Katalog

26 TEMMUZ 1989 * * * * CUMHURİYET/19 Kurallar sıcakta eridi Burası Londra, Dovvning Street 10 numara. Başbakan Margaret Thatcher'ın resmi konutu içeri giren üstü çıplak adam ise bir tesisatçı. Havalar o kadar sıcak ki kapıda bekieyen polis memunı Başbakanın konutuna bu kıhkta girilmesine ses çıkartmıyor. (Fotoğraf: Reuter) Ormanlar için vunut kanıualarda ANKARA (UBA) Ormanlann çeşitli zararlılardan kurtanlması için "formica rufa" grubu kanncalar kullanılmaya başlandı. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü yetkililerinden edinilen bilgiye göre son yıllarda tarım alanında buyük rağbet gören, "boceği böcekle kontrol" etme yontemi ormancılıkta da kullanılmaya başlandı. Ormanlardaki zararlı böcekleri kontrol etmek için "formica rufa" grubu kanncaların çok etkili olduğunu kaydeden Orman Genel Müdürlüğü yetkilisi formica rufa grubu kanncaların zararlı böcekleri kontrol etmekten başka, toprağın havalandınlması, gevşetilmesi, humusun zenginleştirilmesi, drenajın arttınlması, gibi yararlar sağladığını da söyledi. MffliPark Ormanı'nda yangın Haber Merkezi Çanakkalenin Eceabat Milli Parkı Ormanı'nda yangın çıktı. Yangını söndürme çalışmalanna katılan Turk Hava Kurumu'na ait bir uçak düştu. Bir pilot ha>atını kaybetti. Behranlı Köyü Soğandere sırtlarında saat 17.00 sıralarında başlayan yangın, ruzgârın da etkisi ile giderek büyiıyor. Yayılan yangınm söndurülmesi için yoğun çaba harcanıyor. Sondurmeçalışmalan sırasında düşen THK uçağının pılotu Turhan Ulu, ağır yaralı olarak kaldırıldığı Çanakkale De\let Hastanesi'nde kurtanlamayarak öldu. Yangmda yuz hektar orman yandı. Izmir'in Urla ilçesi Uzunköpru mevkiinde pazar akşamı başlayan oman yangını tamamen kontrol altına alındı. Serinleme yolu Kanada'nın Orleans kentinde 34.5 dereceye çtkarak rekor duzeye ulaşan hava sıcaklığı, sıcajja alışkın olmayan Kanadalıları şaşırtıyor. Dondurma satıcısı çocuk, güneşin altmda uzun süre yürümeye dayanamayarak, serinlemek için dondurmalardan bırıne ulaşmaya çalışıyor. (Fotoğraf: AP] 1 Domuzlar da ABD'nin Shephardsville kentindeki bir çiftliğin domuzları sıcak ve rtemli havadan bunalınca doğruca yakındaki bir su birikintisinde serinlemeye koştular. (Fotoğraf: AP) Beşiktaş'ta Metin (Baştarafı Sporda) Tanıdığımız bu fırsatın Metin'e yararlı olacağına inanıyonım. lyi bir degişiklik yapabilmesi için bir fırsattır bu" dedi. Daha sonra Milne, gazetecilerin Metin hakkındaki kararı kendisinin mi, yönetim kurulunun mu verdiği yolundaki ısrarlı sorularını "Evet, Melin'in Alraanya kampına alınmaması benim karanm. Bu karann sezon başlamadan önce verilmcsi önemliydi. Metin'i burada bırakroamızın bir sebebi de kendisine rahal rahat bir kulüp bulabflmesidir. Benim verdiğim karaıiar daima profesyonel kararlardır" diye yanıtladı. Başkan Seba da Metin hakkında fazla konuşmak istemediklerini belirtirken oldukça üzgündü. Seba "Metin kendi karannı kendisi verecek. Belki gelecek, Gordon'la konuşacak. Şu anda hiçbir şe> söylemek doğru değil. Şimdi Metin'i şu kulübe vereceğiz diye herhangi bir polemiğe girmenin anlamı yok" dedi. (Baştarafı 1. Sayfada) rellı ve maoşlı kesimine geçenlerde yapılan ayarlamalan bir elde silip süpürecek fiyat artışlanyla doludur. Tüketici endekslerinde ürkütücü bir sıçramanın beklentisi içine girilmiştir. Tiirkiye'de imalat sanayii duralayıp gerilerken, en yüksek üretim Banknot Matbaası'nda gerçekleşmektedir. Kalkınma hızı yavaşlarken enflasyon ivmesinin Öte yandan bugün 16.00'da Al artışı, piyasadaki durgunluk manya'ya gidecek olan Beşiktaş' içinde avrı bir anlam taşımaktaın kadrosu belli oldu. 19 futbol dır. cunun yer alacağı kadronun yöTürkiye işte bu ekonomik orneticiliğini ise Veli Öztürk yapataında cutnhurbaşkanlığı seçicak. Daha sonra kampa yönetim mini siyasal gündemin birinci kurulu üyelerinden Şirin Kuru, maddesine