Katalog

? HAZİRAN 1989 * * • * CUMHURİYET/15 Trophy kralı Kanada'da duzenlenen Trophy yarışlarını dokuz kez üst üste kazanan Wayne Gretzky ödülunü öncekı gün aldı Bu alanda şımdıye dek hıç kımsenın başaramadığını başaran Gretzky, "Trophy Kralı" olarak tarihe geçtı (Fotoğraf: AP) MG29 gösteride düştü PARİS (UBA) Paris'te düzenlenen Havacılık ve Savunma Fuan "Air Show"da gösteri yapan Sovyet yapımı bir MİG29 uçağı duştü. Görgü tanıklan uçağın hava gösterisini izleyen kalabalığın 100 metre kadan üzerinde uçarken motorundan alev aldığını ve fuar alanının kurulu olduğu havaalanının 1 kilometre kadar uzağında yere çakıldığını bildirdiler. Düşen r uçağın, yerde gösteriyi izleyenle arasında can kaybına yol açmadığı belirtildi. Bazı görgü tanıkları da düşen MİG29 uçağının pilotunun düşraeden önce uçaktan atlamayı başardığını gördüklerini söylerlerken, pilotun akıbeti hakkında henüz kesin bir bilgi edinilemedi Pilot SSCB'ye iade edilmîyor ANKAR\ (Cumhuriyet Büro f su) Mayıs ayı ortalarmda MİG29 tipi savaş uçağıyla Trabzon Havaalanı'na inerek, sığınma isteminde bulunan Sovyet Pilot Yuzbaşı Aleksander ZuyePin Sovyetler Birliği'ne iade edilmeyeceği açıklandı. Ankara 8. Asliye Ceza Mahkemesi, Zuyef e yüldenilen suçların siyasi ve askeri nitelikte olduğunu belirterek, Soyyetler Birliği'ne iade edilemeyeceğine karar verdi. Dışişleri Bakanlığı, Zuyefin iltica isteminin de ABD Buyükelçüiği'ne ileüldigini açıkladı. tltica işlemleri böylece tamamlanan Zuyefin ABD'ye ne zaman gideceği konusunda ise herhangi bir açıklama yapümazken, Zuyefin Türkiye'den büyük bir gizlilik içinde ABD'ye gitmek üzere çıkanlacağı da öğrenüdi. o u l i l i n i Philadelphia'da bir sirkte çaltşan ikı y y w ¥ i m i f l p a | y a ç 0 öncekı gün evlendıler Rene Coker (ortada) ıle Ron Johnson, namı dığer "Toto"nun nikâhını yargıç Bernard Goodheart kıydı Törene, gösten gıysılenyle gelen çıft oldukça mutlu görunüyordu (Fotoğraf AP) HABERLERİN DEVAMI Fransız Devrimi 200 Yaşında... (Baftarafl 1. Sayfada) gündür, bu satırtarda yer alan ilkeler güncelliklerinden hiçbir şey yitirmiş değil. Uğruna çok büyük savaşımlar verildi, hâlâ da veriliyor bu ilkelerin. Fakat ne yazık ki yeryüzünde bu ilkelerden hâlâ çok uzak yaşayan o kadar ülke ve rejim var kl! Ulusal egemenlik... Cumhuriyetçilik... insan haklarının evrenselliği... Baskıya karşı direnme hakkı... Özgürlük, eşitlik, kardeşlik... Ve tabii laiklik... Bir yerde bunların tümünün toplamı sayılabılir Fransız Devrimi. Siyasal iktkjarın kaynağı eğer "gökten yere" indirilmeseydi, gücünü Tann'dan alan Kral insan boyutuna indirgenmeseydi, günümüzde demokrasi olabılir miydı? Aklın dinsel dogmalara ustünlüğü "laiklik"\e tescil edilmeseydı, uygarlığı bugünkü aşamasına ulaştıran bılimsel gelışme gerçekleştirılebilir miydi? Fransız Devrimi'nın insanlığa armağan ettiği kazanımlara bakınca, bu ve buna benzer sorulann anlamı derinleşebiliyor. 