Katalog

4 MAYIS 1989 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 YAYIN DÜNYASfNnA tivrrci FMEARASTTRMA YÖNETENŞÂHm ALPAY KİM KİME DUM DUMA BEHlç AK Işçiler ve 12 Eylül 0 N » E 8 BEN DEVLETLM KÖLELEŞTtRİRİMi 'Ara rejim' düzenlemeleri mi? Btm Devletim Köleleftiririm1 I önder Aker, BDS Yayınları, îstanbul 1989, 110 s. Aker, 12 Eylül sonrası işçiişveren ilişkilerindeki temel felsefenin TtSK'in 14. Olağan Genel Kurulu'na sunulan çalışma raporunda ortaya konduğunu belirtmektedir. Gerçekten bu raporda, işçi memur karşılaştırması yapılarak ülkemizde işçilerin mutlu bir azınlık teşkil ettiğinin söylenebileceği ve bu nedenle sosyal somnlara yaklaşırken işçi lehine yorum kriterinin terk edilmesi düşüncesi ileri sürülmektedir. gürlüklerinin nasü ellerinden alındığı, örgütlerinin nasıl işlevsiz bıraluldığını ve sonucta nasıl yoksullaştınldıklannı ışçiler bizzat yaşayarak oğrennıişlerdir. Bugün işçi hak ve özgürlükleri alanında yaşanan olumsuz koşulların sebeplerini ortaya koymayı amaçlayan Aker, bunu 1%1 Anayasası'ndan başlayarak ve bu alandaki gelişme ve değişimleri kronolojik sıra içinde yapmaktadır. Işçiler açısından umut ve güvence kaynağı olan 1961 Anayasası ve özeUikle 274, 275,440, 506, 625 ve 931 (1475) sayüı yasalara kısaca değinildikten sonra Aker, "tüm bu duzenlemeler(in) kendi içinde ayn ayrı çalışanlann hak ve özgürlüklerine, sendikal hak ve özgürlüklere olumlu yaklasımı ve bakış açısını" gösterdiklerini belirtmekte ve 12 orijinalde de 1970; acaba 1971 olabilir mi? Mart 1970 ile birlikte geriye dönüşün ilk belirtilerinin ortaya çıktığını vurgulamaktadır (s. 15). Kitabın asıl ağırlık noktasını oluşturan 12 Eylül 1980 sonrası anayasa ve yasa değişikliklerini yine kronolojik bir sıra ile ele alırken yazar, "ÖzeUikle yasa değişikliklerinde ortak noktanın, düzenlemeterin sermayenin istekleri doğrultusunda" yapıldığını belgelerle kanıtlamaya çalışmaktadır. Aker, 12 Eylül 1980 sonrası işçiişveren ilişkilerindeki temel felsefenin, TtSK'in 14. Olağan Genel Kunılu'na sunulan çalışma raporunda ortaya konduğunu belirtmektedir. Gerçekten bu raporda, işçi memur karşılaştırması yapılarak, ülkemizde işçilerin mutlu bir azınlık teşkil ettiğinin söylenebileceği ve bu nedenle sosyal sorunlara yaklasırken işçi lehine yorum kriterinin terk edilmesi ve ülke yarannın gözetilmesi gerektiği düşüncesi ileri sürülmektedir. Daha sonra Aker, işveren isteklerinin gerek anayasa tasansında gereke diğer yasalarda, özellikle 2821 sayıh Sendikalar ve 2822 sayıh Toplu tş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunlannda nasıl kurumlaştığını çarpıa bir şekilde gösterebilmek amacıyla, işverenlerin isteğinin hemen altında anayasa tasansı ve yasa madde metinlerini vermektedir. Ancak belirtelim ki, TtSK çalışma raporlarındaki bazj işveren istekleri daha önce ögretide kimi yazarlarca 274 ve 275 sayılı yasalardaki aksaklıkların çözümü için önerilmişti: Örneğin, "işletme toplusözleşmesi", "toplu görüşme çağrısının yetkinin kesinleştiği tarihten itibaren belli bir süre içinde