yerleştirivor. Ekonomiyi bu duruma getiErhan Solu ve Mekki Başak katılacaklar. Ordu Milli Takımı ile ren ve seçim sandığında halkm Kıbrıs'ta bulunan Sinan ise ağus yüzde 80'ini karşısında bulan bir tos ayının başlannda Almanya' başbakanın, hemen erken seçiya giderek kampa katılacak. Yö me gidecek yerde cumhurbaşnetim kurulu Gordon Milne'nin kanlığı seçimini bir politik buVValsh ile mukavele yardımcılığını Bahattin Baydar' nalıma dönüştürmesi ve siyasal imzalandı ın Almanya kampı süresince sür gerilim stratejisinden rnedet umBeşiktaş ilk yabancı ile muka dürmesine karar vredi. Tercüman maya kalkışması da trajedinin vele imzaladı. Dün İngiltere'den Ali Emeç ise Milne'nin ısrarlı is oteki yanını oluşturuyor. gelen Alan Walsh, Ali Emeç ta teği karşısında sağlık sorunu neBir ülkede halkm bilinç düzerafından karşılandı ve kulübe ge deni ile bıraktığı görevi Almanya yi çok önemlidir. Türk halkı datirildi. Takım arkadaşları ile ta kampı süresince sürdürme kararı ha ne yapsın? Siyasal iktidarı nışan Walsh daha sonra Beşıktaş aldı. yüzde 80'iyle uyarabilecek kadar bilinçli bir halk karşısında hükümetin bu derece gaflet içinde bulunması ve umursamazlıkla özellikle Almanya, Hollanda ve bitdiği yolda yürümeye çabala(Baştarafı Spor'dajcaksa yapılBelçika'daki Türkler şampiyon ması gerçekten vahimdir. * * * sın istediyse de ne yazık ki Fenerbahçe yine eskisi gibi ay Fenerbahçe'yi seyretmek için neler vermezdi ki. Verdiler de, nen bir mahalle bakkalı gibi yö ama verdikleri marklar başkaneWyor. Bunun nedeni de yine larının cebini dolduracaktı. (Baştarafı 1. Sayfuda) liralilf kendisi. İşte bu tek kuruş almadan gi genel bütçe paylarının sadece 114 Bir karar mı verilecek Fener dilecek Almanya seyahatine milyar lirasını alabildiler. Yapılan bahçe'de, Başkan Tahsin Ka kim izin vermişti. Sözleşmeye kesintilerin dökümü ise aylara göya ne derse o olur. Başkaları kim imza atmıştı? Yönetim ku re şöyle: nın sözü hiç geçmez. Buhranı rulundaki birkaç kişi işin üze"lller Bankası belediyelere niyaratan kişilerden birisidir. rine gittj. Ve gerçeği öğrenmek san ayında genel bütçe gelirlerinBaşkan, Başkan olarak proistedi. Öğrenemediler. Hiç kim den aktarılan 71 milyar 79 milyon tokoldür. Her şeye karışmaz, se Alman organizatörlerle, ya liranın 42 milyar 438 milyon liraher şeyi söylemez. Bir ağırltğı pılan sözleşmeye kimin imza sını kestikten sonra 29 milyar 352 olmalıdır. Lafını tarta tarta söyattığını öğrenemedi. Araştırma milyon lira ödeme yaptı. Mayıs lemeli, dirhem dirhem ölçmelar. soruşturmalar hep boşuna ayında 94 milyar 552 milyon liralidir. Yoksa her gazetecinin ga oldu. Sonunda "Bizim. yöne lık payın 46 milyar 858 milyon litimde neler olup bittiğinden rası kesilerek 47 milyar 693 milzına gelip veryansın etmekle haberimiz yok. O halde yöne yon lira ödendi. bir kulüp, hem de Fenerbahçe timde de bizim işimiz yok" gibi bir kulüp mahalle bakkalı Geçen ay ise genel bütçeden aldediler ve tstifalannı yazdılar. dıkları pay 86 milyar 795 milyon gibi yönetilmenin dışına çıkaKimi istifasını verdi, kimi hâla lira olan belediyeler, bu paranın maz. Ama Başkan Tahsin Kacebinde gezdiriyor. ya istisnadır. Kendine münha49 milyar 142 milyon lirası kesilsır bir başkandır. Peki, ama bu Fener böyle gi dikten sonra ancak 37 milyar 652 der mi? Bu dalgalanma duru milyon lira alabildiler." Şampiyon Fenerbahçe' nin lur mu? Durulur, ama yine dalAynı dönemde, bütçe vergi geAlmanya seyahati vardır. Algalanır. Dedik ya Fenerbahçe' lirlerinden Mahalli İdareler Fomanya'da kamp ve hazırlık de işler iyi de gitse kötü de git nu'na yaklaşık 11 milyar lira akmaçları yapılacak ve bunun se hep manşettedir. Alışmış bir tanlmasına karşın, ekonomik sıiçin Fenerbahçe tek kuruş ödekere. Huzur Fener'e ya kıntı içine düşen muhalefet parmeyecek, ama tek mark da alakışmıyor. tili belediyeler