Katalog

Sal Cumhuriyetl Sahibı: Cumhurıyeı Matbaacıhk ve Gazeıecılik Turk Anomm Şırketı adına Berin Nadi tstanbul Haberleıt Şenay Kılkan. Dış Haberler Etgun Bakı. 1ş-Ekonomi: Şakra» Keıenci, Basım ve Yayım: Cumhuriyö Matbaaalık ve Gazetecılik T.A.Ş. Türkoca|ı Cad. • Genel Yayın Yönetmenı: öıgen Ac*r • Genel Yayn Koordınalöru Hikmtı Çetinkaj» Yurt Haberlerü Mefcmel Sanrç, Kultur Cetal lister. Makaleler S»mi KOTÖH», Spor Abdıılkadir 39/4) Cağaloğlu 34334 tst. PK: 246 tsUnbul Tel 512 05 05 (20 hat), Telex: Yazı lşlen Mudurlen Fusun Öztailgen (Sorumlu), Celal Ba^Mg* (Haber) • Görsel Yucelman, Duzeltme. AbduHah Yancı • Muessese Mudur V. Erol Erkut • Koordınaiör 22246, Fav. (1) 526 60 72 • Bumlar Ankan: Z. G&kalp BW. lnkılap S. No: Yönetmen Ali Acar • Duıeateme Musufı Soglamer • Ankara Temsılcısı: Cnııeyt Ahraci Koralsa» • Muhasebe: Buleol Yener • ldaıe. Husejin Gurer • Işlome Onder 19/4, Tel- 433 1! 41-47, Telex: 42344, Fax: (4) 433 05 65 • brair. H. Zıya Blv. Afannrek Haber Mıidurlen MusUfa Balbav lşık Kansu, İımır Temsilcı V.: Sertar Çetik • Bılgı-tşlem: Nail Inal, Bılgısavar Sisıon Mum>«ÇHtr • Personel: S*vgi Bostancıoğhı 1352 S. 2/3 Tel: 83 12 30, Telex: 52359, Fax. (51) 89 53 60 • Aduuc tnOnü Kmk, Adana Temsılcm. ÇeUn Yi*e»oilu • Reklam Reha Işıtman " Cd. 119 S. No: 1 Kaı: 1, Tel: 59 37 52 (4 hat). Tetac: 62155, F»x: (71) 59 25 78 TAK.VİM 6EK.İM1992 İmsak:434 Güneş: 5.58 Öele 11 57 Ikındi 15 10 Akşam: 17 46 Yatsr. 19.05 BertiPOIU Derya'nın • Kültür Servisi -18 ülkenin adaylannın katıldığY'Bir Scarkttarantyor"" yanşmasında "Scarktt" olmaya değer aday bulunamadı. "Rüzgar Gibı Geçti"nın de\ amı olarak çekikcek film için 18 ülkenm adaylan dün Atlanla'da yanştı. Ülkemizin"ScarleU" adayı Derya Arbaş "Berti" rolünüoynamaya hak kazandı. Derya Arbaş'ın fılmın en önemh 3 kdrakterinden biri olan " Berti"yi oynayacak olması önemli bir başan olarak değerlendiriliyor. Atina'da tiryakilerin mücadelesi • ATİNA(AA)- Yunanıstan'da "'sigara düşmanlanna'" karşı mücadeleyi amaçlayan bir , örgüt kuruldu. "Ekfteria" (Hürriyet) isimli örgüı, kuruluş beyannamesınde hedefınin Yunanistan'da sigara akyhine yapılan ve gerçekleri saptıran kampanyaya karşı koymak ve sigara ıçenlerin haklannı korumak olduğunu belirttı. '"Anayasaya göre kanun karşısmda tüm Yunanlılar eşittir. msanın kendi kişüiğini beürleme hakkı vardır" diyen örgüt, sigara içenlere ikinci sınıfvatandaşmuamelesi yapılmasına son verilmesi için de mücadele edeceğini vurguladı. • ADANA(AA)-Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hüsameuin Akçay, kimyasal ve radyoaktif kirliliğin çevreyi acımasızca tahrip ettiğini. sorunun öneminin giderek arttığını bildirdi. Değişik kaynaklardan çevreye yûklenen maddelerinçoğu kez doğal. fizıksel ve kimyasal olaylarla daha az zararlı birkşimkre dönüşıüğünü belirten Prof. Dr. Akçay. Ancak bazı kirleticiler buyollarla bik zararstzhale dönüştürükmez' dedi. tohumkaçırıhyop • ADANA(AA)-Bahçe bitkileri sınıfında, dünyadaki sayjlı