Katalog

10 HAZİRAN 1989 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR İSMAİL GÜLGEÇ CUMHURİYET/5 Ana kuzusu Hemîngway Yeni bir Ernest Hemingway biyografisi yazan Kenneth S. Lynn'e göre, "Silahlara Veda"nm ünlü yazan, gizli eşcinselliğini kişiliği güçlü kadınlar arkasında saklı tutmuş. Kultur Servüa "Silahlara Veda"nın, "Çanlar Kimin İçin Çahyor"un anlı şanlı Amenkalı yazan Ernest Heming»ay'ın mıtosunun hâlâ yaşamadığını söyleyebılır misinız? Sanırız hayır. O, edebıyat dunyasında eide ettiği yerde parlaklığını koruyan bır yıldız gıbı kımıldamadan durmaktadır. Koca Ernest'in mitosu yazdıklanndan olduğu kadar hiç kuşkusuz 1 Dunya Savaşı'na katılmasından, tspanya tç Savaşı'nı görmesinden, muttefiklerle birlikte Pans'e ük gelenkrden olmasından da kaynaklanmaktadır. Çızdiği güçlü, erkeksı imaj eşlığınde yaşamının bir bolumunde Afnka ormanlarında dev aslanlann peşine takılmış, uçak kazaları atlatmış, yakaladığı devasa kılıçbalıklannın önunde gururla poza durmuştur. Ünlu yazar dört kez evlenmış, viskiyle dostluğunu hiç bozmamıştır. Ünlenebildiğı kadar ünlendıkten sonra alkolun neredeyse çurüttüğu, ağır depresyonlar ıçınde ölume sureklı daveüyeler çıkartmaya başlayan yazar, sonunda av tüfeğını dev cüssesıne yöneltmiş ve yaşamına bir nokta koymuştur. Carios Baker (1969) ve Jeffrey Meyers'in (1985) yazdıklan bıyografilerden sonra şımdı Kenneth S. Lynn, Hemingvvay'i psikoanalitik bir tavırla yenıden pertavsız altına alıyor, unlu yazarın mitosunu karartacak denli, onu yaşaraının Uk yillanndan başlayarak 2 Temmuz 1961'deki ıntıhanna kadar köşe bucak kovalıyor, özel yaşamını didık didik ederek ılginç sonuçlar çıkanyor (Kennetb S. Lynn: Hemingwa) Bir Biyografi). Lynn'e göre Ernest Hemingway bir ana kuzusudur. Yaşamı boyunca erkeksı süper egosunu hep canlı tutmaya çalışmış, gizlı eşcinselliğini güçlü kışilikli kadınlar arkasında saklı tutmuştur. Bı Ünlü Amerikalı yazara tutulan psikoanalitik pertavsız KİM KİME DUM DUMA BEHÎç AK Robert Capanın obıektifinden Ernest Hemmgway, 1941 yılında ünlü fotoğrafçı Robert Capa'nın ob)ektjfinden, oğlu Gregory ıle bırfıkte ördek avında Yenı yayımlanan Hemıngway bıyografisıne bakılırsa, anne Hemıngvvay oğlunun ıc dunyasının gızlı tıranı" olmuş vografı yazanna göre Hemingwa>'in cinsel kararsızlıklannın, korkularının, depresıf yapısının kökeni çocukluğunda saklıdır. Hekim olan baba Clarence Hemingway, güçlu kişılik özelliklen gösteren biri değüdır. lyi bir avcıdır, ne kı evde annenin sözü geçer: Grace Hemingway evin tek hâkımidir. Bu havada baba Hemingvvay depresyonlarıyla başedemeyecek, yaşamını kendı eüenyle bıtirecektır. Biyografiye göre anne Hemingway, oğlunun tüm yaşamı boyunca duygusal belırleyicısidır ya da ıç dunyasının gizli tiranı. Hemingway'lerin aıle albumune bakıldığında annesınin onu