Katalog

26MAYIS 1989 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURÎYET/5 SİNEMA ATÎLLA DORSAY HAYVANLAR tSMAÎL GÜLGEÇ Cannes Film Şenliği'nde sinemanın sorunlan gündemdeydi Amerikan kökenli fîlmler ve TV yapımlan, ulusal sinemaları öldürecek mi? Avrupa şimdi bu soru üstüne çok kafa yoruyor. Ama bu arada Öteki kıtalann, Üçüncü Dünya'mn filmleri, kültürel ürünleri ne olacak? ATtLL DORSAY 'Kurtlar sofrası'nda KİM KİME DUM DUMA BEHİç AK aldahnan y j CANNES Cannes'da bu yü 5O'ye yakın film görmüşüz... Dünya sinemasının genel ve toplu bir panoraması olmanın yanı sıra, bir görsel iletişim çağı olan günümüzün kültür sorunlan üzerine de düşünmek için iyı bir olanak... Bu fılmlerden söz etmek için başka fırsatlar olacak. Şimdilik 42. Cannes Şenliği'nden kalan birkaç temel ızlenimi sunalım. Çağımız, bir yandan Anglosakson, özellıkle de Amerikan kultürünün yayılma aşamasını yaşıyor. Cannes'da görduğumüz tipik filmler, özellikle tngılızce'nin ortak sınema (kültür?) dili olarak yaygıniaşmasının belirgin ömeklerini oluşturdu. Italyan yönetmenı Cavani, ttalyan azizi Franccsco'nun yaşamını anlattığı ve 13. yüzyüda geçen fîlminin kahramanlannı Ingıhzce konuştumyordu. Başrollerdekı Micke) Roorke ve HeltnaBonham Carter'ı kadrosuna alıp, filmın uluslararası satış sansını arttırmak için elbette... Rus yazan Turgen>ev'in bir romanından Polonyalı Jerzy Skolimowski'nin yönettiğı \e başrollerinde bir Amerikah'nın (TimoUıy Hutton), bir Alman'm (Nastassja Kinski), bir Italyan'ın (Valeria Gorlino) oynadığı ve 19. yüzyıl Alraanya'sından geçen "flkyaz SularT'nın baş kişüen de şakır şa Sovyetter'den Hgiaç fflaler Bu yıl Cannes'da Sovyet smenasmdan başyapıtlar değılse de değişık bölümterde bırbırinden ilginç filmler ızlendı. Karen Şahnazarov'un ' Sıfır Kentı adlı yenı filmı de bunlar arasındaydı kır tngilizce konuşuyorlardı. In turacağı denge, arada diğer külgilizce gerçekten de 21. yüzyüm türlerin tümüyle yutulması sonuortak diline mi dönüşecek? Ame cunu mu getirecek? Afrikalı, Asnkan kökenli filmler ve TV ya yah bir sinemacının, bir Latin pımlan, ulusal sinemaları öldüre Amerika, bir Ortadoğu ülkesınin de kendi fılmini yaprp dünya platcek mi? Avnıpa şimdi bu soru üzerin formuna sunma şansı ne derüi var de çok kafa yoruyor. Ortak bir olacak? Avrupa kültürünü koruma, yaşatKültürel kutuplaşma tehlikesi, ma kampanyası açılmasına ve ör bu yıl Cannes'ın kimi basm ornegın Avrupa TV'lerinde en az ganlarımn alaylı deyişiyle bir yüzde 60 oranında Avrupa köken "kolokyumlar ve paneller şenlili yapımlann gösterilmesine çalı gi" haline gelmesine de yol açtı. şılıyor. Ama bu arada diğer kıta Birçok önemli yönetmenin, yazalann, ülkelerin Üçüncü Dünya' nn katıldığı panellerden özellikle mn filmleri, kültürel ürünleri ne "Sioema ve Özgorluk" ve "Sineolacak? Bir ABD kültür istilası manın Dil Sonınlan" büyuk ilgj na karşı Avrupa kültürünun oluş çekti. Batı. kendi icindeki kültür ve iletişim sorunlarına ciddi biçimde çareler, çözflmler ararken diğer kıtalann, ülkelerin de seslerini duyurmasını en anndan arzu eder görunüyor. Bu açıdan kimi ulkelerde hâlâ var olan ağır sansur koşullan, film yapımında olduğu kadar duşuncelenn açıklanmasında da suregelen engeller, bu panellerde eleştirildi. Batı'nın kendi kültür sorunlannın kaygısına düştüğu bir sırada, küçük ulkelenn ve Üçüncü Dünya'mn kültürel kimlik sorunlarına ne denü ıçtenlikle eğildiği elbette bilinemez. Ama Batı'da, en azından tüm dunyadaki fikir ve sanat özgürlüğune