecersiz yapar. Şimdi derhal bu imtiyaz sözleşmesinin Daıuştay'dan geçirilip yenilen- mesi gerekıyor. Danıştay yeni- ler, onaylarsa ne âlâ. Ancak, bu konu bugüne dek gündeme gel- memişse, herhangi bir dava açı- lmamasındandır. Ama her za- man dava konusu olabilir." Geçen yıl 300 milyannı pay sahiplerine dağıtuğı 514 mılyar lira kârh ÇEAŞ'ın ana sözles- mesi gereğince tüketimi 500 ki- lovat saati aşan sanayi kuruluş- lanna doğrudan sattığı enerji mıktannın yılda 3.4 milyar ki- lovatsaat olduğu belirlendi. Üretimı, söz konusu tüketimi karşılamayan ÇEAŞ'ın bu enerjinin yaklaşık yüzde 70'ıni TEK'ten aldıgı öğrenildi. TEK'in verdiğı tanfeye göre enerji satan ÇEAŞ'ta eski yöne- time verilmeyen tarifenin Uzan ailesine yerilmesi üzerine ol- dukça kârh duruma geldiğine dikkatçekildı. Üstelik Kemal Uzan'ın 18 mayısta yapılan genel kurulda açıkladığı kadanyla söz konusu tarifenin venlmesiyle iki ayda 279 mılyar üra kâr edilmişti. Bu kânn icinde bulunduğumuz ay sonuna dek 500 milyar liraya ulaşmasırun beklendiği belirtil- mişti. Küçükbakkalköy'deki Aktaşzedeler istanbul'un Anadolu yakasma elektrik veren Aktaş Elektrik Şirketi sık sık aboneler tarafindan şikayet ediliyordu. Küçükbakkalköy'deki kooperatif üyeleri de Aktaş'ın Ş aktığı' aboneferdendi. 190 konuthık SS. Küçükbakkalköy Konut Yapı Kooperatifi üyeleri. elektrikJerinin bağlanması için Aktaş'ın her istediğini yerine getümişti. Kooperatif saldnleri 192 milyon liraya trafo binasmı yaptmp, yeraltı kaMolarmı bağlatmış ancak yine de günlerce karanbklarda yaşanuştı. Aktaş her seferinde bir bahane buluyordu. Son bahaneleri ise tıavai hat' için gerekli olan 1800 metrelik kabto bulamamalany dı. Küçükbakkalköy kooperatif evlerinde oturan "Aktaşzedelerin sorunlannı o günlerde yansıtnuşük. (Fotoğraf: ZAFER AKNAR) Aktaş, Borsa'yı fena çarpü Aktaş'ın hisselerinden alanlar paralannın tamamını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya ABDURRAHMAN YILDIRIM tstanbul'un Anadolu Yakası'ndaki elektrik dağıtımını üstlenen Aktaş'- ın"Yetkı Belgesi"nin Danıştay tarafı- ndan iptal edilmesi, elektrik tükecile- nni kurtardı ama, tasarruf sahiplenni fena çarptı. Sermayesinin >r üzde 15'ını üç hafta önce halka arzeden Aktaşın hısselennden alanlar şimdı şirketin yet- kı belgesinın iptal edilmesiyle para- lannın tamamını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyorlar. Aktaş'ın, üç hafta önce halka açılı- rken tasurruf sahiplerini de eksık bilgi- lendirdiği ve yanılttığı da ortaya çıktı. Aktaş halka acılırken şirketin faaliyeti- ni sona erdirecek derecede önemli olan "yetki belgesinin iptali" davasının Danıştay'a kadar gittıği kamuyondan gizlendi. Üstehk o tarihte Danıştay ip- tal karannı vermişti bile. Sadece Ak- taş'a tebüğetmemiştı. Danıştay'ın iptal karanna rağmen hisseler halka arzedi- ürken. bu dunımun şirket yöneticileri ve halka arza aracıhk eden Körfezbank tarafından ne ölçüde bilindiği ise tartı- şmalı bir konu. Şirketin kadenyle ilgili bir konuda tasarruf sahiplerin bilgılen- dirmeyerek hisselerini Sermaye Piya- sası Kunılu'nun oluştunılduğu 1981 yılında bu yana ilk kez halka arzeden kuruluş da yine Aktaş oldu. Konuyla il- gılı olarak dün Sermaye Piyasası Kuru- lu denetçilerinin şirket merkezine gide- rek denetim yaptıklan öğrenildi. Sermaye Piyasası Kanunu'na göre, halka