Katalog

SAYFA CUMHURİYET 11 ARAUK1993CUMARTESİ 8 DIŞ HABERLER Pravda • MOSKOVA (Cumfauriyet) - Gerekli mali kaynaklardan yoksun bırakılması nedeniyle yaklaşık üç haftadır yayımlanamayan Pravda gazetesi dün tekrar yayımlandı. Gazete, Rusya'mn politik yaşamııun en heyecanlı döneminde, yasal olarak değjlse de fiilen yayınının engellenmesini kınadı. Irak ve yabancı tutuklular • AMMAN (AA): Irak'ta tutuklu bulunan 3 İngilizin serbest bırakılmasında rol oynayan Edvvard Heath, bir Fransız ve bir Alman vatandaşının da yakında şalıverileceğini bildirdi. 3 İngilizle birlikte geldiği Amman'da basın toplanüsı düzenleyen Ingiltereeski başbakanlanndan Heath, 'Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, İngiliz tutuklular için yapılan düzenlemenin benzerinin Fransız ve Alman tutuklu için de yapılacağı konusunda bana güvence verdi, kendisi bu ıki tutukluyu da kısa zamanda serbest bıraktırmaya niyetli" dedi. Aliyev'e kınama • BAKÜ(AA)- Azerbaycan'daki 9 partinin genel başkanlan, Musavat Partisi'nin genel merkezinde bir araya gelerek Azerbaycan yönetimini kınayan bir bildiriye imza koydular. İsa Kamberov'un başkanlığında yapılan toplantıda parti başkanlan "Azerbaycan'ın Haydar Aliyev yönetimi tarafmdan yeniden BDT'ye sokulmasına. Hazar Denizi kıyısındaki zenginliklerin Riısya'ya peşkeş çekilmesine ve Hazar Denizi'nin savunulmasının tekrar Ruslara bırakılmasına" karşı tepkilerini dile getirerek bu durumu kınadılar. 9 partinin genel başkanlan yayınladıklan ortak bir bildiriyle Azerbaycan'ın yeniden bir sömürge haline getirilmek istendiği görüşünü sa\ undular ve buna asla m üsaade etmeyeceklerini ifadeettiler. Nazarbayev yetki donandı • MOSKOVA (AA)- Kazakistan Parlamentosu, aldığı erken seçım karan cerçevesinde kendisini feshetmeden önce son olarak benimsediğı bir kararla, yasama alanındaki tüm yetkilerini Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'e devretti. Bukarar cerçevesinde Nazarbayev, "Gerekli görülen durumlarda Yüksek Sovyet'in yetkilerini kullanarak yasa kabul edebilecek." BatıTrakya'da işsizliklATİNA(AA)- Yunanistan'da, Türk azınlığın yoğun olarak yaşadığı Rodop bölgesinde, işsizliğin hızla arttığı bıldırildı. Gümülcine İşçi Sendikası Başkanı Lefteris Atanasiadis. konuyla ilgili yaptığı açıklamada, son üç yıl içinde bölgedeki işsiz sayısının yüzde 25'e ulaştığını belırtti. Dincilidep sukasttensonımlu • İSLAMABAD(AA)- Haen Afganistan'da buljnan Mısırlı dinci bir lider, Mısır Başbakanı Aüf Sıdkı'ya 25 kasım günü dıtenlenen suikast girşiminin sorumlulanndan oldiğunu kabul etti. Patistan'da yayımlanan The Frcntier Post gazetesine koıuşan Talayi El Fetih haeketinin sözcüsü Mıhammet Mekavi. "Tek birıdamlannın idam edımesi halinde, Kahire rejmine karşı intihar oprasyonlan düıenleyeceklerini'" söyledi. Yınansmınnda uyuştunucualapmı •iTİNA (AA) - Yunan hüümeti. ülkenin tüm sırrlannda eroin kaakçılığına karşı yoğun bir mıcadele verildiğini açıkladı. Yman-Türk sınınnda üç gıi önce Slovak bir çiftin oUnobilinde 10.5 kilo eroin buınmasından sonra bir açdama yapan Maliye Bsanı