şırin bır kız çocuğu kılığı içine soktuğu görülmektedır. Lynn, unlu romancının annesini nefret edercesine sevmediğinı ılerı sürmektedır. Ona göre bu sevgısızlik erkeklığinin sübabıdır sankı. Hemingvvay nefretıru yazdıklarına da yansıtır, küçuk öykulerinde annesini öldürur de öldunir. Kenneth S. Lynn, " k o c a " Ernest'in ilk kansının kendısinden sekiz yaş büyttk olmasını bir anne arayışına getinp bağlıyor. Amerikalı yazar Gertnıde Stein da aynı ışlevı görmüştür ya bıyografidc Hemingway'ın ıkinci, üçüncu, dörduncu karılarırun erkeksi ışütüar taşıması yadırganmıyor: Çunku anne Grace küçuk Hemingway'in tum var oluşunu yanlış cinsel yönlendirmeyle beürlemiştir. Onun içm yazarın bu tutumuna şaşırmamak gerekır. Lynn burada tanıklarını gostermekten geri kalmıyor. ZeMa Fitzgeraid onu apaçık eşcinsellıkle suçlamamış mıdır? Gertrude Stein da bu aşın erkeksılıkten şuphelıdır. Lynn, "lhtiyar Adam ve Deniz"ın Nobel Edebiyat ödullu yazarının "kirii çıkı'Mannı ortaya sermekte de kararlı bir tutum izlıyor. Ona göre ünlü yazar, çevresındeki güçlü ve başarılı erkeklere tahammülsüzdür. O kadar kı cinsel çekıcıhğe sahıp olanlan, mesleğınde başanlüarı zaman zaman boksa azdırrruş, kendısinden bir haylı cıhz olanlan bıle yere sermekte sakınca görmemiştır. Hemingway, olağanustü egoist yapısından dolayı Scott Fitzgerald ve John Dos Passos'u kıskanmaktan geri durmamıştır. Fizikı göstenler dışında, kendine özgü kirli trukler de az uygulanan yöntemler değildir. Rakiplerini, kıskandıklannı eşcınsellık ya da ıktıdarsızlıkla suçlamaktan gen kalmamıştır Bıyografı yazan şu değerlendırmeyi yapıyor "Oncdikle karşısmdakini cinsel açıdan karaiamasının nedeni, kendini hemen uste çıkarma kaygısından geliyor, ama bunu yaparken tam tersi cıkıyor, kendini ele veriyor." Kenneth S. Lynn, Ernest Hemingvvay'in kitle iletişım araçlaruun yardımıyla yaşamının ilk yansında kendine bır mitos yaratmasını bıldiğiru ve o mitosun ardına saklandığını ıleri sürüyor. Ona göre Amerıkan edebiyatının önde gelen ısmı, sureklı super şampiyonu oynamaya çalışmıştır. Kazanmanın anlamının ne olduğunu sökemeyecek duruma geldığınde ıse kendini ölümun kollarına atmakta gecıkmemiştır. HIZLI GAZETECİ mcDET ŞEV ? NBY/M EKSİKTİ ?. TATMM EOBMBPİM SBHİ UkU ÇEKICI KOHUNUH SEMN SEKS S * ' 1 E ıı MESBIE CCX PAUA VERlNLERpE. Dff/AK KÖTeK PııL • iNTıKAM PA O'ıiL UATtA MBI?A< OA oıİL BN ÇİZGÎLİK KÂMİL MASARACI Güzey'in resîmve objeleri Kültiır Servisi Calışmalannı yurtdışında sürduren Ender Gü ^ S S S S Ş K Î ; AĞAÇ YAŞKEN EGİLÎR KEMAL GÖKK4N GÜRSES Fotoğraf çahşmalannın yanı sıra kısa film calışmalannı da New >torkta sürrjüren Sarkis Baharoğlu, 7 Leıca Medal of Excellence (Yetkınhk MadaJyası) yarışmasında ıkıncı oldu Baharoğlu'nun 12 fotoğraftan oluşan Evsızler' dızısı, 300'ü aşkın yarışmacı arasında