Katalog

8 MÎSAN 1989 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR tSMAtL GÜLGEÇ CUMHURİYET/5 & İSTANBUL ULUSLARARAS1FİLMFESTİVALİ ~ l tJnlü yönetmenin "Kurban" filmindeki kurgucusu ve asistam Michal Leszcp>lov/ski'nin gerçekleştirdiği Tarkovski belgeseli bugun ve yarın gösteriliyor. Tarkovski kamera önünde jFESTİVALDE BUGÜN Firlr Konfonnist (12.00), Kocaman Kanatlı İhtiyar Adam (15.00), Devrimdem Önce (18.30), Maurice (21.30). Sinepop: Bir Ortaçağ Yolculugu (12.00,18.30), Serseri Âşıklar (15.00, 21.30). D ü y a : Selam Bombay (12.00,18.30), Walker(15.0O,21.30) AKM: Yuvana HoşgeUUm (14.00), Yönetmen: Andrey Tarkovski (16.30), Jobn Huston ve Dublinliler (19.00). Gazi: Tepeden Tırnaga (12.00, 18.30), Kitera'ya Yolculuk (15.00, 21.30). M«da: Sevgiler Anne (12.00), Kar Leopannın Soyu (15.00), Bagdat Cafe (18.30), Günaha Son Çağn (22.30). Reks: Yaşayan Ölülerin Haşaletleri (12.00), Ateş ve Tutku (15.00), Bernarda AJba'nın Evi (18.30), Gıineş Imparatorluğu (21.30). Kurban, Cannes'da gosterıldiğinde, Tarkovski'nin durumu biraz duzelmişti. Zayıflamıştı, diledıği gıbi uyuyamıyordu, ama iradesi guçlenmışti. Yıllardır tasarladığı Hamlet projesi üzennde konuşmaya bajlamıstı hatta. Tarkovski, kılı kırk yaran, son derece ciddi bir insan olarak tanımyordu. Sanat beğenisı de aynı doğrultuda olmalı... Acaba sinemada en çok kimleri tutuyordu? "Edebiyat ve resim konusnnda çok dikkatli, tasarruflu davranıyordn" diyor Michal. "Her seyi özenle seçiyordu. 'Kültur kirlenmesi' urkutuyordu onu. Bu alanda aşırı aretimin insanlan çop yıgınlan gibi kaplayacağına inanıyordu. Film konusnnda ise daha hoşgoruln ve liberaldi. Pek çok film gormtıştu. Coşkuyla andığı sinema adamlan arasında Antonioni, Bresson, Kurosawa, Fellini, Wajda, Zanussi, Bergman ve Bnnuel vardı. Bunuel'in sozu edilince gozleri sevgiyle pariıyordu. Buyuk sa\gı duyuyordu ona. Tanışmak istedigini, ama bunnn bir turlıi gerçekleşmedigini söyluyordu." YAVUZ BAYDAR STOCKHOLM Yönetmen Andrey Tarkovski, filmi KurInuı'ın montaj çalışmaları srasında, kesim masasını uzun sure paylaştığı asistam Michal Leszcz>lowsld'ye Noel için Floransa'ya gideceğmi açıkladığmda, dini bayramın başlamasma iki gün kalmıştı. Yine de yadırganacak bir şey yoktu bunda Michal açısından. Ünlü yönetmen, Brejnev yönetimi tarafından ulkesi dışında yaşamaya zorlandıktan ve bir "biç kimse"ye dönuşturülduğu Moskova'yi terk ettikten sonra, kendisine en yakın kent otarak Floransa'yı görmüş, buraya yerleşmişti. Özlemını Michal *e sık sık dile getiriyordu. Isveç'te •'tngmar Bergman'ın daitni mesken edindiğı Gotlaod Adtsı'nda çekilen Knrban'ın montaj ve dublaj çalışmalannın da sonuna gelinnuşti aynca. Herhangi bir terslik yoktu; Michal, Andrey'in dönüşüyle, 1986'run ilk günlerinden itibaren, geri kalan çalışmaların tamamlanacağına kesın gözuyle bakıyordu. Stockholm'deki İsveç Film Enstitusü'ne ait montaj odalanndan bırinde geçen bu konuşma