yardımcısı Aiksandros Papadopulos, ülenin uyuşturucu. silah ve palayıcı madde keakçılanndan korunması içı aralıksız sıkı kcıtroller yapıldığını scıledi. Rusya Komünist Partisi Başkan Yardımcısı Valentin Kuptsov Cumhuriyet'e özel demeç verdi: Seçmnlerımıhaleietigüçlendirecek HAKAN AKSAY MOSKOVA - Rusya"da 3-4 ekim olay- lanndan sonra komünistler zor günlerjreçir- diler. Çeşitli yasaklarla karşılaştılar. Orgüt- lerinin bir kısmı dağıtıldı. Gazeteleri ka- patıldı. Bu koşullar altında yine de Rusya Komü- nist Partisinin seçimlere katılmasına izin ve- rildi. Pazar günkü seçimlerin arifesinde, Rusya Komünist Partisi Genel Başkan Yardımcısı Valentin Kuptsov'la bir görüşme yaptık. - Yapılacak seçimleri yeterince oernokratik buhıyor musunuz? - Bu secımler, eski sorunlan çözmekten çok yenilerini üreüyor. Seçimlerin dürüst ve özgür olacağını sanmıyoruz. En azından muhalif Sovyetskaya Rossiya gazetesinin hala kapalı tutulması ve seçim programımızı halka anlatma olanaklanndan yoksun ol- mamız bile bu kanımızı doğruluyor. - Neden bu antidemokratik koşullara rağ- men seçimlere katılma karan aldınız? - Gerçekten de bu bizim için en zor ka- rardı. Partimiz konuyu uzun süre görüştü. Herhalde en kolayı seçimleri protesto etmek. daha sonra da "biz zaten bu kiıii işe kan- şnuunıştık" diye eleştiri yapmakü. Seçimlere katılma karan almamızın ne- denleri şunlardı: Birincisi. politik ve ekonomik konularda görüşlerimizi açıklamak ve çözüm önerileri- mizi kamuoyuna duyurmak istiyoruz. İkin- cisi, her ne kadar yeni parlamentoyu hukuka uygun bulmuyorsak da. ona temsilcilerimizi gönderip etkin bir muhalefet oluşturarak, Devlet Başkanı'nın giderek artan yetkilerini PORTRE VALENTİN KUPTSOV Valentin Aleksandroviç Kuptsov. SBKP Vologda Bölge Sekreterliği ve Merkez Komitesi üyeüği görevlerinde bulundu. SBKP'nin kapatılmasmdan sonra kurulan komünist örgütierinengüçlüsü sayılan Rusya Federasyonu Komünist Partisi*nde ikinci adam oJan Kuptsov, 56 yaşında. sınırlamayı hedefliyoruz. Üçûncüsü, seçim- lerden ve parlamentodaki çalışmamızdan, ülkenin demokratik ve yasal bir yönetime kavuşması amacıyla yararlanmaya karar- lıyız. Kaldı ki. seçimleri boykot etmemiz hiçbir şeyi değiştirmeyecekti. Seçimlenn ve anaya- sa referandumunun geçerli olması için seç- menlerin yalnızca yüzde 25'inin yeterli kabul edilmesi bile bunu kanıtlıyor. Seçimlerden kendiniz açısından nasıl bir so- nuç bekliy orsunuz? - En azından oylann yüzde 15'ini ala- cağımızı umuyoruz. - Yeni parlamentonun göhintüsü nasıl ola- caksizce? - Sanınm seçimlerin en büyük sonucu bü- yük bir muhalefet potansiyelinin ortaya çık- masıolacaktır. Tüm muhalefet güçleri. parlamentonun yüzde 40-45'ini oluşturacaktır. Yeni parla- mentodaki muhalefet, eski parlamentodaki muhalefetten çok daha ciddi ve güçlü ola- cakur. - Devlet Başkanı ik yeni parlamento arası- nda çelişki çıkması dunımunda, Yeltsin Fede- ral MecuVi de dağıtma yoluna gidebilir mi? - Böyle bir gelişme şaşırtıcı olmaz. İkti- dann arük muhalefetin sesıni yükseltmesine hıç sabn kalmamıştır. Yann ya da öbür