yardım isteklerine mayacaktır. Oysa Avrupa'da, olumlu yanıt alamadılar. Sadece geçen ay 306 belediye bu fondan toplam 4 milyar 361 milyon lira yardım aldı. Oysa geçen yıl bu alabilir, çünkü hiçbir açığını yok. fonda toplanan paranın tümü be (Baştarafı Sporda) Şimdi 2, 3 gün düşünmek istiyo lediyelere aktarılmıştı. di. Benim açımdan kolay değil, 7 rum. Hcmen bir kulübe gitmek isFonlardan gerekli yardımı göyıldır Beşiktaş'ta oynuyorum. Yö temiyorum. Bana sadece, sen Al remeyen \e genel bütçe payiarını netim kurulunun aldıgı bu kara manya'ya gitmiyorsun dedüer, seni büyük oranda kesintilerle alabilen ra karşı saygılıyım. Beşiktaş'ta oy bir kulübe verecegiz deıtıediler. bazı belediyeler son çareyi, özel nadığım süre içinde büyiik bir gu Ama bu karann da bir açıklama bankalardan yuksek faizle boıç rur ve haz duydum. Şimdi bu bir sı var, o da benim takımdan uzak almakta gordüler. Toplam 3 milayrılık konuşraası gibi oluyor, laştınlmam. yar 691 milyon liralık kısa vadeli Sonuçta futbol kulüplerini yö kredi aldı. Belediyeleri bu durumama bana gösterilen büyiik bir sevgi vardı Beşiktaş'ta. Alınan bu netim kurulları yönetiyor, bu ka da borç batağının yanı sıra faiz kararla hiçbir zaman kendi ar rara ben kesinlikle karşı çıkamam. batağına da sürukleme tehlikesi zumla gitmeyeceğim. Beşiktaş'tan 7 yıl üzerine ben bu cezayı hak et bekliyor. Bunu örneklemek gereuzaklaştınlıyorum. Benim Beşik medim. Ama Fenerbahçe maçın kirse, belediyeler sadece geçen y\l taş'tan uzaklaştmlmamın sebebi da yaptığım patlamanın da affe 110 milyar lira faiz odedileı. AyMilne ile aramızda geçen olaylarsa dilir bir yanı yok. Bu tip olaylar rıca belediyelerin bankalara geçen Fenerbahçe maçı hariç öteki olay normaldir, ama insan takımından yıldan kalma 174 milyar lira borlarda haklı olduğum kanısında böyle aynlmak istemiyor. Daha cu bulunuyor. yım. Fenerbahçe maçı hariç. Çün uzun yıllar Beşiktaş'ta oynamak lller Bankası Genel Müdür Vekü o maçta gerçekten büyük bir isterdim. ama olmadı. Bıitün Be kili Nihat Baş, Cumhuriyet muşiktaş camiasına teşekkür ederim" hata yaptım. Ama geriye kalan habirıne, belediyelerin yıl sonuna tüm sorunlarda gerek Beşiktaş dedi. Metin daha sonra takım ar kadar olan bütçe istihkaklarının Kulübü, gcrekse kamuoyu, bana kadaşlarından üzgün bir vaziyet açıldığını söyledi. Sıkıntıya duşen her türlu soruyu sorar ve yanıünı te ayrılarak evine gitti. belediyelerin avans kullanabileceklerini ifade eden Bas. "Ancak bu parayı da biz özel bankalardan faizle alarak belediyelere veriyoruz. Faizler de yüzde 8085 arasında değişiyor. Doğrusu bu durumu tavsiye etmiyoruz" dedi. Öte yandan anakent belediyelerinin Maliye Bakanlığı'ndan al(Bastarafı 3. Sayfada) dıkları yuzde 5'lik genel bütçe pakişinin cumhurbaşkanı seçilmesi ve en geç bir yıl içinde, erken yının buyük bölumü de, Maliye seçime karar verilmesi halinde, bunalım, demokrasinin kendi kuBakanlığı tarafından kamu kururalları içinde çözülecektir. luşlarına olan borçlarına karşılık olarak kesiliyor. Anakem BelediBugün cumhurbaşkanını seçemeyecek olan tabanını kaybetyesi'nin Maliye Bakanlığı'ndan miş ANAP'tır, yoksa Türkiye'dekı çoğunluğun temsilcilerini, içinaldıklan genel bütçe payları uzedeki aritmetik dağılım günümüze uymasa da bağnnda barındırinde yapılan kesintilerin geçen ay ran parlamento değil. Parlamento aritmetiğinin günümüz Türkiyüzde 50 oranına ulaştığı kaydeye'si gerçeğini yansıtmaması olgusu. konsensüsle, yani üç pardiliyor. tinin uzlaşmasıyla, aşılabilir ve işler yoluna girer. ile 2 yıllık bir mukavele imzaladı. îngiltere'nin Bristol City takımından transfer edilen sol açık Alan VVaish'ın bu transfer karşılığında Beşiktaş Kulübü'nden ne kadar para aldığı yöneticiler tarafından bir sır gibi saklandı. Gordon Milne, Alan VValsh dışında 2 futbolcunun daha alınacağını söylerken