Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
10 EKİM 1991 HABERLER CUMHURÎYET/7
İLİL SEÇİM VI MARDtN DİVAKBAKIB
SonucuKürtoyları beürleyecekCELAL BAŞLANGIÇ
MARDtN — Garsonların kuşaklan
macenta saten; ince porselen tabaklı, be-
yaz örtülü masalann araanda koşuşturu-
yorlar. Akşamla birlikte serinlik de çök-
tu. Olimpik yüzme havuzunun başında
servis yapan garsonlar, siyah pantolonla-
n, saten kuşakları, boyunlanndaki pap-
yonlannın üzerine ceketlerini de giydiler.
Günün gözde yemeği tavuk şinitzel...
"Alb bir yandan" fışkıran sular, yüz-
me havuzunun tam ortasında buluşuyor,
san ve kınnızı lambalar, havada birbiri-
ne çarpıp havuza düşen su zerrelerini ay-
dınlatıyor. Havuzdan, gecenin sessizliği-
ne doğru yayılan, "sersemi" bir şınltı.
Teypte, dokunaklı bir kadın sesinden Mü-
nir Nurettin çalıyor.
"Tırrr... Tınr..." diye sayıyor bir Ka-
laşnikof... Kurşun sesleri gecenin karan-
lığını yırtıp yok ediyor birden bire kulak-
lardaki yumuşak sesleri. Bir anlığına,
teypteki kadın susuyor, olimpik havuza
dökülen su donup kalıyor sanki.
Masalarda oturanlar şöyle bir kaykılı-
yor. Sonra rahat bir gülümseme yerleşi-
yor yüzlerine:
— Tamam... Başladı yine Abdullah
Bey'in çocuklan "Uykudan Önce" prog-
MARDIN Ibıe SHP'den yana
1883 1887 1888 Martfin
ANAP
HP
MDP
DYP
SHP
DSP
RP
MCP
DİGER
318
19.7
28.7
2.3
24.0
19.8
25.4
4.6
14.8
0.4
0.4
17.9
22.5
5.1
11.4
1.3
23.4
23JS
29.5
6.7
14.9
1.7
Oy kullanmayan
seçmenler
Geçersiz oy
kullanan seç. •
110
45
6.7
3Ş
20.8 100.0
\ TOPLAM iööö iööö ÎÖÖT
Yüzde 20'lik seçim çevresi barajıyla 5 mUletvekilinin
seçileceği Mardin ili, SHP'nin oldukça şanslı olduğu
bir il görünümü veriyor. I989'da yüzde 20.8'e
yükselen sandık başına gitmeme oranı, 1991'de
yeniden önemli oranda düşebilir. Bu sandık başına
gitmeyen seçmenler içinde ANAP'a, SHP'ye ve
DYP'ye oy vermiş seçmenlerin de olduğu yukandaki
tablodan görülüyor. SHP 1989 'da yitirdiği
seçmenleri yeniden kendisine çekemese bile oy yeni
oy kaybına uğramadıkça seçim çevresi barajım
aşabilecek konumda. DYP ve ANAP için bu bö'yle
değil. Dolayısıyla yeniden sandık başına gidecek
seçmenlerin yönelecekleri partiler, barajı aşma
şansına kavuşurken diğer partilerin barajı aşma
şansını da azaltmış olacaklar. Mardin'de
milletvekilliklerini SHP ile DYP'nin bölüşmesi
sürpriz olmaz. Mardin'de yukandaki tabloya göre
ANAP'ın da milletvekili kazanma şansı var gibi.
Insan bir an "nonnal olan hangisi" di-
ye düşünüyor. Havuz başında, beyaz ör-
tülfi, ince porselenli, saten kuşaklı garson-
lar mı, yoksa gecenin karanlığını yırtan
otomatik tüfek sesleri mi? Eğer Türkiye'-
nin batısındaysanız elbette normal olan
birincisi. Ama yok Güneydoğu'daysanız,
'işin noımali" biraz namlu ucuna doğnı.
Güneydoğu için "çölde vaha" denile-
bilecek Nezirhan tesislerindeyseniz, havuz
başı keyfini yaşayarak Türkiye'nin batı-
sından bir esinti duyarsımz. Ama bu
"esinti"ye yinni kilometre ilerideki Nu-
saybin'den gelen silah sesleri katüınca ne-
rede olduğunuzu anımsarsınız.
