Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 NİSAN 1992 CUMARTESİ OLA YLAR VE GORUŞLER AnayasaAtatürlcve Siyasal Drtidariar Koalısyon ıktıdarının tek başına anayasayı değiijtırmegucu yoktur Meclıs arıtmetığı buna engeldır Ama bu ıktıdarın yasadeğıştırme ve yasayapma gucu vardır Ve koahbyon hukumetı, tum haksızlıkların gıdenleceğı sozunu vcı mıştır O haldc öncc Atatürk'c yapılan büyıık haksızlıkla ışe başlamalı ve vasıyetname doğrultusunda Ataturk kurumları gerçek sahıplerıne gerı verılmelıdır. M. tSKENDER ÖZTURANLI Hatırlanacağı u/crc bıından uçbes, ay oncesı kurulan koalısyon hukumctının protokolundc kapatılan sıyasal partılerın vc kuruluşlann uğ ne kaddr, tıddı bıı ış olduğu hıv duşunulmcdcn anayasa dcğışıklık onerılcrı atılırdı orlaya Kımı radıkları haksızlıklann gıdenleceğı vc hakla guıı gelır cumhurbaşkanlarının halk tarafından ıın mdesı yoluna gıdılecegı" belırtılmıştır Uıç seçılmesı oncrılır. kımı gunse 1982 Anayasası' ku^kusuz buradakı "kıırulıısjar" sozcuğunun nın çok ayrıntılı olduğu, kısa vc cvlu anayasa ıçındc Ataturk kurumları da vardır Kus,ku du o/lcmlen dıle gctırılırdı Boylcsıne kışısel vc ozel yulan sey, koalısyon ıktıdarının yasayıp ydsaıslcklcr artık tanhc kanşmış anayasa yapımı mayacagı, so/undc durup durmdyaeağıdır ulusal vc loplumsal bır nıtclık kazanmıştır Sıya Başbakan Yardımcısı Sayın Inonu, "Ataturk sal ıktıd'ar O7gıırluklen, anayasayı vc hukuk kurumlarının cskı konumlarına donuşturulmcsı dcvlctını cıddıye alan partılerın clınc geçmıs.tır ıçın oncelıkle bır anayasa değış,ıklığının gcrcklı Bıı ncdenle oncc bır taslak hazırlandcdk. bu tas olduğunu" soylcmış (Hurrıyet 9 I 1992) daha lak toplumun çeşıtlı kesımlerıncc tarlıs,ılacdk. sonra da Kultur Bakanımız Sayın Sağlar ' I ıırk daha sonra da tasaı ı lıalıne gctırılcrck parlamcn Dıl Kurumu'nun yenıden kıırulması ıçın çalışlodaıı geçırılıp ydsdldş.acdklır malara başlandığını" belırtmıstır (Mıllıyct 11 1 1992) Ne var kı buguncdcğın bır ılcrlcme gorul Ne var kı 1982 Anayasası'nm ba/ı maddclcn mcmıştır Koalısyonun otekı kanadından ısc nı değıştırmeklc çağdds. vc uygar bır anayasaya hıçbır ses çıkmamıs,tır Bırkaç gun once Savın uluşmak hukuk devletını vc dcmokratık ozgıır Inonu bır basın loplanlısı duzenleyerek anayaluklcrı geıçckleştırmek olanaksı/dır Anayasa sa değışıklığı vc dcmokratıklcşmc konularında nın tumdcrı değısmcsı gcreklıdır Bu da /aman açıklamalar yapmış, kapatılan sıyasal partılcnn ıstcycn bır sorundur Onıın ıçın bır yandan bu yenıden açılacağından soz etmış ama Ataturk çalıs,malar surdurulmclı, ama otc yandan yasal kurumlarının adını ağzına bılc almamışiır duzcnlemelerle olıımlıı vc lularlı adımlar da alılmalıdır Bılındığı gıbı 12 Eylul rcjımı, basınabuyruk Anayasa değişmedende Anayasa değışıklığı gerçekleştığınde 12 Ly bır kararla sıyasal partılcıı gcrcksı/ yere kapat mış bazı kurum vc kuruluşlann yaşamına ısc lul'dc kapatılan sıyasdl partılenn ctkınlıklerıne o?cl yasalarçıkardrak son vermıstır Ataturk'un yenıden ızın vcrılctcğı vc mal varlıklarının kcnkuıduğu Turk Dıl Kurumu ıle Turk Tarıh Ku dılcnne ıadc cdıleccğı" yolunda basın organla rumu bunların arasındadır 11 Ağustos 1981 rında hdberlcr çıkmaktddır Bu habcrlerın doğtarıh vc 2876 sayılı bır yasa ılc bu kurulusldr or rıı olup olmadığı hcnuz kcsın olmamakla bırlıkBu yasa Turk pozıtıt hukukuna aykırı olduğu ladan kaldırılmışiır 1980 darbcsı yalnız demok tc hemcn