Katalog

20 TEMMUZ 1989 CUMHURİYET/1$ THK'dan yaraşma ANKARA (UBA) Türk Hava Kurumu (THK) Havaalığı sevdirmek amacıyla toplam 41 milyon 800 bin lira ödüllü bir yarışma düzenledi. Edebiyat, sanat ve bilim eserleri dallarından oluşan yanşmaya şairler, yazartar, bilim adamları, gazeteciler ve fotoğraf sanatçıları, kendi dallanndaki eserleriyle katılabilecekler. Türkiye tlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği'nden (İLESAM) yapılan açıklamada toplam üç dalda açılan yarışmada her dalda birincilik, ikincilik, üçüncülük ödüllerinin yanı sıra her dalda ikişer adet de mansiyon verileceği bildirildi. Yanşmaya havacılık konulu bilim eserleri, şiir, hikâye, roman, anı, oyun, senaryo, haber, röportaj, fotoğraf ve karikatür sanatçıları katılabilecekler. Olivier'in külleri LONDRA (AA) Çağımızın en iyi aktöru diye bilincn ünlıi İngiliz Lord Launence Olivier'in külleri, Londra'daki Westminster Manastın'nda gomülecek. Manastırın bir sözcüsü, dün yaptığı açıklamada, iinlü aktörün kullerinin, adını taşıyan örtülü bir levhanın altına gomüleceğini ve bu yıl daha sonra yapılacak bir törende, bu levhanın örtüsünun açılacağını kaydetti. Sozcu, Olivier'in burada gömülmesine ilişkin karann, ailesi ve manastır yetkilileri ile yapılan görüşmeler sonucu alındığını belirtti. Gotik tarzda yapılmış olan Westminster'da İngiliz kral ve kraliçelerinin yanı sıra Geoffrcy Chaucer, Charles Dickens ve Rudyard Kipling gibi üntu yazar ve sanatçıların mezarları da bulunuyor. Ajda davadan l vazgeçti tSTANBL'L (AA) Sanatçı Ajda Pekkan'ın, kendisiyle, TV'de yayımlanan "Gecenin Konuklan" programının sunucusu \m Üstel hakkında bir süre önce basmda yer alan haberlerle ilgili olarak açaeağı dava, avukatı Burhan Apaydın tarafından önlendi. Apaydın, "Kamuya mal olmus kişilerin, kamunua kontrolünü kabul etmesi gerekir" dedi. Avukat Burhan Apaydın tarafından yapılan yazılı açıklamada, Bars çiftinin kişilik haklannın yargı ör.ünde dava yoluyla korunması amacıyla kendisine başvuıduklarını belirterek böyle bir durumda basın organlarını yerici tekziplerle ve cezai yaptırıma sürükleyici bir düşünceyle dava yoluna gitmenin isabetliyol olmadığı görüşü savunuldu. Apaydın, bu görüşün Bars çifti tarafından da kabul edildiğini kaydetti. M l n C İ f f t l K I F İ I m F f l c K l f î l l İ önceki gun^naeren MoskovaFilm FestivalfndeEn lytKaI f l U a i V U V f l n i l l l I W " « * ı l l d ı n o y u ncu Ûdülü Güney Koreli sanatçı Kang Su Yen'e verildi. Ûnlu Polonyalı yönetmen Andrei Wajda'nın (la hazır bulunduğu törende, Kang Su Yen ödülünü, Sovyet sinema oyuncusu Natalya Negoda'dan aldı. (Fotof jraf: Reuter) açan fildişi avcılığını öntemek üzere yeni bir kampanya başlatıldı. Kampanya sloganı "Bum Ivory Burn", (Fildjşlenni yakınız). Bu amaçla Kenya Devlet Başkanı Daniel Moi'nin öncülüğünde Nairobi parkında 12 ton fildişi yakıldı. Kampanyayı destekleyenlerden Saba Douglas Hamilton'ın, sırtında "Burn Ivory Bum" sloganı yazılı. (Fotoğraf: Reuter) Yasak olmasına karsın, gızlıce sürdüruFildişi avcılığı,len vefflneslmin giderek tükenmesine yol HABERLER1N DEVAMI ARDINDAKI meydan o'kuyor (Başıarafı 1. Sayfada) ler. Yine turistik yerler boş diye vazacaklardır. Bundan bir süre önce Adnan Menderes Havaalanı'nda bir uçak kazası oldu. Bir gazetemiz, havaalanının yanlıs dizayn edildiğini yazdı. kotu kötii propaganda yaptı. Adnan Menderes Havalimanı Yesilkoy'den sonra 2 Dnmaralı havah'manıdır. O gazetemizin yazdığı boşa çıktı. Bir şey if ade etmedi ama uzun mıiddet yazrnakta devam elti. den s (>nra gazetecilerle sohbet etti. G.3 .zetecilerin soruları ve ö z a l 1 ın y: ı nıtları şöyle: "< j Inceki giin yaptığınız açıklam a c l a ınilletvekilleri 'beni aday gösi.