öğrencı kategonsınde ıkıncılıge değer guruldü Baharoğlu'nun 'Evsizler'ine ödül, pıtlarını ülkemızde ilk kez sergıleyen sanatçmın 70 resim ve objesı Ankara, İzmir ve Beyoğlu Vakko Sanat Galenleri'nde ay sonuna kadar görulebilecek. Munıh GÜzel Sanatlar Akademısı Resım, Heykel ve Grafik bolümlerıni bıtirdikten sonra aynı akademıde Prof. Mac Zimmermann'ın asistanhğını yapan Ender Güzey, 1978 yılında doçent unvanını alarak sanat bölümu başkanlığına getırildi. Zamanmın tümünü sanat çalışmalarına verebilmek için 1982 yıhnda akademıdekı görevinden ay^,.. nlan Güzey, şımdiye kadar Al ^ A D i ? r p V r ı f f M njt>ı* manya, Danimarka, Malezya, * * A K * 1 ^ L X » JIM DA l ft Hollanda, tsviçre ve Fransa'da toplam 43 sergi gerçekleştirdi. Ender Guzey'ın resımlerinde denız ve merdivenler bbyük önem taşıyor. Yurtdışında çeşitli basın organlannda da yer alan objelerinde ise daha çok deniz kıyısma vurmuş ahşaplardan, tahta parçalanndan yararlamyor. Sa/ladıĞım için âzar dıian'm Dustin Hoffman, Shylock oldu Phoenbc Tıyatrosu'nun broşürunde Hoffman'ın adı alfabe sırasma gore ortalarda. Oyunda tam bır takım oyunculuğu egemen. Ama herkes Hoffman'ın Shylock'una gidıyor, "Venedik Tacirı"ne değıl. EDtP EMİL ÖYMEN LONDRA Kuçuk buyuk adam ve lıseyı yeni bilirmiş genç, New York sokaklarında surünen uyuşturucu muptelası, Bay Kramer, Yağmur Adam, 100 yaşında Kızıldenlı şefi ve Bayan Tootsıe, şimdi de Shakespeare ile sanatçılığmı bır kez daha kanıtlıyor tkı Oscarlı Dustin Hoffman, "Venedik Tadri"nde Shylock. Gelmiş gecmış en dramatık kahramanlardan (ya da antıkahramanlardan) binra her gece Londra'nın Phoenix Tiyatrosu'nda canlandınyor. Tıyatronun program broşurunde adı, dığer sanatçılarla birlıkte alfabe sırasında ortalarda. Hoffman, oyundan önce de sanatçı arkadaşları olmaksızın kimseye mulakat vermedı. Tam bır "takım oyunculuğu." Ama kim ktmi kandırıyor? Herkes, Hoffman'ın "Shylock"una gidıyor, "Venedik Taciri"ne değıl. Hoffman, kendısını yıldızlığa yükselten "Aşk Mevsimi" (The Graduate) filmme seçıldıği zaman yönetmen Mike Nichols'a, fiimın kahramanı için, "Ama o AngloSakson, uzun boylu ince, yakışıkdiyebiliriz." Işte Hoffman, tefecı TARIHTE BUGUN MLMTAZ ARIK4\ Shylock ile insan Shylock arasındaiu ınce ayrunı, salonda nefes ke GAZETECİ AHMET SAMİM ÖLDÜRÜLDÜ!. secek ustalıkta veriyor. Durakla191O'DA 8UGUM,£AZEr£CI AHMErSAMIM, iSTANSiJL'UH SAKmaları, bakışlan ve dudağının ke'rEKAP/ SEtofiNDE VU£(JLAIgAK ÖLÖÜeÜLVfÛfnannda beliren ınce kıvrımlarla. TU.JT Asf£f/eaT7YET'TS'A/ SON&A, 17T/HAT VE Ödeneklı tiyatrodan, tamamen kendı malıyesi üzennde ayakta duran tiyatroya geçişte Ulusal Tıyatro'da (Natıonal Theatre) çok OLAN AHMer SAMlM'OSMAVLI GAZE7€&*. deneyim kazanan Sır Peter Hall, ME YAZfLAG ISEKMEYE BAŞlAAAffrt £>AHA hem klasik bır Shakespeare sergıSONRA 