sırasında Tarkovski, asıstanının kendisıyle havaalanına kadar gelmesıni de istedi. Yoğun çaüşmadan ötürü yorgun ve asabi olan Michal'i bir parça rahatsız etti bu istek. Durup dururken Noel sabahının köründe, saat 6'da kalkıp, 40 kilometre gidip, 40 kilometre dönmek, angarya gibi geliyordu. Ama yönetmeni kırmadı. Taksi Arlanda Havaalanı'na doğru yol alırken, yapılması gerekli ışler konusunda uzun uzadıya taiımatlar verdi Tarkovski; ses miksajının nasıl halledileceğıni aynntılanyla anlattı. Oğlu Andrnşka'ya filmdeki ithaf cümlesinin de değiştirilmesini istiyordu. Yeni metın şöyle olacaktı: "Miicadele etmesi için terk ettiğim oglum Andrnşka'ya..." Tarkovski, bütün bunlardan hiçbir şey anlamayan Michal'in merak dolu bakışlarına hiç aldırmadı. Aynhrken, bir daha Isveç'e dönmeyeceğinı ıma eder bir hava içinde, "Filmin bitmiş halini bana, Italya'ya getirirsin" dedi. KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK 6öruntu yöMtmeni Sven Nykvisfle Michal Leszczy1owski'nın gerçekleştrdijjı "Yönetmen Andrey Tarkovski" belgeselınde Tarkovski ıle göruntü yönetmeni Sven Nykvist, "Kurban" filminin çekimınde Ünlü yönetmen, Noel'den birkaç gün önce, umarsız bir kansere yakalandığını öğrenmişti. Trajık haberı aldığında 53 yaşındaydı. 1964'tekı ılk uzun metrajlı filmi tvan'ın Çocukluğu'ndan baslayarak, Andrey Rubiev, Solaris ki ünlü yönetmen Fassbinder tarafından "çok anlanüı, ber tüıiıi yornma açık, gerçek bir başyapıt" olarak tanımlanacaktı, Ayna, Stalker ve Özlem gıbi yapıtlarla, Sovyet estetığirun dışına tasan; bireysel, lirık, metaforlarla örtulu, "kapaiı" ve "zorlayıcı" bir sineraa ıle varlığını dünyaya kabul ettirecekti. Isaöğretısı'ne, geleneksel Rus duşüncesine köklu bağlıhğı, komünist ve kapitalıst sıstemler arasında ortak özellik olarak gorduğü "yok oima pahasına ilerleme" karşısında duyduğu tıksınti, toplumunu gerek Doğu gerek Batı'da "madded yasalann ongorduğu biçimde, olu maddenin biçimine uygun olarak kuran" insan karşısında duyduğu kaygı, Marksıst düşünceyle çok derin bir felsefi duzlemde ortaya çıkan uyuşmazüğı, onu Sovyet yönetimi ile karşı karşıya getirmış; fılmlennın turlu engellemelere maruz kalması, Batı'ya göce ıtmişti. Tarkovski, tavsiye üzerine, bir sure tereddüt ettikten sonra, tedavi ıçın Paris'e geçti. Kurban'ın Stockholm'deki son montaj çalışmalannı tamamlamakla meşgul olan Michal, karşılıklı durum değerlendirmesi için sık sık hastanedeki odasında zıyaret ediyordu yönetmeni. Hastalığın ciddiyetmi koruması, öbur yandan da Cannes Fılm Festıvali tarihirun yaklaşması, Stockholm'deki teknik ekibi tam yol harekete geçırdı. Amaç, filmi Tarkovski hayattayken tamamlamaktı. "Son ses miksajı için önümuzde bir hafta kalmıslı" diye anlatıyor Michal. "İki kişiydik. Bir hafta, 7 kere 24 saat eder. Biz o hafta içinde tam 128 saat çalıstık. Leszczylowski, Knrban'ın Gucu Andrey'e olan sevgimizden montaj çalışmalannın hafiflemealıyorduk tabü." siyle, uzun