ı >rin' mesajını alnuşlar. Miiletvek i lleri de 'biz aday göstermeye ha;: ırız' diyoriar. Topu size aüyoıi larî ÖZ AL VaUa dur bakalım. Topu aldık, ama atmadık daha. ' Top penaltı noktasında ntı, orta sahada mı? 0 2 IKL Düşünüyonız daha dedil < ya, sahaya çıktığımız daha belli değil, dur bakalım. Sflha düz mü meyilli mi? ÖZAL Kanştırmayın, gayet g üzel sual sordunuz. Cevabını ald jruz. Tadında bırakahm. Anlamı> orsanız hiç konuşmayalım. ö y l e ı leşmek falan yok. Topu aldıra dcdiniz. Bu sahada olduğunuzu göstermiyor mo? (özal, kahkaha atarken yanındaki Mustafa Taşar'da 'ben size sonra anlabnm' diyor) Sizin gözlerinizden aday oldnğaouzu anhyoroz. OZAL Tabii, Güneri'den (Civaoğlu'nu kastederek) fazla sizin anlamanız lazım. En baştan beri siz heni izliyorsunuz. GERÇEK (Baştarafı 1. Sayfada) yetim ki her 30 saniyede bir telefon çalıyor. Bir saatte 120 ttlefon eder. Eh, bu 120'yi çoğaltalım, çoğu izleyici de filmi protesto etmek için telefonun başındadır, hattm boşalmasını bekliyor. Amaya telefon etmeyenler? Filmi beğenenler? Onlar kaç kisi? Milyonların eğilimini nasıl saptayacağız? Bir televizyon yönetiminde ve yayın siyasetinde izleyicinin tepkisi elbette önemlidir; ama, uygar dunyada görsel yaymların temel ilkeleri de vardır. Sanat değerleri evrensellik kazanmış yapıtlar, geniş halk kitlelerine ulaştınlmahdır. Bir bölüm izleyici, bu temel ilkeyi değiştirebilecek ağırlıkta sayılamaz. Sonuçta televizyonumuz evlere şenlik durumdadır. Diinya görüşü daf ya da düşünme yeteneği kıt bir bölük seyirciden gelen tepkiyle değeri belli bir sanat yapuıntn gösterimi durduruhıyor, üstelik sansürün gerekçesi de açıklanmıyor. Bu ikinci saygtsızlık ya dafütursuzluk, ek bir ayıp oluşturuyor. * • * Maalesef felaket haberciliği, mesdeyi siyah gözlükler altımla görme, Türkiye'de daha devam edecektir. Elmesinde de hiçbir mahzur yok. Milletimiz bunlan anlamışür zalen. Biz bunlara hiç aldınnıyonız. Türkiye bu tesisleri hayatında gormemiştir. Bu lesislerin birçoğu son uç senede b itmiştir. Hemen hemen yuzde 9iPi ANAP iktidannda baslamıştır. Biz bnnla iftihar ediyoruz. Milletimiz de iftihar ediyor. O kara gözlüklüier yazmalaıv na çizmelerine devam etsinler. Biz de işimize devam ederiz." Başbakan özal, turistik tesis yapüırken doğa şartianrun bozul mamasına dikkat edilmesini iste Erken seçim di. Bu amaçla bir kararnaıne çı kartlacağını kaydeden özal, "Ba ANAP kuruculan 1983 ve 84'teki seçim luunn bölgelere gözümiiz gibi bakaca panyanızi Selim Egeli ile yaptınız, ğız" diye konuştu. Kunıculardan bazıhın sizin son gunlerde yine onunla temas Başbakan Özal, öğle yemeğin yamnızda degil. Kaya Erdem, halindesiniz. Seçim kampanyası ÖZAL Hiçbir arkadaşımızı bir kenara itmedim. Misal vereyim, kurucularımızdan Vural Ankan dahil hiçbir kimseyi Disiplin Kurulu'na vermedik. Ankan kendisi ayrılmıştır. Ben bakanlıktan aldım. O ayrı. Parti kurucusu olmak devamlı bakanlık koltuğunda oturmak değıldir. Ayrılanlar kendileri ayrıldı. Tabii siyasetin cilveleri vardır. Başbakanlık dahil olmak üzere bakanlık hiçbir kimseye sonsuz verilmiş değildir. Dalan aynMı gibi. ÖZAL Anladım da, ben mi ayırdım. Ben bir şey söyledim mi? Kaya Erdern de uzun yıllar kader birligi yaptıgınız ariiadaşınızdı. ÖZAL Evet ama ben onlara bir şey söyledim mi? Hiç kimseye bir şey söylemedim. Araştınn tarih şahidimdir, hiç söylemedim. hazıriığı mı yapıyorsunuz? ÖZAL Yok. Hayır, hayır. Çok net olarak söylüyorum yok, bir kere bütün parti liderlerinin btlmesi lazım ki bu milletvekilleri erken seçime 'evet' demez. Yani bir milletvekili seçilmesinin kaça patladığını biliyor musunuz? Gidin sorun. ANAP milletvekilleri en kolay seçilenlerdir. Ama bugün birçok yerde seçim propagandaları çok