soyleyclım kı, kapatılan sıyasal partılcrasıyı, ozgurluklcrı ve hukuk dcvlctını değıl, rın açılması ıçın anayasa değışıklığı gerekmedığı gıbı hııkııkun temel ve gcnel ılkelerıne ustun kugıbı Ataturk kurumlarının eskı durumlarına do lallarına da aykırıdır Çunku hcrhangı bır kışıAtaturk'un vasıyelnamesını dc hıçc saymıştıı Bu nedcnlc 20 Fkını 1991 seçımlerınden sonra nuşturulmesı ıçın dc anayasanın dcğışlu ılmesınc nın mal bırakım belgesını geçersız saymak, yasa gerck yoktur Hcrıkısıdeyalnız bır yasa sorunuduı Turk Dıl Kurumu vc Turk l a n h Kurumu Atalurk un Turk ulusuna bıraktığı annağanlarıncnoncmlılcrındendır Ataturk bu kııruluşları dcvlete bağlı bırcr kamu kurumu olarak duşunmcmış ozel hukuk tuzel kışısı olarak çalısmalannı ıstemıştır Bu nedenle dc mal varlığının luınunu kurumlara bagısjamıstır Ne var kı bu ıkı Ataturk kurumu oncc 1982 Anayasası ıle yok edılmek ıstcnmış. bu gınşım başarılı olrtaamıslır Anayasanın IM maddcsı ılc Atalurk Kultur, Dıl vc Farıh Yuksck Kurumu' adı altında yenı bır kurulus, gcrçcklcs,tırılmck ıstenmısse de mdddenın 2 tıkrası Ataturk kurumlannı koruyauık bıçımdc kalemc alınmıştır Bu fıkraşoylcdır Turk Dıl Kurumu ve Turk Tarıh Kurumu ıçın Atdturk un vasıyetndmesındc bclırlcncn malı menfaatlcr saklı olup kendılcnne tahsıscdılır Gorulduğu u/erc bu maddc ıle Ataturk kurumlanna son vcrmck olanaksızdır C,unku maddede yer alan kendılerıne tahsıs edılır lumıcsı buna engeldır Tahsıs sozcuğıı "bırşeyı bır kımseye ya da bır ycre ayırma", "bağlama", O7guleme" demek olduguna gore, anayasa pımcısının amacı hıç kuşkusuz vasıyelnamc ıle gerçcklesen ozdckscl haklaıın bu kurulusjara ayrılmasından başka bır şey dcğıldır Ama anaydsdnın halkoyldmasıyla kabulundcn sonra "ara doncm"de bu mdddc yanlış yorumlanmış. 2876 sayılı "Alaturk Kultur, Dı! vc Tanh Yuksck Kurumu Yasası' çıkarılırkcn, Ataturk kurumlannın varlığına da son venlmıştır Bu yasa kurumlann tuzel kışılığını ortadan kaldırmış onları Yuksek Kurum"un ıçınde crıtmıştır Anayasanın "kendılerıne tahsıs edıleceğını açıkça bclırttığı Dıl ve Tanh Kurumları nın araç. gcrcç kılap, kıtaplık, taşınır vc taşınma/ mallan ycnı kuruma aklarılmış, uyelenn hakları cllcrınden alınmıştır Kamu kurumu nıtclığındc olan Yuksck Kurum, Ataturk'un kalıtını devır vc tcslım" almıştı 'Tahsıs ' sozcuğunun kullanıldığı bır yerde tuzc! kıştlığın de var olacagı gcrçeğı bıryana ıtılmış, "vasıyetnamenın sagladıgı menfaatlcnn saklı tutulduğu' bırand ydsaya karşın, Alaturk kurumları yok cdılmıştır ma organının dcğıl, yargı organlannın yetkısın dedır Konu kamu hukukunu değıl, ozel hukuku ılgılcndııen bır konııdur Bır mahkcmc kararı olniddan vdsıyetndmcnın geçersız sayılması olanaksızdır Turk ddalclındcn boyle bır gcçcrsızlık kararı alamayacdğını hcsaplayan sıyasal ıktıdar, o/el bır yasa çıkararak amacına ulaşmak ıstemıştır Atdturk'un kurduğu vc bılım yuvalan olarak yaşatılmasını ıstedığı kurumları korumak, hcr şeydcn once devletın gorevıykcn bıı gorev bılıncı ne yazık kı bır yana atılmıştır Unutulmuşlur kı Ataturk, ılkelerıyle ve yapıtlarıyla Ataturk'tur tlkelenndcn ve yapıtlarından soyullandığı takdırde ortada ne Ataturk ne dc Ataturkçuluk kalır Kışısel vc dogal bır hakkını kullanan Ataturk, 5 Eylul 1938 tanhındckendıclydzısıyld Bcyoğlu Notcrlığı'ne son ıstcklcnnı belırleyen bır mal bırakım bclgesı vcrmıştır Bunun yasalardakı adı "vasıyctname"dır Bu belge 28 Kasım 1918 tanhındc