Katalog

=^\A CUMHURİYET/4 HABERLER 12 EKİM 1991 ÎLİLSEÇİM'91 TUNCELİ BİNGÖL Iıısaıı haklan seçimden önde Tek partili gösteri ERGUN AKSOY TUNCELİ / BİNGÖL / MUŞ — Komşu üç kent. Ortak özellikleri işsizlik, göç ve kahveha- ne sayısının fazlalığı. Geçim kaynaklan tama- men hayvancıhğa dayanıyor. Güvenlik güçleri- nin, "güvenlik nedeniyte" uyguladıklan yayla ya- sağı, Tbnceli, Muş ve Bingöl'de bu sektörü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya getirmiş. Biitün bu olumsuzluklara insan haklan ihlalleri ekle- nince halkın talepleri ekonomik sorunlardan çok, "potansiyel suçlu" görünümünden kurtul- ma yönünde yoğunlaşıyor. Yurttaşlann büyük bölümü, siyasi partilerin ekonomik vaatlerinden çok insan haklan konusunda getirdikleri somut önerilerle Ugileniyor. Sosyal demokratların kalesi olarak bilinen TUnceli'de SHP ile seçime bağımsız olarak ka- tüan, Halkın Emek Partisi yandaşlan başta ol- mak üzere, "demokrasi guçleri" tarafından des- teklenen Aysel Doğan'ın iki milletvekilliğini pay- laşacaklanna kesin gözüyle bakılıyor. Önseçim sonucu Kamer Genç, Ali Demir, Sinan Yerlika- ya ve Hasan Korkmaz SHP listesindeki aday- lar, bağımsız aday faktörünü gözönünde bulun- duıarak dördü de 'tercih' çalışmaya başlamış- lar. Tercih kampanyası sonucu adaylar arasın- da başlayan kıyasıya mücadele, "Bir araya ge- lemeyiz, birlikte propaganda ytıriitemeyiz" gö- rüşünü ortaya çıkarmış. SHP'li adaylar sadece Erdal tnönü'nün mitinginde biı araya gelebil- misler. Tercih çahsmasının seçim bürolannda yü- rütulmesi, SHP ll örgütü'nün binasında "ölüm sessizligine" bürünmesine yol açmış. İki odalı il örgütüne, "Ne gelen var nc de giden." SHP tabarunın büyük bölumü adayların seçim büro- lannda zaman geçirmeyi yeğliyorlar. Günün büyük bölümünü il örgütünde, parti- ye gelebilecek olan yurttaşlan beklemekle geçi- ren SHP ll Başkanı Avukat Nazik Dizdaroğlu, büyük olasılıkla iki milletvekilini SHP'nin ala- cağını savunuyor. SHP'yi bağımsız adayın zor- layacağım kaydeden Dizdaroğlu, ANAP, DYP, DSP, RP ve SP'ye hiç sans tammıyor. Dizdaroğ- lu gibi bu partilerin barajı bile aşamayacaklan- nı savunan 2. sıra adayı Avukat Ali Demir, SHP'nin çıkaracağı milletvekillerinin tercih so- nucu belirleneceğini belirtiyor. 3 milletvekilinin çıkacağı BingöTde, yasanan bu yapı değişikliği, SHP-HEP ittifakım olduk- ça güçlü duruma getirmiş. ANAP sırtmı 1. sıra adayı Melekhan Şeyhi'nin oğlu Mahmut Sön- tnez'e dayamış. Ancak, iktidar partisinin barajı aşamayacağı kanısı yaygın. SHP-HEP ittifakm- dan sonra DYP kentte ikinci parti konumunda. Nedeni ise 1. sıra adaylan milletvekili Haydar Baylaz'ın partili partisiz herkes tarafından çok sevümesi. Baylaz, DYP'nin bir anlamda Bingöl 1 de motorize güçlü seçim çalışmasının büyük bö- lümünü Baylaz yönlendiriyor. Refah Partisi ise MÇP ittifakıyla oldukça sarsılrrus durumda. SHP'Iilerin, Necmettin Erbakan, Alpaslan Türkeş'in gazetelerde el ele çıkan fotoğraflannı fotokopiyle çoğalup üstüne de "tşte Kürt bal- kının düşmanlan" diye başlık atıp kırsal kesim- de dağıtmaları RP'deki sarsıntıyı kan kaybına dönüstürmuş. RP ll Sekreteri Zeki Hazımgü, it- tifakla MÇP oylannın da RP'ye kanalize ola- cağını, seçimi 3-0 kazanacaklannı savunuyor ve "yine de takdir Allah'ındır" demekle yetiniyor. Tunceli ve Bingöl gibi yoklar diyan olan Muş- ta fabrika yerine yapılan cezaevlerinin sayısı 3'e pkmış. Kentte büyük bir göç yaşanıyor. 