1789 Fransız Devrimi'nden ülkemize 134 yıllık bir çizgi çekince, Atatürk'ün Cumhuriyet Devrimi'ne geliyoruz. Yinelemeye bile gerek yok belki: Fransız Devrimi'nın yaktığı meşale, Osmanlı dönemindeki modernleşme çabalanna, ama en radikal biçimde de Türk Devrimi'ne esin kaynağı olmuş ve onu aydınlatmıştır. Ulusal egemenlik, cumhuriyetçilik, ilerleme, akılcılık ve laiklik, Türkiye Cumhuriyeti'ni kuranların benimsedikleri ve yaşama geçirdıkleri başhca ilkelerdir. Türkiye'de Cumhuriyet Devrimi, Islam dünyasında Ortaçağ'ın, karanlığın yırtılması, bilim ve aklın üstünlügünejgiden yolda büyük bir adımın atılmasıdır. Ulkemizde çağdaşlığın ve demokrasınin temelleri de böylece atılmıştır. Fransız Devrimi bugün Fransa'da ve Batı'da ateşli bir biçimde tartışılıyor. Varsayımlar üzerine yeni kuramlar geliştiriliyor. "Gerekli görmeyenler" bile var; "keşke olmasaydı, o denli çok kan aktı ki" diyenler de. Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterrand, Fransız Devrimi'nden söz ederken, ona tüm boyutlarıyla sahip çıkıyor ve "Devrim bir bütündür; fakat karmaşık bir bütün, yaşamın ta kendisi gibi" diyor. Tartışmakta, sorgulamakta yarar var. Kusku duymak, eleştirel bakıs açılan geliştirmek, Fransız Devrimi'nın yaslandığı felsefenin, "Aydınlanma"nın özüdür zaten. Fransız Devrimi'nin 200. yılı kutlu olsunl Memur % 115 (Baftarafl 1. Sayfada) Oysa hesaplamaya baslangıc, bir gun değişiklikle yapıldığında baz olarak 1983'un 12. ayı değil de 1984'ün 1. ayı alındığında, ocak 1988 reel ücreti 100 kabul edildiğinde, aynı memurun gerçek ücret kaybı % 45'i buluyor. Ocak 1984 yüz kabul edildiğmde, 1988 aralığında geçinme endeksi 740.6, ücret endeksi 408 ve reel net ücret endeksi 55.1 oluyor. bı artı 1989'un hukümet enflasyon tahminini karşdayacak ücret artışının yüzde 134.3 olması gerektiği ortaya çıkıyor. (Geçen yüın kaybı yüzde 46'nın gıderilip bu yıhn enflasyon tahmini % öO'ın buna eklenmesi için, doğru hesaplamada 1.464 ile 1.60'ın çarpılması gerekiyor.) W IMF kaygısı boşa değil' nayide bugunku dunım düzelmediği surece bu yuzde 20'ye yaklaşabilir. Yani çahşabilir nufusta işsiz sayısı 4 mılyona yaklaşabilir. Bu, hukümetin plan hedeflerini de aşıyor. dan istedikleri sonuçlann alınması konusunda da ümitsiz olduklan anlaşüıyor. Fiyatlar kontroı edılemiyor, dış ticarette durgunluk var. Ithalat azalıyor, bu üretimin azalması demek. Ihracatta da duraklama var. Hatta iyi araştınlırsa son uç yüda ihracatın belki de re*l olarak artmadığı çıkar. Toptan eşya fıyatlannı iyi izlemek gerekiyor. Enflasyon geçen yüki düzeyini geçecek, yuzde 90'lara ulaşabilecektir." 1989 yılı ortalaması için gerekli olan yüzde 134.3 oranındaki zammm bir bölümü, memurlara Memurlar Ozal hukumetinin ocak ayında yapılan birinci zamgetirdiği bir uygularna ile 6'şar ay la alınmış bulunuyor. lık dilimler için farkh ücrel alıyor. Bu nedenle de ücretlerinin hesaAynı memur için yapılacak bının yıl sonundaki ücrete göre de zammı hesaplarken, önce 1988 orğil, yıl ortalamasına göre vapdma talaması nın 120 bin 169 lira oldusı gerekiyor. ğunu anımsıyor, 1989'da ortalaBir günlük oynama ile memur manın 281 bin 556 lira olması gelehine doğacak buyük farkı bir ya rektiğini buluyoruz. Altı aylık ucna atalım. Hukümetin hesaplama ret artışlarını dikkate aldığumzda sını esas alarak 1983 başlangıç ol ise aynı memurun 1989'un ilk altı mak üzere memurun 1988 yılı so ayında 178.670 lira aldığıru hesaplıyoruz. Buna göre ömeğe esas alınundaki kaybı yüzde 46.4. Hükümet her zamanki gibi nan memurun 1989'un ikinci altı 1989 için de bile bile düşük enf ayındaki ücretinin 384 bin 442 lilasyon hesabı yapıyor. Biz yine ra olması gerekiyor. Bu da ilk altı onun düşük enflasyon hesabını, aydaki ucrete yüzde 115.2 oranınyüzde 60 