Ankara 1 Sulh Hukuk Mahkemcsı'nce ılgılılenn onunde açılmış, suresı ıçınde hıçbır ıtı raza uğramamıştır Bu durum karşısında artık hıçbır otorılcnın vdsıyctnamc hdkkındd bır kardr dlmaya hdkkı ve yctkısı yoktur Bu nedenle 2876 sayılı yasa, kamu vıedanına vc hukuka aykın bıçımscl bır yasa nıtelığındedır Yetkınlık vc saygınlıktan yoksundur Bıı yasa ıle Ataturk'un ıstenç (ırade) ozgurluğu de çığnenmıştır PENCERE Geçmişe Mazi Demezler... Dostum Zıya Aksoy bu koşede 14 Ocak 1968'de yayımlanan BolgecıfıkYapanKım? başlıklıyazımıbanagonderdı Ben de bır sozcuğunu değıştırmeden sıze sunuyorum • 1967 Eylulu ıle Kasımı arasında Doğu Anadolu'daçeşıtlı mıtıngler yapıldı Doğunun gerı kalmışlığını protesto eden bu mıtıngler Babıâlı basınında yeterı kadar yer bulamadı, ama, buyuk ılgı uyandırdı Hıç olmazsa yoksul halkın ellerınde taşınan dovızler gazete sayfalarına geçıyordu Bu dovızler bayram gunlerı kırmızı bezlerın ustune beyaz harflerle yazılıp buyuk kentlerm caddelerıne gerılen vecızelerden farklı ıdıler Hepımızın kuçukten berı gormeye pek alıştığımız Turk, ovun çalış, guven Imtıyazsız sınıfsız bır mılletız soyundan sözler yerine buyuk acıları ve çaresızlıklerı dıle getıren cumleler karşımıza çıkıyordu Batıya medenıyet Doğuya cehalet neden? Jandarma değıl, oğretmen ıstıyoruz DoğuBatı yoktur dıye unutulduk Beş yıllık plan, hepsı yalan Doğulu uyan' Mıdeme ekmek sırtıma gomlek Batıya fabrıka yol Doğuya komando karakol' Yasa hurriyetı ınsanlık hurrıyetı, okuma hurrıyeti ıstıyoruz Ne oluyordu Doğuda? Yalınayak başıkabak ınsanlar meydanlarda toplanıyor ve yuruyorlardı Heyecanlı nutuklarsoylenıyor sıyasal partıler mıtınglerekatılıyordu Kıpırdıyordu Doğu Sıyası Polıs, Mıllı Emnıyet memurları vızır vızır ışlıyorlardı "Devletın emnıyetı" mulâhazasıyla gızlı raporlar duzenlenıyor, Ankara kulıslerı kaynıyordu Işte bu manzaraya Sıyası Polıs ve Mıllı Emnıyet gozuyle değıl de bılım adamı kafasıyle bakan bırısı çıkmış, Doğu mıtınglerının ustune eğılmış ve bır ınceleme yapmıştır Erzurum Ataturk Unıversıtesı Fen ve Edebıyat Fakultesınden Dr Ismaıl Beşıkçı nın bu konudakı kıtabını zevkleokudum Doğu olaylarına ılle de zaptıye nazırı kafasıyle bakanlara da bu kıtabı okutmanın buyuk yararlar sağlıyacağını duşundum Istanbul da Izmır'de Ankara daoturup Turkıye nın kaymağını somurerek ve medenı nımetlerın doruğunda yaşamak, sonra Doğudakı yoksul halk feryat edınce kaş çatıp Ne oluyoruz efendım, vatanı bolmek mı ıstıyorlar? dıye ceberrutlaşmak artık bır anlam taşımıyor Artık lyıce bılıyoruz kı "bolgecılık yapan Doğunun yoksul halkı değıldır Bolgecılık yapan devlet hazınesını somurerek Batıda palazlanan ve Doğuya zırnık tanımayan kışıdır Bblgecılık yapan, ıktısadı yatırımları Batıya toplayıp Doğuyu gerı kalmışlığın çukuruna yıldan yıla daha çok yuvarlıyandır Bolgecılık yapan BatıDoğu ıktısadı ayırımının seneden seneye artmasına goz yumandır Bugun Istanbul ılınde 2995 mutehassıs doktor bulunurkenHakkârı'deburakamsıfırdır Bıtlıs te 1 dır Doğupolıtıkasını bundan daha lyı gosterecek ne var"? Devletın vali gonderıp doktor gondermedığı vılâyet olur m u ' Dr Ismaıl Beşıkçı, Doğu nun derebeylık ılışkılerı ıçınde bulunduğunu ve Doğu mıtinglen"nın bu çerçeve ıçıne oturduğunu açıklıyor Derebeylık duzenınde her şeye hâkım olan ağa her soy değışımı engellemeğe çalışmaktadır Derebeyıkoylu ılışkısı patronışçı durumuna bıle qlonuşememıştır Mutegallıbe genış