1987 ye- rel seçiminde 4 olan milletvekili sayısı 3'e düşü- rülmüş. PKK'nm bu yörede eylemlerini tırman- dırmasmdan sonra gözaltına aiınan yurttaş »a- yısında da büyük bir artış kaydedilmiş. Gecele- ri 0lü bir kent görünümüne bürünen Muş'ta jan- darma ve emniyet teşkilatına ait panzerler vızır vızır tur atıyorlar. Sağ partilerin tümü rakip ola- rak SHP'yi gorürken, SHP'liler ANAP, DYP ve RP'nin barajı aşamayacaklanm savunuyorlar. SHP-HEP ittifakını zorlayabilecek tek parti az da olsa DYP. DYP ü 2. başkanı Zeki Uda, rakip parti olarak SHP'yi gösteriyor. Uslu, "Kı- yasıya bir mücadeie olacak. DYP aşiretçiliği iyi biiir. Muş'un aşiretçilik yapısı gözönune alına- cak olursa kazanan taraf biz olacağız" diyor. Muş'ta seçime giren DSP'nin ise adı var ken- disi yok gibi. TUNCELİ ERZINCAN Tunceli 1989 geçerii oyları 1983 1987 1989 Muş 37.9 15.6 29.2 30.4 16.3 17.2 4.1 12.1 0.8 8.1 13.4 14.6 18.3 1.7 21.1 7.1 17.6 19.1 24.1 2.3 27.7 9.2 Oy kullanmayan secmenler Gecersız oy kullanan secmenler 11.8 5.5 7.4 3.6 19.8 4.0 100.0 — TOPLAM 100.0 100.0 100.0 Ankara'ya 2 milletvekili yullayacak olan Tunceli, tek partili bir seçim gosterısıne hazırlanıyor görunümu, yukarıda sergilenen tablodan açık ve net bir bıçimde görulmektedir. Tunceli'nin bir başka ü'zennde durulması gereken özelliğı ise bağımsız adayların büyuk destek bulmasından hareketle one sürülebilecek olan aday niteliğinin seçim üzerinde etkisidir. Tunceli'de SHP'den başka partinin seçim çevresı barajını aşma olasıltğın olmadığından söz ederken, gundeme gelebilecek bir bağımsız adayın ise seçim çevresi barajının yuksekliği nedeniyle pek fazla şansının olamayacağıdır. Tunceli betki de 74 il içerısinde geçmış dönem verilerinden hareketle en rahat seçim çözümlemeleri yapılabilecek illerden bırisidir denebilır. ANAP ve RP şanslı ERZURUM 1989 geçerii oylan 1983 1987 1989 Bingöl ANAP HP MDP DYP SHP DSP RP . MCP DIĞER 37 5 24.8 22 6 25.5 26.5 13.6 2.0 19.9 1.0 1 1 24 7 13.7 15.3 0.5 19.4 2.1 1 6 31.9 17.7 19.8 0.6 25.2 2.7 21 Oy kullanmayan secmenler Gecersız oy kullanan secmenler 10.3 4.8 6.3 41 100.0 46 TOPLAM 100.0 100.0 100 0 3 milletvekilinin seçileceği Bingöl'de seçim çevresi barajı yüzde 25 'tir. Bu seçim çevresı barajını aşabilecek konumda görulen ilk parti ANAP. ANAP'm Bingöl'de seçim çevresi barajını aşabilmek ıçin oy yitirmemesi yeterli. RP seçim çevresi barajını aşabilecek ikinci parti konumunda, ancak bu Çünku DYP 1987'den 1989'a Bingöl'de partinin barajı aşabilmesi için yaklaşık kayıtlı seçmenlerin yüzde 4 'ünün daha oyunu alması gerekmektedir. Bingöl'de DYP'nin barajı aşabilmesi için 1987'deki oy duzeyine yeniden yükselmesi gerekiyor. büyük oy kaybına uğramış. Tablonun sergilediği seçmen eğilımlerı, Bingöl'de sağ partiler arasmda geçecek bir seçim yarışı olarak özetlenebilir. SHP 3-0'a gidiyor 1989 geçerii oylan 1983 1987 1989 Tunceli 14.0 54.8 17.4 16.8 3.6 48.3 16.7 1.3 09 05 9.1 1.7 34.4 12.2 0.5 0.4 15.0 12.5 2.3 47.0 16.7 0.6 0.5 20.4 Oy kullanmayan secmenier 'Gecersiz oy kullanan secmenler 9.5 4.3 9.9 