Işıl ışıl Nezirhan tesislerini bırakıp, yir-
mi kilometre ilerideki sınır ilçesi Nusay-
bin'e hava kararmaya başladıktan sonra
girerseniz, inamlmaz bir devinim görür-
sünüz. Dükkânlarda son alışverişin teta-
şı vardır. Kepenkler büyük bir cayırtıyla
inmeye başlamıştır. Insanlar koşar adım
gidiyorlardır evlerine doğru... Çok değil,
beş-on dakika içinde terk edilmiş kasaba
görüntüsüne bürünür Nusaybin. Yalnız
Nusaybin mi? Güneyduğu'nun pek çok
yerleşim biriminde olduğu gibi Mardin'-
de, Midyat'ında, Kızıltepe'sinde, kentin
neredeyse tüm kırsal kesiminde, güneş
başka ülkeleri aydmlatmaya gitti mi, in-
sanlar usulca evlerine gömülürler; karan-
hkla bir...
Büyük kentlerde geceleri yaşanan seçim
propagandasi "gündüzleri yüz yttze, ge-
celeri telefonia" yapılır. Telefonu olma-
yan da "teiepati" yolunu seçecekti, ama
çok şükiir ki ANAP iktidarı döneminde
"telefonu olmayan köy kalmadıgı" için
"tdepatr'yle yorulmuyor adaylar. Hava
karardıktan sonra yarının milletvekilleri
sokağa çıkmasa da telefonia propaganda
yapma "çagına atlamış'Mar.
Mardin'de "Seçim 91 "in ilk karakte-
ristiği bu. Kentin yapısı gereği, ikinci bir
özellik de dikkati çekiyor. Kent genelin-
de 200 bini aşkın seçmen var. Ancak bu-
nun yalmzca 35 bini Mardin'in merkezin-
de. tlçeler de en az il merkezi kadar ağır-
lıklı. örneğin Midyat'ta 32 bin, Nusay-
bin'de 28 bin, Kızıltepe'de 25 bin seçmen
kayıth.
Mardin'deki seçimlerin bir başka özel-
liği de başta Derik, Kızıltepe, ömerli, Nu-
saybin gibi ilçelerde etkin olan aşiretlerin
DSP, RP ve SP dışındaki partilere ağırlı-
ğını koyması. Necimoğullan ve Ertaşlar
ANAP'a, Türkler ve ömeryanlar
SHP'ye, Kahramanlar da DYP'ye çalışı-
yor.
ANAP'lı olmak zor
ANAP'ta liste başı eski adalet bakan-
larından Necat Eldem. 1987 seçimlerinde
Mardin örgütü istemediği için İstanbul'-
dan aday olmuş.
Ancak bu kez ortada pek örgüt falan
kaJmamjş olmalı ki genel merkez Eldem'i
bu seçimlerde Mardin'den aday göstere-
bilmiş. Milletvekili Vahap Dizdaroğlu, se-
çüemeyecek bir sırada aday gösterildiği
için çekilmiş ANAP'ın listesinden.
Kent merkezinde nereye gitseniz, El-
dem'in çıktığı ilk seçim gezisinde aldığı
tepkiler anlatılıyor. Neredeyse tümü birin-
ci ağızdan. "Ama haksız mıyun agbi" di-
ye başlıyor biri anlatmaya:
— Baklım karşıdan Necat Eldem geli-
yor. Esnafı tek tek gezip oy toplayacagı-
nı sanıyor olmak. Tutamadım kendimi.
"Daha yeni mi öğrendiniz Mardin'in
yolunu" dedim, "Hani bize bal yedirecek-
tiniz? Niye kazık attımz?"
Eldem bir kahve toplantısına gitmiş.
ANAP'ın nasıl "çag atlattıgını" anlatı-
yor. Dinleyenlerden biri dayanamamış:
— Bakın ben size nasıl çag atlatügını-
zın dogrusunu anlatayım. Kardeşim öldü
tzmir'de. Hastane morgdan ölüsünü ver-
mek için 12 milyon istiyor. Para yok.
Mecboren 12 mflyonluk senet imzaladun.