yapılması zorunluluğu", "tüm tekliflerin verilmesi zorunluluğu", "toplu görüşmelerin belirli bir süre içinde sonuçlandırılması" gibi. [Bkz. K. Ognzman, "Türkiye'de Toplu Iş Sözleşmesi Grev, Lokavt, Tahkim ve Arabuluculuk Düzeni Nasıl Olmalıdır", Ankara 1973.] öte yandan, anayasa tasansının 17 Temmuz 1982 tarihinde açıklanması ile birlikte işçi kesiminin kaygılanm, eleştiri ve önerilerini Türktş'in çeşitli raporlanndan örnekler vererek aktarılmasına ve ayrıca Danışma Meclisi'nde işçi ve sendikacı kökenli üyelerce sunulan ve Türklş Tarafından hazırlanan değişiklik önergeleri ve gerekçelerine geniş yer verilmesine karşüık, bir karşüaştırma yapmak isteyen okuyucu 2821 ve 2822 sayılı yasalar hazırlanırken TürkIş'in isteklerinin kitapta yer almamış olmasının eksikliğini duymaktadır. ÖNER EYRENCİ 12 Eylül 1980'den sonra işçi haklannda gerek anayasa ve gerekse yasa düzeyinde getirüen kısıtlamalar, zaman zaman resmi çevrelerce bunlann "ara rejim" düzenlemeleri olduğu belirtümesine rağmen, günümüzde hâlâ geçerliliğini korumaktadırlar. Bu düzenlemelerle, temel hak ve öz PtKNtK PÎYALEMADRA îşçi dünyasında son on yıl Ben Devletim KSIelef tiririm2 Şükran Ketenci, BDS Yayınlan, Îstanbul 1989, 125 s. MURAT DEMtRCtOĞLU 1 9 8 0 öncesi Türk işçi hareketi, tüm zorlamalara 12 Eylül 1980 sonrasında her karşın anarşi ve terörün alanda oluşturulan kunınüann ve kaynağında yoktu. îşçiler yaratılmak istenen düzenin buı günlerde ne dunıma geldiğini bir ve sendikalan olumsuz likte ilgi ile izlemekteyiz. Hak ve ekonomik gelişmelerin özgürlükleri devlete göre ikinci kesinlikle sorumlusu da planda görüp düzenleyen; değıl değildiler. Suçlamalar yasalarda, tüzüklerde bile yer bul zamana ve gerçeklere maması gereken hükümlerle do yenik düşmüştür. Ancak natılmış ve böylece "güçlü Türkiye"nin temel taşının ohışturuldu bu arada demokratik işçi ğu savı ile yürürlüğe sokulan, haklan önemii yaralar 1982 Anayasası'nuı son yıllarda almıştır. ki durumu bu bağlamda veıilecek en canlı örnektir. S U l AV KETENCİ BEN D E V L E T İ M KÖLELEŞTİRİRİM 2 H1ZLI GAZETEGL\cr$E/v AMA &EH MİMOZA Yl SEVMİYO MUYPUM 7 anarşi ve terörün kaynağında ru ve akıcı bir dille bize anlatmakyoktu. tşçiler ve sendikalan olum tadır. Yaşanan çelişkiler yumağında suz ekonomik gelişmelerin kesinyer alan çarpıcı bir başka örnek likle sorumlusu da değildiler. İşçinin penceresinden de çalışanlann konumudur. 12 Ketenci, işçinin penceresinden Eylül sonrasından en çok etkile özellikle son yıllarda iyice su yü Türkiye'ye bakarken Türk sananenler elbette ki işçilerdir. Gerçi züne çıkmıştır ki burada sorunı yii ilişkilerinde bir dönemin per12 Eylül 1980 sabahı Turk işçisi lu olanlar, sendikal örgütlenme desini aralamak istemiştir. Bunu ihtilali yapanlardan "Vatanperver yi, grevleri; piyasa oyunlan, reka da büyük ölçüde başan ile gerçekve çalışkan Türk işçisinin mevcut bet kundakçüığı ya da siyasal ik leştirmiştir. Emeğin dünyasında ekonomik koşullar çerçevesinde tidar yandaşlığı için kullananlar yer alıp da ülkemizde anlatılan her türlü