Katalog

Cumhuriyet İmtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel N ı .111 ^ onclmenı Özgen Acar •Genel \ a>m K.wdm.ıtoru HikmetÇetinkava •Genel Ya\ın Danışmuru OrhanErinç#Yazı İşlerıMu- duru Celal Başlangıç • Haber Merkea Mudüru. Vltıstafa Balba> Gorsel 'ı öneımen- Ali Acar •Duzenleme Mustafa Sağiaıner Ankara Temsılcısı Cüneyt Arcayürek •Haber Mudurlen Işık Kansu, Hakkı • lsıanbul Haberlen Şena> kalkan «Dış Haberler Ergun Balcı Entem Z Gokalp Blv İnkılap S "No.19 4. Tel 4331141-47, Tele\ 42344, Fa\. • U - Ekonomı Dinç Ta>anç «^urt Haberkn Mehmet Saraç (4)4330565 •İzmır Temsilcı V . SerdarKızık, H Zıva BK. 1352S.2 3Tel.83122O. • Makaleler Sami Karaören «Spor \bdülVadir Yücehnan «Du- Telex: 52359,Fax: (51)895360 «Adana Temstlcısı: Çetin Viğenoğlu İnönü Cd zeltme Abdullah \ azıcı 119 S. No: 1 Kat I.Tel 59 37 52(4hat). Tele\: 62155. Fax Cl)59 25 78 Mues>«se Mddur V Erol Lrkut •Koordına- tor Ahmel Komlsan •Muhasebc Bülent Ye- ner •ldare Hüseyin Gürer • tşletme Önder Çelik OBılgı-lşlem. Nail InaJ • Bılgısavar Sıs- tem: Mürâret Çiler •Reklam Rehâ Işıtman \&>BDU\IB: YenıGun Hahcr Ajansı. Bj>ın\e \ avınolık A Ş BaMm:Cumhurı\eı \1 ıi Tu-koca'ğıcCad ^9 41 CağjloğluJ4TM Ut PK :46KunbulTcl 5l2O5n-Tcle\ ;;;4 Fa\ cGd7ctccılık TAŞ PŞUBAT1993 İmsak:5.24 Guneş649 Öğlel223 İkındr 15 17 Akşam: P 47 Ydtsı 19 06 Unutkanlık • KONYA(AA)- Lnutkanlığın. tedavi edümesi gereken bir ruh hastalığıolduğu bildırildi SelçuktJniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kemal Aktân, AA muhabirine yaptığı açıklamada unutkanhğın duygusal bir çatışmanın sonucu ortaya çıktığını beürterek "Unutkanlığın sebepleri arasında ilk sırayı stres almaktadır Stresli kışilerde unutkanhğın daha çok görüldüğü belirlenmiştir" dedi. Unutkanlığın kişılerde zamanla bir saplantıya dönüştüğûnü, ciddiye alınmaması halinde ruhsal bozukluklara yol açtığını vurgulayan Prof. Dr. Aktan "Unutkanbğı ciddiye almayanlar bir süre sonra kendilerini depresyonun cşığinde bulabilirler. Unutkanlığı olan kişılerde zamanla çeşitli saplantılarda gözlenmektedir Bu kışilerin mutlaka bir uzmana başvurarak psıkolojik tedavi görmeleri gerekır" dıye konuştu. Parkinson • STRASBOLRG(AA)- Fransız bilım adamlannın ortaklaşa yaptıklan çahşmalar sonucunda beyin ve kas hastalıklannın tedavisinde önemli gelişmeler sağlandığı bıldirildi. Ulusal Bilim Araştırma Merkezi (CNRS) ve Sağhk Araştırma Merkezi (INSERM) tarafından ortaklaşa yapılan araşürmalar sonucu 'gen tedavisi" yöntemi ile başta parkinson hastalığı olmak üzere bazı sinır hastalıklannın tedavi edilebileceği belirtiliyor. KadınraMpler sorun oldu • LONDRA (AA) - İngıltere Anglikan Kilisesı'nin, kadınlann da rahip olabıleceğıne ilişkin karan, Anglikan Kilisesi ve Roma Katolik Kilisesi arasında sorun yarattı. İngiltere'nin en üst düzey din adamlanndan Canterbury Başpiskoposu George Carey, konunun, birleşerek tek bir kilise haline gelmeye çalışan Anglikan ve Roma Katolik kiliselerini birbirlennden uzaklaştırdığını söyledi. parazitiepi' • İZMİR(AA)-Paraziter hastalıkların. çocuklann