süredır tasarladığı yönetmen Andrey Tarkovski belgeselini hazırlamaya başladı. Fıkir nasıl doğmuştu? "Film yapmak gibi bir niyetim olmamıştı hiçbir zaman. Benim isim montajdır. Ancak obur yandan, Andrey ile ilgili buttin filmlerde, kimsenin onun sanatını ya da kişiligini gerçege u\gun olarak yansıtamadığını duşunujordum. Bu duşunceyi ona açtım, onunla ilgili buyuk bir belgeseli hazırlamak istediğimi, bana yardıma olmasını bekledigimi soyledira. Elde, Kurban'ın çekimlerinden kalma, beigesel niteükte 50 saatlik malzeme vardı. O, hepsini görmüş tü, bense bir kare bile gormeroiştira. Butun bu malzemeyi 3 saate indinnemi önerdi. Sağlıgi düzeUnce birlikte calışma>a başlayacakük." İşbirhği, hiçbir zaman gerçekleşmeyecekti. Tarkovski, halsizdi. Michal, iyileşmesinı sabırla bekliyordu. Yönetmenin görüşlerini açıklayacağı bölumün çekimi de sonraya bırakılmıştı. Yönetmenin ölıim haberi geünce, ttalyanların yapmış olduklan soyleşıleri kullanmak zorunda kaldı. "Montaj odasında Andrej ile sohbeüerimizin bana verdigi o tatlı duyguyu yeniden yaratmaya çalışbm" dediği filmi, Yönetmen: Andrey Tarkovski, gösterildiğı çok sayıdi. uluslararası festivalde buyuk ilgi ile karşılandı. P t K N t K PİYALE MADRA BlLİKJCıiLTI H C DüŞÜh£i>OQıM. DI>E HIZLI GAZETECt NECDETŞEIS ÇOK M 9U KIZA KAFASl KAZlŞTt ffilf M\ OLDU YOKSA ? ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACl AĞAÇ YAŞKEN EGİLİR ÖZİ KEMAL GÖKHAN GÜRSES m ı ı g ı ı ••••• « I I I I I | U « N ÂşıkJar" bugün Sınepopta göstenlıyrjr. Başrollen JeanPaul Belmondo'nun (üstte) Jean Seberg'le paytaştıgı film, Yenı Dalga akımının stmgesı olmuş, özellıkle Jean Cocteau ve JeanPaul Şartre'ın büyük övgüsünü kazanmıştı Godardın Françoıs Truftaufnun bir fiknnden yola çıkarak gerçekleştırdıği filmin sanat danışmanlığını da Claude Chabrol usüenmışt Iİ3İO2^nill SllliafiSI ? ranSE y **™' JeanLuc Godard'ın 1959'da çevırdığı "Serseri 0 1 52 yıldır sinema dünyasındaydı MEHMET BASUTÇU PARİS Bernard BUer, Fransız sinemasının en tanınmış oyunculanndan biriydi. Tam elli iki yıldan bu yana sinema dünyasının içindeydı. Yaklaşık 150 filmde rol alan Blier, meslek yaşamına tiyatroyla başlamış, ilk kez 1937 yılında, o devrın usta oyuncularından Louis Jouvet ıle birlikte Marc Allegret'nin "Entree des Artistes" (Oyunculann Girişi) adlı filminde rol almıştı. Ertesi yıl, Marcel Carne'run yönettiği "Hotel du Nord"da (Kuzey Oteli) göz doldurmuştu. 1916 yılında, biyoloji uzmanı olan babasının görev için Arjantin'de bulunduğu sırada Buenos Aires'te dunyaya gelen Bernard Blier, daha lisedeyken arkadaşlannı guldurmeye başlarruş, konservatuvara girebilmek için bir haylı ter dökmuş. Tam uç kez girdiği sınavları kazanamayan genç Bernard, sonunda, bıraz da Jouvetnin desteğiyle Julien Bertheau ıle Raymond RouJeau'nun derslerinı izlemeye hak kazanmış. İlk filmlerle birlikte gelen başan ve durmadan gelıştirip yeıülediği oyunculuk yeteneğı, giderek