gün partimizin yeniden yasaklanmayacağının garantisi yoktur. - Çeşitli ülkelerden pek çok millervekili, se- çimleri AGİK adına izlemeye geldi. Bu geliş- meyi nasıl değerlendiriyorsunuz? - Bence olumlu bir gelişme. Herkes gelsin ve Rusya'da olup bitenleri yerinde görsün. Kısa süre önce Türkiye'den gelen bazı gözlemci milletvekilleriyle görüştüm. Onla- ra üzerimizdeki baskılan anlattım. Türkiye gjbı, demokrasi savaşımının çeşitli zorluk- larla sürdürüldüğü bir ülkede. bizim içinde bulunduğumuz koşullann i>i anlaşılabilece- ğinı sanıyorum. gazetesine göre, büyük yakıt sıkıntısı çeken BDT ülkeleri soğuk ve karanlık bir kış geçiriyor BağımsızDevletlerTopluluğu'ndakış şoku oeyaı Rusya 6 mıtvon Dtş Haberler Senisi - Bağımsız Devletler Toplu- luğu (BDT) ülkeleri tarihle- rinin en zor kışını yaşama- ya hazırlanıyor. Rusya'mn, Sovyetler Birlıği'nin dağılmasıyla bir- likte petrol ve gaz fiyatlan- na uyguladığı sübvansiyo- na son vermesı ve birikmiş borçlannı ödemeyen dev- letlere petrol satışını dur- dunnası son yıllann en çe- tin kışıyla birleşince. BDT ülkeleri kışı soğuk ve ka- ranlık içinde geçirme tehli- kesiyle karşı karşıya kaldı- lar. Çaresiz kalan hükü- metlerin, fabrikalann nö- belleşe çalışması, okullann yaza dek tatil edilmesi ve günde 18 saate ulaşan elektrik kesintileri gibi ön- lemler üzennde durduğu bildiriliyor. ABD'nin önde gelen ga- zetelerinden Intemational Herald Tribunede yayı- mlanan bir haberde BDT ülkelerinin. 20 yıl önce Av- rupa ülkelerinin yaşadığına benzer bir 'Petrol Krizi' ıle karşı karşıya bulunduğu belirtildi. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte merkezi ekonominin çökmesinin yarattığı sorunlann bugün her zamankinden daha da güçlü hissedildiği vur- gulanan haberde özetle şöyle denildı: Ukrayna'da hükümet geçen hafta televiz- yonun gündüz yayınlannı durdurdu. Şehit- ler anıtında yıllardır yanan ateş söndürüldü. Yeterli yakıt sağlanamadığı için okullann yaza kadar tatil edilmesi düşünülüyor. Gürcistan'da halk ekmek alabilmek için, çalışır durumdaki az sayıdaki fınnın önünde gece boyunca kuyrukta bekliyor. Askerler, halkın talan etmesinden korkulan fınnlann önünde nöbet tutuyor. Beyaz Rusya'da hükümet bir çok fabrika için nöbetleşe olarak iki günde bir çalışma BDT ÜLKELERİ EKONOMİK, SOSYAL VE SİYASAL KRIZDEN KURTULAMIYOR Mınsk Sönelav ŞusKevvc %80 Beyaz Rus %12Polonyalı TaNI gıda sanaytı tamya sanay» Basfcent Mosku.a Devle* Başkanı Yettsın Eîıık dağılım ',82 Rus Mır€ea Snegur Moktovalı %14 Ukraynalı %i3Rus Tanrn AJmat Nursultan Nazarbayev %« Kazak %37 Rus. %€ Alman Çeltk çımenlo Leonıd Kravçufc o /o73 Ukraynalı Rus Celık kımya end makne cımento Tıfls Eduard Şevardnadze %70Gurcu %7 Ermeoı Manganez Envar k_evon Tef-Petrosyan c ofl8Ermerı Madencılık kımya TURKMENISTAN Dusanbe Btber Mtfoyev (BaşOakan) »,56 Taak 0 -=23 Ozbetı Cımemo gryım Bışke* Asker Akayev Ktrgız Rus ' Tulun tetetıi •nadencılık Dağhk Karabağ Taskent Islam Keriinov AskaOad Saparmurad Nıyazov Turkmen J »8Hus Petrol tahıl pamuk pmn: o c11Rus Ce**.traklot olomoM.leksbl karan