haklan korunacaktır" dır. Suçlamalar zamana ve ger olaylan kıyısmdan köşesinden yagüvencesini almışlardı. Ancak be çeklere yenik düşmüştür. Ancak şayanlar bu kanımıza katılacaklirli çevrelerin desteğinde yurütü bu arada demokratik işçi haklan lardır. Ancak yine de bu yapıtta len saptıncı ve etkili propaganda önemii yaralar almıştır. anlatüması gereken ancak yazann larla olusturulan ortamda acaba Bu gerçeklerin ortaya çıkması anlatmak istemediği ya da yer işçiler verilen bu güvenceye inankolay olmamıştır. Gerek kurum darhğı nedeniyle değinemediği malı mıydılar? lar, gerek kişiler bunun için bü olaylann ve kirnliklerin eksikliği yük uğraşı vermişlerdir. İşte bu vardır. Oysa bu olaylann biünmeSuçlamalar ve gcrçek kişilerden biri de Şükran Keten sinde, bu kimliklerin tanınmasmci'dir. Çünkü Ketenci Türk bası da gelecekteki işçi hareketi için İşçilerin ücretlerinin yüksekliği, nında işçi sorunlanm en iyi bilen, yarar vardır. bunun maliyetlere yansıdığı ve sorunlara ilk elden ulaşabilen, özgürlükcü demokratik rejienflasyonu azdırdığı; grevlerin iş onun içindir ki, işçiişveren ilişkimin güçlenmesi, çoğulcu ve katıyerlerini çalışamaz duruma getir lerini kamuoyuna en başarılı yanlımcı yönleriyle siyasal demokradjği; bunlann olumsuz ekonomik sıtan yazarlanmızdandır. Okurlasimizin ülkemizde kök salması, gelişmelere neden olduğu hatta iş n gerek 12 Eylül öncesinde, gerek Sonuç olarak, "12 Eylül Hukusosyal banşın sağlanması, temelçinin anarşi ve terorün kaynağm sonrasında emeğin dünyası üzerisiz suçlamalann terk edilmesine, ku"nun oluşumunu çarpıa bir şeda bulunduğu gibi suçlamalann ne onun keleminden çok şey öğtartışma yönteminin bilgiye, ka kilde ve akıcı bir anlatımla göz12 Eylül Anayasası'na etki etme renmişlerdir. îşte Ketenci'yi son nıta, hesaba dayanmasına bağlı ler önüne seren Önder Aker'in bu diği söylenemez. Anayasadaki öz kitabıyla yine aynı "mtsyon"da dır. tşte bu yapıt bu düşüncelerin çalışması, salt düzenlemelerden gur sendikacüık, toplusözleşme ve görmekteyiz. Bu yapıtında yazar, ürünü olarak görulebilir ve bu ya doğrudan etkilenenler için değil, grev hakkı üzerindeki sınırlama Türk işçisinin son on yılki dünyapısıyla da Türk sosyal politika ta Turkiye'deki çalışma ilişkilerine illar ve yasaklamalar ıse bu etkinin sında bizi gezdirirken, bu dünyarihini yazacaklar için vazgeçilmez gi duyan herkes için değerli bir uzantılarıdır. daki insanlan, gerçekleri, yalan rehber kaynak olabilir. belge niteliğindedir. • Prof Dr. Önder Eyrencı İTÜ İşletOysa 1980 öncesi Türk işçi ha lan, doğrulan, yanlışlan; tanık Prof. Dr.A.Murat Demıraoğlu lı, belgeli ve kronolojik olarak du Yıldız Üniversitesı öğretim üyesıdır. me Fakültesi öğretim üyesidir. reketi, tüm zorlamalara karşın ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACl AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAN GÜRSES ...