İsveç'in Malmö takımında santrfor oynayan Peter Carllson'un transferinin de çözüme kavuşacağını, Alman Meire'in ise müzmin sakathğının sürdüğünü, başka alternatifler bulunabileceğiui soyledi. GERÇEK Ekonomi 'acil'de ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Başbakan Turgut Özal'ın başkanlığında dun yapılan zirve toplantısında ekonomi masaya yatırıldı ve alınması gereken "acil önlemler" tartışıldı. Başbakan Turgut Özal, fıyat artışlanna karşı ithalat silahının kullanılacağını. gümrük oranlarının aşağı çekilebileceğini açıkladı. Ekonomi kurmaylan ise en buyuk sorunun bütçedeki gelirgider dengesizliği ve Hazine nakit gereksiniminin buyük boyutlara ulaşmasından kaynaklandığını belirttiler. Önlem alınmadığı takdirde bütçe açığımn yıl sonunda 810 trilyon liraya ulaşabileceğinden endişe ediliyor. Son günlerde büyük sorun olan emisyon artışı konusunda da Başbakan Özal, Hazine ve Merkez Bankası'na emisyonun 7 trilyonun altına düşürülmesi talimatını verdi. Başbakan Özal'ın başkanlığında dün saat 16.00'da Başbakanlık'ta yapılan toplantıda, butçe açıklarının gundeme gelmesi üzerine söz alan Maliye Bakanlığı uzmanları, "gerçekleştirilen vergi düzenlemeleri ve gelir idaresinin gösterdiği performans sonucu bu yıl bütçe gelirlerinde beklenenin üzerinde bir artış sağlandığım" söylediler. Hazine, DPT ve Merkez Bankası yetkililerinin ise, "vergi gelirlerinde olumlu artışlar sağlandığım, ancak hâlâ vergi kayıp ve kaçaklarının onemli düzeylerde seyrettiğini, enflasyon ve milli gelir artışlan dikkate alındığında yılın ilk altı ayında toplanan 10.3 trilyon liralık verginin hâlâ çok düşük düzeyde olduğunu" savundular. Bıı arada, yatınm harcamalannda yapılan kısıntıların da yılın ilk yarısında etkili olamadığı belinilerek, altı aylık dönemde bütçeden yapılan yatınm harcamalarının geçen yıla göre yüzde 95'lik artışla 1 trilyon 951 milyar liraya ulaştığı kaydedildi. Ayrıca, bütçede personel harcamaları için 7 trilyon liralık ödenek ayrıldığı, ancak daha yılın ilk yarısındaki fıili harcamanın 3 trilyon 960 milyar lira olduğu belirlendi. Yılın ikinci yarısı için maaş ve ayhklarda yapılan ortalama yüzde 80 oranında artıştan sonra yıllık harcamanın 11.512 trilyon liraya çıkabileceği vurgulandı. Toplantı 4 saat sürdu. Başbakan Turgut Özal'ın başkanlığındaki toplantıya de\let bakanları; Işın Çelebi, Güneş Taner, Maliye ve Gumruk Bakanı Ekrem Pakdemirli, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarı Namık Kemal Kılıç, DPT Musteşarı Ali Tigrel, Merkez Bankası Başkan) Rüşdii Saracoğlu, Maliye ve Gumruk Bakanlığı Musteşarı Biltekin Özdemir, Gelirler Genel Mudurü Allan Tufan. Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Idaresi Baikanı Ökkeş Özuygur, DIE Başkanı Orhan Gıivenen. Sermaye Piyasası Kurulu Baskanı Şükrü Tekbaş, Ziraat Bankası Genel Mudurü Coşkun Ulusoy katıldılar. Toplantıdan sonra gazetecilerin sorularını yanıtlayan Başbakan Turgut Ozaİ, özellikle fiyat artışlarını frenlemek amacıyla ağustos ayı ortalarında, iihalatta uygulanan gumruk oranlarının önemli ölçülerde düşüruleceğini belirtti. Özal, sunları sö\ledi: "Bu arada takip etligimi/ kadar. ozel leşebhüsde bazı fiyat arttırma talepleri, daha doğrusu < > >le eğilimler görülüyor. Geçen de hatırlay^cağınız gibi iki defa gıimrük hadlerini aşağıya doğru çektik. Bir önemli gümrük haddi çekınesini ağuslos ortasında \apacağız. Bilhassa fival artışlarını frenlemek bakımından. Kn!las\onla mücadelede onemli bir unsur ve rastgele fiyat ariışına bu konu mani olacaktır." Dünkü toplantı oncesinde Özal'ın ekonomi kurmaylarının yoğun bir değerlendirme çalışması içine girdikleri gözlendi. Maliye Bakanlığı uzmanlan, bütçe ve vergi performansı ile ilgili verilerin analizini çıkarırken, DPT makroekonomik dengeleri irdeledi. Hazine'nin nakit akımlarını ve ileriye dönük ödeme projeksiyonlannı yenilediği, Merkez Bankası'nın da emisyon ve para arzını etkileyen gelişmelerin ayrıntılı bir analizini hazırladığı belirlendi. Ekonomi yönetiminden sorumlu kurmavlar ayrıca, Özal'a sunulmak uzeıe kendi konularıyla ilgili çeşitli tablo ve özet değerlendirmeler hazırladılar. Bu çalışmalar sonucunda ayrıca, Türkiye ekonomisinin ilk yan yıla ilişkin bir genel tablosu ortaya çıkarıldı. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarı Namık Kemal Kılıç, Yardımcısı Mahfi Eğilmez, DPT Musteşarı Ali Tigrel i!e Merkez Bankası Başkanı Rüşdu Saracoğlu, önceki gün yaptıklan ön toplantıda genel ekonomik durum ve alınması gerekli onlemlerle ilgili hazırlık çalışmalarını son kez kendi aralarında tartıştılar. 1989'un ilk yarıyılına ilişkin ortaya çıkan gelişmeler sonucu oluşan ekonomik tablo ana hatlanyla şöyle: 1 Enflasyon: Yılın ilk altı ayında enflasyonla mücadelede olumlu bir gelişme sağlanamadı. Tersine özellikle son aylarda enflasyonda tehlikeli bir tırmanış başgösterdi. Haziran ayında yüzde 6.4'e yükselen fiyat artış hızının temmuz ve ağustos aylarında da yüksek seyredeceği bekleniyor. L'zmanlara gore, "radikal bazı önlemler alınamazsa sonbahar aylannda enflasyon iyice kontrolden çıkabilir" Yıllık programda, yüzde 50 civarında olması ongörülen ortalama enflasyon hızı, şimdiki trendlere göre yüzde 70 düzeyinde gerçekleşecek. 2. Ödemeler dengesi ve ihracat: Cari işlemler döviz dengesindeki olumlu gelişme bu yılın ilk dört ayında da sürdü. Ancak, ilk üç ayda fazla veren cari denge, nisan ayında negatife dönüştu. ilk dört aylık dönemde ihracat geçen yılki diizeyini büyök ötçüdc korudu. Ancak, henüz kesin olmayan rakamlara göre mayıs ayı ihracatı geçen yıla göre önemli ölçüde düştü. İhracattaki düşüşün sonraki aylarda da sürebileceği gözleniyor. 3. Bütçe: Ocakhaziran döneminde konsolide bütçe gelirleri toplamı yüzde 77'ük artışla 12 trilyon 989 milyar liraya, giderler ise yüzde 64'lük artışla 13 trilyon 889 milyar liraya yükseldi. Buna göre, geçen yıl 1 trilyon 158 milyar lira olan bütçe açığı yüzde 20.4 oranında daralarak 922 milyar liraya indi. Ancak, bütçe açığının matematiksel olarak daralmasına karşın ek finansman yükünün ağırlaştığı ortaya çıktı. Geçen yılki bütçe açığı ödemelerin büyük ölçüde ödemelerin askıya alınması yoluyla nakit açısından sorunsuz geçiV * HABERLERIN DEVAMI Fenerbahçe Belediyeler rilmişti. Geçen yılın ilk altı ayında bütçede 1 trilyon 158 milyar lira açık oluşmasına karşın bunun 862 milyar liıalık bolümü avanslardaki kısıntı yoluyla, 189 milyar liralık bölümü de gerekli ödemelerin emanette tutulması yoluyla giderilmiş, nakit gereksinimi 107 milyar lira duzeyinde kalmıştı. Bu yıl ise tam aksine, Hazine müteahhit ve diğer avans ödemelerini iyice açtığı için, 922 milyar liralık bütçe açığı oluşmasına karşın nakit açığı 1 trilyon 813 milyar liraya yükseldi. Yılın ilk yarısında özellikle kamuya iş yapan müteahhitlere önemli tutarlarda avans verildiği, ayrıca, daha önce emanete alman bir kısım ödemelerin de yapıldığı görüldü. Bu arada, bütçe ve Hazine nakit açığının temmuz ayından itibaren maaş ödemelerindeki programlarının üzerindeki artışlar sonucu daha büyuk boyutlara çıkmaya başladığı bildirildi. Memur maaşlarındaki artışm bütçeye her ay yaklaşık 650700 milyar liralık ek yük getireceği belirlendi. Bütçe açığının finansmanı, iç borç transferlerinin yapılabilmesi için yılın ilk yarısında Hazine tahvil ve bono yoluyla borçlanmaya da hız verdi. Geçen yılın ilk yarısında 1 trilyon 184 milyar lira olan Hazine'nin iç borçlanma tutarı, bu yılın eş döneminde yüzde 1600'lük artışla 4 trilyon 674 milyar liraya yükseldi. Bu arada, bu yılki bütçe açığını 810 trilyon liralık bir düzeye çıkabileceği endişesi dile getiriliyor. 