arzedilecek hisse senetleri hakkı- nda kamuoyunun aynntıb bilgılendıril- mesi gerekiyor. Bu da iki gazeteye ilan verilerek ve satış yapılan yerlerde büro- şürle yapıhyor. Şimdiye kadarki halka açılmalannbüyukçoğunluğunda "Hal- ka arz" ilanlan en yüksek traja sahip iki gazetede yayımlandı. Ama Aktaş'ın halka arz ılanlannı tanmmış gazeteler- de göremedik. Sadece 26 Mayıs tarihli Dünya Gazetesfnde küçük bir ilan yayımlandı. Ve Sermaye Piyasası Ku- nılu'nun öngördüğü ölçülerde ve içe- rikteki ilanlann 21 Mayıs tarihli Tica- ret Sıcil Gazetesi ile 26 Mayıs tarihli 3288 sayılı "T.T.S.S."inde iian edildiği duyuruldu. Dünya Gazetesi'ndeki ilan- da hisse senetlerinin Sermaye Piyasası Kurulu'nca 20 Mayıs'ta kayda alındığı belirtiliyordu. Eğer abone değilse kim- senin edinemeyecegi Ticaret Sicil Ga- zetesi ıle adı saru duyulmayan bir gaze- tede "Halk aydınlatdarak" russe senedi satıhyordu. Ancak, halka arz ilanının borsa bülte- ninde de yaymlanması gerekiyordu. 27 Mayıs tarihli Borsa bülteninde yer alan halka arz ilanmda "Ortakhğı önemli uyuşmazlıklan" bölümünde şirketin fa- aliyetını sona erdirecek derecede önemli bu dava konusunda en küçük bir ıfade bulunmuyor. Ancak açılan dava sayısı veriliyor ve bu davalann genellikle abonman konulannda olduğu belirtili- yor. Bu bölümde yer alan bilgiler aynen şöyle: "Şirket hakkında çeşıtb konular- da şikayetler yapılmış olup. şikayetlerin bir kısmı T.E.K. ve Enerji Bakanhğı nezdinde çözülmekte, bir kısmı ise hu- kuki mercilere intikal ettirilmekte olup, bu güne açılmış olan 19 davanın 2'si şir- ket lehine 3'ü şirket alevhine sonuçlan- mış olup 14 dava halen devam etmekte- dir. Davalar genel olarak abone hizmet- leriyle iJgilidir." 27 Mayıs'tan itibaren Körfezbank'ın şubelerinden bin lira nominal değerli hisseleri 6 bin liradan halka satılan ve 7 Haziran'dan itibaren İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gönmeye başlayan Aktaş hisseleri iki hafta gibi çok kısa bir süre içınde 40.500 liraya ka- dar yükseldi. İlk halka arzedilen 6 bin liralık fıyata göre hisselerin pınmi 22 Hazıran tarihinde >^üzde 675'e vardı. Olayın patlak vermesıyle dün borsada- ki işlemlen durdurulan Aktaş en son 23 Haziran'da 39.500 liradan alıcı bul- muştu. Sorumlularkim? OzalJKurt,Faıalyah KURT FARALYALI -Turgut Özal:(Döoemin başbakanı)Özelles- tirme programlanna siyasi ve kişisel kararlanyla müdahale etti. Aktaş sözleşmesınden bilgisi vardı. Aktaş'ın sahipleriyle AydınlarOcağı kanalından dost. Fahrettin Kurt:(Dönemin Enerji ve Tabii Kavnaklar Bakanı)Sözleşmeyi imzaladı. -Muzaffer Ancı:(Fahrettin Kurt'tan sonra gelen Enerji Bakanı) Uygulamayı sürdürdü. -Ersin Faralyalı: (Şimdıkı bakan) Aktaş Elektrikle yapılan sözleşme ve protokolü açıklamaktan sürekli olarak kaçındı, sorulan yanıtlamadı. Aktaş Elektrik sahıplerinden birinin fakülteden arkadaşı olduğu bihniyor. -Muhittin Babalıoğlu:Sözleşmede imzası bulunan TEK Genel Müdürü -Birkan Erdal:Babahoğlu'dan sonra genel müdürlük yaptı ve uygulamaya müdahale etmedi. Sedat Yüdız: (Şımdiki TEK Genel Müdürü)Bugüne kadar hiç bir müdahalesi olmazken. haberimiz yayına gırdiği anda Faralyalı ile sorunu görüşmek için-saatler süren bir toplantıya girdi. ren TEK çahşanı Vahap Ey- can'ın açtığı dava sonunda gerçekleşü. Eycan'ın avukaü Kemal Keleşoğhı, Ankara jdare Mahkemesı'ne