ciddilikle eğilen, bu konudaki kaygıları, en uzak ulkelerde olsa bile benimseyen ve çağımız kültürünun, her ulkenin, her halkın kendi renkleriyle katıldığı, suslediği engin bir çıçek bahçesi olmasını dileven içten aydınlann varlığı da bir gerçek... Bu arada, gözlenen bir olay, kuşkusuz Doğu Bloku'ndakı sanat sal özgurlük konusundaki gelişmeleT... Sovyetler'in glasnost ve perestroyka gelişmeleri, beklendiği gibi yalnız politik dengeleri allak bullak etmekle ve yeni denge arayışlan oluşturmakla kalmıyor. Kültür alanında da sosyalist ulkelerde tam bir patlama yaşanıyor. Sovyet sinemasından bu yıl Cannes'da başyapıtlar değılse de değişik bölümlerde gösterilen bırbırinden ilginç filmler ızledik. Sovyet glasnostunu ızleyen diğer sosyalist toplumlardan da çeşitli açık ve kapalı yasaklann, engellerin, oto sansurün kalkmasıyla. sinema alanında çarpıcı değişmeler ve ilginç yapımlar gözleniyor. Bu arada "Çin de uyanıyor" ve hatın sayıhr bir Çin sineması geliyor... ABD kökenli bir kültürun boyundunığu tehlikesi karşısında ilginç gelışmeler bunlar... Ama bu "devler savaşı"nda veya "kurtlar sofrası"nın örneğin bizim kulturumuz, biâm siuemamız, bizim kıtle iletişim hayatımız ne olacak? Turkiye'de henuz yönetim ve yönetıciler katında pek tartışılmayan bu gibi sorunlar gundeme geldiğinde, umalım kı çok geç kabnmış ve "aü aUo LV kadar'ı geçmiş" olmasın... PİKNİK PİYALE MADRA BU ViO. BENf /VÜNOÖMU \ SÖGÜNCE / ~^\1 42. CANNES FİLM ŞENIİĞt ÖDÜLLERİ H1ZLI GAZETECİ NECDET OLMK 6'ÛZBL. AMA &RA1 YORVCUHİSİ ÇİZGÜJK KÂMtL MASARACI JUtM Kanera Macat ytaeb ı 42. Uluslararası Cannes Rlm Şenliğı'nde Attın Kamera Ödulü, "Yirminci Yüzyılım adlı yapıtıyla Macar kadın yönetmen lldiko Enyedı'nin oldu. AUtn Kmnteraı lldiko Enyedi (Yirminci EM İyi Film AUtn Palmlye: Seks, Yalaıüar ve Videokaset (Steven Soderbergh). Yüzyılımj. En fyi K a d m Oyuncu: Meryl Streep Jüri ödâlA: Montrealli tsa (Denys En İyi Erkek O^nncns James Spader (Seks, Yalanlar ve Videokaset). (Karanhkta Bir Çığlık). Arcand). En I y i Sunatsal Katleu Mystery Train (Jim Jarmush). Jüri öxel Büyük ddAIâ: Bertrand Blier (Semn tçin Fazla Guzel) ve Gıuseppe Tornatore fCennet Sineması). En i y i YöMetmen: Emir Kusturica (Çingeneler Zamanı). Cannes Film Şenliğı'nde merhaba hü'zün, günaydın nostalji Beyazperdede siııema nostaljisi f , i AĞAÇ YAŞKEN EĞİLÎR KEMAL GÖKHAN GÜRSES Ettore Scola'mn "Splendor"undan sonra genç ttalyan yönetmen Gıuseppe Tornatore'nin "Cennet Sineması" da sinemanın son dönemdeki bunalımına değiniyordu. MEHMET BASUTÇU CANNES Merhaba hüzun. Günaydın nostalji. Elveda sinema... Ama hangi sinemaya elveda? Eski, büyük, yüksek tavanlı, balkonlu, localı eski sinema salonlannda yüzlerce seyirciyi ayru heyecana ortak eden bir zamanların sinemasına elveda... Kimden mi geliyor bu buruk ve tath bildiri? Yine ltalyan sinemasından, Ettore Scola'mn "Spkador"undan sonra, bu kez genç bir ttalyan yönetmen Giuseppe Tornatore, ikinci uzun filmi olan "Cınema Paradiso" (Cennet Sineması) ile ayru temaya, sinemamn giderek karanlık salonlanndan çıkıp, evlere, televizyon ekranlan aracüığıyla ginnesi sonucu yaşanan bunaluna değimyor. GARFIELD GABFlELD. BÜ JIM DAVIS Bu tür fılmlerin ttalyan sinemasından gelmesi kuşkusuz çok doğal. Video ve televizyo Jiri DtfüH aMı 19851e 'Amerikan Imparatortuğunun Çökuşü"nü çevıren Denys Arcand, bu kez Cannes nun değiştirdığı fılm/seyirci ilişkilerinin biçim Film Şenliğı'nde "Montrealli Isa" adlı yapıtıyla Jurı Ödulu'ne değer görüldü lendirdiği