maliyetli. Mesela batıda, ABD'de bir senatörün seçilmesi 78 milyon dolardır. Bizde de 100, 200, 300 milyon liraya doğru gider. Adam 5 sene için seçümiş. Sizin keyfiııiz için ya da Süleyman Bey'in keyfi için iki senesini kullanıp gerisini kullanmayacak diye karar vermez. Bugün yeminle söylüyorum ANAP grubunu serbest bırakaüm, getirsinler tekliflerini, çıkacak kararı görelim. Kendi milletvekiUeri dahi vermeyeceklerdir. Hele bir gizli oyla Kurnculanmzla bir araya ma yapalım, hiçbirisi vermez. gdmeyi düşünüyor musaBuz? Kim&e tazyik altında kalmasın bir ÖZAL Kurucularımız parti tek şart; gizli oy. Meclisi toplaniçinde çalışıyorlar. Üçdört tane tıya çağırsınlar. si kenara çekilmis olabilir, Erol Aksoy kendisi istemedi. Yener Medisin ola|anüstü toplanUlusoy da öyle. ması için ANAP'lılar imza vercbUirier mi? ÖZAL Onlaı toplasın Meclisi de oy vermek şartıyla gelsinler, gizli oy olacak, kaçmak yok. Kabul edilirse ne olacak, seçime hazır mısınız? Bedrettin Dalan gibi. ÖZAL Olursa olur. Millet Meclisi karandır. Gerisi hikâyedir. Seçimi istiyorlarsa, iuita edecek fılan diyoriar. tstifa etsinler, onları da bekliyoruz. ANAP'lılar mUlervekilliklerinin düşürülmesine oy veririeı mi? ÖZAL Biz ktediğimizi kabul ederiz, istediğimizi kabul etmeyiz. Siileyman Bey'inkini de kabul eder misiniz? ÖZAL Edelim mi, etmeyelim mi? Etmeyelim yazık olur. Sabah Gazetesi'ndeki 45 milletvekilinin 3 kez toplanıp cumhurbaşkanlığı oyiamasında size oy vermeyecekJerine karar verdikleri haberi hakkında ne düşünüyorsunuz? ÖZAL Haberi okurnadım. Mansetlere bakarun. Ciddi gördüklerimi okurum. tşte dedim fazla gazete okumayın diye, onu yazanlara sorun. Televizyonda "Yasak Oyunlar" filmi yanda kesildi. Ba konuda ne dersiniz? ÖZAL Haberim yok hiç bilmiyorum. Kara Kuvvetleri KomnUnının zamanından önce atanması konusunda ne diyeceksmiz? ÖZAL Atanmaya ilişkin karamameyi Turtel Sorgun Tatil Köyü'nde imzaladım. Hiçbiriniz sormadınız, Korgeneraller niye geldi diye? Alternatif Kaya Yazgan'dı ama kıdem süresine göre normal olarak Doğan Güreş'in olması gerekiyordu. Bu mesele ağııstosa kadar dedikodu olmasuı diye kararnameyi şimdi imzaladık. Bunun ordunun 2 bin yılı planı çercevesinde oMugu söyleiıebilir mi? Özal Dalaman'da Başbakan Turgut Özal, dün Antalya'dan aynldı ve Dalaman'a gitti. Geceyi Dalaman'da geciren özal, bugün Sangerme Park Oteli'ni hizmete açtıktan sonra KTlİ'nün diploma törenine katılmak üzere Trabzon'a gidecek. Başbakan törenden sonra saat ÖZAL 2 bin planı diye bir 18.00'de Istanbul'a geçecek. şey yok. Standartı tahmin etmek mümkün. Standan olarak gelirse kimin Genelkurmay Başkam olaBakana polis engeli cağı tahmin edilebilir. Ama o tarihte, hükümet isterse olur, isteBaşbakan özal'ın Güzelyurt'mezse olmaz. Bu konuda karar ta vatandaşlarla sohbeti sırasında hükümetindir. kalabalığa yaklaşmak isteyen Turizm Bakanı Ilhan Aküziim, Olağanüstti hal Muğla Emniyet Müdürlüğü'nde çalışan sivil bir polis memuru ta Olaganüstü halin ikinci yıl rafından engellendi. Ilhan Aküdöniimü önümiizdeki günlere züm, "bakan" olduğunu söylerastiıyor. Bir değeriendirme yapar mesine rağmen, sivil memur, mısınız? "Kim olursan o l " diyerek, AküÖZAL Olaganüstü hali ge zUm'ü Başbakan'ın bulunduğu tiren olaylar devam ediyor. Gerçi yere yaklaştırmadı. belli bir bölgede kalmıştır. DaralBunun üzerine, Turizm Bakamıştır. Büyük zayiat da vermişler nı Aküzüm, Muğla Valisi Erol dir ama mücadele devam ediyor. Çakır'a durumu ileterek, "Bu Bunun kısa süreli bir mücadele ol memur bana hakaret ediyor" demadığını biliyorduk. Çünkü dışa di. Olaya Muğla Valisi Çakır ile rıdan besleniyor. Aslında ideolo Emniyet Müdurü Gültekin Demir ji için yapılmıyor. Daima para el koydu. Bir ara, koruma polisi