2.0 22.5 v 4.2 100.0 — Mttf TOPLAM 100.0 100.0 100.0 Yuzde 25 seçim çevresı barajıyla 3 milletvekilinin seçileceği Muş'ta seçim yarışı RP ile SHP arasmda geçecekmiş gibi görunmektedir. Ancak Muş'ta aday kimliğinin seçime etkisinin çok büyük olması nedeniyle -bu değerlendirme bağımsız adayların Muş'ta bulduklan büyük destekten hareketle yapılmaktadır- RP ve SHP dışmdaki partilerin de seçim yarışına kahlmalarım olanaklı görmek gerekiyor. Eğer Muş'ta destek gören adayların bu iki partinin listesinde yer almalan söz konusu olursa bu partilerin seçim çevresi barajını aşmaları daha da kolaylaşacaktır. Dolayısıyla Muş'a Uişkin yukandaki tablodan hareketle değerlendirmeler yapmak yanıltıct olabilir. Bu noktadan hareketle ANAP ya da DYP'nin Muş'ta seçim çevresi barajını aşmaları surpriz olmaz. Sonuç çok bilinmeyenli bir denklem kavramıyla özetlenebilir. Yılmaz, Meclis'infeshi' açıklamalannı değerlendirirken Özal% % bu" diye niteledi 6 Ecevit> bir ölçüde özeleştîri yaptı'ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Başbakan Mesut Yılmaz, Cumhurbaşkanı Turgut Özal'uı seçim sonrası Meclisi feshedip yeniden seçime gidebileceği yolundaki demeçle- rine karşıhk, "O konudaki yo- nımlara katılmıyorum. Onun bunun empoze ettiği degil, mil- letin ortaya çıkaracağı sonuçlar esasbr. O lablo ortaya çıkınca ülke çıkarları neyi gerektiriyor- sa, onu yaprna konusunda bii- tün siyasi partilerin ortak so- runüuluğu vardır" dedi. Yıl- maz, Özal'ın "kendi konumu- nun gereğini kendisinin takdir edecek durumda olduğunu" da vurgulayarak, "ANAP'a oyu biz isteriz. Propagandayı biz yapanz" diye konuştu. Yılmaz, lstanbul'daki terör olaylannın demokrasiye olan inancı sars- maya yönelik olduğunu söyledi. Başbakan Mesut Yılmaz, dün ANAP'm Teknik Danışmanı Erkal Zenger'in "Paşa Konağı" adlı restoranında gazetecilerle kahvaltılı bir sohbet toplantısı yaptı. Cumhurbaşkanı Özal'la da- valı olan Muammer Yaşar Bos- tana'nın en kıdemli gazeteci olarak yönettiği sohbet toplan- tısında, Yılmaz'ın sorulara ver- diği yanıtlar şöyle: Özal'a: Cumhurbaşkam'nın seçim kampanyası boyunca ver- diği demeçlerle ilgüi bugüne ka- dar herhangi bir değerlendirme yapmadım, yapmam da. Cum- hurbaşkanı kendi konumunun gereğini kendi takdir edecek du- rumdadır. ANAP için oy istedi- ğine Uişkin somut işaret yoktur. ANAP için oyu biz isteriz. Köşk'ten indirme: Sayın Özal'ı Cumhurbaşkanlığı'na ANAP grubu olarak biz seçtik. Bu meşru bir seçimdir. Muha- Iefetin bu konudaki itirazı, ilke- lerden çok kişiyle ilgilidir. Mu- halefet kişiye itiraz ediyor. Eğer özal yerine bir başkasmı seçsey- dik, itiraz etmeyeceklerdi. Eğer bu Meclis Qımhurbaşkanı'nı seçmeye yeterli değildir diyor- larsa, bu catımn altında da dur- mamalan gerekirdi. ANAP'm dunımu: Sandık- tan tek başına bir partinin ikti- danrun çıkıp çıkmayacağını bil- miyorum. Ama amacımız tek başına iktidar olmak, inanıyo- rum ki ANAP bu seçimden bi- rinci parti olarak çıkacak. Bizim yaptırdığımız ankete göre ANAP yüzde 29, DYP yüzde 27, SHP galiba yüzde 20, karar- sızlar yüzde 9. Biz Türkiye'ye çağatlatük. Seçiın sonrası Medis'in feshi: 20 Eİcim'de ortaya çıkacak tab- lo belli olmadan spekülasyonla- ra dayalı yorumlar yapmak is- temiyorum. Bu konudaki