'HfLAL'VE ARDfHDAU DA "SADA/ MlLlıyor hem de kaiabalıklan, kuytEr"'<SAZ£rELE/e/Ay£>E ÇALf^AN AHMET SAMlM, ruklarla ve blok halınde rezervasırrrnAr ise riEeAf&eı KUZUUJÇO ı/a ür£yonlarla kuçük tiyatroya sıkıştıran tE/S/A/E ÇOK SBET ELEçrtKt yAZtCA&f YAbir "megaolay." YtMLAMAYr SURDU/S.toEKTTE.Yt>l. 8ü KOUUDA Sanatı sureklı olarak guncel 8lGÇ UYARILMASfHA &USŞ/N t/AZGEÇMEYWCE OLDUolaylarla koşut değerlendirme me HULMUŞTÜ KATlL IfJ, imHATÇı AgPUtKAPte OLÛUSU SQYC£MM/Çn.. rakı oyün nedenıyle yayımlanan yommlarda da bellıydı. "Independenf'ta, "Hoffman, Hamlet'i oy TURK VE DUNYA KARIKATURUNDEN namak için >aşlıydı. Ama 51 yaşında, artık obur dunyayı da duşunmesi gerekiyordu. Öbur dunyada kendisine 'Neden bir Shakespeare oynamadın?' diye sorariar diye duşunuyordu," dendı. "Daily Telegraph" da Hottman'ın "takım oyunculnğıT'nu overek, "Shylock'un star bir kisi olarak gosterilmesi yerine, oyunun dokuso içinde yogrulması karşısında derin bir nefes aldık, çunku boylesi oyunun butun olarak yarannaydı," dedı "Sunday Times" ıse: "51 yaşında ilk kez Shakespeare oynayan bu aktorden, ondan çok daha lecnıbeli klasik aklörlerin ogreneceği çok şey var. Hoffman'ın Shylock'una seyirci hem lapıyor hem nefret ediyor. Herhalde Shakespeare de boyte olsun istemişli." Iki Oscarlı oyuncu, 51 yaşında ilk kez Shakespeare oynuyor 10 Haziran Yağmıır Umftm Shytock'a Kendısıne ıkıncı Oscar'ı getıren "Yağmur Adam" (solda) adlı fılmı halen sınemalanmızda göstenlen Dustin Hotfman su sıralar Londra'da Wılham Shakespeare'ın "Venedik Tacırı" oyununda 16 yuzyıl Yahudısı Shylock'u (sağda) canlandırıyor lı. Bense kısayım ve Yahudiyirn" yurcgının Kcıidrından keseceğı etle demiş. Şımdi Hoffman, kısa ve mi gen alacak? Shylock, adalet ıle Yahudi Shylock için bıçılmiş kaf vıcdan arasında gıdip gelıyor. Sır tan. O kadar ki daha oyun başla Peter Hall, neden bu rolun Hoffmadan önce yapılan rezervasyon man ıçın uygun olduğunu bır mular 1,5 milyon sterlıne ulaşmıştı. lakatta şöyle anlatıyor: "Shylock Shakespea^e ıçın bu kadar merak? toplumun dısında bir tip. Venedık'le Vahudı mahallesınde ya>ar. Hayır. Hoffman'a. Amerikalı bir Yahudi aktorun, İnIngilız Ulusal Tıyatrosu'nun es giliz oyuncular arasında bu yalnızkı sanat yonetmeni Sir Peler lıgı iyi vereceğini duşundum. AyHall'un yönetımınde "Venedik nca Shylock tipı gulunesi mı, ağTadri" ve 16. yuzyıl Yahudisi lanası mı? Bence ikisi de. Çunku Shylock olabildiğmce gerçek. Te bir insan a Kotu bir insan belki, fecı olduğu ıçın herkesin muhtaç ama her şeyi ile de bir insan. Hıolduğu, ama aynı zamanda aşağı ristiyanların yoğurduğu ve o hale lamak ıçın de fırsat kolladığı getirdiği bir insan. Oyun, Yahudi Shylock yüzyıllardır bu çemberı aleyhtan değil dbette. Yahudi kıramamış: Borçlusunun borcunu, aleyhtarlığına aleyhtar bir oyun