Şimdi o senedi ödemem geriyor. Evime
haciz gelecek. Ama bende beş knruş yok.
Işte sizin atlattıgınız çag bu.
Geneldeki ve kent özelindeki olumsuz
görüntülere karşın ANAP il başkanı Ad-
nan Bayraktar, seçime ilişkin umudunu
koruyor. Bayraktar'a göre RP'den,
DYP'den kayma var ANAP'a. DMP il
örgütü de katılmış. Yerel seçimler öncesi
partide yaşanan kırgınlıklar giderilmiş.
Listedeki bütün adaylar "terdlı"e yönel-
diklerinden partiye bir canlıhk gelmiş.
Bunlar ANAP'm Mardin'deki umudu.
Ya olumsuzluklar? Onlan da anlatıyor
Bayraktar:
— Halkın şikâyeti pahalılıktan. Bir de
işsizlik çok var. Terörün de nedeni bn iş-
sizlik zaten. İşsizlik bizi çok zorluyor...
Bütün bu olumluluklan ve "pahalüık,
işsizlik ve terör" gibi olumsuzluklan yan-
yana koyunca Mardin'de sonuç ne olur?
Yeniden var olan SHP
Mardin'in SHP'li Belediye Başkanve-
kili AbdiUkerim Düzgören ile SHP'nin es-
ki il başkanlarından Yılmaz Ölçen otur-
muş söyleşiyorlar. Düzgören, "RP'de
MÇP'ye büyük tepki var. Özellikle kır-
sal kesimde hic oy alamayacak RP. SHP,
HEP'le birleşince bölgede yeniden var
oldu" diyor.
ölçen, bir dönem SHP'ye il başkanhğı
yaptıktan sonra "aktif politikayı bırak-
mış." Ama yine de SHP için oy istiyor,
etkin olduğu kesimlerden. O da oy hesa-
bı yapıyor:
— Bölge barajı 35 binde oluşur. Ben
pek DYP ile ANAP'ın aşacagını şanmı-
yorum. Diğer partiler zaten yok. Üç mil-
letvekilligi garanti de bunun beş olması iş-
ten bUe değil.
Bu, bölgede yeniden "etldn parti" olan
SHP'den bir görüntü. Bir başka göster-
geyi, seçimlerde en az Mardin kadar et-
kili olacak Nusaybin'de yakalamak müm-
kün.
HEP'in ilçe merkezinde partililer yer-
lere otunnuş tartışıyor. Zaman zaman
elektrikler kesildiği için mum ışığında da
sürdürüyorlar "seçimlerde ne yapalım"
tartışmasım. Partinin bazı yöneticileri
SHP ile işbirliğine karşı. Seçimde çalış-
mak istemiyorlar. Arkadaşlan da "ikna"
ya çalışıyor karşı çıkanlan. Sonra da ne
yapacaklannı çevrelerine, iç tartışmalanm
yansıtmadan anlatıyorlar:
— Daha karar ahnmadı. Eger "SHP'ye
çalışma" yönünde karar verilirse, Mar-
din'i 5-0 götürürüz. Diger partilerin aday-
lan halkın beklentileri yönünde degil. Ne
olursa olsun, kızılsa da kerhen de olsa so-
nnçU SHP'ye oy verilecektir.
Daha önce SHP'den seçilen, ancak
"Yedilerin ihracı" nedeniyle partisinden
istifa ederek bugüne dek bağımsız kalan
Nusaybin Belediye Başkanı Müslim Yıl-
dırun, HEP'teküerin aksine daha kesin
bir dille konuşuyor:
— Karar verildi. Burada SHP 5-0 ya-
par. RP ikinci partiydi gitti. Barajı bile
aşamaz. ANAP'ın da barajı aşması mam-
kün degil. DYP'nin liste başı olan, aynı
zamanda "Korucubaşı" da. Kızıltepe'de
DYP'den oy sahibi kişüer SHP'ye geçti.
Bir Refah aşabüirdi barajı. O da burada
şimdi neyle propaganda yapacak? Tttr-
keş'le mi? "
SHP, "HEP'ten aldıgı destekle" böl-
gede "yeniden dogma"yı yaşıyor. Mar-
din genelinde en çok sorunun yaşandığı
yer Midyat. Yıllardır SHP için, kimi za-
man tek başına yöresinde savaşım veren
Muzaffer Ankan listenin dördüncü sıra-
sına konduğu için kızgın. Partiden ayrıl-
mayı düşünmüyor, ama "tercihe
çabşacagım" diyor.