açtığı davanın başvurusunda şu savlarda bulunmuştu: "Toplu Konut ve Kamu Ortakhğı Kurulu, devri yapa- cak olan iş birimlerini ve yer- lerinı belirlememiştir. İhale açılmamıştır. Gazete ilanı yapılmamıştır. Böylece başka şirketlerin kaülması önlenmiştir. Sözleşme 15 yıl yerine 30 yılhk yapılmışür." Ankara 4. İdare Mahke- mesi'nde görülen davanın 10 Haziran 1990 tarih ve 1990/ 1887 sayıh karannda, TEK ile Aktaş Elektrik arasındaki sözleşmenin imtiyaz sözles- mesi niteliğini taşıdığı, bu ne- denle davanın Danıştay'da görülmesi gerektiği vurgu- landı ve dosya Danıştay'a gönderildi. Yaklaşık üç yıl boyunca Danıştay 10. Dairesi'nde gö- rülen dava, dairenin 29 Nisan 1993 tarihli karanyla sonuca bağlandı. Kararda şöyle de- nildi: "Mevzuatın ve dava konu- su sözleşmede mevcut hü- kümlerin incelenmesinden, 3096 sayılı yasa hükümleri çerçevesinde yapılan îşletme Hakkı Devir Sözleşmesi'nin, konusunu kamu hizmetinin oluşturduğu sözleşmenin, kamu hizmeti imtiyaz sözleş- melerinin tüm unsurlannı taşıdığı, imtiyaz sözlesmesi ni- teüğinde bulunduğu anlaşı- lmaktadır. Anayasanın 155. maddesı 2. fıkrasıyla, "Danıştay, dava- lan gönnek, Başbakan ve Ba- kanlar Kurulu'nca gönderilen kanun tasanlan hakkında dü- şünce bıldirmek, tüzük tasan- lannı ve imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini incelemek, ida- ri uyuşmazlıklan çözümle- mek ve kanunla gösterilen di- ğer işleri yapmakla görevli- dir" şekünde getirilen hüküm- le, imtiyaz sözleşme ve şartlaş- malanru incelemek görevinin Danıştay'a ait olduğu belir- lenmiştir. Bu görevin anayasa ile Da- nıştay'a venhniş ohnası ve anayasa bağlayıcılığı temel il- kesi ve Danıştay Kanunu hü- kümleri karşısında, kamu hiz- meti imtiyaz sözleşmesinin ip- taline oybirliğiyle karar veril- di." Danıştay 10. Dairesı'nin ip- tal karan, sözleşmeyi onayla- yan dönemin bakanlar ku- rulunun, Enerji ve Tabii Kay- naklar Bakanı Fahrettin Kurt ve TEK genel müdürlerinin sonımluluklannı yeniden gündeme getiriyor. Hepimize geçmiş olsun Aktaş'a ilişkin Danıştay karan, Anadolu yakasındaki elektrik aboneleri arasında se- vinçle karşılandı. Kimisi se- vinç çığlıklan atarken kimileri de duyduklanna inanamadı. Bir süre önce Cumhuriyet'i arayarak, Aktaş'ın haksız uy- gulamalan karşısında bızden yardım isteyen Gülgün FihüşL, karan öğrendiğinde "Hepimi- ze geçmiş olsun" dedi. Aktaş, Fildişi'nin elektriğini son öde- me tarihinden iki gün önce keşnıişti. Üsteük bu kesme işini, tüm sokaktaki konut ve işyerleri- nin elektriğini de keserek yeri- ne getirmişti.' 'Bizim işyeri yûzünden tüm sokağı cezalandırdılar" di- yerek telefona sanlan Fildişi, bu borç yûzünden Aktaş'a 15 milyon lira daha fazladan para ödemek zorunda kaldığını anlattı. Bundan bir süre önce ma- halle sakınleriyle birlikte, Ak- taş Elektrik'in önünde gösteri yapan Maltepe Gülensu Ma- halle Muhtan AB Rıza Tatar da karan sevinçle karşıladı. Aktaş'ın taleplerine karşın semtlerine trafo kurmaması yûzünden birçok mahalle sa- kininin buzdolabı, müzik seti ve televizyonlannın bozuldu- ğunu, yandığıru anlatan Ta- tar, "Sonunda daya- namadım, iki otobüse mahal- le sakinlerini doldurup kapı- lanna dayandım. Bu gösterimizden bir gün sonra isteğimizi yerine getirdi- ler, ama bize çok cektirdiler" dedi. Tatar, bu karann lstan- bullulara hayırlı ugurlu ol- masmı diledi.