enflasyon varsayımını da bir zam yapılması zorunluluesas alıyoruz. Geçen yıllann kay ğunu ortaya çıkanyor. (Baftarafl 1. Sayfada) çelişnıiyor, ama herhalde boyutlann boraya kadar gelebilecegini düşünmediler. Kendilerine vaat edflen soonçlan görememişler demek ki" dediler. öğretim uyeleri IMF'nin yönelttiği sorulaıa genelde olumsuz yanıt verdiler. Türkiye'de ışsizliğin yeni yatınm kararlarının yürürlüğe girmemesi halinde yüzde 20 gibi tehlikeli bir sımra erişeceğini, başka bir açıdan 4 milyon kışiye çıkabileceğini belırten öğretim üyeleri, "Miili gelirdeki kaygı verici gelismeler deraek ki dışandakileri de duşundunnüş. Vergide gelirleri arttınnak için geiir ve kurumlar vergisindeki ranarıyet ile istisnalar azaltılmalı. Enflasyon özellikk yaz sonuoda yükselebilir ve yuzde 90'lara ulaşabilir' şeklıııde konuştu. Görüşlerine başvurduğumuz öğretim üyelerinin IMF'nin yanıt aradığı sorular konusundaki yaklaşımları şöyle: Vergi Prof. Bedü Feyzioglu (lst. ÜBİV.): Vergide gelir ve kurumlar vergisinde muafıyet ve istisnalar çok arttınldı. Vasıtalı vergiler tam alınmalı, ama vasıtasız vergilerde de muafıyet ve istisnalar azaltılmalı. Vergide genellik denilen bir ilke vardır. Verginin yaygınlaşması, her şeyin kayıtlara geçmesi gerekiyor. Vergi gelirleri ancak bu yolla arttınlabilir, kaçağın önüne geçilebihr. Milli eelir Doç. Şöleyman Özmucur (Bogaziçi Üniv.): Millı gelirde hem maaş ve ucretlilerin hem de tarımın payı düşüyor. Ekonomik açıdan beklenenler belki gerçeklesti: örneğin ihracat, borçların ödenmesi, dış rekabete açılmak gibi. Ancak bu işin bir de sosyal yönü var. Gelişme insan içindir, yoksa büyümuşsünüz ne olur? IMF 1980'li yıllarda ücretlerin ve tarımın milli gelir içindeki payının düşürülmesini istiyordu. Bunda bir çelişki yok. Ama herhalde boyutların bu kadar olabıleceği düşünülmüyordu. Milli gelirdeki kaygı verici gelismeler dışardaki insanları da düşündurmuş. Banka faizleri Prof. Yüksel Ülken ( l s t . Üniv.): "Enflasyonun yüksek temposu henuz düşmemiştir. Mayıs ayında enflasyonda nispi bir düşuş oldu ama geçen yıla göre bakıldığında yine yuksek durumda. Bankalar buna bakarak faizleri hızla duşurduler. Bu, tehhkeli sonuçlar da doğurabilir. Bankalar enflasyondaki bu nispi düşüşten yararlanmak istediler, ama para ellerinde patlayabilir. Enflasyon yıl sonunda yuzde 6065'ı bulur." Işsizlik Prof. Toker DereU (lst. Üniv.): IMF reçeteleri belki gelişmiş ekonomilerde olumlu sonuçlar vermiştir, ama bizim gibi ülkelerde vermemiştir. Friedman modeli bize uymuyor. IMF reçeteleri ortaya atıldıgında Henry Kissinger bu reçetelerin az gelişmiş ulkelerde sosyal patlamalara yol açacağı tahmininde bulunmuştu. Büyük ölçüde doğru çıktı bu. Bunu hatırlarnak lanm. Hükümet en son, işsizlik tahmininde biraz daha gerçekçı yaklaşarak yüzde 15 diye bir oran açıkladı. Oysa nüfus artış hızı devam ettigi ve sa 8izim Radyo susuyor (Baftarafl 1. Sayfada) gerekçesi şöyle dile getiriliyor: "Türkiye Marksisüeri, geri alınamaz bir toplumsal meşruiyet elde etmişlerdir. Bir tarihsel dönera sona eriyor. Bizim Radvo'nun işlevi de ömriınu tamamlaraış bulunnyor. Önıimuzdeki donem politikada ıçıkhk ve toplumsal guçlerin yuz yüze diyalog dönemidir. Radyomuz bntıin bunlan dikkate alarak, yayınlanna 11 Haâran 1989 gıinii son veriyor." TKP'nın yayın organı olan Bizim Radyo'nun