DYP umut anyor
DYP'den 1987'de milletvekili seçilen,
bu kez de liste başına getirilen ve bölgede
"korucubaşı" diye nitelenen Suleyman
Çelebi'ye parti tabanında da tepki var. Bu
nedenle Mardin merkezinde pek canlı de-
ğil DYP. Liste ikincisi partinin deneyim-
li isimlerinden, Nusaybinli Metin Musa-
oglu. Gündüzleri, Kürtçe türküler çalan
bir araçla dolaşıyor. Geceleri de ilçede
elektrikler sıkça kesildiğinden "Mum ışı-
gında telefonia siyaset" yapıyor. Belli ki
Musaoğlu, DYP'nin en çok bir milletve-
kili kazanabileceğine inanıyor Nusaybin'-
de. Onun için Musaoğlu'nun da umudu
"tercihli oy"da. Mantığıru da anlatıyor:
— Güneydoğu siyasete geç ısınıyor. Ge-
ce çalışması yok. Oysa siyaset gece yapı-
lır. Gündüzleri berkeS"işte güçte, tarlada.
Birinci zoriugumuz bu. 1987'de genel
merkezin listesi tepki gördii. ANAP'a iki
milletvekilliliğini öyle kaptırdık. Altı bi-
ne yakın oyumuz gitti. Bu yıl tersi olacak
ama. Bunun nedeni de tercihli oy. Bu lis-
teye de milletin gösterdiği tepki aday sı-
ralamasını degiştirebilİF.
Belli ki Musaoğlu, 1987'de olduğu gi-
bi bu seçimde de liste başı olan Suleyman
Çelebi'den rahatsız. Musaoğlu'na göre
Mardin'de DYP, SHP ile yanşıyor.
ANAP'ın durumu ise çok kötü.
Ama yine de yörede, liste nedeniyle,
DYP'ye oy istemenin zorluğunu biliyor
Musaoğlu. Bu yüzden olsa gerek "Ben ki-
şi olarak oy istiyorum" diyor, "Parti ola-
rak degil". ANAP'ın bölgede çökmesinin
bir nedeni de bölgenin, MHP kökenü ola-
rak bildiği Mesut Yümaz'm partinin ba-
şma gecmesi. Aynı sorun bu kez Türkeş'i
aday gösterdiği için RP'de var. "Bu oe-
deole beş milletvekilligini SHP ile
paylaşınz" diyor Musaoğlu.
DSP, RP, SP ve bağımsızlar
Yörede hızla kan yitiren partilerin ba-
şında DSP geüyor. Arap nüfusun yoğun
olduğu Mardin il merkezinde tabelası var
ve "dükkinın" kapılan açık bir tek. Mar-
din merkez ilçe başkanı M. Emin Turan,
"Hayuiısıyla durumumuz iyidir. tnşallah
kazanırız" diyor. Turan'a göre ANAP'-
ın durumu çok kötü. Kendilerine ancak
DYP rakip olabüir.
RP, barajı aşmayı umduğu Mardin'de
"ittifak şoku" yaşıyor. Yörenin etkin ad-
larından Febim Adak, "üçlü ittifak" ne-
deniyle RP listesinden istifa etti önce. Bir
süre sonra "ikna" edilip geri döndürül-
düyse de RP, bölgede tabanının önemli
bir bölümünü yitirmiş gibi görünüyor. Il
merkezinde gece geç saatlere kadar açık
olan RP, "üçlü ittifak" yapıldıktan son-
ra "akşam namazı olmadan" kapanıyor.
Mardin ve Nusaybin'de SP'lileri etkin
bir çalışma içinde görmek olası değil. Za-
ten can güvenliğinin pamuk ipliğinde ol-
duğu akşam saatlerinde SP'IÜCT diğer par-
tilere oranla daha sınırlı çalışma yapabi-
hyorlar.
önceleri iki bağımsız aday çıkmıştı
Mardin'den. Ikisinin de hareket noktası
Nusaybin'di. Doktor Cemal Kahraman
uzun süre "direndi"kten sonra, adayhğını
çekti. Nezir Devrimci de "SHP'nin 5-0
kazanması için bağımsız adaylıktan
vazgeçtim " diyerek HEP destekli SHP'ye
çahşmaya başladı.