zihirselvebedensel gelişimlerini olumsuz etkiledikleri belirtilerek okuldaki başan oranını da düşürebileceği bildırildi. Ege Ünıversitesı Parazitoloji Anabilım Dalı Başkanı Prof Dr. Mehmet Ali Özcel, parazitlerin çocuk yaşta daha fazla zararlı etkileri olduğunu söyledi. Prof. Dr. Özcel, küçük kurtçuklann. şeritlenn ve solucanlann çocuklann bağırsaklannda yerleşmesınin beslenme dengesını de bozduğunu anlatarak şunlan söyledi: " Bu parazitler çocuğun yedikleri ile yaşamlannı sürdürdükleri için çocuk yeterince besın alamaz. Bağırsaklannda parazit olan çocukta kann ağnsı, ishal, iştah bozukluğu, kilo alamama, ateş, baş dönmesi, kas ve eklem ağnlan, uyku bozukluğu görülür. Aynca gece altını ıslatma, sayıklama ya da diş gıcırdatma da bağırsak parazitlerinin belirtılen arasında yer alır. Bu çocuklar çahşmaya karşı isteksiz olduklan içın okuldaki başanlan da büyûk ölçüdedüşer." Kanserde riskli yaşlar lİZMİT(AA)-Kanser hastalığıyla ilgili olarak Kocaeli'de yapılan bir araştırmaya göre bu hastalık daha çok 45 yaşın ûzerindekilerde ortaya çıkıyor. Ayju araştırmada, erkeklerin en fazla akciğer kanseri, kadınlann ise meme kanserine yakalandıgı görüldü. AA muhabirinin, Kocaeli tl Sağlık Müdürü Musa Değinnenci'den aldığı bilgiye göre Kocaeli'de, 1992 yıhnda 145'i erkek olmak üzere toplam 211 kişide kanser hastalığı tespit edildi. Kansere yakalananlardan yüzde 83'ünün, 45 ve daha büyük yaşlarda olduğu belirlendi. Kocaeli'deki kanser hastalannın yaş gruplanna göre dağılımı incelendiğinde, 211 hastadan 117'sinin 45-64 yaş grubu, 6rininde65yaşve yukansında olduğu görüldü. Kullanılmış pillerle aranızda sağlıklı mesafe olsun. Kullanılmış pillerin geri kazanılması için Türkiye'de tesis yok Acıktım! Nîkel yemek istemiyorum İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin hazırladığı afışlerde atık pille- rin insan ve çe>re sağlığı üzerindeki etkileri anlaölıyor. HÜRRİYETUYMAZ Türkive'de her gün milyonlarca pil piyasaya sürülürken, çevre ve insan sağlığı için son derece tehlikeli olan bu pillerin gen kazanılması içın kurulmuş tek bir tesis bile yok. Avrupa ülkelenndeki pil fabrikalann da geri kazanım tesislerinin de bulun- duğuna dıkkat çeken uzmanlar, geri ka- zanılmayan pillerin de tzmir Büyük- şehir Belediyesi dışında hiçbir yerde ge- rektiği şekilde uzaklaşunlmadığını be- lirtiyor. Doğal Hayaü Koruma Derneği ise, sırurlı olanaklanyla topladığı geri kazanılabilir pilleri önümüzdekı günler- de Avrupa'ya gönderme haarlığı yapı- yor. "Acıktım. Nikel yemek istemiyo- rum.", "Bitmiş pillerle aranıza sağlıklı bir mesafe koyun." Izmirliler. bu sloganlann yer aldığı afışlerin kendilerine ne tür bir mesaj ver- mek istediğini bir yıl önce öğrendi. İzmir Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi'- nin girişimiyle başlatılan "Pil Toplama KampanyasTnda, bu tür afışlerle, fo- oğraf makinalanndan walkrnan'lere, 'saatlerden uzaktan kumanda aletlerine kadar pek çok yerde "Olmazsa olmaz" hale gelen bu mınik enerji kaynak- lannın insan ve çevre sağlığı üzerindeki zararlan vurgulanıyordu. îlk