4. Para arzı: Ekonomide son günlerde ortaya çıkan en önemli sorunun ise para arzının kontrolunde yaşandığı bildirikl». Öıellikle bayram oncesi ödemeler sırasında Merkez Bankası'nca piyasaya sürülen ilave 2 trilyon liralık emisyonun geri çekilmesi için sürdürülen çabalar belirli bir noktadan sonra tıkandı. Piyasaya çıkanlan 2 trilyon liranın sadece 1 trilyon liralık bölümü geri çekilebildi. Emisyon ve para arzı ile ilgili olarak hazırlanan tablolarda Hazine nakit açıklannın emisyonu arttıran temel faktör olarak gösterildi. Merkez Bankası verilerine göre, geçen yılın ilk yarısında yüzde 23.2 olan dolaşımındaki para miktarındaki artış oranı bu yıl yüzde 38.9'a yükseldi. M2 olarak formüle edilen geniş tanımh para arzındaki artış ise geçen yıl yüzde 13.2 iken, bu yıl yüzde 44'e çıktı. UGUR MUMCU GOZLEM Bunu hak etmedim UcretSayfada) zammı eriyor (Baştarafı I. Gazyağı başta rerken, bir yandan da "fazla tüketime" yol açmamak için kamu zamları yapılıyor. Genellikle maliyet arttırıcı nitelik taşıyan kamu zamları da, "önceden planlandığı gibi" özel sektör zanılarım körüklüyor. Böylece, hükümet zam kervanında yalnız kalmazken. bir yandan da aynı mal için daha fazla para ödemek zorunda kalan memur ve işçilerin cepleri "ek mal talebine" yol açmadan boşaltılmış oluyor. Işçi ve memurların "sevinçlerini kursağında bırakan" bu çok yönlü operasyonun, kısa sürede aile butçelerine ne kadar yük getirdiğini hesapladık. Hesaplamada, İstanbul Ticaret Odası'nın "Ücretliler Geçinme Endeksi"nde kullandığı tartılaıı kullandık. Son bir ay içinde yapılan zamları, önce mal gruplarına gore ayırdık. Daha sonra, her mal grubu için İTO'nun kullandığı ağırlık rakamını, zam yapılan malların grup ortalamalarıyla değerlendirdik. Piyasalardan toplayabildiklerimiz ile belediyeler ve kamu kuruluşlarının açıkladığı zamları değerlendirerek yaptığımız hesaplama. işçi ve memur butçelerine son bir ayda gelen yukün yüzde 20 dolayında olduğunu ortaya koydu. Bu yükün en büyük bolümu, gıda urünleriyle. ulaştırma ve giyim eşyalarından geldi. Başta ekmek olmak uzere, piyasalarda yüzde 30'ları aşan gıda mallan zamları, aile butçelerini ortalama olarak yüzde 9.6 etkiledi. İTO'nun tüm giderler içinde yuzde 53.3 ağırlık verdiği gıda mallarının fiyatları geçen bir ay içinde ortalama yüzde 18.1 arttı. Özellikle istanbuİ'da yaşayanlann çok etküendiği ulaştırma zamları ise ortalama yüzde 90'lara ulaştı. Ağırlıklı kultanım göz önune alındığında. TCDD ile başlayıp Denizyolları, taksi, dolmuş ve minibüslerle suren ulaştırma giderlerinin bütçelere getirdiğı yuk ise ortalama yuzde 3 dolayında oldu. ALİStRMEN BUGUN Bu gerçeği görmezden gelip, illa da "Bu parlamento cumhurbaşkanını seçemez" demek, üzüm yemek yerine bağcı dövmek degılse eğer, bunalımı kendi oy çıkarları doğrultusunda sömürürken, büyük tehlikelere neden olmaktır. DÜZELTME: Dünkü yazımızda, Yasak Oyunlar filminin rejisörü olarak, yanlışlıkla Marcel Carne çıkmış. Doğrusu Rene Clement olacak. Ressam CEVAT DEREÜ'nin vefatından duyduğumuz derin üzuntüyü belirtir, tüm sanatçılara, sanatseverlere ve ailesine başsağlığı dileriz. PLASTİK SANATLAR DERINEĞİ olmak üzere, benzin, mazot gibi akaryakıt ürünlerine yapılan ve yuzde 30'u aşan zamlann ise bütçeye yükü yüzde 1.8 dolayında. Ancak, bütçe sahibi aynı zamanda araç sahibi de olunca, bu yukün büyükluğü (Baştarafı I. Sayfada) de artıyor. raya çıkarılırken kilometre ücreti ise 400 liradan 600 liraya yükSendikacı ne diyor? seltildi. Beklemelerde ilk 5 dakiYapılan son zamları değerlendi kası 20 lirada bırakılan taksi taren Petrolİş Genel Başkanı Mü rifelerinde, gece saat 24'ten sonnir Ceylan, enflasyon karşısında ra ucretler yüzde 50 zamlı olarak her geçen gün tedirginliklerinin ödenecek. Hangi saatte olursa olarmğını, son aylarda kaydedilen sun, köprü geçişlerinde geçiş ücartışlarla, "işçinin sevincinin kur retinin yansını muşterinin ödeyesağında kaldığım" söyledi. Cey