halk yığınlarmı kontrol etmektedır Şeyhlık bu duzenın kendıne ozgu nıtelığını yaratır Devlet ağa ve şeyhlerı 1926 1937 ve 1960'ta uç defa surgune gondermış bu tedbırle ' ağa ve şeyhın ezicı kudretlnden kurtulacağını zannetmıştır Halbukı ağa ve şeyhın gıdışı ancâîk toplumsal hızmetlerın görulmesını aksatmış ve toplum buhranlara suruklenmıştır Dolayısıyle çeşıtli toplumsal ve sıyasal baskılar karşısında ağa ve şeyhler yıne donmuş ve halk nazarında daha fazla muesseseleşmıştır" Ağa ve şeyh kanunu parlâmentoda yapılan kanunların ustundedır Doğuda Adam başına yıllık gelır Manısa da 2350, Ağrı da 500, Aydın da 2500 Hakkârı de 250 lıradır Hâl boyle ıken, yoksul ınsanlar ellerıne dovız alıp mıtıng yaptıklarında onların dertlerını dert edıneceğımıze zaptıye nazırı kafasıyladavayı çozumlıyeceğımızısanmakçağımıza aykırı bır duşunuştur Turkıye de Doğu ıle Batı arasında bır buyuk dengesızlık, akımlara açıklık yaratır Vatanın butunluğunu duşunen once DoğuBatı ayırımını ortadan kaldıracak temel ıktısadı tedbırlereyonelır Yoksa, doktorsuz, ılaçsız, okulsuz, ışıksız yolsuz, gıdasız ınsan ıle nasırını Avrupa'da amelıyat ettıren kompradoru yanyana koyup Sız kardeşsınız vatandaş olarak eşıtsınız, demek gerçeklerle alay etmekten başka ış değıldır • Eğer Turkıye yı yonetenler o gunlerde uzağı gorup gereklı onlemlerı alsalardı belkı bugun 'Olağanustu Hal Bolge Valılığı kurulmayacaktı Amaçeyrekyuzyıl once bu gıbı yazıları yazanların defterını durmekten başka bır şey duşunulmuyordu Yazık oldu Sonuç Işın cn ılgınç yanı, hukukun gcncl ılkelenne olduğu kadar anayasaya da aykın olan soz konusu yasanın 1982 Anayasası yururlukte kaldığı surece, Anayasa Mahkemesı'nce ıptal edılemez olduğudur Çunku geçıcı 15 maddeye gore belırlı bır doncmde çıkarılan yasaların "anaydsaya aykınlığını ıddıa ctmck" olanaksızdir 2876 sayılı yasa dd bunlann drasındadır Nc var kı Anayasa Mahkcmcsfne goturulduğu takdırde ıptal cdıleccğı kesın olan bır yasanın uzun sureyurur lııkte kalması, kamu vıcdanındd tepkıler yaratacak boyutlara ulaşmıştır Koalısyon ıktıddnnın tck başına anayasayı değıştırme gucu yoktur Meclıs antmetıgı bund engeldır Ama bu ıktıddnn yasd değışlırmc vc yasd ydpma gucu vdrdır Vc kodlısyon hukumetı, tum hdksızlıklann gıdenleceğı sozunu vermıştır O haldc oncc Ataturk'e yapılan buyuk haksı/lıkla ışe başlamalı ve vdsıyetname doğrultu sunda Ataturk kurumlan gerçek sahıplerıne gen venlmelıdır ARADABİR TANJU ERDEM Emekli amiral Partüerln Özgürce Açılmaları Gecîktirileınez Sıyasal partılenn kapatılmalarını ongoıen metnın adının yasa olması ve Resmı Gazete'de yayımlanmdsı dışında yasal hıçbır ozellık taşımayan bu metnın hâlâ geçerlılığını koruması utanılacak bır durumdur 16 Ekım 1981 lekesı sıyasal partı tarıhımızden temızlenmelıdıı madılar Eğer bu yanlı kovuşıurma ılc CHP'ye karşı bır sonuç elde edılseydı cn azından CHP'ye karşı haklı olurldrdı Ataturk un vasıyetını dunyanın hıçbır ulkcsındc gorulmcyecek bıçımde bır saygısi7İıkla bo7anlar, ne yazık kı tanh onunde Mıllı Sclamet Partısı bakımından da haklı olamamışlardır Bu partı de sıkıyonctım ydrgılamalan sonucunda aklanmıştır Mıllıyetçı Hdreket, Turkıye Işçı, Turkıye Sosydlıst İşçı Partısı gıbı partıler ıse sıkıyonetım ydrgılamalannda suçlu bulunmuş, kapatılmış ama bu kararlar kesınleşmedığı gıbı bu partılerde anayasa guvcnccsı altında olduğundan Anayasa Mahkemesı yontemı ılc kapdtılrnış olsâlartfı, dlayın