gen merkezlerinden biri durumunda olan ûlkemizden yurtdışına tohum kaçınldığı, bu kıymetli hazıneye gereken önemin venlmedıği belirtildi. Anka'ra Ünıversitesı Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. AullaĞünay ve Doç. Dr. Ruhsar Yanmaz. ortaklaşa haarladıklan bir inceleme yazısında,Türkiye'nin dünyada behrknen9 gen merkeziiçinde önemli bir yere sahipolduğunu belimiler. Türkiye'nın. meyvede 40kadar sebzede ise 26türün gen merkezi durumunda olduğunu belirten Prof. Dr. Güney ve Doç. Dr. Yanmaz, aynca ülkemizde diğer ülkelerde rastlanmayan 4 meyve ve 3 sebze türü bulunduğunu bildırerek Bu zenginUğimize karşı, tür ve çeşitsayısı giderek azalmaktadır" dediler. yıkılıyor • ISTANBIJL-Boğazıçı İmar Müdürlüğü'nün aldığı karar uyannca,ekim ayı içinde, îstanbul Bolaa'ndaki lObinada yıkım yapılacak. îstanbul Büyükşehir Belediyesi'nden yapılan açıklamaya göre, ekim ayı boyunca Sanyer'de 4, Anadoluhısan'nda 1. Çengelköy'de 1 binanın ban bölümleri yıkılacak. Anadolukavagı'ndaki l bina ile Beykoz'daki 3 binanın ise tamanıen yıkılacağı bildirildi. Alobunalımüayım • ANKARA (ANKA)- Boşanma. kaza. yakınını kaybetme, statü kaybı. ağır bir hastahğa yakalanma gibi durumlarda içıne düşülen bunalımlann ruh sağlığ korunarak atlatılabilmesi içın "psıkıyatrik krız merkezTnin yardıma hazır olduğu bildırildi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampusu'nda bulunan psikiyatrik kriz merkezi yetkilileri, kişilerin günlük yaşamlannda beklenmedik bir anda karşılaştıklan ve tek başlanna çözemeyecekleri sorunlar karşısında ruh sağhklannın bozulmaması ve çıkış yolunu bulmak için kcndilerınden yardım ısteyebıleceklerini söylediler. Yakm akrabalar arasmda cinsellik taşıyan her türlü yaklaşım: Ensest Utançverici gerçekle yaşamak• Ensest, düşük sosyoekonomik gruptaki aüelerde görülüyor. Karade- nizve Doğu Anadokf da yaygın. Bilim- sel araştırmalarda direkt konu edilmi- yor. Ensest, psikolojik ya da fıâksel bir nedenle sa^ık kuruluşuna başvuran hastada bu travma. doktor konu hak- kında bilgiliyse ortaya çıkıyor. BERAT GÜNÇIKAN ZT, 32 yaşında, iki çocuk annesi, öğretmen. Onu psikiyatrist koltuğuna götüren nevrotik yapısı ve kocasıyla olan sorunlan. Sürekli hu- zursuz, güvensiz ve kendisiyle kavgah. Cinsel yaşamında bir türlü atamadığı takıntılar var, beynı, yüreğı ve bedeniyle aynı anda sevişemi- yor. Birkaç seans sonra rahathyor. Çocukluğun- dan, annesinden. babasmdan, kardeşlerinden söz ederken farkına bıle varmaksızın "neden"'e bağlıyor konuyu: "tlkokul son sınıftaydım, Bir akşam benden üç yâş büyük ağabeyim oyun oynuyoruz diye göğüslerimi ellemeye başladı. Sonra ilişkiyı uzattı ve benimle sevişti. Bu. üc. yıl kadar sürdü Kimseye bir şey söylemedim o yıllarda. Beş altı yıl sonra söylediğimde ise inanmadılar. Uydur- duğumu düşündüler. Zaman zaman kendim de kuşkuya kapıldım yalan mı söylüyorum diye Sonra da bu konuyu kimseyle konuşmadım." Ensest kurbanlan İzmıtlı HE, 16 yaşlannda bir genç kız. Evde yalnız olduğu bir gün