için, birkaç kişinin hırsı için yapı otosundan indirilen polis memulıyor. Mücadelenin başındaki ru, Aküzüm'ün kendisini affetadamlar rahat rahat başka ülke mesi üzerine, yeniden ekibe lerde yaşıyorlar. alındı. Sansür sancısı (Bajtarafı 1. Sayfada) lü olması nedeniyle denetimden kolay geçtiğine dikkat çekti ve "Filmin yayını sırasında bir reaksiyon getmis. Denetimden geçti diye devam mı edelim? O kadar çok tepki vardı ki. Bu tepkiyi daha fazla büyütmenin ne âlemi var? Niye büyütelim?" diye konuştu. Ulay, filmin kaldırılması karanru verirken, TRT Genel Müdürü Kerim Aydın Erdem veya daha üst düzeydeki yetkililerden izin isteyip ıstemediği sorusuna ise, "Hayır. Ben verdira karan. O anda yetki benimdi. Daire Başkan Yarduncısı olarak ben vardım orada. O yetkiyi kullandım" karşılıgım verdi. Ulay, filmin neden herhangi bir açıklama yapılmaksızın kesildiği sorusunu da, "Orada, her saniye akyhimize çalışıyor. Artık orada tekrardan bir stüdyo hazırlayıp, spikeri sriıdyoya sokup, anonsunu hazırlayıp verinceye kadar yine beş on dakika kaybedecektik" diye yanıtladı. Ulay, "Beş dakika kaybedilse bile gerekçesinin açıklanması gerekmez miydi?" diye 1 Fransız yönetmen Rene Clement'ın filmi 2. Dünya Savaşı soran Cumhuriyet muhabirine, "Yayının kapanmasına çok az za nın dehşet yıllarma tanıklık ediyor. man kaldığı için, haberleri verdikten sonra özunımüzu dikdik. Kal yapılan bir saygısızlık. Kitle ilet i nun birbirlerine "komünist" ve dırmak zorunda kaldığımızı söy şim konusunda önemli bir kurt . "fasist" diye hakaret etmelerinden ledik. Fakat gerekçesi ni belirtme mun bunu yapıyor olması ve b u sonra ekran karartılarak yayına dik. Nasıl olsa ertesi gun gazete kurumun da şu an işleyiş olara k son verilmişti. lerde çıkacaktı" dedi. ö t e yandan Mak Ajans, önder hükümete çok bağlı görünmes i, yönetici grubunun bir filmi yar ı Ulay'm filmi TRT Genel Müdurü Knlrür ServUimiz'in haberine da kesecek kadar aciz olduklar.t Kerim Aydın Erdem'le görüştükgöre, Rene Clement'ın "Yasak nı gösterir. Bir filmi kesmekterA b ı ten sonra yayından kaldırdığını Oyunlar" adlı filminin, TV'nin le medet ummaktadırlar. Bir yar ıbildirdi. Ajansın haberinde fiîme Birinci Kanalı'nda gösterildiği sı dan Avrupa Topluluğu'na girm< :Tunca Toskay'ın genel müdürlügu rada hiçbir gerekçe gösterilmeden ye çalışıyoruz, bir yandan da b u sırasında denetimce olumsuz rayanda kesilmesi, sinema sanatçı tur yaratıcılığa karşı çağdışı davpor verildiği de ileri sürüldü. larırun tepkisine yol açtı. Film, ranışlarda bulunuyoruz. sonlanna doğru yarıda kesilmiş, yerine Kaptan Jacques Cousteaunun bir belgeseli korunuş ve süre tuğunu, teknik bir arıza olduğ^ı dolduğu için bu belgesel de yarı nu sandım. Bir yasaklama sonu (Baştarafı 1. Sayfada) da kesilmişti. Bu arada TRT'den cu filmin yarıda bırakılacağı h i ç ünlü denetim; daha bilinen deyibiı yetkili, filmin kimi seyivcilerin aklıma gelmedi. Bu yuzden kesi'l şiyle sansür ınekanizmasına yeııi Hıristiyanlık propagandası yapıl miş olduğuna şimdi de inanam, ı ve ilginç bir halka daha eklemişdığı eleştirileri nedeniyle yayından yorum. Gerçekten sakıncalı buJİ tir: Seyirci sansüru!.. Böylece yakaldırıldığım söylemişti. duklan için böyle bir şeye girişti yınlanan bir film veya program, TRT'nin bu tutumuna karşı si lerse acil şifalar dilerim onlara. seyirciden anında yoğun tepki aldığında, yayından kaldınlacaktır. nema sanatçüannın gösterdıği tepAtıf Yılmaz Böyle olmamai ı Dünya yayıncılık tarihinde görülkiler şöyle: tabii ki. Ama maalesef bizim memiş bu uygulamayla, Türk devLütfi Akad Böyle seyler ya TV'de oluyor bunlar. letinin TRT'si herhalde pıyorlaı. örneğin "tnini konser" Gariplikler Ansiklopedisi'ne geçdiyoriar ve yansında