ceği belirtilirken, taksilerin 11 lan, bugüne kadar hep iyi niyetle ağustosa kadar taksimetrelerini yaptıklan tahminlerinde yanıldık ayarlatmaları gerekiyor. Bu ayarlarmı ve bundan ders alınması ge lama yapılıncaya kadar da eski tarektiğini de ifade ederek, "Gele rifenin geçerli olacağı bildirildi. cek toplusözleşmeler için biz de. artık üç haneli rakama lırnıanan Kamyonetler: Büyük kamyonetlerde ilk açılış enflasyona karşılık üç haneli ucret zammı talep edeceğiz. Bu yıl 3000 liradan 3700 liraya yukselverilen zamlann enflasyonu teİa tilirken, 1350 lira olan kilometre fi edeceği sanıldı. ama bunun ya ücreti 1600 lira olarak belirlendi. nılgı olduğu ortaya çıktı. Eğer ta Küçuk kamyonetlerde ise ilk açırafsız kuruluşlann düzenlediği en lış 2000 liradan 2500 liraya çıkardeksler olursa o zaman eşelmobil ken, kilometre ücreti de 950 iken sistemi enflasyonu telafi edici gö 1100 lira olarak belirlendi. Bir sarev görebilir. Yoksa olmaz. Enf atlik bekleme ücreti kuçük ve bülasyonu telafi edici mekanizmalar yük kamyonetlerde 600 liradan işçilerin birlik içinde mücadelesin 700 liraya yükseltilirken, kamyonetlerin yeni tarifeden yararlanaden çıkacaktır" dedi. bilmek için 25 ağustosa kadar sa1988 yılında yapılan toplusöz atlerini ayarlatmalarının gerekıileşmeler için ek zam talebinde bu ği açıklandı. lunacaklarını hatırlatan Türklş Genel Eğitim Sekreteri Mustafa Dolmuş: Başoğlu da, son gelişmeleri değerYüzde 30 oranında zam alan lendirirken, "Çalışanlann refah paylarında bir degişme olmuyor" dolmuş ücretlerinde indibindi tadedi. "Çalışanlann ücretleri art rifesi 200 liradan 300 liraya çıkartırılıyor, ancak hemen ardından tılırken diğer hatlarda ucretler şu yapılan zamlarla bu ellerinden şekilde belirlendi. alınıyor" diye konuşan Mustafa 300 liralık hatlar 400 lira, 400 Başoğlu, "Böylece, değişen bir şey liralık hatlar 500 lira, 450 liralık olmuyor" dedi. hatlar 600 lira, 500 liralık hatlar Zam furyasının surmesiyle ça 650 lira, 550 liralık hatlar 750 lilışanlann sorunlarına çare bulu ra, 600 liralık hatlar 800 lira, 650 namayacağını vurgulayan Başoğ liralık hatlar 850 lira, 800 liralık lu, çalışanlann ücretlerinde mey hatlar 1050 lira, 900 liralık hatlar dana gelen erimeyi saptamak uze 1200 lira, 1000 liralık hatlar 1300 re bir çalışma yapmayı planladık lira, 1100 liralık hatlar 1450 lira, 1300 liralık hatlar 1700 lira. larını da sozlerine ekledi. Ekmeğe, otobüse zam Minibüs: (Baftarafı 1. Sayfada) hemen istıtasını verdi. Oysa LJberal Demokrat Parti, meclisteki çogunluğu elinde tutuyordu. Başbakan Uno, bu çoğunluğa dayanarak görevini sürdürebilirdi. Başbakan Uno da biliyor ki demokrasinin yazılı kuralları dışında "yazısız kuralları" da vardı. Yazılı kurallar anayasadadır, seçim yasalarındadır ve öteki yasalardadır. /ng/ffere'de yazılı anayasa yoktur, kimse.bu yazısız kuralları çiğnemez. Türkiye'öe yazılı anayasa var, ama bu anayasa her gün çiğnenir. Demokrasinin kök saldığı ülkelerde yazısız kurallar, yazılı kurallardan çok daha önemlidir. Japonya'öa "senato seçimlerini yitiren parti hükumetten aynlır" diye bir yazılı kural yoktur; yoktur ama, çoğulcu demokrasive, seçmene, seçmen iradesine inanan hiçbir hükümet "bu konuda yazılı kural yoktur" diye seçim sonuçlarını göz ardı edemez. Yazılı kurallarm yaptırımı da yazılı olur. Yazısız kuralların yaptırımları da yazısızdır. Bu yaptırımlar kamuoyu tepkisidir. Açık rejimlerde demokrasiyi yaşatan bu tepkilerdir. Demokrasilere "kamuoyu rejimleri" adı da verilir Bu rejimlerde demokrasinin yazısız kuralları egemen olur. Bir hükümet ara seçimlerde ya da yerel seçimlerde oy yitirdi mi meclisteki çoğunluğuna dayanamaz. Dayanırsa, dayatmakta direnirse, demokrasinin biçimsel kuralları, demokrasinin özüne ve sozüne aykırı olarak kullanılıyor demektir. Bu oluşum demokrasilerde yabancılaşma