babasının tecavüzüne uğ- ruyor. Baba ilişkiyi sürekli hale getirince annesı- ne söylüyor. Anne inanmıyor, pohsler de. So- nunda suçüstü yaptırmaya karar veriyor. Ba- basından kendisini gezdirmesini istiyor. Birlikte kent dışma çıkıyorlar. Ortamını bulduğunda baba ilişkiyi başlalıyor ve yakalanıyor. Rizeli FY'dekı değışiklıkler bir yıl önce başlı- yor. Sık sık düşüp bayılıyor, midesı bulanıyor. Karnı da şişınce durum anlaşılıyor. Bekar FY, hamiledır. Ailesi sıkıştınyor "Çocuk kımden" diye, susuyor. Sıkıştırmalar şiddete dönüşünce söylemek zorunda kahyor;"Abimden". Abi tu- tuklanıyor, FY ise ölü doğum yapıyor. ZT. HE ve FY, Türkiye'de sayılan pek de az olmayan ensest kurbanlanndan sadece üçü. Utanç ve güvensizlik yaşamlannın her anım sa- racak, psikiyatrik tedavide ise ancak bu gerçekle birlikte yaşamayı öğrenecek üç kadın. Ensest, kavram olarak da olsa Bernardo Bertolucci'nın bir anne ve oğulun ilişkisinı anlatan fümi "Lu- na" ve Woody Allen'in dillere düşen üvey kızıyla birlikteliği nedeniyle bize pek yabancı değij artık. Ancak bu, Karadenız ve Doğu Anadolu başta olmak ûzere tüm ülkede yaygın olan enses- ü Türkiye için tabu olmakıan kurtaramıyor. Aile bütünlüğü anlayışı gizliliğj. gizlilik de yaşa- nan enseste iüşkin verilerin saptanamamasıru sağlıyor. Bilımsel araşurmalarda da direkt konu edilemeyen ensest, psikolojik ya da fiziksel bir Ensest. Bernardo Bertolucci'ninbir anne ve oğulun ilişkisini anlatan fümi"Luna"da (Ay) yer almıştı. Evlentnekriyasaklannuş kişiler arasıcinseliUşki Laüncedepis, kirlenmiş. ahlaksız, uygunsuz. iffetsiz olarak adlandınlanensestin hukuk diündekarşıhgı, evlenmeleri yasaklanmış kişikr arası cinseliltşki. Bugün tüm dinler ve kültürlertarafından yasaklanmış olanensest, mitolojıde Zeusve Hera'nm üişkisiyleyer alıyor. Eski Mısır'da ise sadece fıravun ailesinde soyun saf kalması için enseste izin var. Kanada"da 1978 yıhnda ensestin yasallaşması içinreferandumyapıhyor, reddediîiyor. Bütün toplumlarda'yaşanan ensesü Amerika'da her yılüç milyon çocuk ve gençyaşıyor. Psikiyatrik popülasyon içinde cinsel tacize uğrayanlar yüzde 30'u oluştururken. bu oran içindedeyüzde 45-55 ensestyer alıyor. ABD'dekolej ve üniversite öğrencileri arasında yapılan bir araşürmaya göre iseensestin varlığı yüzde 8. Ensest kız çocukkr üzerinde erkek çocuklara oranladaha fazla izbırakıyor. Tûrkıye'deise enseste iüşkin veriler hem bu konuda araştırma yapılmaması, hem de gizlili|in yüksekolması nedeniyle yok. nedenle sağhk kuruluşuna başvuran hastada bu her türlü yaklaşım olarak değerlendiren Mar- travma eğer doktor konu hakkmda bilgiliyse or- mara Üniversitesi. Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana- taya çıkıyor. bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Oğuz Polaf a göre. Ensesü yakın akrabalar arası cinsellik taşıyan baba modeli yerine konulan ve aynı imajı taşı- yan üvey babayla olan iüşki de ensest niteüği taşıyor. Ensest. daha cok düşük sosyo-ekono- mik" gruptaki ailelerde görülüyor. Doç. Dr. Polat. Türkiye'de daha sık görüknin baba-kız ilişkisi olduğunu anlatıyor. Güvencesi olmayan, ekonomik yönden bağımlı anne bu durumu öğrendiğinde, ya susuyor ya da kızmı "kocasını baştan çıkarmakla" suçluyor. Enses- tin bir başka şekli de ağabey-kız kardeş ilişkisi. Bu ilişki taraflardan birinin kendisine dışarda bir başka ilişki kurmasıyla kendiüğinden bitiyor. Doç. Dr. Polat. ortalama beş yıl süren ensestte baba -kız ilişkisi varsa, bunu ağabey-kız kardeş ilişkisinin ızledigıni, kızıyla ilişki kuran baba- lann yüzde 80 - inden fazlasırun çocukluğunda aynı olayı yaşadığını anlatıyor. Psikiyatrist Dr. Gülşen Babaoğlu, enseslin Türkiye'de yaygmlığma örnek olarak yoğun te- rapi uyguladığı 80 hastasından dokuzunun geç- mişinde bu tür ilişkinin varlığıru gösteriyor. Özeüikk kadm hastalarda ensest fantezisinin çok görüldüğünü vurgulayan Dr. Babaoğlu, ebeveynleri çocuklanyla ilişkikri konusunda uyanyor. Oğlunun cinsel organını temizleyen anne. kızının çıplak vücudunu öpen, okşayan baba yaklaşımının cinsel içerik taşıyabikceği sı- mn iyi saptamak zorunda. Şizofren baba faktörü Psikiyatrist Dr. Kerem Doksat'a göre. sosyo- pat, dürtü konırol bozukluğu olan, şizofren baba kendı kıaru baştan çıkarabıliyor. Pekı, ensestı yaşayan çocuklara ne oluyor? Dr. Doksat, yaşanan baba-oğul ilişkisiyse, çocu- ğun hotnoseksüel olma oranırun çok yüksek ol- duğunu söylüyor. Kişilik problemkri gelişiyor, toplumla uyum sağlayamıyor. Utançla, intihara da, uyuşturucu ya da alkol bağımlılığına da sü- rüklenebılıyor. Kızlarda ise buna ek olarak, cin- sel soğukluk ya da tam tersi görüntükr ortaya çıkıyor. Dışi Don-Juan gibi davranmaya başlı- yor. ilişkikrde terk eden taraf oluyor ve böyle- ükle babadan intikam alıyor. Tedavi mümkün Ersest erken yaşlarda ortaya çıkanlabilirse, bir kez yaşanmışsa süratk tedavi mümkün. Uzun süreli baba-kız ilişkisinin tedavisinde geç kahnabiliyor. Herhangi bir ruhsal sorunla geîen hasıada. doktor bilinç alünda ensesü yakalamı- şsa.Dr. Doksat'a görebununbilinçdüzeyinege- tirilmesinde pek yarar yok. Üstelik, şizofrenik çözülmeye yolaçma gibi bir risk de söz konusu. Eğer hastaensesünianlatabiliyorsa, dnktora dü- şen "Geçmişi bırak, geleceğe bak" anlayışını kavratmak. Ama tüm bu yöntemler hastanın ki- şilik yapısına göre değişim gösteriyor. Ensest dinler vf felsefeler üstü bir olgu. Bir ateist. bir dindar ve hatta tüm siyasal sistemkr için kabulknikmeyecek bir ilişki. Uzmanlann birleştiği çözümse eğitim. Toplumlar eğitildikçe, bıreykrde süper ego gelıştikçe ensest yerini sağlıkh cinsel seçimkre bırakabilecek. Bilgisayar î^tme engellileri konuşturuyor MERtHAK İZMtR-Bir bilgisayar fır- ması tarafından piyasaya sü- rülen, görüntü ve ses üzerine kurulu olan programla işitme engelh çocuklann konuşmayı öğrenerek topîumla iktişim kurmalan amaçlanıyor. Bü- tün çalışmalann oyun manüğı içinde gerçekleştiği programın kulanıldığı Avrupa ülkelerin- de olumlu sonuçlar alındığj belirtildi. Speech Vievver isimli bu sistemle işitme engellilerin görüntü, renk, ses ve hareket gibi özellikleri kullanarak ko- nuşmalan sağlanıyor. Bir terapist eşliğinde uygu- lanmasmda bir çok işitme veya konuşma engelli, konuş- ma yeteneğine kavuşabiliyor. Programı Türkçeleştiren ve piyasaya süren Ayker Bilgisa- yar A.