yeni ortamda, salon işletmeciliğinin en çok zarar görduğu ulke ftalya çünkü. pay cennete çekmektedir. Gerçek yaşamla si ne bir oto park yapmayı planlamaktadır. Sal"Splendor" ya da "Paradiso" türü görkem nemanın duş dunyası birbirine karışmıştır... vatore'ye Alfredo'dan kalan en güzel hediye, li salonların iç gıdıklayıcı korkusu, her gösBir gün, fılmlerin tutuşması sonucu çıkan rahip tarafından kesilen bölümlerden oluşan teride seyircilen yeni bir yolculuğa çağıran bü yangında gözleri kör olan Alfredo'nun yeri "Klasik Öpucukter" filmıdır.... yük petdelerinin sımrsız ufku, artık bellekler ne küçuk Salvatore geçer. Baka baka, makiUzun yıllar televizyon için çahşmış olan de kalan anılarda ve kokularda yasanabilmek nenin nasıl çalıştığını öğrenmiştır... Lise öğ Tornatore, sinema yapmasını çok iyi biliyor. te... rencisıyken tanıdığı ilk sevgilisine yönelttiği Başından sonuna dek öykuye inandırıyor seSicilyalı Guiseppe Tornatore, "Cinema Pa ilk bakış, küçuk bir kameranın gerisinden ge yircisini. Hem de senaryosunun içerdiği meradiso"yu doğduğu köyde çekmiş. Çocuklu len, film üzerinde yıllar boyu silinmeyecek iz lodram dozunun yer yer fazla olmasına karşın. O güzelim eski gunlerin filmleri gibi hem ğunu köyün sinemasında geçiren Salvatore' ler bırakan bir bakıştır... nin öyküsu özyaşammdan derin izler taşıyor. Askerden dönen Salvatore köyünü değış ağlatıyor hem guldüruyor hem de duşünduZekı ve yaramaz bir çocuk olan Salvatore her mış bulacak, sevdiği kızm izini yitirecek ve ruyor... Onlarca eski filmden yaptığı alıntıyeni filmi, ilk önce kilisenın papazıyla birh'k Alfredo'nun hem bir arkadaş ve bir dost, hem lar, anlattığı öykünun yalnız ttalya'da değil te, ö*el sansür gösterisi sırasında izler... Ra de bir baba olarak (Salvatore'nin babası sa dünyanın her ülkesinde sinemaseveTİenn çohip, her öpücükte acımasızca elindeki zili sal vaşta ölmuştur) verdiği öğütler sonucu adayı cukluklannda ve ilk gençliklerinde yaşadıklayarak kesilecek yeri ışaretler... Philippe No bir daha gerı dönmemek üzere terk edecektir. larından izler taşıması, "Cinema Paradiso"iret'nın her zamankı ustalığıyla daha da zen Salvatore, tam otuz yıl sonra, Alfredo'nun yu şenliğin son gunlerinde en çok alkışlanan gınleştirdiğı "Makinist" Alfredo, kestiği bu toprağa verilmesinde hazır bulunmak için dö film yapıveriyoıdu. lçerdiği tum kolaylıklabölumleri saklayacak ve sonradan "Klasik ner köyune. Artık tanınmış bir sinema yönet ra, gözü sulu bölumlere, uzunluklara karşın, Öpucükler" olarak adlandırabileceğimız bir menidır. Ancak "Cinema Paradiso "nun terk kendilerini Salvatore ile kolayca özdeşleştirefilme dönuşturecektir... Sinema tutkusu, ye edilmiş yıkıntısı karşılar onu. Köyun bele bılen Cannes'ın profesyonel ızleyicisi coşkudiden yetmişe köy halkını her akşam bu ya diyesı meydandakı bu sinemayı yıkarak yen sunu gizleyemiyordu. TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKA* 1326 'DA &U6ÜN, RtFLI LIOE& MUUAMtoET *ı*J 26 Mayıs RİFLİ ABDÛLKERİM YAKALANDU. THtoAFINOAN YAKALANMtÇTt. FAS'IN ATLAS OK• yANUSu Kryı ŞEKIO/NDE » YEK ACAN Ri'e rr>°<e*t LA&INI, /SPAMYOl. VE F&AfASIZ EÇEM£A/LlStN O£N KUlSTARlP 8tG OevtET KuRMAK /SftYtfJ f< 'L£iepE AYAtZLANMrfTt BU TVTUKLANIP 8te YfL HAPfS /MTMASfNA YHMAMIÇ, 132O'i.l PIĞI t£UI/VETl£eL£ ÖNC£ GA PA FeA)tJ£/2LAGA Ç£^ 0UZ£fJC£tli/^T7 ANCAIC, 4926 'DA, USTUN FRANSlZ AS/ZERJ ĞUCUME Y£AtlL£G£te. TUTUtUA'A/MIÇTI. REUNIONAPASfNA SURÜLBN ABPULKEÜİM, "•" SUIZE SOVgA *CAÇAKAK /C4U/GE'rE ' ,J