etapta Milli Eğitim Bakanlığı'na bağh okullar- da başlatılan kampanya Mayıs 92'de ta- mamlandı. Bir avlık dönemde okullar- dan toplanan pil 1000 kilogramdı. Tansaş mağazalannda sürdürülen kampanyayla birlikte bugüne kadar İzmir'de toplanan pil miktan 1700 ki- logram. Bu piller izmir Büyükşehir Be- lediyesi'nce Harmandah mevkıinde yapımı tamamlanan çöplükte özel ola- rak depolanıyor. Auk piller, plastik ku- tular içinde betonlanarak, geçirimsız toprakh ^ ^ ^ ^ _ _ _ _ ^ ^ _ ^ ^ özelçöp sa- hasın- da 2-3 metre derin- liğe bı- rakılı- yor. Düzenli çöp de- polama sa- hasının yanısı- ra, auk pilleri çevre ve üısan sağbğına zarar vermeyecek şekil- de uzaklaşurması yönünden de İzmir Büyükşehir Belediyesi, "Bu konuda en küçük bir girişimde dahi bulunmayan' diğer belediyeler için "örnek" olmayı sürdürüyor. Doğal Hayatı Koruma Derneğı. (DHKD) de, smırlı olanak- lanyla İstanbul'da topladığı geri ka- zanılabilir 25 teneke kutusu pili, konso- losluklar nezdınde ginşımde bulunarak Avrupa'daki bir gen kazanım tesisine göndermek için hazırlık yapıyor. 1990 yıbnda başlattıklan pil toplama kam- panyasıyla. yetkilı makamlara öncülük etmeyi hedeflediklerini belirten DHKD'den Esin Afşar, "Türkiye'de geri kazanım tesısı olmadığı için bunlan Avrupa'ya göndermek zorunda kalıyo- ^——m^^^——^.^—— ruz" dedi. Piller- deki ava, kadmi- yum ve çinko gıbi ağır metal- lerin doğal ortam- lar ve insan üze- rindeki zararb etkilerine dıkkat çeken Afşar, doga dostlanna "Mümkün olduğunca az pil kullanmaya çahşın. Yeniden dolduruîa- büınen (Rechargeable) pilleri tercih edin. Cıvalı pülerden uzak durun" çağnsında bulundu. Katı Aük Türk Milli Komitesi Baş- kanı ve B.Ü. Öğretim Üyesi Prof.Dr. Kriton Curi ise, Avrupa ülkelennde pil • Doğal Hayatı Koruma Derneği. sınırlı olanaklanyla topladığı geri kazanılabilir pilleri önümüzdeki günlerde Avrupa'ya gönderme hazırlığı yapıyor. 1700 kilogram atık pil İzmir Belediyesi'nce Harmandah çöplüğünde depolanıyor. fabrikalannın geri kazanma üniteleri- nin de bulunduğuna dikkat çekerek "Türkiye'de pil fabrikası var, ama oı larda boyle bir geri kazanma tesisi yoK. Ülkemizde de böyle tesislerin kurulması gerekiyor. Kaldı ki, geri kazanılmayan- lar da ülkemizde gelışıgüzel biçimde uzaklaştınlıyor" diye konuştu. Pilçeşitleri Çinko-karbonlu piller:Eskı tıpleri ha- len ava ve kadmiyum içeriyor. Son yıl- larda üretilenleri ava ve kadmiyum içermediği için daha az zararb. Ancak ava içerenleri, bu ağır metabn havada buharlaşması ve su kaynaklan ya da toprağa kanşmasıyla, besin zincirine gj- rerek canblarda merkezi sinir sistemi bozukluklanndan ölümlere varan bir dizi tehlike varaüyor. Alkalinli piller. Bu tip piller en çok fo- toğraf makinelen ve walkman gibi yer- lerde kuUanılıyor. Nikel-kadmiyumlu pillen Araç tele- fonlan, video makınelerinde kullanıb- yor. Yüzde 15 oranında nikel, yüzde 30 oranında da kadmiyum bulunan bu pil- ler geri dönüşebiliyor. Bu pillerin geri kazanılması büyük önem taşıyor. Kadmiyum, kirletilmiş topraktan di- ğer metallere göre çok daha kolay bir şekilde