yo- rumlara katılmıyorum. Ittifaklar: Tüm partiler ANAP'a karşı cephe oluşturdu- lar. SHP-HEP, DYP-DMP, RP-IDP-MÇP, bütün ittifaklar inanç birliği ve tutarhlık gibi il- keleri bir kenara bırakarak ba- rajı aşma endişesinden kaynak- lanmaktadır. Star: Bizim iktidar olarak iki şapkamız var; birincisi devlet faaliyetlerimiz, ikincisi de bir ta- raf olarak seçime katılmamız. Televizyonun bu iki faaliyetle- rimize de yer vermesi ve bizim daha ağırlikh olarak yer alma- mız, dış dünya ile de çelişen bir durum değûdir. Bu konuda mutlak eşitlik aramak gerçekçi olmaz. Star'a verdiğimiz rek- lamlann amacına ulaştığını söy- leyebilirim. TRT'den millete ulaştıramadığımız bazı mesajla- rı bu kanalla ulaştırdık. Kamuoyu araştırmalan: Ka- muoyu araştırmalannm objek- tif olduğuna inanmıyonım ve olmadığını biliyorum. İki sebep- ten dolayı inanmıyonım. Liste sıkıcüsı: Bu seçimde en fazia zorlanan parti lideri be- nim. Çünkü ANAP iktidardır ve benim bu ilk seçimimdir. Di- ğer parti liderleri çok seçim ge- çirdiler. 270 milletvekilimiz var. Onlann hepsini üst sıralara yer- leştirmemiz mümkün değildi. Eğer bunu yapsaydık, bu kez örgüt tabanından gelen değişim isteklerine cevap veremezdik. Aday tesbiti yönünden de çok zorlandık. Ecevit ve özekştiri: 1987'deki seçim beyannamelerini inceler- seniz, bir de bugünkü seçim be- yannamelerini alırsanız, ANAP dışındaki partiler bizim görüş- lerimiz yönünde ciddi bir deği- şiklik geçirmişlerdir. Örneğin DYP'nin 87'deki seçim beyan- namesinde özelleştirmeden tek satır bile yoktu. Şimdi en önem- li konu olarak bahsediliyor. SHP de bizi eleştirdikleri hal- de, bizim görüşlerimizi kendi görüşleri gibi savunuyorlar. Bu ne lahana, bu ne perhiz? 1987'deki politikalannın yan- lış olduğunu kabul etmeye ya- naşmıyorlar. Ecevit'i bunlardan ayırıyo- rum. Sayın Ecevit bir ölçüde özeleştiri yapmıştu:. Devlet yö- neticilerinin kendi özeleştirileri- ni yapmalan gerekir. Her insa- nın özeleştiri vapması aerekir. POLİTİKA GÜNLÜĞÜ HİKMETÇETİNKAYA Duygusal Olmaya Hiç Gerek Yok... 20 Ekim seçimlerinde bugün için kararsız görülen seç- men oyları etkilı olacak. ANAP'm umudu olan DSP'nin yüzde 13-14'te çakılı kalması sosyal demokrat oyların çöp teneke- sine gitmesini engellemeyecek... Sosyal demokratların duygusaHığı bir kenara bırakıp uzun uzun düşünmelerı gerekiyor artık. Çünkü 20 Ekim seçimle- rinin düğümü, kararsızlar kadar sosyal demokrat seçmenin de SHP ile DSP arasmda bir tercih yapmasıyla çözüiecek. Bireysel kızgınlıklar, kırgınlıklar ve tepkileri unutmak za- manıdır. Eğer, sosyal demokrat oylar yüzde 13-14 arasında- ki DSP'ye giderse ANAP başta İstanbul olmak üzere pek çok ilde önde olacaktır. Yine aynı biçimde DYP, sosyal de- mokratların bölünmüşlüğünden yararlanarak umulduk yö- relerde başa güreşecektir. 