Beş milletvekili çıkacak olan Mardin'-
de partiler nasıl bir sonuç alırlar? Bu ko-
nuda göstergelerden biri, diğer partilerin,
kendisine kimi rakip gördüğü? Mardin'-
de ortaya çıkan o ki, bütün partiler rakip
olarak SHP'yi gorüyor. SHP'lilerde "üç
milletvekilliği garanti de beş çıkannak iş-
ten bile degil" umudu var. Mardin'in kent
merkezindeki Arap oylarla Kürt oyları
birbirine yakın. Ancak ilçelerin tümünde
Kürt kökenli oylar var. Bu nedenle, aşi-
retlerin bile ötesinde, seçim sonucunu,
Kürt oylarını yönlendiren, etkileyen, is-
tediği partiye kanalize edebilenler belirle-
yecek. Mardin genelinde, seçime katılan-
lardan çok, katılamayanlann etkin oldu-
ğu bir seçim yaşanacak. Geceleri propa-
ganda yapamayanlardan çok, gece gün-
duz, dağ bayır demeden her türlü aracı
kullanarak propaganda yapabilenler ka-
zanacak gibi görünüyor seçimi. Bakalım
sandıkta neler açacak?-
ifaklar gösteı^elerideğiştirdiZİYA AKSOY
DtYARBAKIR — "Diyarbakır etrafm-
da bağlar var" diye başlayan ünlü bir
türküsü var Diyarbakır'ın. Ama artık o
bağlar yok, fabrika da yok, o bağlann ye-
rinde şimdi yüz bini aşan nüfusuyla, ya-
nsı beton yığını, diğer yansı gecekondum-
su evlerden oluşan, altyapısız, çarpık çur-
puk "Bağlar-" semti var. Bir de yanm kal-
mış bir sürü yatırım ve yüzde 14 kapasi-
teyle çaüşan TEMSAN var. Yoğun ve
yaygın biçimde işsizlik, hava kirliliğinde
Türkiye birinciliği, insan haklan konusu,
dünyaca ünlü karpuzu ve surları, sayısız
tarihi zenginlikler de "var"lar arasında.
Aşağı yukan Diyarbakır'ın "mal varhğı"
bunlar.
Bölge halkının beklentisi de tüm bu so-
runlara çözüm getirecek bir iktidar. Par-
lak vaatlere kimse inanrmyor artık.
Diyarbakır'da daha üç ay 4 gün önce-
sine kadar en güçlü partiler HEP ile RP
iken bu süre icerisinde oluşan iki "ittifak"
deyün yerinde ise göstergeleri alt-üst etti.
SHP'nin HEP'le ittifaka girmesi bu
partiyi en şanslı duruma getirirken Tür-
keş'in MÇP'siyle ittifaka giren RP'yi de
olumsuz yönde etkiledi.
SHP-HEP ittifakı öncesi SHP'nin Di-
yarbakır'da şansı hemen hemen yok gi-
biydi. Nedeni de Paris'teki Kürt konfe-
ransına katılan 7 mUletvekilinin partiden
ihracıydı. thraç karan bölgede büyük tep-
kiyle karşılanmış, başta yöneticüer olmak
üzere binlerce partili üye istifa etmiş ve ör-
güt binalanndaki tabelalar indirilmişti.
Böylece ezelden beri sosyal demokratla-
nn kalesi olarak nitelenen Diyarbakır'da
doğan boşluğu, kısa sürede kurulan HEP
dolduruverdi hem de fazlasıyla. Işte bu-
nun için SHP-HEP ittifakı sonrası SHP
birinci parti konumuna geldi.
RP'de ise yukandaki oluşumun tam
tersi gözlendi. Bu partinin, yöredeki Kürt
kökenli vatandaşlarca "Kürtleri sevme-
yen, hatta Kürt düşmanı olarak nitelenen
Türkeş'in MÇP'siyle ittifaka girmesi, bazı
üst düzey doğu kökenli yöneticiler dahil,
bölgedeki örgüt ve sempatizanlar arasın-
da olumsuz karşılandı. Dolayısıyla istifa-
lar, küsmeler ve çahşmama kararlan alı-
narak tepkiler ortaya koydu.