kesiyorlar. Başka örnekler meye aday olmaktadır. Böylece, TRT'de yapıtın bütününe ve icraTelevizyonun Birinci Kanalı'nda bütün bir TRT yönetirai, bir filcıya karşı saygı yok. TRT buna mi, hem de Oscar almış, klasikbenzer olayları daha önce de yap bir süre yayınlandıktan sonra gerekçe gösterilmeden kesilen "Ya leşmiş, tüm kaynaklara göre bir tı. sinema basyapıtı olmuş bir filmi Cevat Çapan Utanç verid bir sak Oyunlar Les Jeu.x Interdits " çeşitli aşamalarda değerlendiradlı film, TRT'nin tarihinde yarı bilgisizlik. TRT bu konuda cahilmekten aciz kalmış, filmde, varsa lik propagandası yapacağı yerde da kesilen ilk "sinema filmi" oidu. "Hınstiyanlık propagandası" olAA'nın haberine gore TRT'de kendine çekidüzen vermeli. duğunu fark etmemiş, ancak varErden Kıral Önce fılmler ke ki ilk yayın kesilmesi ise Genel lığı "meşkuk" seyirci telefonlanysiliyordu, şitndi de yayınlar kesi Müdür Adnan Öztrak dönemin la "uyanarak" filmi durdurmuşliyor. lstavroz gösterildiği için bas de oldu. Cumhuriyetin kuruluşu tur. Bir yönetim için bundan bükı altında yayın kesmek, başka nun 10. yılı için Atatürk'ün emn yük bir aciz ifade.i olabilir mi? dinlere, sinema sanatına, filmi ya ile iki Sovyet sinemacıya hazırla Unutulmamalı ki, adı "Türkpanlara, seyircüere karşı büvük bir tılan yaklaşık bir saatlik "Tttrki tslam sentezcisi"ne çıkanlan Tunayıptır. Naklen maç sırasında go ye'nin Kalbi Ankara" adlı belge ca Toskay'ın zamanında benzer lün gösterilmemesine tepkide bu sel, Sovyet dilindeki yazılar ve bir olay olmuş, Fred Zinemann'lunan seyircileri de TKTnin bu tu ekim devriminden görüntüler ta ın Andrey Hepbum'lü "Rahibeşıdığı gerekçesi ile Öztrak tarafıntumunu kınamaya çağırmalı. nin Hikâyesi" filmi yayınlanırken Hale Soygazi Bu büyük bir dan yayın arunda durdurulmuştu. kimi seyirci yakınmaları gelmiş, laubalilik. tnsan ancak sarhoşsa Filmi yayınlanan görevliler Mah ama film sonuna dek gösterilmişböyle bir şey yapabilir. O filmi mut Tali Öngören ve Varlık Özme tir. Üstelik o filmde gerçekten de tekrar seyretmek isteyenler TRT'ye nek ise görevlerinden alınmıştı. Hıristiyanlık propagandasına yoYine televizyonunun ilk yılla rumlanacak sahneler vardı. "Yatelefon yağdırdığında yetkililer ne yapacaklar? Ben filmin koptuğu rında hazırlanan ve sunuculuğu sak Oyunlar"da ise, savaşın çonu sanmıştım, ancak öyle değil nu gazeteci Oktay Ekşi'nin yaptı cuk gözüyle görülmesi anlatılmiş. Bu olay büyük bir saygısız ğı açıkoturum programında da rriakta ve bu arada, küçuk kızın TİP Genel Başkam Behice Boran haçlara olan merakı işlenmektehk. Şahin Kaygun Toplumun ve Cumhuriyetçi Güven Partisi riir. "Hıristiyanlık propagandası" haklarına son derece saldırganca Genel Başkanı Turan Feyzioğlu Oldu bittîye hayır den sonra parlamento planındaki temsilin halk planındaki temnulanndaki tutumuyla, SHP'nin sille paralellik taşıyacağı görüşünü bu konularda izleyeceği poiitika ileri sürdü. Baykal, bu durumda yı halka anlatacağı bildirildi. DYP'yle SHP'nin farklı görüşleMuhabirimiz Fernıh Yılmaz'ın ri savunduğu yolundaki değerlenbildirdigıne göre Danimarka Rad dirmeye de " O farklılıgın nerede yosu'nun Türkçe yayın servisine oklugunu birisinin bana anlatması bir açıklama yapan SHP Genel lazım. Biz kimseyle farklılasma Sekreteri Baykal, Özal'ın kendi kompleksi içinde degUiz. SHP sini ya da başka bir ANAP'lıyı ANAP'la anlaşmaya çalışıyor göseçtirmeye kalkması halinde cum rnntösü yarattlmak isteniyor" hurbaşkanlığı secimine katılmaya şeklinde karşılık verdi. caklarını açıkladı. Halk desteğiyle ytizde 65*Uk bir Baykal, cumhurbaşkanlığı seçi parlamento desteği ortaya'çıktıminden önce erken seçime gidil ğında hiçbir siyasal kuruluşun ermesi gerektiği yolundaki