aldı. Dünyanın en büyük enerji üreticilerinden biri olan Rusya'da da Kaliningrad'dan Khabarovsk'a kadar bir çok şehrin, söz veri- len petrolün zamanında gelmemesi üzerine soğukta kaldıklan bildiriliyor. Moskova'da ve büyük şehirlerde yaşam normale yakın şartlar altında seyrederken enerji sektöründe çalışan işçilerin grev teh- ditleri vetkilileri kavgılandınyor Rusya baskı altında Batılı kredi kuruluşlannın ve acil ekono- mik gereksinımlerinin baskısı altındaki Rus- ya, petrol ve gaz fiyatlannı dünya pazarlan- na yakın düzeye çıkardı. Bu karar, ekonomi- lerini komünist yönetim zamanmdaki süb- vansiyonlu fıyatlara göre ayarlamış olan eski Sovyetler Birliğı ülkeleri için tam bir y\- kım oldu. Daha önceki borçlannı ödemeyen L'krayna gibi ülkelere petrol satışının kısıt- lanması ya da durdurulması ise ikinci bir darbe oldu. Moskova'da yaşayan Batılı bir ekono- mist. cumhuriyetlerih uyum sağlamakta güçlük çektikleri büyük bir fiyat şoku ile karşı karşıya olduklannı belirterek "Rusya artik dünyanm en büyük yardım kuruluşu ol- mak istemnor" diyor. Batılı kaynaklann tahminlerine göre. Rusya'mn petrol sübvansiyonunun bu ülke- lere sağladığı kaynak, tüm gelirlerinin yüzde 20"sine eşitti. • Rusya geçen yaz eski Sovyet rublesini yü- rürlükten kaldırarak yerine yeni Rus rublesi- ni koymakla Sovyet ekonomisinin tabutuna son çiviyi çaktı. Böylece diğer BDT cum- huriyetleri ucuz ruble kredilerinden ve hala ucuz ruble fıyaü üzerinden alabildikleri pet- rolden mahrum kaldılar. Ekonomiler felç Petrol şoku. cumhurijetlerden birçoğu- nun yeni ekonomik ortama uyum sağlama sorunlanyla aynı zamana rastladı. Gürcis- tan. Ermenistan. Azerbaycan ve Tacikistan ekonomilerini savaş ve iç huzursuzluklar çö- kertti. Azerbaycan'ın son birkaç yıldır petrol ambargosu uyguladığı Er- menistan'da 5 galon benzi- nın fiyatı 25 dolar (yaklaşık 360 bin TL). yani aylık as- gari ücretin tam 20 katı. Gürcistan'da hükümet. ev- lere günde 6 saat elektrik verme sözünü tutamadığı için insanlar mum ışığında oturuyor. Ukravna'dan Beyaz Rus- ya ve Özbekistan'a kadar pek çok cumhuri>et, pazar ekonomisine geçmek için uzun vadeli planlar geliştir- meyi başaramadı. Enerji krizini bu denli önemli kılan bir diğer fak- tör de bu yıl erken gelen ve beklenmedik derecede ağır geçen kış. Rusya'da son 50 yılın en soğuk kasım ayının yaşandığı belirtiliyor. Dev- let Meteoroloji Enstitüsü'- nden yapılan açıklamaya göre kış. her yıl ızlediği planın tam bir ay önünde seyredıvor. Son iki yılda beklenenden sıcak geçen kış. petrol krizinin ciddi so- nuçlar doğurmasını önle- mişü. Soğukla birlikte petrole olan talebın artması, Rus- ya'nın petrol üretiminin düştüğü bır zamana rastladı. Düşüşün nede-' ni eskiyen makineler ve yeni yatınm eksikli- ğı. Kriz Rusya'da da kendisini hissettiriyor. Baltık kıyısındaki Kahningrad'da. kenti ısıtmak üzere kapasitesinin üstündeçalıştın- lan enerji santralının mazotunun bitmesiyle binlerce kişi soğukta kaldı. Sibirya'da yerel yetkıliler. merkezden gele- cek mazottan umut kesip halka odun soba- lan dağıtmaya başladılar. Moskova'nın gü- neydoğusundaki Bryansk'ta da kreşler. ilko- kullar ve evler haftalardır ısıtılamıyor. Rusya'da yayımlanan Moskova Haberle- ri dergisinde yer alan bir haberde de belirtil- diği gibi u Arktık soğuk. ülkede hükmünü sü- rüvor." PANGALOS'UN İDDİASI: Ingiliz parlamentere KKTC'deev ATİNA (AA) - Yunanistan'ın AT ko- nulanndan sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Teodoros Pangalos. 