yaprakb bitkiler tarafından abnıyor. Kadmiyum kanserojen. Düğme piller: Saatlerde. kameralarda kullanıbyor. Genellikle gümüş oksit, lit- yum, ava ve çinko oksitler içeriyor. İngiliz oyuncu Miranda Richardson, şu sıralar Hollywood'da oldukça popüler Rolden role ffîKültür Servisi - Geçen hafta 'Enchanted April' (Büyülü Nı- san) adb komedifilmındekıro- lüyle 'En İyi Kadın O>uncu" dabnda Altın Küre ödülünü kazanan Miranda Richardson, Fransız yönetmen Louis Mal- k'ın yönettıği, son fıbnı 'Dama- ge'daki yorumuyla Amenkalı eleştirmenlerin yine beğenisini topluyor. Muhafazakarbirmıl- letvekıbnin (Jeremy Irons) ya- şamına giren güzel bir kadına tutkuyla bağlanması sonucu çöken burjuva bir Ingibz aile- nin öyküsünün anlatıldığı fılm- de Richardson, mılletvekibnın aldatılan kansını oynuyor. _ Daha önce İrlanda Kurtuluş Örgütü'nün ölüm meleği bir te- röristini canlandırdığı 'The Crying Game' (Ağlatan Oyun) adbfilmdekiyorumuyla da dik- katlcri çeken İngiliz oyuncu Miranda Richardson, şu sıralar Hollywood'da oldukça popü- ler. Mart ayında verilecek Aka- demi Ödüllen'nin (Oscar) bir habercisi olarak da değerledin- len Altın Küre ödülünü kaza- nan sanatçı, çabşmalanndan dolayı New York Sinema Eleş- tirmenleri'nın de 'Onur Ödülü'- ne değer görüldü. Kusursuz profesyonel Çabştığı yönetmenlerce ku- sursuz profesyonel oyunculuğu için ö^len sanatçı, ülkemızde de gösterilen, küçük bir kaça- mağın. sonuçlan hesaplanama- yan bir kabusa dönüşmesinin anlaüldığı 'Fatal Attraction' (Öldüren Cazdbe) adb fılmde Glenn Oose'un oynadığı rolü. 'Saçma sapan bir fılmde inandı- na oynayamam' gerekçesiyle geri çevirmış. Rolden role girmesi ve her çe- şit karakteri canlandırabitne- sinden dolayı eleştirmenler ta- rafından 'Adeta bir büyücü, sanki bu dünyadan değil' şek- linde nitelendınlen Miranda Richardson'la Observer Gaze- tea bir röportaj yaptı. Yazıdan bazı bölümleri aİctanyoruz: bir büvücü Doğulu kadına 104 yakıştırma KENAıN BtLİZ Miranda Richardson, ülkemizde de gösterilen 'Fatal Attaction' (Öldüren Cazibe) fDmindeki Glenn Gose'un ojnadığı rolü saçma sapan diye geri çevirmiş. Nasıl başanyorsunuz? Yani bu kadar karakterinizle bütün- leşip, perdede varbklan duygu patlamalan yaratan kışileri na- sıl yaratıyorsunuz? Richardson: Gizemli görün- mek istemem, ama nasıl oldu- ğunu bılmıyorum. Genelde ko- lay yolu sevmeyen bir insanım. Çözmeye uğraşacağım bir bil- mece olmab. 'Damage' fıbninin senaryosunu elime aldığımda, ılk önce hızbca bir göz gezdir- dim. Sonra bir köşeye koydum ve unuttum. Fakat kafamda kalan bir SÖA senaryoda geçen bir cümle... O andan itibaran akbma fıbnle ilgili fikirler gel- meye başladı. İyi bir gözlemci olmamın da yaran var tabii. Filmden sonra rolünüzün et- kisinden kurtulmak için bir psi- kanaliste gıttiğinız doğru mu? Richardson: Kımbğımden emin değildim ve içimdeki bazı yanıtlan bulmak için yardıma ihüyacım vardı. Ama yanlış psikanaliste gitmişim, bunun herkese olduğunu söyleyerek beni ciddiye almadı. Hollyıvood'da popüler ol- mak, rol bulma açısından bir güvence sağladı mı? Richardson: Hiçbir zaman rol bulabır miyim diye kaygı duy- madım. Her tür rolde oynaya- bibrim. Ama yeteneğimi kötü- ye kullanacak tasanlara girme- ye hiç niyetim yok. "Öldüren Cazibe'de oyna- mak gibı mı? Richardson: Evet. Gördü- ğüm en iğrenç fümlerden biriy- dı. Gerib'm fümi olarak bile çok kötüydü. Bu tür fıbnler daima erkek gözüyle hayatı anlatıyor- lar. Kadınlann bakış açısına hiçbir zaman yer verilmiyor. Hıç, bir erkek karakteri can- landırdıruz mı? Richardson: Evet. Gençliğım- de pek çok kez. Cromwell ol- dum, Arabistanb Lavvrence'ı canlandırdım. Hatta 'Anthony ve Cleopatra'da Anthony'yi bile oynadım. Harikaydı. Or- lando mu? Hayır Orlando'yu canlandırmadım, ama Virginia Woolf un bu kitabı en çok sev- diklerün arasında yer abr. _ Ç-A S t>Af K U fVE T- ERZURUM (Cumhuriyet) - Kültür Bakanbğı ve Halk Eğitimi Merkezleri tarafından ortaklaşa gerçekleştirilen bir araşürmaya göre Doğu Ana- dolu'da kadına tam 104 yakıştırma yapıbyor. Yapılan araşürmalar Erzu- rum. Erzincan. Malatya, Elazığ, Kars, Ağn, Bayburt ve Gümüşhane illerini kapsıyor. Özellikle kültür ve eğitim bakımından geri olan kırsal alan, köy yerlerinde sıkça rastlanan kadın lakaplan ba- zen bir yergiyi, bazen de övgü- yü tarurnbyor. Çoğu zaman erkekten daha fazla evin yükünü omuzlayan, saçını süpürge eden ve bazen de kocasının yolunu gözleyen kadına yapılan yakıştırmalar daha çok onun özelliğine yö- nebk. Benzeri sonuçlann alındığı üniversite çahşma- lannda da lakap kültürüne rastlanıyor. Yakıştırmalar- dan bazılan şunlar: "Akrepsultan, avrat, ayal, ayrankanştıran, babamın ge- lini, bacımın görümü, bahti- yar, baldınçıplak. bayan, bed- dan, besleme, bizimki, balam, bizim paşa, beyaz ortağım, can aşı, can yoldaşı, çüeb, çor- baa, çoluk, dahıbye nazın, dandib bostan, dondışi, dil- ber, dırdır makinası, ev bekçi- si, ev direği, ev sahibi, eksik etek, ev uşağı, ev yıkan, famil- yan, fedda, kaynatamın kızı, gecco, gebni gil, gırgır, gen- com, gözağnsı, hanım, hare- mim, hatun, hayat arkadaşı, hemşirengjl, horanta, harhoş, hoyrat, höllükseren, iş ağnsı, kadınım, kalikağız, kana- vakb, kalikman, kan, gundik, kasadar. karağnsı, kaşık düş- manı, kendigelen, kepçetutan, korena, kilardan, kıkekiş, koryantınm, köroğlu, körtü- müş, küldöken, künt yiyen, laçmab haram, meydan." Karadenizlilerden radyasyonlu ürün suçlamasına sert yanıt: Fındık ve çayda çirkin oyunlar oynanıyor • Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılan açıklamada, bilimsel çevrelerin ısrarlı açıklamalanna rağmen fındık ve çayın iç ve dış piyasalardaki mevcut durumu hakkında bazı çevreler tarafından olumsuz bir imaj yaratılmağa çalışıldığı belirtildi. AHMETŞEFTKM. TRABZON - Son dönenüerde kamu- oyunun ilgi odağı haline gelen ve hala so- nuçlandırdamayan radyasyon tarOşma- larma Doğu Karadeniz'in temel tarımsal ürünleri olan çay ve fındığın kanştınlma- sı bölgede büyük tepki doğurdu. Böl- gedekiçeşitli ımsurlariddialan"Uluslara- rası boyuttaki bazı çevTeler, Türk fmdığı ve çayı üzerine çirkin oyunlar oynayarak dünya piyasalannı tamamen ele geçir- mek istiyorlar" şeklinde nitelendirdiler. Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası ta- rafından yapılan açıklamada, bilimsel çevrelerin tsrarb açıklamalanna rağmen fındık ve çayın iç ve dış piyasalardaki mevcut durumu hakkında bazı çevreler tarafmdan olumsuz bir imaj yaratümağa çalışıldığı belirtildi. Açıklamada dünya fmdık üretiminin yüzde 70'ini elinde bu- lunduran Türkiye'nin hem İtalya gibi ikinci büyük fındık üretkasi ülkeve hem de bademi ile dünya kabuklu meyve piya- sasını ele geçirmeğe çalışan ABD karşı- sında rekabet şansmın zayıflatılmaya çalışıldığı öne sürüldü. Çayda da \ abancı fırmalaruı büyük bir ça\ pazan olan Türkiye'de piyasa haki- miyeti kurmak istedikİerini ve Türk çayı- nın dünyaya açtlma çabalannın engellen- meğe çalışıldığı anlatılan açıklamada şöyle denildi: "Ne acıdır ki ülkemizdeki bazı kesim- ler de insan sağuğmı para kazanmada bir pazaıiık konusu yapan ve milyonlarca in- sanmuzı açhğa, yoksulluğa mahkurn eden, ülkemiz ekonomisine ihracat ve ikame açısından büyük katküan olan bu ürünlere yöneük tutumlara büerek ya da bilmeyerek alet oldular. Fuhuş bahane edilerek bölgemiz üzerinde oynanmak is- tenen oyunların yeni bir halkası olan rad- yasyonlu çay ve fındık iddialarına karşı çok duyarlı olunmalıdır. Bu tartışmalan çıkaran uluslararası ticaret simsarlan ve Türkiye'deki tşbirlikçilerini lanetliyo- ruz." En sağlıklı çay Radyasyonlu çay konusunda Cumhu- riyet'in sonılannı yanıtlayan Çay İşlet- meleri Genel Müdürü (ÇavKur) Tuncer Ergüven, dün\ anın birçok ülkesinde çay üretildiğini, ancak en az zirai ilaçla üreti- len çayın Türk çayı oldugunu açıkladı. Dünyanın en sağlıklı çayı olan Türk çayınm rekabet şansnun azaltıhnası için bazı çevrelerin ortaya çıktığını vurgula- yan Ergüven şöyle konuştu: "1986'da meydana gelen Çernobfl olaymdan sonra nedense en çok konuşu- lan konu çay oldu. Ancak o dönemde in- san sağlığına zararb bulunan 58 bin ton çay devlet yetkUilerince gömühnek ve depolanmak suretiyle imha edildi. Zaten bu çaylan piyasaya sürmeye ne bizim ne de devletin gücü yeter. Ancak hala bazı kesimler çayda radyasyon var diyerek amaçlı birtakım şartlar Ueri sürüyoriar. Şunu açıklıkla söyleyeyim, dünyada ye- tiştirilen çavlar arasında en az zirai üaç ihtiv a eden çay bizim çayımızdır. Bunun bilimsel acıklaması da vardır. İddia edil- diği gibi bir durum yok. AT ülkelerine bile bugün ça> satmaktayız. Son ydlarda İngiltere, Hollanda ve Almanya'ya da çay sattık. Bu ülkeler cayımızı alırken kontrol edip ahyorlar. Ancak son günler- deki radyasyonlu çay iddiaları hem iç hem de diş pazanmızı olumsuz olarak et- kiliyor." Tuncer Ergüven, Türkiye'de çay pa- zanna göz diken bazı çevrelerin oyununa gelindiğini Ueri sürdü ve gecenlerde bir panelde bir bilim adamınm çayın insan sağlığına zararlarından söz ettikten son- ra nescafenin yararlarını anlattığını bil- dirdi. Ancak isim vermedi. Ergüven, "Bu durum yülar önce, margarin yerseniz kanser ounazsuuz, hastalanmazsnuz di- yerek insanlarunızın doğal yağ yemekten uzaklaştınlmasuıa benziyor" dedi.