partisi ken seçim diye ortaya çıkmadığınin görüşlerinı tekrarlayarak, nı, erken seçim konusunun 26 "Eger ANAP, Başbakan Torgat Marttan sonra gündeme geldiğiÖzal'ı ya da Özal'm ve ANAP'ın ni söyleyen SHP Genel Sekreteri, tek taraflı bir oldubitösiyle belir "Öyleyse bu dvramda yttzde lenecek bir ANAP'lıyı cumhur 36lık bir çogunluğun getirdiği bir başkanı seçme girşiminde zorla iktidar. parlamentoda cumhurmasında bulunacak olursa bu başkanımn seçimi konusunda socumhurbaşkanlığı secimine biz run yaratmaz diyebilir miyiz?" kablmayacağız. Oy vermemenin şeklindeki soruya da "Türkiye'de ötesinde cumhurbaşkanlığı se deki seçim sistemi, parlamentoçimi içinde mizansenin bir parça nun yapısı ve kompozisyonu açısı, bir aksesuar olarak bulunma sından cnmhurbaşkam seçimi açıyı da reddediyoruz" dedi. sından da sorun yaraür. Ama Cumhurbaşkanuun ulkedeki te şimdi karşdaştıgımız sorun bu mel siyasal güçlenn mutabakatı defcildir" diye karşılık verdi. nı taşıyan ulusal bütünlüğUn simgesi olacak bir kısi olması gerektiğini savunan SHP Genel Sekreteri, yapılacak olan bir erken seçimden sonra da Mecliste düşük bir oy oranıyla çoğunluğun bir parti tarafından sağlanması dunımunda bundan cumhurbaşkanlığı seçiminin nasıl etkileneceği yolundaki soruyu ise nazari bir soru olduğu gerekçesiyle cevaplamaktan kaçınırken, erken seçim(Baştarafı 1. Sayfada) İZMlR'den HİKMET ÇETİMKAYA Siyasal Nabız İZMİR Hem Genel Başkan İnönü hem de Genel Sekreter Baykai'ın. cumhurbaşkanlığı seçimleri için ANAP'la uzlaşmayolunu kapamadığı biiiniyor. İnönü ve Baykal, her ne kadar, "önce erken seçim, sonra cumhurbaşkanlığı seçimi" tezini sürdürmelerine karşın, son anda bir ANAPSHP diyaloğunun kurulacağı. siyasal naba iyi tutan çevrelerce tartışılıyor. Bir SHP'li yetkili "Son gelişmeler nedir?" dediğimizde, bize Bizim cumhurbaşkanlığı secimini engellemek gibi kesin bir tavrımız yok. Gelişmeleri bekleyeceğiz. SHP'li yetkili, olası gelişrrteleri ise şöyle anlattr. aynen şunları soyiedi: Once Meclis başkanlığı seçimi. Bu bizim için önem taşıyor. Bu seçimlerde ANAP liderinin tavrı belli olacak. Bu arada ANAP Meclis grubunun da. SHP Genel Sekreteri Deniz Baykai'ın, Başbakan Özal'ın Üç senaryo ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Başbakan Turgut Özal'ın cumhurbaşkanlığına adaylığı koyma olasılığının güçlenrnesi üzerine özellikle ANAP çevrelerinde "Özal sonrası"na ilişkin senaryoların yeniden ortaya çıktığı ve çeşitli gruplar arasında konuşmaların hızlandığı gözlendi. Özal'ın cumhurbaşkanı adayı olduğunu ilan etmesinden hemen sonra partinin ve hükümetin hangi biçimde ele alınacağı, Özal'dan sonra genel başkanlığa ve basbakanlığa hangi ANAP'lının aday gösterileceği ya da hem parti hem de başbakanlık görevlerinin bir kişinin üzerinde toplanıp toplanmayacağı soruları güncellik kazandı. rih ve hakkın huzurnnda bn sorumluluğu ğöğüslemeye ve yüklenmeye hazır olduğnnu" savundu. ANAP içi senaryolar Özal'ın cumhurbaşkanlığı sonrasına yönelik senaryolar birkaç noktada toplanıyor: 1. özal cumhurbaşkanlığına aday olacağını ilan etmeden önce parti ve hükümet başkanlığı sorunlarıyla ilgili düzenlemeleri eylül ayı içinde yapmaya başlayacak. Özal'ın aday olmadan önce bu sorunlan iki ayn düzeyde çözmesi olasılığı bulunuyor. Bunlardan ilki ANAP Genel Başkanlığı'na ve hükümet başkanlığına aynı kişiyi getirmek. tkincisi ise parti genel başkanlığına ve hükümet başkanlığına ayn kişilerin yerlesmesini sağlamak. 