sürecini gündeme getirir. Demokrasi, özüne yabancılaşır, biçimsel kurallar ön plana geçer. Çoğulcu demokrasi "pariamentolu rejim" demektir. Ancak çoğulcu demokrasi de yalnızca parlamentoyla sınırlı bir rejim değildir. Hiç kuşkusuz parlamento, seçmen iradesinin yansıtıldığı en büyük kurumdur. Önemi de yüceliği de buradadır. Çağdaş demokrasilerde parlamento, ülkedeki bütün düşünceleri yansıttığı ölçüde ç^ğdaş ve o ölçüde demokratiktir. Demokrasiyi, bütün düşüncelerin serbestçe örgütlenebildikleri çoğulculukla değil de yalnızca adaletsiz bir seçim sistemiyle oluşmuş ve yasaklarla donatılmış "pariamentolu rejim" saymak yanılgıların en büyüğü olur. Seçim sistemi adaletli mi? Seçimlere dinci ve komünist partiler de katılabiliyorlar mı? Basın özgür mü? Basın üzerinde tekelcilik egemen mi? İşçi sendikaları serbestçe toplusozleşme ve grev yapabiliyorlar mı? Yargı organlan bağunsız mı? Üniversiteler özerk mi? Devlet elindeki kitle iletişım araçları iktidar etkisine ne ölçüde kapalı? Çoğulculuğun "olmayınca olmaz" koşullan bu sorularda yatar. Demokrasiyi çağdaş ölçülerle çoğulculuk biçiminde anlamıyorsak o zaman, çoğulculuk adma "parlamento fetişizmi" yaratılır. Bu da demokrasi adına yabancılaşmanın, biçimsel kurallara tapınmanın bir başka anlamı olur. Türkiye'üe ne acı ki demokrasi adına hep yasakçı rejimler egemen olmuş ve yasaklarla donatılmış bu rejimlerde "parlamento fetişizmi" yaratılarak demokrasiyi oluşturan yazısız kurallar, özgürlükler, ilkeler, inançlar ve kurumlar göz ardı edilmiştir. Edıldiği için de 12 Mart darbesinde olduğu gibi seçilmiş meclisler darbecilerle işbirliği yapmışlar, kimse bu askerparlamento bütünleşmesini yadırgamamıştır. Darbe ile düşürülen başbakanın partisi, darbecilerin kurduğu hükümete bakan ve güvenoyu vermiştir. Demokrasi adına bir yabancılaşma yaşanmasaydı bunlara tanık olunabilir miydi? Biçimsel kuralları, demokrasiyi demokrasi yapan çoğulculuğa karşı kullanmak alaturka bir kurnazlık olmuştur. Hindistan'da da muhalefet partıleri hükümete karşı başka bir yol bulamadıkları için toptan istifa etmişlerdir. Hindistan Anayasası'nda da herhalde "muhalefet partileri toptan istifa etmelerigerekir" diye bir yazılı kural da yok, ama istifa ediyorlar. Japon Başbakanı da istifaya zorlayacak bir yazılı kural da söz konusu değil, ama istifa ediyor. Japon Başbakanı'nm bu davranışının Başbakanımıza, Hindistan'dak\ muhalefet partilerinin verdikleri toplu istifa dilekçelerinin de muhalefet partilerimize örnek olmasını dileriz. Yeniden düzenlenen taşıma ücretleriyle beraber minibüs ücretlerine de hattına göre yüzde 2540 arasında değişen oranlarda zam yapıldığı bildirildi. İETT: İETT idaresinin bu sabahtan geçerli olacak yeni tarifesine göre 350 lira olan bilet ücreti 500 lira, 150 lira olan öğrenci bileti ise 250 lira oldu. Sivil mavi kart kuponu 20 bin liradan 25 bin liraya yükseltilirken, oğrenci mavi kart kuponu 2500 lira zam alarak 12.500 lira oldu. Bir defaya mahsus olan mavi kart bedeli de 1500 liradan 2500 liraya çıkarıldı. Tünelde ise 200 lira olan jeton ücreti 300, 100 lira olan öğrenci jetonu ise 150 liraya yükseltildi. İstanbul Anakent Belediyesi'nin almış olduğu yeni karara göre, 60 yaşını doldurmuş tüm emekliler İETT araçlarında yüzde 50 indirimle seyahat edebilecekler. 14 ağustostan itibaren başlayacağı açıklanan bu uygulamadan yararlanabilmek için emeklilerin, İETT İdaresi'ne başvurup tenzilatlı kartlarını almaları gerekiyor. Ekmek: 320 gram olan ekmeğin fiyatı yuzde 16 oranında yapılan zamla 300 liradan 350 liraya çıktı. Bunun yanı sıra belediyeye ait ekmek fabrikalarının ürettiği 320 gramlık ekmeklerin yine 300 liradan satılacağı bildirildi. Francala yapan fırınların ekmek yapmalarının yasak olduğu açıklanırken, unlu mamuller üreten fınnlarda katkılı skmeklerin gramajları da 320 olarak belirlendi.