Ş'nin Genel Müdürü MehmetAkyelli "Independen- ce Series programlan, görme ve işitme engelliler için gerçek- leştınlrruşür. Speech Vievver, işitme ve konuşma engelli kişi- lenn bir terapist eşliğinde bil- gisayar kullanarak öncelikk dûzenli sesler sonra da harfleri öğrenmesini sağlamaktadır" dedi. Speech Vievver sisteminde oyun mantığı içinde. bilgi- sayann görüntü. renk, ses ve hareket özellikleri kullanılı- yor. Buna göre kişimnin bilgi- sayar ık etkıkşim içinde deği- şik adımlarda konuşabilme özelliğıne kavuşabilmevi amaçlanıyor. Programda, özürlünün ses yapısına uygun seslerin bilgisayara kaydedil- mesiyle birlikte. ondan değişik oyunlar içinde bu sesleri çı- karunası bekleniyor. Ozürlü kendisine uygun sesleri çıkarüp çıkaramadığıru gö- rüntü ve grafikkrle algıhyor. Sistemi kişilerin tek başına kullanmasının da mümkün ol- duğunu belirten 1BM Sistem uzmanı Behçet Akalın. çalşmanın görüntü ve ses üze- rine kurulduğunu söylüyor. Bunun için bilgisayar başına gelen özürlü ses çıkartınca ek- rana bir palyaço görüntüsü çıkıyor ve papyonu kızanyor. Böylece ses çıkardığını anlı- yor diyor. Doğa korumacı örgütler: Kıy aıııet, otıız yü içinde kopabüirHaber Merkezi-Avrupa' run çeşitli kenlkrinde basm top- lantılan düzenleyen önde gelen doğa korumacı örgütleri, ozon tabakasındakı ıncelme konu- sunda hükümetkrin bir an önce önkm almasını istedikr. Yapı- lan son araşürma ile ozon taba- kasmdaki incelmenin hızla sür- düğünün belirkndiğini anımsa- tan doğa korumacı örgûtkrin temsilakri "Yapılan araşürma bizkrin ne kadar haklı olduğu- nu göstermişür. Ozon delici gazlann yapüğı tahribaün ilk olumsuz etkisi bizzat insanın kendi bedeni üzerinde belirmiş- tir. Dünya Sağlık örgütü WHO'nun rakamlanna göre deri kanserlerinde yüzde 15 gibi büyük ve tehlikeü bir arüş sap- tanmıştır. Dünyayı bir kale gibi uzaydan gelen morötesi ışmlann zararlı etkikrine karşı koruyan ozon tabakasını yıkıma uğratan gazlann ûreti- mi ve kullanılması derhal dur- durulmahdır"dedikr. Doğa korumacı örgütler NFJl ve EYFA. temsilcilikk- rinden ve üyekrinden ozon so- runu konusunda "'acil" eylem- lerde bulunmasını istiyorlar. Toplanacak imzalarla ozon ta- bakasma zarar veren başta spreykr olmak üzere, ambalaj- larda kullanılan köpük ve ham- burger ambalajlanndan atmos- fere yayüan "ozon delici gaz- îann" önüne geçilmesi için üre- tim ve kulanımı engelkyici giri- şimlerde bulunulması önerildi. Doğa korumaa örgütler, "Günlük 2 bin ton. yılhk 750 bin ton ozon delici gaz üretili- yor. Bu üretim durdurulsa bile ozon tabakasına doğru yol alan 25 milyon ton ozon delici gaz, gökyüzüne salınmış durum- dadır. Eğer ozon delici gazlann üretimi tümüyk durdurulsa bile ozon tabakasındakı