2. "Parti içinde gayri memnun sayısmı çoğaltraamak" için özal'ın önemli gorevlere değişik kişileri getirme eğiliminde olmasının da büyük olasılık olduğu belirtiliyor. Bu nedenle Özal'ın partide ve hükümette veliahtlarau seçme işlemini cumhurbaşkanı seçilmesinden sonraki döneme bırakabileceği öne sürülüyor. Bu durumda Özal cumhurbaşkanı seçildikten sonra başbakanlık görevini A N A P grubu içinden bir milletvekiline verecek. Bunun yanı sıra ANAP Baskanlık Divam'nı toplayarak genel başkanlığın boşalması halinde vekalet görevini yürütmesi zorunlu olan teşkilat başkanlığına bir kişiyi "lider veliahtı" olarak seçecek. Özal'ın cumhurbaşkanı adayı olması halinde başbakanlıktan çekilmesi gerekmiyor. Başbakanlık makanıı ancak Çankaya seçiminden sonra bosahyor. Yeni cumhurbaşkanı olarak bir başbakan atamadan önceki kısa sürede hükümete Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Ali Bozer'in vekalet etmesi bekleniyor. 3. Bir başka varsayıma göre Özal'ın cumhurbaşkanı olması durumunda daha önceki senaryoların hiçbirine iribar etmeden ANAP'ın olaganüstü toplanacak büyük kongresini bekleyeceği bildiriliyor. O zaman genel başkanı büyük kongre seçecek. Başbakanlık iie ANAP Genel Başkanlığı'nın bir arada ve aynı kişi tarafından yürütülüp yürütülmeyeceği burada kararlaştırılacak. Özal, istediğini söylesin Sansürün yeni aşaması bunun neresinde? TV Daire Başkan Vekili Bay Ulay ve kuşkusuz onun arkasında bulunan ve TRTde egemen olduğu anlaşılan zihniyet, bu işi birkaç "seyirci telefonu" için değil, çok açıktır ki onları oraya getiren kimi çevrelere hoş görünmek için yapmışlardır. Ama bu "akılsız dostlar"ın birkaç politikacıya hoş görünmek için yaptığinın, ulus olarak ve devlet olarak bize verdiği zaran görmemeye olanak var mı? Yalmzca sinema sanatının öz çıkarlannı savunmuyoruz bu yazıyla (ki yalmz onlar bile savunulmaya değer). Ama bu iletişim çağında, Türk devletinin TV'sinin tam 37 yıllık, Oscar almış, ödüllere ve övgülere boğulmuş bir filmi yayın aşamasındayken durdurulmasının, Batı basınında ve özellikle bizlere hep "yukardan" baktığını, bir türlü "demokratik diizene geçliğimizi" kabullenemediğini ileri surdüğumüz Fransız aydın çevrelerinde, nasıl karşılanacağını, ne tür yankılar yapacağını tahmin etmemek mümkün mü? "Valandaş lelefonu" ile yayın durdurmak yöntemi, Türkiye'nin çağdaş ve demokratik olmasına çalışılan gorüntüsüne bir kez daha darbe indirmiş ve TRT kurumunun yönetiminin, Tunca Toskay ve Cem Dana'dan sonra geriye gittiğini çok açık biçimde göstermiştir. Bunu yapabilmiş bir yönetimden çok daha çağdışı, gerici uygulamalann gelnıesi kimseyi şaşırtmamalıdır. Yazık!.. Öte yandan Başbakan Özal'ın Kemer'de muhalefetin erken seçim önergesini getirmesi halinde ANAP grubunu serbest bırakacağını, ancak oylamanın gizli yapılmasını istediğini söylemesi üzerine, SHP Genel Sekreteri Deniz Bütün bu olasılıklara siyasi kuBaykal, Cumhuriyet'e şu demeci lislerde özal sonrasının "veliaht ya da veliahtlannın saptanması verdi: dönemi" adı veriliyor. Ancak "Sayın Özal, ANAP mületve ANAP çevrelerinde bu senaryokillerinin gizli oylan arkasına sak lann özal'ın adaylığının kesinleşlanmasın. Kendisi de ANAP mil mesinden sonra geçerlılik kazanaletveküierinin arkasına saklanma cağı belirtiliyor. Bu arada ANAP sın. Erken seçim şu ya da bu po içinde 40 ya da 45'ler hareketi olalitikacı istedi diye değil, Türki rak isimlendirilen, ancak isimieri ye'nin rejimi geregi diye konuşu büinmeyen grubun daha güçlenip luyor. güçlenmeyeceği ya da gerçekten Erken seçimi tüm muhalefet 4045 ANAP milletvekilinin aynı partileri istiyor. Tüm sendikalar doğrultuda hareket edip etmeyeistiyor, tüm işveren sendikalan is ceğinin belli olmadığı da kulislertiyor. Tüm basın istiyor ve ıriha de öne sürülüyor. 