haklıTığı daha az tdrtışmdya açık olurdu Tuncay Mataracı, llılmı İşguzar, Sclahattın Kılıç'ı sıkıyonetımdc yargılatmayıp Anayasa Mahkemesı nde yargılatmanın nedenı, bu kışılcnn bakan olarak Yuce Dıvan'da yargılanabılmelen yonundekı anayasa kuralıydı Aynı anayasa kuralı partılerden neden esırgendı'' Çunku 12 Eylulculer sıyasal partılere ve sıyasetçılcre duşmana saldırırcasına saldırdılar öyle kı partılenn her şeyı ydğma cdıldı Yağma, hukuksuzluğun egcmen olduğu ortamlarda olur Ne olur ne olmaz korkusuyla partılerın belgelıklennı (arşıvlcrını)SEKA'ydolumegonderenleresoylcyecek ağır sozu bulmakta guçluk çekılır Çunku duşman bıle ele geçırdığı ycrlerdekı belgelen yok etmeyıp saıclar Çağımı/da demokrasının vazgeçılmc? ogelen oldn sıyasal partıler, ulusal cgemenlığın temsıl edıldığı yasama kurumuna polıtıkacı olarak uyc gonderen kayndklardır Bu kaynaklann yataklarını zorla değıştırmck, denıze ulaşan akarsulann yataklannı saptırma (denvasyon) tunellcnyle değıştırmeye benzer Nasıl bu tuneller ortadan kaldınlınca akarsular kcndı doğal yataklarında dkdr, 2533 sdyılı Rcsmı Gazetc'dc bır kara lckc gıbı duran metın geçcrsız kılınınca (doğdl olarak gcçcrsi7dır) sıydsal partıler dc kcndı du/lemlcnnde gelışıp de mokrasıye katkılarını sağlar 16 Ekım 1981 gunu bır 'dağ kanunu' anlayışı ılc kapatılan sıyasal partılenn açılması SHPDYP Bakanlar Kurulu'nun gundcmındedır Şu sıralarda pdrldmcntoyd dcmokratıklcşme ıle ılgılı yasa tasanlan gcleccğı, SHPDYPortdklığının başansı olarak basına dçıklanırkcn açık açık kapatılan partı lcnn açılmasına gıdılecegı nedense soylenmıyor Oysa bu bır doğal zorunluluk olduğu gıbı bugunku ıktıdarın hem orlaklık anlaşmasında hem dc Bakanlar Kurulu ızlencesınde bır yuklenım olarak da vardır Bu yonde ortdyd bır olumsuz goruntu ve gccıkmc çıkmamdlıdır Bu bakımdan SHPDYP hukumetının başkanı Sayın Su leyman Demırel'e bır mektupla bu yazıyı surdureccğım (x) R.lkını/ Ingıllcrt. Tarıhı Aıuln. Muvısıs (,tvırı.n HustyınC ahıl Ytl(,ın Cıll2 sayfj 179Kdnaat Kılabcvı Ktdnbul 1918 Umutlar Yaşant Olacak! Turkıye Cumhurıyetı'nın kuruluşunun temelınde, hepımızın bıldığı gıbı bızı yok etmek ısteyen emperyalızme ve kapıtalızme ve 600 yıl saltanat surmuş yoz bır monarşıye karşı ulusal ıradenın askersıvıl aydınların öncüluğunde örgutlenerek, şahlanarak başlattığı ve 30 Ağustos 1922'de Batı Anadolu'da askerı, 23 Temmuz 1923'te Lozan'da dıplomatık utkularla taçlandırdığı Ulusal Kurtuluş Savaşımı ve ülkülerı yatmaktadır Mustafa Kemal Ataturk'un önderllğınde başlatılan bu hareketın ülkusu barış ıçinde Turk ulusunun en yuksek uygarlık ve toplumsal gönenç duzeyıne ulaşması ve bu konumunu sonsuza dek surdurmesıdır Bu hedefe erişmek ıçin öngörulen yol gösterıcı ılkeler ve ıdeolojının bütünune blz Ataturkçuluk dıyoruz Bu sutunlarda hep yazdık Ataturkçuluk bılım, akıl ve yaşamı esas alan, sureklı gelışen, kendını yenileyen, kuramsallıkla pratığı uzlaştırmış, duşunu eyleme dönüştürmuş aydınlık bır yoldur Onda tum ınsanlığı kucaklayan evrensel kultur yaklaşımlarıyla, ulus sevgisı yan yana> dır Barış, özverı ve uyumla, onur, saygınlık, ıdealler ıçın savaşım ve erdemlılık yanyanadır Bu değerler ıçınde Cumhurıyetçı, mıllıyetçı, laık, halkçı, devrımcı ve bıreyın özgurluğü ile toplumsal yarar ve çıkarları uzlaştıran sosyal adaletçı, uretken emeğe saygılı, adaletı mulkun temelı sayan, gençlığe buyük değer veren, kulturu ulusal