tahri- bat 2090 yılına kadar sürer. Çünkü ozon delici gazlann ömrü en az 139 yıl. Ozon taba- kasının 1970yıhndakidurumu- na ancak 3000 yılında vanlabi- lir. Eğer bu konuda ciddi ön- lemler ahnmazsa önümüzdeki 30 yıl içinde kıyamet kopabilir. Yeryüzündeki yaşam artık ya- şam olmaktan çıkabüir" uyansında bulunuyorlar. ABD'nin 1994, Hollanda, Danimarka ve Almanya'nın 1995 yılına kadar ozon delici gazlann üretimi ve tüketimini tümüyle durdurma karanru ye- tersiz bulan NFJl ve EYFA ör- gütleri, tüm dünya ülkelerinin bağlayıcı bir karar alması ge- rektigıni savunuyorlar. TUrkiye büyükluğündeki bu sıcak knrak ve sessiz topraklarda doğa ve hayvanlar çok acımasız. Açlık ve hastalıktan ölmek ise çok kolay. (Fotoğraf.LIFE) SudcuünkayıpçocuklanDış Haberler Servisi- Vahşihayvanlara vedoğaya yem, uzunve kanlı biriç savaşta yaşamaya çalışan lerk edilmiş çocuklar kimsenin umurunda değıl. Tam 37 yıldır sürüyor Sudan iç savaşı. Hortum'un köktenci-Müslüman yönetimi ık Hırisüyan-anımist genllalar bu süre içinde I müyondan fazla ınsana kıydılar. Sayılan 100binı aşan 5-15 yaş arası erkek çocuğu ise ölümden kaçıyor. Binkrce kız çocuğu kaçınlmışve öldürülmüş, tek tük kız köykrinden kaçmış çünkü Afrika'da kızlar ailekrinden uzak yaşamıyorlar. Türkiye büyüklüğündeki bu sıcak, kurak ve ıssız topraklarda doğa ve hayvanlar çok acımasız. Açlık ve hastalıktan ölmek ise çok kolav. 50 bin erkek çocuğu Sudan Halkın Kurtuluşu Ordusu'nun kamplarmda biraz *olsun korunup dinknebiliyor. Kenya smın yakınında Sudan Ordusu 9 bin çocuğa kamp yapmış. Roman Katolık Misyonerkri ise 3 binçocuğu koruyor şimdilik. Çocuklarbukamplara binkrce kilometreyi yürüycrek, ölümleyaşam arasındaki o ince sınırdabüyük umutlarla geliyorlar. Bulduklan ise yok denecek kadar az. Doktor, ilaç, bakım. eğitim y.ok. yemek ise ölmeyecek kadar. Horıum yönetıminin gözûnde buçocuklar potansiyel tehlike olduğundan ölmeleri istenıyor. Dünya yardım kuruluşlan için korkunç bir utanç kaynağı oluşturuyorlar. yine de kımse onlarla ılgıknmıy or. Tam anlamıyla kendi başlanna yaşamsavaşı verençocuklar o kadar zayıfve sağhkstz-lar ki en küçük bir üşüıme ve diyare onlan öldürüyor. Tavuklar gıbı toprağı eşekyerek yiyecek kınntılan topluvorlar. Kalolık bir misyonenndedıği gibi'hıçbir şey 3binaççocuğun sessizhğinden daha acıklı olamaz". Hctnen hıç protein almayan çocuklar fare gibi küçük hayvanlan avlayıp yıvorlar. Kampıa en nadir ve şanslı yemekkri fasulye. Böyk giderse hepsi ölüme mahkum. Her şeye rağmen çocuklarbirşeyler öğrenmeyeistekli. Haftada 5-10 saat venkn İngiltzce, ariimetik vefendersleriniçok ıyi öğreniyorlar. Tabıi hiçbir malzemeknyok. Defter görevinı kırmızı kuru toprak görüy or. Oyun ve derskr çocuklara hiç bitmeyen açlıklannı bıraz olsun unutturabiliyor ama oynayacak bırtoplan bile \ ok Paçavralardan ürettıkleri top gibi her çeşit artıkoyuncak olabiliyor. Artık hiçbiri aıkknnı özkmiyor \ eya ölen arkadaşlannın ardından gözyaşı dökmüv or çünkü bu yaşamlannı kolaylaştırmaz.