45'ler grubunun yet halkın yüzde 75'i kamuoyu daha güçlenerek sayüannı 63'e çıyoklamalanna göre milletçe isti karmalan halinde Özal'ın aday yor. Erken seçimin yapılıp yapıl olmasına karşın cumhurbaşkanı mayacağına millervekillerinin çı seçilemeyeceği de yapılan hesapkarlan ya da yararlan değil, reji lar arasında. Bu nedenle Özal'ın min gerekleri yön vermeli. ileriye dönuk olarak seçilememesi durumuna göre hangi tavrı alaSayın Özal, gizli oylamada mil cağını da hesaplar içinde olduğu letvekilleri oy vermez diye erken kaydediliyor. seçimi engellemeye çahşmamahdır. Sajın Özal, o istemez bu isANAP'ın eski Genel Başkan temez diyecegine kendisi istediğini Yardımcısı ve Istanbul Milletveaçıkça söylemelidir. kili B. Doğancan Akyürek, "Zan "Aday olursam seçilirim" sözlerine verdiği yanıt biraz "yuvârlak" fiisa bJl^SbFJjbin gelecekteki çizgîsinl yarilirffias1F açısından ilginç. Baykal şöyle diyor: Umarım böyle bir girişimde bulunmaz. Kimse de kendisini böyle bir girişim için teşvik etmez. Oysa Özal, Side'de cumhurbaşkanlığına aday olabileceğini ilk kez gayet yalın bir dille açıklıyor. Ama Özal'ın bu sözlerine karşın SHP Genel Sekreteri Baykal, hâlâ bunu, "Özal'ın özsavunmasıdır" gibi tümcelerle geçiştiriyor. Oaha açıkçast kendinde böyle bir zorunluluk görüyor. Neden mi? Çünkü SHP'nin bu konuda pekişmiş bir tavrı yok. ANAP'la dirsek temasını sürdürmek istiyor... Bir başka önemli yanı ise şu böyle konuşmalann: Biz ANAP oylarının yüzde 22'lerden yüzde 25'lere 27lere çıkmasını istiyoruz. SHP'nin böylece iktidar olacağına inanıyoruz... Böyle bir strateji ne denli yarartı olur SHP için? Bir başka deyişle bu tür arayışların adına "göle yoğurt mayası çalmak" denmez mi? SHP'nin böyle bir potitika tçine girmesi, şu anda elbet ANAP'ın işine yarıyor. Kamuoyunda giderek yaygınlaşan hava da şu oluyor: SHP niye net tavır koymuyor? OysaDYP'nin tavrı açık. Demirel, Özal'ın "Aday olursam seçilirim" sözlerine şu yanıtı veriyor: Bana göre Özal, Çankaya1ya çıkacak... Biz istiyoruz. Millet istiyor. nediyorum ki Özal tek aday olaParlamentodaki çoğunluğun da rak kalmayacak" dedi. Akyürek, Meclis Başkanlığı konusunda da istemesi gerekiyor." Başbakan özal'ın müdahale etSHP Genel Sekreter Yardımcısı memesi gerektiğjni savunarak, Erol Çevikçe de SHP'li milletve"Dikte edilraiş bir aday ortaya çıkillerinin önkoşulsuz erken seçikanlırsa ben de Meclis Başkanlıme hazır olduğunu belirterek "Erğı'na aday olurum" diye konuşken seçimi milletvekili arkadaşlatu. rımızın kişisel sorunu, maddi çıkar olayı gibi göstermek, parlaANAP Genel Başkan Yardımmentoya ve milletvekillerine ha cısı Metin Gürdere, Cumhuriyet karete varan bir sajgısızlıktır" de muhabirine, " A N A P grubunun di. Çevikçe, "Başbakanın bugü Özal'ı cumhurbaşkanı adayı ne kadar kişisel çıkarlannı ülke göstereceğini" soyledi. Gürdere, sonınlarının önunde tuCtuğu için "Baykal ve Demirel'in yıırüttüktüm milletvekillerini de aynı dü leri bunalım politikası sonucunda şünce içinde görmek isleğini" arabayı 1980 de askeriyenin duvaöne sürdü. nna çarptırdıklannı, AN AP'ın ta Demirel böyle konuşuyor, ama kurmayiarına da işareti çakıyor: ANAP'ın altını oyun... ANAP tçindeki sessizliğin 1 eylülden sonra çalkantıys dönüşeceğini, grupta şimşeklerin çakacağım hesap ediyor Demirel. Böylesine kaygan bir zeminde önce Meclis başkanlığı için bir fırtına kopacağının bilincini de taşıyor: Hele bir Meclis açılsın bakalım. Ondan sonrası kolay. DYP kurmayları "çengel eylemini" başlatmak için uygun bir ortamın yaratılması gerektiği görüşündeler. Bize sempatiyle bakan ANAP'lı arkadaşlarımız var. Özal da aslında böyle bir havayı seziyor. Ama susarak, hiçbir şeyi umursamaz görünerek Çankaya yolunda yürümeyi yeğliyor. Bize inanmayanlar varsa gitsinter, rey vermesinler... Özal, ANAP içinde oluşan tepki gruplarına da bir anlamda "rest" çekiyor. Umursamazltk noktasını bir anda aşıp göz dağı veriyor. Bulgaristan'dan zoraki göçü,