'KKTC- de, Tfirkler tarafından hedi\e edilmiş cv- leri bulunan İngiliz milletvekiüeri olduğu- nu' öne sürdü. Pangalos. Elefterotipia gazetesine ver- diği demeçte. "Bizim de böyle şeyler yap- maya başlamamız gerekriğine inanıyo- nını. Türklerin dünyayı etkilemek için gizli ödenekleri >e mekanizmalan var. Zaman zaman yabancıların da Türkleri desteklediğiıu görüyomz" dedi. "Ben böyle şeyleri söylediğim zaman bazılannın rüyleri ürperiyor. Zannediyor- lar ki, diplomasi ortalıkta aptalca dolaşa- rak iyi giyimli olmak ve bayanlarm elini öpmekten ibarettir" ifadesini kullanan Pangalos, gerek Kıbns sonınu gerekse Türk-Yunan ilişkilerinin bir 'geçiş safha- sında' olduğunu belirtti. Pangalos aynca, Türkiye'nin Soğuk Savaş döneminde SSCB'ye karşı Batı'- nın savunmasında önemli bir yer tuttuğu görüşünü inasaT olarak niteleyerek "Türkler. şündi de Doğu'daki tek laik ül- ke olduklarını ve İslam tchlikesine karşı Batı'nın mücadelesinde öncü olacaklannı söylüy orlar. Türkiye, tüm bunları dtş poli- tikaları ile bağdaşdrıyor. Bizde ise aksine, ortak bir politika olmadrğı için, hiç bir za- man ilişkilerimizi milti çıkarianmızla bağdaşnramıyoruz" diye konuştu. "Kimsenin kâtibi değiiiz" Teodoros Pangalos, Yunanistan'ın AT'de kimsenin 'katibi olmayacağını' da söyledi. "Lmarız bu mesajı zamanında vermişizdir ve topluluğu tamamen temsil etmeye hazır olduğumuz, ancak buna kar- şdık herhangi büyük bir ülkenin katipliği- ni yapmaya niyetimizin olmadığı anlaşıl- mıştır" şeklinde konuşan Pangalos. Yu- nanistan'ın topluluk içinde önyargılara hedef olduğunu iddia etti. Pangalos, "Etrafta ırkçılıği andıran te- oriler var. Topluluk içinde en küçük fır- satta ortaya konulan bir 'çahşmayan ve kendi paramızla dayanak olduğumuz se- fıl Yunanlılar" bnajı var" dedi. 1993 Banş Odülü, ırk aynmcılığina son vermek üzere attıklan adımlar nedeniyle Mandela ve de Klerk'e vcrildi. Mandelave De KlerködüllerinialdıDış Haberler Servisi - 1993 Nobel Banş Ödülü, Afrika Ulusal Kongresi (ANC) Başkanı Nebon Mandela ve Güney Afrika Cumhurbaşkanı Frede- rik NVillem de Klerk'e verildi. İki lider, Güney Afrika'da 340 yıldır süren ırk aynmalığına son vermek için attıklan adımlar nedeniyle ödüle layık görüldü. Norveç'in başkenti Oslo'da dün ya- pılan bir törenle 1993 Nobel Banş Ödülü sahiplerine venldi. Mandela ve De Klerk. ödül töreninde bırer konuş- ma yaparak ödülü uluslan adına kabul ettiklerini söylediler. Bundan önce de 1960 yılında ANC Başkanı Albert Luthuli ve 1984 yılında Başpiskopos Desmond Tutu ırk aynm- alığının kalkması yolunda gösterdikle- ri çabalar nedeniyle Nobel Banş Ödü- lü'nü almışlardı. Norveç Kralı Harald ve