dökülen saçlarma ve şişman bedenine karşın Blier'nin beyazperdede çok değişik karakterler çizmesini sağlıyordu. Bernard Blier, Clouzot, Duvivier, Cayatte gibi unlü Fransız yönetmenlerıyle çalıştıktan sonra, Italyan sinemasının da gözde oyuncularından biri olmuş, MoniceOi, Lizzani, Visconti, Scola ve Comencini'nin filmlerinde de rol almıştı. Tanınmış filmleri arasında, Lucbino Visconti'nin "L'etranger" (Yabancı), Alain Corneau'nun "Serie Noire" (Polısiye Dizisi), yönetmen olan oğlu Bertrand Blier'nin "Buffet Froid" (Soğuk Bufe), Comencini'nin "Eugenio" ve "Cnore" gıbi filmleri bulunan Blier'ye, 4 Mart 1989 gecesi yapılan geleneksel "Cesar" ödülleri töreninde, tum çalışma yaşamını değerlendıren bir başarı Cesar'ı venlmişti. Kansere yakalandığı, olumcul hasta olduğu büinen Blier, sahneye zorlukla gelmiş, salonda toplananlara, o gecenin duygu yuklü, en zor anlannı yaşatmıştı. Aslında geç kalmış bir ödüldu bu. Bernard Blier ile bir kez, 1987 yılının kasım ayında, Montpellier Şenliği'nde, bir yemek sırasında beraber oldum. Tam karşımda oturan Blier, konuşkan, sıcakkanlı, yemek yemeyi, sarap içme>'i seven, babacan ve şakacı bir insan ımajını gerçekten hak ediyordu. Yemekte anlattığı sayısız öykuler arasında bir tanesi, ilnlu şair Jacques Prevert ile Ugüıydi. Anımsayabıldiğim kadanyla şöyleydi bu gerçek öyku: Bemard Blier, Fransız sinemasında 150 fılmde oynamıştı GARFIELD jm DAVIS ANUMA Ç4UŞOOESUN? &*• * ' TARİHTE BUGÜN MUMTAZARIKAN 8 Nisan Oğlu Bertrand'ın doğduğu gunlerde, bir sabah kahvaltı eder ve rafadan yumurta yemeye hazırlamrlarken, Prevert, bebek Bher'nin tuysüz kafasını işaret ederek, "Sakın ola kanştınnayasın, bu çocugun kafasıyla rafadan yumurtalan" turünden bir sözle gıildurmüş herkesi. Bernard Blıer, genç Fransız sıneması içinde kendıne özgün b'ir yer edinen oğlu BertTiyatrodan sinemaya Meslek yaşamına tjyatroyla başlayan Bernard Blıer, rand'la ovünüyor, onun, bugun sınemaya ılk kez 1937de başlamıştı lînlü Fransız sanatçı, aralarında Marcel guzel göruntuler yaratan kafasını Carne, Andrt Cayatte, Visconti, Ettore Scola, Luıgı Comencini'nin de bulun o zamanlar yumurtalarla kanştırmadığma çok sevinıyordu. duğu bırçok tanınmış yönetmenin ftlmlennde oynamıştı ILHAN SELÇUKUN "PENCERE'SI.. 1962'P£ 8VGUN, UNLU YAZA& /LMAN SEVÇUIC, CUMHUgtYET GAZETESl'ND£ GÜHLÜK FtK&tLAftlM XAZMAYA SAŞLAMIşn. UUKIUC FAKÜUTESm TnMAMLAPIKTAN KISA SC/OE SONRA, YENI ISTAMSUL. &AZBFE&INOE 'ıs'IMZAS/riA YAYIMLANAN KISA FIKHALARrf. LA SAStN MESLEĞIHE APIM ATM($TI.EİITESİ YtL,((9S2') AĞABEYI,UNLU KAÜIKArUÜ USTASI TURHANSELÇUK'LA KI&KBlRBUÇUK ADU MlZAH PERG/SINI Ç.IKA&MAYA 8AŞIAMIŞ, BUNU DOIMU$ VE KA&IKATÛR DERGlLEf?) IZLSMıÇrı. ILHAN SELÇUK,FUCKA YAZAgl OLARAK;yrjLIN TÜ8KÇ£SIYL£ SOSTAL KONULARA BlR SAPMAOAN, TAV/Z VSRMEPEN ILEKL£MIŞ, EMEKÇİ KITL£lEgPEAI YANA GORUŞ VE FlKİeL£Rİn£ ULKE SOLUNUM MtHENK 7ASLARtNMN SAYfLMISTllS.. YAKLAŞfMI SÖSTERMIŞ, BEÜRLEPlĞİ DUŞUMUR ıLKELEROEM