Diyarbakır'da diğer ilginç bir gelişme
de HEP eski Genel Başkanı Fehmi Işık-
lar ile eski Içişleri Bakanı Abdülkadir Ak-
su'ya kaderin oynadığı cilve.
HEP Diyarbakır il başkanı Vedat Ay-
dın'ın 10 temmuz günü yapılan cenaze tö-
reninde meydana gelen olaylar sırasında
Fehmi Işıklar, güvenlik kuvvetlerince kı-
yasıya dövülmüş, vücudunun dört bir ya-
nı morluklar icerisinde bırakılmıştı. O
DİYARBAKIR SHP ve RP şanslı partiler
ELAZIĞ
MUŞ
ANAP
HP
MDP
DYP
SHP
DSP
RP
MÇP
DİĞER
Oy kullanmayan
seçmenlef
Geçersiz oy
kullanan seçmenler
TOPLAM
1883
24.4
31.4
18.9
—
—
—
—
—
17.3
8.0
100.0
1887
19.9
—
11.5
22.2
8.2
21.2
0.6
3.2
8.9
4.3
100.0
1888
14.3
—
—
12.3
16.9
9.6
13.9
—
4.0
23.5
5.5
100.0
1889 geçerii oylan
Çevrei
21.0
—
—
14.3
26.4
15.8
18.7
—
3.8
100.0
—
D.BAKIR
Çevre2
18.7
—
—
22.2
19.4
9.8
21.0
—
8.9
100.0
—
Diyarbakır, 1983 seçimlerinde sandık başına
gitmeme ve geçersiz oy verme düzeyi açısmdan
Türkiye genelinden oldukça farkhlaşmış bir kent,
ayrıca yine aynı seçimlerde ANAP'ın en az oy
aiabildiği illerden de birisi. 1989 seçimlerinde de
katılım oranı Türkiye ortalamalanmn alttnda.
1989'da sandık başına gitmeyenler desteklerini
SHP, RP ve ANAP'tan çekmişler. Buna karşın
yine bu partiler Diyarbakır'da, yukandaki tabloya
göre en ağırlıklı partiler. Diyarbakır'ın bir özelliği
de bağımsız adaylara destek verme düzeyi. Bu,
adaylann özelliğinden Otürü belirli partilere verilen
desteklerin artmasmı/azalmasınt da getirebilen bir
öğe. Tablonun sergilediği eğilimlerden hareketle,
adaylanmn Diyarbakır'da destek
göriip/görmemesine bağlı olarak, SHP ile RP'nin
en şanslı partiler olarak görüldüğünü söylemek
olanaklı. Ancak Diyarbakır'da seçime katılma
oranının hangi düzeyde olacağı ve 1989
seçimlerinde sandık başına gitmeyen seçmenlerin
kime yöneleceği, çok büyük oranda seçim sonucunu
da beürleyecek. Diyarbakır seçimleri için geçmiş
eğilimlerden hareketle değerlendirme yapılması oldukça güç.
Bu da oldukça ilginç bir seçim sonucu ortaya çıkarabilir.
TABLOLAR VE DEGERLE^^)ÎRMELER•!g!L!!!!Et
lTg
günlerde Içisleri Bakanı Abdülkadir Ak-
su'ydu. Şimdi bu iki hasımdan Işıklar
SHP'nin birinci bölgeden birinci sıra rnil-
letvekili adayı, Aksu da yine aynı bölge-
den ANAP'm birinci sıra milletvekili
adayı.
Ailelerin rolii
Birinci bölge kapsamına giren Diyarba-
kır merkez, Ergani, Çermik, Çınar, Çün-
güş, Eğil ve Kocaköy ilçelerinde ağa, şeyh
ya da nüfuzlu aile hâkimiyeti gözlenmi-
yor. Ancak bu bölgede DYP'nin birinci sı-
ra adayı Ensarioğlu ailesinden M. Salim
Ensarioğlu ikinci bölge kapsamına giren
Dicleli olduğu halde, birinci bölgeyi ter-
cih etmesi, ikinci bölgeden birinci aday Fe-
rit Bora'ya 'destek sağlandı' şeklinde yo-
rumlanıyor. Dicle'de önemli bir oy potan-
siyeline sahip olan Ensarioğlu ailesi şeyh
kökenli ve 1950 seçimlerinde Demokrat
Parti'den başlıyarak, daha sonra AP ve
şimdi de DYP'yi arahksız destekledi. Su-
leyman Demirel, Diyarbakır'a gelişlerin-
de bu ailenin konuğu oluyor.