20 Ekim seçimleri sosyal demokratlar için son fırsattır. Ta- vanda birleşemeyen sosyal demokratlar, sandıkta oytannı bir- leştirmek zorundadır. Duygusal olmaya hiç gerek yok. Bugünkü seçmen sayısı ve sosyal demokratların 1987 genel ve 1989 yerel seçimle- rinde aldığı oylar ortada. Bölünmek, parçalanmak bu seçim sistemiyle oyların sandığa değil havaya uçup gitmesine ne- den olacak. ANAP'm baştan ben izlediği yöntem, sosyal demokratla- rın bölünmesi üzerine kurulu. Bakın, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz Cumhurbaşkanı Turgut Özal, hiç DSP'yi ve Bülent Ecevit'i eleş- _ ^ ^ ^ _ _ ^ ^ ^ ^ ^ ^ _ ^ _ ^ _ ^ _ tiriyor mu? ANAP'm ve Özal: ın birinci hedefi ön- ce DYP sonra SHP. Aslında SHP'ye ara sıra yükleniyor ANAP ve Özal. Çün- kü, taşeron partisi var ve adı DSP. Artık DSP lideri giderek hırçınlaşıyor, alanlar- da SHP'ye yüklen- meyi sürdürüyor. Ayıp olmasın diye de ara sıra ANAP'm ve Özal'ın üzerine gidi- yor. Hepsio kadar... ANAP'a ve Özal'a çatmayacakstnız. Eğer çatar, gerçekleri söyler ve yazarsa- nız, başınıza türlü işler gelebilir... Yeni Günaydın'da köşe yazarı olan Fevzi Hepşenkal ar- kadaşımız bir faks notu geçti dün sabah. Okuyunca şaşırıp kaldım. Bir yazısını Yeni Günaydın yönetimi sakıncalı bul- duğu için kullanmamış. Hepşenkal, "Ben de Yeni Günay- dın Gazetesi'nde yazı yazmayı sakıncalı bulduğum için yazmıyorum" diyor ve ekliyor: — Demokrasi ve özgürlük nutuklannın atıldığı bir ortam- da bileğime zincir vurmaya kalkışan, yazdıklarımı sansür- den geçirmeye yeltenen ve hele hele o yazıyı tümden yok eden kışi. bu işi hangi hesapla yaparsa yapsın ve de kim olursa olsun, susamam. Böyle bir mesleki tecavüze seyirci kalamam... Özgürlüklerden söz eden kimi gazetelerimiz, ANAP ve Özal aleyhine yazan yazarların yazısını kullanmıyor. Meslek onuru taşıyan arkadaşlarımız da gazetelerindeki köşelerin- den ayrılıyor. Çağ atlayan (!) Türkiye'de oluyor böyle şeyler. Eğer, sos- yal demokratları eleştirseydi Fevzi Hepşenkal, gazetesi, ya- zılarını birinci sayfadan yayımlayacak, kendisini uyarmaya- caktı hiçbir zaman... Bülent Ecevit de bu nedenle ANAP'ı, Özal'ı pek eleştir- miyor, üstüne gitmiyor. Giderse oğul Ahmet Özal'ın televiz- yonu Star-1'de sansüre uğrayacak. Varsa yoksa SHP ve Er- dal İnönü. Her yerde saldırıyor, bir de üstelik şöyle diyor: — Ben sosyal demokrat oyları bölmüyorum, çoğal- tıyorum... Acaba sosyal demokrat oyları nasıl çoğaltıyor Sayın Ece- vit? Eğer İstanbul'daki gibiyse hem SHP hem de DSP 21 ekim sabahı uyandıklarında "eyvah" diyeceklerdir. O zaman da iş işten geçmiş olacaktır Evet, sosyal demokratların duygusal olmaya haklan yok- tur. Güçlü olan kimdir? Bugün için yüzde 13-14 arasmda olan DSP mi yoksa oy yüzdesi 21-23 çizgisindeki SHP mi? Karar sosyal demokratlanndır. İyice oturup düşünsünler. 20 Ekim günü sandığa giderken kararlarını versinler... ANAP'm baştan beri izlediği yöntem, sosyal demokratların bölünmesi üzerine kurulu. Bakın, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz, Cumhurbaşkanı Turgut Özal, hiç DSP'yi ve Bülent Ecevit'i eleştiriyor mu? Onurlu, varlıklı SAĞLIKLI BİR TÜRKİYE için oylarınız SHP'ye Tercihiniz ' Operatör Doktor BEY ZADE ÖZKAHRAMAN olsun İstanbul 9. Bölge Milletvekili Adayı Zama, Zulme, jşkence'ye karşı yeni bir Türkiye yaratmak için SHP İstanbul ilimizin hazırladığı bugün Sultan Ahmet Meydam'nda saat: 14.00'de DEĞİŞTİRİN mitingine katılalım. sürecek irtibat Te) 5845350«5021723.5842826 ONURLU SAĞLIKLI VARLIKLI BİR TÜRKİYE İÇİN M i T i N G SEVGİLİ İSTANBUL'LULAR Ö Ü VE...RAHMİSALTUK"HADİGÜLÜMSE" DİYORMİTİNGALANI ERDAL İNÖNÜ G E L İ Y O R Bugün 12 EKİM CUMARTCSi SAAT: 14°° SULTANAHMET MEYDANI