üst düzey Norveçli politikacılann yanı sıra kala- balık birdinleyici topluluğunun i/ledıği törende, kürsüyeönceCumhurbaşkanı de Klerk çıktı. Irk aynmına son verme yolunda attıklan adımlann sonuca ula- şacağmdan kuşkusu olmadığmı söyle- yen de Klerk. "*Göre\in tamamlandığı- na inanmak için çok erken. Yurttaşlan- mızı, haklarının güvence altına alındığı- na ikna etmek için çabalanmızı iki katı- na çıkarmalıyız. Önümüzde zorlu ve teh- likeli bir yol var. Ama dönmek yok" dedi. Irk aynmcılığına karşı yürüttüğü kampanya nedeniyle 27 yıl hapiste kal- dıktan sonra de Klerk tarafından ser- best bırakılan Mandela da törende bir konuşma yaptı. Mandela, önümüzdcki nisan ayında yapılması planlanan ve si- yah ve beyazlann eşit şartlar altında katılacaklan ilk seçimin 500 yıllık Afri- ka sömürgeciliğine son vereceğıni söy- ledi. Mandela "Biz bugün burada temeli savaş. şiddet. ırkçılık, baskı \e tüm hal- kın fakirleşmesi olan bir sosyal sistcme karşı çıkma cesaretini kendinde bulan milyonlar adına bulunuyoru/" dedi Siyah ve beyazlann yönetimde ılk kez birlikte yer aldığı Geçicı Yürütme Konscyi geçen salı günü göreve başla- mıştı. Ozgürlük İttifakı adı alunda top- lanan siyah ve bevaz muhafazakarlar. ülkenin ıç savaş lehlikesi içinde olduğu- nu savunuyor. De Klerk'in beyaz yönetime son ver- me karanndan bu yana ülkede çıkan çalışmalarda en az 13 bin kişinin öldü- ğü bildiriliyor. DIŞ BASIN Ce Kuzey Kore güç durumda Ekonomisi perişan durumda olan. diplomatik bakımdan yalnızlık içinde bulunan ve nükleer silah geliştirmek ıslediğı ıçın ABD ile ılişkileri bozuk olan Kuzey Kore. ülke içinde değişiklik karan almış bulunuyor. Pyongyang yönetimi. iktidardaki ekibi değiştirerek. "büyük lider"" Kim Il-Sung'un kardeşi Kim Yong-Ju'yu. S aralık çarşamba günü. Emekçiler Partisi (komünist) siyasal bürosuna soklu. Kim İl-Sung'un oğlundan sonra, şımdi de sıra kardeşine geldi. Bu beklenmedik değişiklik. Stalinci son ekonomilerden birinin ıçine düştüğü açmazı dayansıtıyor Ekonomik bakımdan, demokratikleşmış Güney Kore'nin arkasında kalan. Pekin'ın yardımından umudunu kesen ve 80"lik •'Büyük Lider" tarafından yönetilen Kuzey Kore. çıkış yolunu nükleer politikasında anyor. Söz konusu olan. ülkenin yüksek çıkarlan uğruna. yorgun ve bitap hale düşmüş halkı daha fazla seferber etmek ve atom bombası üretme kapasitesine tamamen veya kısmcn son vermek karşılığında. gerekli bir uluslararası yardım için pazarlığagirmekti. Bu.ahlak kurallanna uymayan fakat etkili bir strateji. Geçen ilkbaharda. nükleer silahlann yayılmasını önleme anlaşmasından aynlmak niyetini açıklamasından ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansf nın denetımini reddetmesınden bu yana K. Kore. ılgilen üzerine çektı. Pyongy ang'ı denetimı kabule zorlamak üzere ABD'nin düşündüğü yaptı nmlar nedensc Çin. G. Kore \c Japonya'nın muhalefetıy le karşılaştı. Pyongyang. zaman kazanmak amacıy la. bu durumdan ustaca yararlandı. Fakat. rejimin içinde bulunduğu çıkmaz buna rağmen devam edivor. (10 aralık) Yabancılar Cezayir'i terk ediyor L* Monde'dan