^flRGF&lpm OLACfiK! KISAKISA Dr. Uygur Kocaba$oğiu ANADOLIT'DAKJ AMERIKA 1CİSS0HZB OKTJLIt&BI öğretim üyesi Doç.Dr. Bakır Çağlar'ın Anayasa Bilimi: Bir Çalışma Taslağı adını verdiği kitabı, anayasa hukuku alanında dikkate değer bir yeni yayın. Çalışma, "Plüralist Anayasa Teorisi', "Anayasal Sistemin Kurucu Unsurlan: Sivil Toplum ve Devlet" ve "Anayasal Sistem Analizleri" başlığıru taşıyan üç ana bölümden oluşuyor. ŞAHLARIN ŞAHI / Ryszard Kapucinski, Çev. Oktay Döşemeci, Metis Yayınlan, nisan 1989, 122s. toplumuyla kapitalizm arasmdaki esas ve en evrensel uretim tarzıdır?", "Kölecilik hangi nedenlerle bir uretim tarzı sayılmaz?" "Feodalizmden ayn bir 'Asyatik' üretim tarzı mevcut mudur" gibi konulan tartışıyor. TXDEUZSSWETOCH(MRBU Metis Yayınlan'mn "Yaşadığımız Dünya Diâsi"nde yeni kitap, Polonyah gazeteci Kapucinski'nin •••«••••••••••••a* ANADOLU'DAKİ ilk baskısı 1982'de Varşova'da, AMERİKA / Uygur tngih'zce baskısı da 1985'te yapıORTAÇAĞ TÜRK Kocabaşoğlu, Arba lan roportajı. Kitap, "şahın devMİMARİSİ / Yayınları, tstanbul 1989, rilişinin ve tsiam hareketinin ik MÜSLÜMAN Ara Altun, Arkeoloji ve tidara gelişinin eski fotoğraflar, CEMAATTEN ULUSAL 255 s. ses bandlan ve Tahran'da bir otel Sanat Yayınları, îstanbul ODTÜ öğretim üyesi tarihçi KİMLİĞE/ odasında tutulmuş notlarla yazıl1988, 111 s. Uygur Kocabaşoğlu'nun yeni kiTadeuzs Swietochowski / tabının uzun bir adı var: Kendi mış bir güncesi" niteliği taşıyor. Çev. Nuray Mert, Bağlam Sanat tarihçisi Doç.Dr. Altun'Belgeleriyle Anadolu'da Ameri KABİLEDEN FEODALİZME/ Yayınlan, Ağustos 1988, un tam başlığı Ortaçag Türk Mika: 19. Yıizyılda Osmanlı tmpa Halıl Berktay, 2. Basım, marisinin Anahatlan İçin Bir Özet 295 s. ratorluğu'ndaki Amerikan Misolan kitabı, Anadolu'daki geleKaynak Yayınları, Ocak 1989, yoner Okullan. 1820'lerden itibaABD'nin Colombia Üniversite neksel yapı tıplerinin önemii örren Anadolu'da kurulmaya baş 413 s. si Sovyet Araştırmalan Bölumü nekleri uzerine şekiller ve fotoğlayan Amerikan misyoner okullaHalil Berktay'm ilk basunı ha profesörlerinden Swietochowski' rafları da içeriyor. Mimari yonnı konu alan araştırmasını suna ziran 1983'te yapılan Kabileden nin Russian Azerbaijan 190520: rumlara yer verilen kitapta, Anarak Kocabaşoğlu şöyle diyor: Feodalizme adlı incelemesi yeni The Shaping of National Identity dolu dışındaki erken dönem Turk"1820 yılından başlayarak Os den yayımlandı. Bu kitabında in a Muslim Community (Camb Islam mimarisi yanı sıra Anadolumanlı tmparatorluğu'nda faaliyet Berktay, tarihsel materyalizm açı ridge University Press, 1985) baş Türk mimarisinin gelişim evrelegösteren bir Amerikan misyoner sından "Feodalizm neden kabile lıklı araştırması, Müslüman Ce ri anlatılıvor örgütünün arşivinc. sonunda bir Türk de girmiş oldu! Yabancı CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER araştırmacılann pek çok rağbet AYEN EN ÇOK SATAN KİTAPLARI ettikleri söz konusu arşive neden sonra (1980'lerde!) bir Turk'ün 1.4.198930.4.1989 girmiş olması, payımıza düşen Kitabın Adı/Yazarı: S n : Kod: Tuıü: rtyau: ayıbı hafifletir mi bilmiyorum Turgut Nereden Koşuyor/Emın Çölaşan Inceleme 6000ama hiç değilse serüveni bir de 1 117 233 2 191.015 Nasıl Bir Eğıtım