kunıluşundan itibaren, önde gelen spikerliğinı Murat adıyla partinin genel sekreteri lsmail Bilen yapmıştı. Aynca, Zeki Başbmar, Nâzım Hikmet, Sabiha Sertel ve Aram Peblivanyan ile yurtdışında yaşamak durumunda kalan bazı difcer Türk Marksistleri Bizim Radyo'nun, günde bir saatlik yayınlannın hazırlanmasında görev almışlardı. Rasüı Nuri tteri, Bizim Radyo'nun yayınlarına son vermesi konusunda şu görüşü dile getirdi: "Emperyalizmin Türkiye'de faşizmin brmamsını yenkkn tezgfthlaması besap dışı degildir. Buna ragmen, Türk Marksistleri mücaddcieriiK devsm wlw.ekltıdiı. Dfvrimler hiçbir şekilde ihraç edDmeıniştir. Devrimsei durumlan halklar yaraür." Türkiye Işçi Partisi eski liderlerinden Mehmet Ali Aybar, bu kararı, "çok isabetli" olarak niteledi. Aybar, Bizim Radyo'nun yayınlarına son verme karan almasının, Sovyetler Birliği lideri Gorbaçov'un, bir süre önce Küba'yı ziyareti sırasmda, "Sovyetler Birliği bundan böyle devrim ibraç etme>ecektir" sözlerinin sonucu olduğunu söyledi. Kapatılan Türkiye lşçi Köylü Partisi lideri ve 2000'e Doğra Dergisi Genel Yayın Yönetrneni D o g u Perinçek de kararı "isabetli" olarak nitelerken, "Ama göniil isterdi ki, bu karan Türkiyeli arkadaslar alsın, Sovy«tler BirUfi degü" dedi. İthalat, cari işlemler Doç. Dr. Canan Balkır (Dokuz Eylul Üniv.): tthalattaki azalmanın nedeni sanayicinin stoktan yemesidir. Sanayi hammaddelerinin çoğu yurtdışından geliyor. Sanayi üretimi azaldıgı için ithalatta da artış olmadı. Cari işleralerin fazlalık vermesi lüzumsuz bir kaynak transferinden başka birşey değil. Buna gerek yok. Enflasyon, ihracat Prof. Memdnb Yaşa (tst.Üniv.): "IMF'nin ziyareti ve öğrenmek istedikleri onların Türkıye ekonomisinden bekledikleri performansı göremediklerim, vaat edilenlerin yerine getirilemediğıni gösteriyor. IMF, endişelerini belirtiyor. Bazı yaklaşımlann SIEMENS Geleceğin enerjisi Enerji sorunu tüm dünyanın sorunu Dünyanın fosıl oluşumlu yakıt rezervlerı '6O'lı yıllardakı tahmınlenn çok ustundedır Ancak bu gerçek enerjının ınsafsızca harcanmasını gerektırmez. Enerji kaynaklarının akıllıca ve etkılı kullanılması, hem bugünun hem yarınların yararınadır Enerjı üretımının etkınlığmı artırmak dünyanın en önemlı uğraşlanndan bırıdır Gaz ve buhar türbını ıle çalışan santrailar Sıenens'm gelıştırdığı yepyenı bir sıstem olan kömurun gazlaşmasıyla bırlıkte kullanıldığında ıkı onemlı çozumu de beraberınde getırmektedır Yuksek verımlıhk ve belırlı şekilde azalan çevre kırlılığı. Üstelık, bir kılovatsaatlık enerjıyı ureten komür mıktannın daha az olmasından doğan duşuk uretım malıyetı . Sıemens. güneş. rüzgar ve hıdroelektrık enerjisının verımını artırmaya yönelık çatışmalarını aralıksız surdürmektedır. Halen araştırma safhasında bulunan ve super ıletken mıknatıslarla elde edılen nükleer fuzyon enerjisi bu kaynakların en ılgıncını oluşturmaktadır Sıemens, bu alanda çalışan dığer ulusiararası kuruluşlarla ışbırlığınde uzmanlık ve bılgı bırıkımını ortaya koymaktadır Elektnk enerjısının guvenlı ve ucuz uretımı kadar çevre kırlılığının önlenmesı de ulusiararası bir sorumluluktur. Siemens Yüksek Teknolojisiyle Geleceğe Elele Daha fazla bılgı ıçın Sıemens AG Turwye Genel Mümessılı olan Etmaş a damşın Meclısı Mebusan Cad 21 80040 Fmdıklılstanbul Tel 151 09 00 Tx 24 233 Ttx 31 019 Fax 152 41 34 P K 1001 Karaköy