bırlığın harcı olarak kabul eden, vatanın ve mılletın bölunmez butunluğune ınanan, yurtta ve dunyada barışı arayan, kuran, sağlıklı, neşelı, yeteneklı, erdemlı ve onurlu kuşaklar yetıştirmek ısteyen bir sistem bütünudür Ataturkçuluk Cumhurıyet gazetesı Ulusal Kurtuluş Mucadelesı ıçinde kuruldu Atatürkçuıdeolojinın,öğretının yılmaz, bilinçli ve saygın bır kalesl olarak gelıştı ve Ataturkçulüğe ve cumhuriyete bilinçle gönül veren çekırdek guçlerın vazgeçılmez ışığı oldu Turk ınsant ulusal nıtelıklerını, duygularını 'Cumhurıyet'le yücelttı; yanı sıra çağın sosyokültürel değerlerını, gelışımlerinı 'Cumhuriyet'le algıladı Cumhurıyet, onun beynıne, kışllığlne bir ünıversitenın aydınlığını, bılıncinı verdi özgurluk duygusu, demokrat olma, ulusal bilinç, ulusal bırlik Cumhurıyet okuyanlar etrafında homojen bir doktrınleşme yarattı Elbette Turk basını buyuk çoğunluğu ıle bu ıdeallere bır ölçude hızmet etmıştır ama Cumhurıyet'ın kuruluşundan bugüne değın ızledığı kararlı, guven veren klaslk çizgısı de ortadadır Bu çızgı bıçımsel olarak dahı savunulan fıkırlere koşut temelde korunmuş, Cumhurıyet, Turk yayın hayatının dunya ulkelerınde de eşıne nadır olarak rastlanan benzerlerı gıbı cıddı, ınanılır, saygın bır kurum olmuştur Bızım kuşaklarımız ıçın bugun Cumhurıyet, tum bu nıtelıklerı ıle çağdaş gelışımı ıle sabahları tıryakısı olunan bır nesne halıne gelmiştir Bır suredır dunyamızda, belkı büyük sarsıntılar olmaksızın, buyuk olaylar meydana gelmektedır S Rusya'da ve Doğu Avrupa'da sosyalıst sıstemın çökuşu, çoğulcu demokratık ve serbest pazar ekonomısı sıstemlerının kurtuluş çabaları, kökterl dıncı, etnık ve mıllıyetçı, ayrılıkçı hareketlerın ve çatışmaların yoğunlaşması, ekonomıde çok uluslu şırketlerın ve ılerı teknolojılerın yayılarak globalleşme surecıne geçış, özgürlukçu, demokratık ve ınsan haklarına saygılı bır dunya ıçın halkların, devletlerın ve uluslararası kuruluşlann sorunlara ılgı göstermelerı, ABD'nin tek super guç olarak yukselışı vb olaylar Bu olaylar ülkemizin de politık, sosyal, ekonomik yaşamını ve kurumlarını etkilemiş ve son çözumlemede Turkıye Cumhurıyetı'nı oluşturan temel değerlerın ve sıstemlerın erozyona uğramakta olduğu ızlenımını veren karmaşık bır ortam meydana gelmiştir 1980'ler sonrası Turkıye'de oluşan ortam ve psıkolojık, sosyal, ekonomık değışımler ve bunlann topluma yansımaları, Ataturkçulüğe, Ataturk devrım ve ılkelerıne her koşulda sahıp çıkması gereken ve kökunu Kuvayı Mıllıye ruhunaan alan politık orgut ve kadroların gıderek toplumda ve toplumun zınde guçlerınde sahıp oldukları guven ve ağırlığı hafiflemış görunumler, sanılarımızın kanıtları olmaktadır Işte bu ortamda Cumhurıyet gazetesı de bu etkıyle bır sarsıntıya uğramıştır Ama, Cumhurıyet gazetesı etrafında gelışen son olaylar gösterıyor kı, Turkıye'de Ataturkçuluk, Kuvayı Mıllıye ruhu ve 'Cumhuriyet'ın kuruluşundakı değer, ılke ve eylemler Turk halkının vıcdan ve bılıncınde bır yaşam tarzı olarak kavranmıştır Bu değerlerı savunacak olan basının çekirdek gücü Cumhurıyet gazetesı, tarıhsel çlzgisı ıçınde sonsuza dek yaşayacaktır Gelışerek yaşayacaktır Ataturk'un kurduğu Turkıye Cumhurıyetı de kuruluş değerleri ve nitelıkleri ıle sonsuza değın yaşayacaktır Ataturk'un kurduğu Turkıye Cumhurıyetı'nın kuruluş değerlerı ve nıtelıklerıne sahıp çıkan politık, kulturel, ekonomık, sosyal görüş sahıplerı, örgutler de bugun mevcut sorunlarını