Istıyoruz/Server Tanıllı Inceleme 4000."mağdur"un ağzından dinleme Biz de Duvar Yazısıyız/ Belge 4000olanağını vereceği için kanımca 3 079 068 Nah Kalkınınz/Azız Nesın Öykü 4500boşuna bir uğraş değildir." Bu il 4 002 349 Darbeler ve Gızlı Servısler/Cüneyt Arcayurek Inceleme 12000 ginç kitap üzerine bir değerlendir 5 152 449 6 007 424 Kışkırtılmış Erkeklık Bastırılmış Kadındk/Erdal Atabek 7000.Inceleme me yazısını önümuzdeki haftalar 7 011 078 Özal'ı Aşraak Icın/Osman Ulagay İnceleme 3750.da yayımlayacağız. 8 117 234 ANAYASA BİLİMİ / Bakır Çağlar, BFS Yayınlan, mart 1989, 332 s. Îstanbul Ü. Siyasal Bilgiler ve Marmara U. Hukuk fakülteleri 9 10 11 12 13 14 15 087 023 027 015 079 042 021390 011054 002.374 027 072 Fenerbahçe Cumhunyet/Yalcın Doğan maatten Ulusal Kimliğe Kus Azerbaycanı 19051920 başhğıyla dilimizeçevrildi. Bu ilginç araştırmanın Türkçe çevirisine bir önsöz yazan Şukru Hanioğlu şöyle diyor: "Yakın dönem Azeri tarihinin bizim açımızdan da buyük önemi var. Ceditçilik hareketi ve milliyetçi bir elitin ortaya çıkması, Azeri toplumunun dikkatini Şiî oUuklanndan ziyade Türk olduklarına yöneltince Azeri seçkinlerinin Osmanlı lmparatoriuğu'na yöneliş biçimi değişmiştir. Bu bir yandan Ahmed Agayef, Hüseyinzade Ali Bey, H. Sabri Ayvazof gibi kimselerin Osmanlı siyasi düşüncesinde etkili olmalannı... öte yandan Azeri toplumunda da PanTürkist diyebileceğimiz bir hareketin doğmasını sağlamıştır." GARFIELD JMDAVIS TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAN 4 Maym 1336 'DA BUGÜM, ÛNLÜ İ£P*NYOL BO§A ÇÇ EL CO&OOBİS POĞMUŞTU. rAÇlKIOAVKEU, CORDOBA 'OAKı MANOLETE AUITIM/ GÖGDÜKTEN SON ( ) GEÇMİŞ E\J GÜ/eEŞÇİSr SAY/LMAtCV1YD BÜ EL CORDOBEŞ.. sio YÜK. &O&4 YfL ıçiMoe, £L co/zooses DE, BiR ME HAL/NE G£i~ec£*zr?.. BOĞ* K^eçfSfAtPA eös7£eO/Ğl OLAĞANUSTİl CESAZEr, PEV SEYt&Cl KJV DüzeHme. • 2. MayrsAt, bu kâfede. çtkan Nâeım Mı'k' " > açfık grevine '/ıffu'ft rnefiıre/e, avultafı olamk. /rpan Cmm adı geçtmiçh'. Saym Ar. Mehıner Ad Sie&ufc, do§rusunun k£*d( »V' jldLuğunm bi!<dirmiç+ır. Saygıtanmla.. İLAN KIRKLARELİ SULH HUKUK HÂKİMLİĞİ'NDEN Dosya No: 1988/684 Davacı Haşim Göntürk tarafından davalılar Ali evlatlığı Şevket ve arkadaşları aleyhine açılan izalei şuyu davasında; Kırklareli Merkez Kavaklı kasabasında kain 693, 694, 697, 2732, 3895, 3902, 3903, 4381, 4382, 4702, 4704, 6892 parseilerde paydaş Olan ve tebligat yapılamayan, adreslerı tespıt edüemeyen Ali evlat'.ığı Şevket'ın 8.6.1989 gunu saat 9'da Kırklareli Sulh Hukuk Mahkemesi duruşma salonunda hazır bulunması veya kendisini bir vekılle temsil ettirmesi hususu davetiye yerine kaim olmak üzere ilanen tebliğ olunur. Sosyalızmın AHabesı/Leo Huberman Ben Ataturkçü Değılım/Nadır Nadı Biz Duvar Yazısıyız/Der Gulay Kutal Btr Cinayet Romanı/Pmar Kür Anneme Reklamcı Olduğumu Söyiemeyın/J Seguela Buzdan Kılıclar/Latife Tekın Zıverbey Köşkü/llhan Selçuk Anı Anı Inceleme Inceleme Deneme Belge Roman Roman 6500.20002000.35008500.550045002500 TURK I<ALP VAKFI Muayene, Laboratuvar, Röntgen Tel: 175 12 45 • 148 58 66