Birinci bölgede diğer ilginç bir gelişme
de Cemiloğlu ailesinden Felat Cemiloğlu1
nun ANAP'a destek vermeyeceğini açık-
laması, 1989 yerel seçimlerinde Başbakan
Turgut özal tarafından Türkiye'de
'tercihen' belediye başkan adayı gösteri-
len Cemiloğlu, yandaşlanna "Dilediğüıiz
partiye oy verin" mesajını iletmesinin ne-
denini ANAP örgütünün belediye seçim-
lerinde çalışmaması ve şimdilerde de ça-
hşmadıklarmı sağda solda yayarak "Yoksa
bizim oyumuz yerel seçimlerde aldığımız
oy değildir, şimdi daha çok oy alacağız"
diye konuşmalanna bağlamyor.
ikinci bölgeye gelince, bu bölgede Sil-
van'da Kepolu Mahrnut Ağa'nın yanısıra
Azizoğullan ailesinin seçimlerde hangi
partiden yana tavır koyacaklan merak ko-
nusuydu. Kepolular, yülarca AP'yi destek-
ledi. Daha sonra ANAP'a giren ailenin li-
deri Mahmut Ağa bu partiden milletve-
kili seçilmişti. Ama şimdi bu ailenin
önemli bir bölümünün SHP'ye yönelece-
ği, buna neden de ikinci sıra adayı Leya
Zana'mn Kepolu'lara akraba oluşu...
Azizoğlu'lara gelince, önceleri Demok-
rat Parti'ye yönelen bu ailenin lideri Dr.
Yusuf Azizoğlu, bir grup arkadaşıyla
DP'den aynlarak Hürriyet Partisi'nde yer
almış, 27 Mayıs devriminden sonra da
YTP'ye geçerek büyük oy patlaması so-
nucu milletvekili seçilmiştl Hatta Ekrem
Alican'dan sonra partinin genel başkanı
da olmuştu. 1977 seçimlerinde ise CHP'yi
tercih eden Azizoğlu'lar Dr. Yusuf Bey'in
yeğeni lskan Azizoğlu'nu milletvekili seç-
tirmişti. Bu seçimlerde ise Azizoğlu aile-
sinin de büyük bölümü SHP'ye oy vere-
cek, buna neden de CHP'ye duyulan eski
sempati.
Gözlenen bir başka geTçekte Diyarba-
kır yöresinde artık 50'ler 60*lann eski an-
layışımn etkinliğuıi yitirdiği, yani ağa, şeyh
nüfuzlu aile etkinliğinin yerini özgün ira-
de ile hareket etmek anlaşıymı bırakma-
Herkes kazanacak
Milletvekili adaylan, il başkanlan, par-
tililer ve bağımsızla konuşuyoruz. Hepsi
de "kazanacagız" diyor. Yani "kimse yo-
gurdum ekşi" demiyor. Acaba öyle mi?
SHP îl Başkanı Dağıstan Toprak itti-
fak oluşturduklan HEP'le uyum içinde
çalışüklanm belirttikten sonra "Hedefuniz
8-0 ve artı oy patlaması" diyor.
HEP İl Başkanı Avukat Hüseyin Tur-
hallı da örgüüü bir çalışmanın verimlili-
ğine inandıklannı ve bu örgütleşmenin
içinde insan unsurunu değerlendirmeye al-
dıklanm, başta sekreterlik ohnak üzere,
mali komite, mahalle ve iş yeri komiteleri
ile propaganda birimlerinin yani sıra yü-
rütme meclisi oluşturduklanm söylüyor.
Turhalh "SHP'yi de hukuksal sonınlan
çözme bakımmdan yardıma çagırdık. San-
dık muşaviıierinin listesini hazırlayıp
SHP'ye verdik. Ancak ekonomik bakım-
dan zayıf olduğumuz için mali destegi
SHP'den aday olanlardan almayı diişün-
dttk. Milletvekili adaylan da masraflan
karşdayacaklannı söylediler. Bununla bir-
likte mali komitemiz de yardım topiamak-
tadır"dedi.