aşacaklar ve Turkıye Cumhurıyetı'nı aydınlık yarınlarda yaşatma uğrundakı savaşımlarını etkınlıkle surdurecek ve Turkıye'nın yaşamında etkın soz sahıbı olacaklardır Cumhurıyet gazetesındekı gelışmeler gonullerdekı umudun yaşama geçırılmeye başlandığının kanıtları olmaktadır Geciktlrilmemeli RAHMİ KUMAŞ Eski CHP Trabzon Milletvekili Hcr ulkcde olduğu gıbı Turkıye'de dc demokratık surecın kesıldığı gunlcr olmuştur llk pdrlamentomuz olan Mcclısı Umıımı'nın II Abdulhamıtçc kapatıldıgı 13 Şubal 1878 gunu parlamcnto larıhımı/ın ılk karanlık gunudur Ancak o /aman padışahın boylc bıryclkısı vardı Ne var kı padışah, parlamcntoyu, dınlence' yonlcmı ıledağıtmış bu dınlence de 30 yıl surmuştu II Meşrulıyet donemınde ısc parlamcnto, İttıhat ve Tcrakkı oıgulunun daha doğrusu bu orgut adına davranan bnver, Ialat ve Cemal Paşa uçlusunun baskısıyla gclışme guçluğu gostermışlır Son padışah Vahdettın'ın lstanbul'un duşmanlarca clc gcçırılmcsı bahancsıylc II Nısan 1920 gunu paılamentoyu dağılması da demokratık surecın kesıldığı ıkıncı gundur 27 Mayıs 1960 uçuncu, 12 Eylul 1980 ısc dorduncu demokratık surecın kesıldığı gunlcr olmuşUrdır 12 Mart 1971 gunu ısc demokratık sureç bır tıkanma geçırmıştır Demokratık surcçte yaşadığımı/ bu acı gunlerc, bır de daha acısı cklenmış, 16 Ekım 1981 gunu yargı kdrarıolmaksızınsıyasal pdrlıler bır "ddğ kanunu dnlayışı ıle kapatılmıştır Sıyasal partılenn devlct gucunıı kotuyc kullanarak kapaıılması olgusunu ılk ke/yaşamış olduk 16 Ekım 1981' de Tarıhımızde boyle bır ılk gun başka yoktur Gerçı II Meşrutıyetvecumhurıyet donemlennde dc partı kapatıldığı gorulmuştur Ancak o zamanlar partılerın gııvcncelerı dcrnekler yasalarının ongordıığıı guvencc boyutundan ılerı gıdeınıyordu Sı yasdl partılerın dndyasal guvcnc.yc kavuşluktan sonra hıçbır partı 'kapatlım' deme ıle kapdtılmamıştır 20 yıllık (19611981) bu guvence donemınde, Anayasa Mahkemesı bellı kuralları uygulayarak kımı sıyasdl pdrlılerı kdpatmıştır Ama bu yontcm bır ycrdc, bır tu/el kışılığın yargı kardnyla sona crdınlmcsıdır Bu ışlcm anayasal bır yontemdır 16 Ekım 1981 gunu partılenn kaputılmalaıı olayı ıse 'hukuk un ongoıduğubır durum dcğıldır Çunku çagımı/da bır sıyasal partı, bır tu/cl kışılıktır Bır tuzel kışılığın nasıl sona creceğı dc bcllıdır Ya o tuzel kışılığın uyelcrı kcndı kendılerıne belırlı bır bıçım duzlcmındc karar alarak varlıklanna son vcrırler ya dd o tuzel kışılık yasal kurdl ve koşulldrd uymddığından yargı kararıyla sona crdırılır Bu yontemler dışında parlamcntonun bıle bır yasa çıkarıp, şu partılen 'feshettım' demek gıbı bır yctkısı yoktur Ncrcde kaldı, can guvenlığı gcrekçchiylc yonctımc zorld cl koyııp can ları oyle ıstedığı ıçın yazdıklan metne yasa adını venp partı kapatmanın haklı olabıleccğı> Haklı olmayan hıçbır şey nıcşru da olamaz 16 Ekım 1981 gunu ıkıncı kez buyrukla Rcsmı öazetc çıkarıp oraya "Slyası Partılerın I cshıne Daır Kanun" adını verdıklcrı bır metnı gonderıp bastırtmakla hııkuksallık yarattıklaımı sanıyorlar Bıı tutum, demokrasıye karşı açıktan bır saldırıdır Öyle kı erlesı gunu tum gazctelcr yalni7 pdrtılcrı kdpatanlann açıklamalannı basmakla yetındılcr, bır yorum yapamadılar Ydlni7 bır tck kışı (Mehmet Barlas) partılen kapatma olayında polıtıkacılan suçlayan bıryazı yazdı Oyazı yazılmasaydı kcndısı ıçın dedaha lyı olurdu Sıyasal partılenn kapatılmalannı ongorcn metnın adının yasa olması vc Resmı Gazete'de ydyımlanmdsı dışındd ydsal hıçbır ozellık laşımdydn bu mclnın hdlâ geçerlılığını koruması utanılacak bır durumdur 16 Lkım 1981 lekesı sıyasal partı tarıhımızden temızlcnmclıdır öyle tcmızlenmehdır kı Ingıllere nın 5 Kasım 1605 Barutlar Komplosu nu temızlcdığı gıbı (Katolık (îııy l avvkesadındakı komplocu (x), kralı, lordları vc Avam kdnwrdsı uyelennı toptdn hdvd uçunridyı 5 Kdsım 1605 gunu yapacdkkcn hukumct oldyı oğrenıyor ve bu kışı yargılanıp olduruluyor Ancak 387 yıldır her 5 kasımda parlamentonun dınamıtlenmesı gırışımı ianetlcnıyor) Bız dc tıpkı İngılızlcr gıbı her 16 ekımde partı kapatmayı lanctlemclıyız Eğcr partılen kapatanlar Resmı Gazete'yc gondcrdıklerı metne "Bu partılenn uyclcrı orneğın bıraydanbıryıladek tutuklanabılır" dıye yazsalardı, bu da yenne gctmlcceklı Boylesınc korkunç bır ortamda, bır metnı yasa dıyc adlandırılıp Rcsmı Ga zelc'yc gondermek vc orada devlet zoruyla basılmasını sağlamak yapılana haklılık değıl haksı/hk vc hatta gaflet, dalâlct ve hıyanct dedırtıyorşımdı Çunku meşru.ydnı gcnel seçımle oluşmıış bır pdrldincntonun bıle boyle bır yetkısı yoktur Ncrcde kdldı devletın sılahıyla toplumu korkutarak yonctımı ele geçırenleıın yetkılı olması 9 Uslelık bu kapatılan partılerden Adalet Partısı hakkında hıçbır soruşturma açılmadı O Aiman bu pdrtının suçıı ncydı 9 Ataturk'un partısı Cumhurıyet Halk Partısı hakkında buyrukla kovuşturmaya gıttılcr ama, sonunda 'koğuşturmaya gerek olmadığına* ılışkın karar vcrıldı Yanı CHP hakkında dava açmak ıçın en kııçuk bu ıpucu bula Kapatmameşrumu? 18Eklm198ilekesi VEFAT VE BAŞSAĞLIĞI Değerlı aıle buyuğumuz ElruzTosunoğlu'nun eşı, Hılmı Safiye, Gullıye,Mustafa MuzatTer Süleyman,Osman, Ayşe,Şefıka, Yusul ve Meryem Tosunoğlu'nun babalan ALt KEMAL TOSUNOĞLU 9 4 1992 tanhınde vcfat elmış, cenazcsı Arhavı Aılc Mezarlığı'na defncdılmıştır Allahrdhmeteyleye TOSUNOĞLU AİLESt YENİ ÇIKTI TÜRKİYE'DE ALEVİLİK VE BEKTAŞİLİK İLHAN SELÇUK GENCAY ŞAYLAN ŞENAY KALKAN GJNFI OAĞITIM. Ulucan Dağıtım HAKKI ULU Cemal Nadır Sok Escr Han, Kat 1, TEL 526 89 94 t ACALOCl U İSTANBUL Hasat Yayınları. P K 1384 SİRKFCİ / İSTANBUI. tLAN EDREMtT ASLİYE HUKUK MAHKEMESt HAKİMLİĞl'NDEN DosyaNo 1991/564 Davacı A Azız Eyı vckılı Av Ahmel özkoca tarafından davalılar Süleyman Sırrı Paksoy ıle lbrahım Pısıl aleyhıne ıkame olunan alacak davasının mahkememızde yapılan açık duruşmasında verılen ara kararı gereğınce Davacı A Azız Eyı tarafından davalı lbrahım Pısıl aleyhıne ıkame olunan alacak davasmda tüm aramalara rağmen bulunamayan davalı lbrahım Pısıl'ın yargılamamn bırakıldığı 4 5 1992 günü saat 09 00'da duruşmaya bızzat gelmesı veya kendısım bır vekılle temsıl ettırmesı teblıgat yerınde kayyum olmak Uzere ılanen teblığ olunur Basın 47009 INSAN HAKLARINA SAY6IKONSERİ FERHAT TUNÇ tLAN T.C. BEYOĞLU 2. SULH HUKUK HÂKİMLİĞt'NDEN Dosya No 1992/33 Mahkememızın 1 4 1992 tarıh ve 1992/33243 karar sayılı ılanıyla 20 4 1971 doğumlu Kadır Ocak'ın zekâ gerılığı nedemyle vesayet altına alınarak kendısıne tstanbul Sütlüce Bademlık Şeker Kuyu Sok No 31 Beyoğlu adresınde bulunan annesı Hava Ocakcı vası tayın edılmıştır Basın 4386 19.4.1992 Pazar saat 19.00 Lütfü Kırdar Spor Salonu Harbiye Bıletler (20 000 TL) dernekten, Dunya Sıneması gışesınden ve konser gunu salon gışesınden temın edılebılır Adres llk Beledıye Cad 5/5 TünelBeyoğlu Tel 244 44 23 251 35 26 İNSAN HAKLARI DERNEĞI ISTANBUL SUBESİ