SHP-HEP ittifakına da değinen Turhal-
h, HEP'i toplumsal dinamiğin ortaya çı-
kardığı bir siyasal oluşum olarak nitele-
dikten sonra şunlan söyledi:
"Halkın içinden çıktığımız için ve ko-
nuyu olumlu ve olumsuz bütün yönleriy-
le sergiledığimiz için halkın, daha açıkçası
HEP tabanının yüzde 80-90 oranında kit-
lesini ikna ettik. Kişisel düşüncem bölge-
mizde, özellikle Diyarbakır'da tulum oy-
ların çıkacağıdırT
Diyarbakır'dan bağımsız olarak aday-
hğını koyan eski HEP'Ii Malatya Millet-
vekili îbrahim Aksoy'la seçim bürosunda
konuşuyoruz. "Neden Diyarbakır'dan"
sorumuzu Aksoy, "Diyarbakır seçmeninin
tamamı beni tanıyor. Diyarbakır'ın ben-
de özel bir önemi var. Öneri gelince çok
az düşündüm. İlerici demokratlann tuzu-
na katkım olsun dedim. Bir oy patlaması
otacagını sanıyorum" diye yanıtladı. Kürt
kökenli vatandaşlann kendisine büyük
oranda destek vereceklerini söyleyen 1b-
rahim Aksoy, seçim bürosunun duvarla-
nm Kürtçe sloganlarla süslemiş. Bunlar-
dan bazılan şöyle: "Denge Kürt" (Kürdün
sesi), "Roj, roja meye" (Gun gunümüz-
dür).
ANAP'm seçimdeki lokomotifi eski
Içişleri Bakanı Abdülkadir Aksu. Koru-
malanyla birlikte ilçe ilçe, köy köy gezi-
yor, ANAP'ın yaptıklannı ve yapacakla-
nnı anlatıyor. Birinci bölgenin birinci sı-
ra adayı olan Aksu'yu, Nurettin Dilek iz-
liyor. Ancak Dilek tercih için çalışıyor
Kampanyasını geçen carşamba günü başla-
tan Dilek, "Sıra mağduriyerJni halkımuın
giderecegine inanıyorum" dedikten sonra
kısa konuşmasına şunu ekliyor, "Böylece
halk, teveccüh gösterdiği adayı direkt ola-
rak seçmiş olacak."
Seçim çahşmalarmı birinci bölgenin bi-
rinci sıra adayı M. Salim Ensarioğlu ile
birlikte yürüten ikinci bölge birinci sıra
adayı DYP Diyarbakır MületvekUi Ferit
Bora, 'Diyarbakır'da SHP Qe yanşıyoruz,
biz birinci olunız" görüşünde. Ancak Bo-
ra, tüm diğer partiler gibi en çok bölge-
deki insan haklan ihlallerinden yakınryor.
Geçen hafta Hazro ilçesüıdeki seçim ça-
lışmalanndan dönmekte iken Silvan ya-
kınlannda jandarma tarafından durduru-
lan ve dövülen DYP ikinci bölge üçüncü
sıra milletvekili adayı Nizamettin Karade-
niz ve yanındakileri örnek gösteren Mil-
letvekili Bora, "Milletvekili olduğum hal-
de ben de çekiniyorum, akşam vakti ne-
redeysem, geceyi de orada geçiriyorum."
Diyarbakır'da partilerin, bir ortak nok-
tası var: Propoganda gezilerinde Kürtçe
şarkılar yayınlamaları. Yani Kürt kökenli
seçmen vatandaşlara "Seni seviyonım,
oyunu bana ver" demek istiyorlar. Kısa-
cası şirin gözükme yanşı. Bakalım sandık-
tan hangisinin "samimiyeti" üstün çıka-
cak. Ancak şimdiden görünen o ki, Diyar-
bakır'da seçimden açık farkla galip çıka-
cak olan SHP. Çünkü birinci bölgenin seç-
men sayısı 272.843, ikinci bölgenin ise
132.600. Barajlar çok yüksek, SHP dışın-
da aşana aşkolsun...