Katalog

Türk feministleri örgütleniyor 1B81 öncesi adı bile duyulmayan feminizm artık günlük yaşamımıza bir kavram olarak girdi. 1980'lerde altı kişilik çekirdek grup ile başlayan mücadele bugün 6 ayn dernek veya gruba ulaştı. Feminist olduğunu açıkça ilk kez telaffuz eden ise Doç. Şirin Tekeli. Feminist akımın Türkiye'ye 20 yıl gecikmeyîe gelmesinde, 12 Eylül'ün etkisi var mıydı? Savran'a göre "1970'lerde sol, emeksermaye çelişkisinden başka bir şey görmüyordu. İlk kez 12 Eylül darbesinden sonra kendisine baktı. Feminizmin gelişmesinde 12 Eylül darbesi etkili oldu, ama feminizm 12 Eylül'ün sadece yan ürünü." •1• âzerine dâşüadüler." CUMHURİYET/14 7MART 1989 Türkiye ve Dünyada Feminizm Biz kadmtar cins olarak ezilîyor ve sömürülüyoruz. Bedenimize, emeğimize, kimliğimize, tarihimize ve geleceğimize el konuyor. Erkek egemen toplum ve bu toplumun geliştirdiği bütün baskı aygıtlan, yani devlet ve himayesindeki aile, hukuk, sağlık, eğitim, bilim, güvenlik kurumlan bu egemenliği örgütlüyor. Ev içinde ve dışında emeğimize erkekler ve sermaye tarafından el konurken, tek tek kadınlar olarak aile kurumu içinde ve dışında erkeklerin vesayeti altmda tutuluyoruz. Biz kadınlar, ev içinde yaşamaya, ev işine ve analığa mahkum doğuyoruz. Ev içinde ve ev dışında (tarım ve küçük üretimde) emeğimiz yok Kadınlann Kurtuluşu Bildirgesi sayıhyor; boğaz tokluğuna çalıştırılıyonız. Ev dışındaysa, ancak ~ucuz ve statüsüz işlerde ücretli çaltşabiliyomz. Cinselliğimiz bizim dışımızda tıp, pornografi, sanat, kitle iletişim araçlan. din ve toplum bilimleri tarafından tammlanıp belirleniyor; bedenimize yabancılaştınhyoruz. Doğurma hakkımızı ancak evlilik içinde kullanabiliyoruz. Bir kez evlenince doğurmama hakkımız yok. Buna karşılık doğum kontrolünden sadece biz sorumlu tutuluyoruz. Doğurduğumuz ve büyutme yükünü yalnız çektiğimiz çocuklar da babalannın sayıhyor. Cinselliğimiz evlilikte ve fuhuşta satın alımyor; evlilik dışında gayn meşru besleniyorlar; bilgi ve sermaye sayıhyor ve evlilik içine hapsolunuyor. biriktirdiklerinde de bunu bizim Resmi tarih, bilimler, sanat ve estetik, sırtımızdan yapıyorlar. Yani toplumun din ve dil erkekler tarafından, erkekler tüm iktidar mekanizmalarım için, erkeklere göre üretiliyor. Biz bu denetliyor, bize tahakküm ediyorlar. alanların öznesi olmuyoruz; bu Biz feminist kadınlar, kaderimizi alanlara girmemiz engelleniyor. biçimlendirme hakkımızı kullanarak Kadınlann baskı altma ahnması eğitim bedenimize, emeğimize, kimliğimize, eksikliği ve geleneksel toplumun tarihimize, geleceğimize sahip çıkmak kalıntısı gibi gösıerilerek, kurtuluş istiyoruz. mücadelemiz engelleniyor. Ve kadınlar Bütün kadmlan ezilmişliğimizi fark üzerindeki egemenlik, aşktan şiddete etmeye, ezilmişliğimize karşı tavır her türlü yöntemle sürdürulüyor. Bu almaya, dayamşmaya, örgütlenip şiddet dayaktan, sarkıntılık, tecavüz ve çtkarlarımız için mücadele etmeye öldürmeye kadar çeşitli biçimler alıyor. çağırıyoruz. Bedenimize, emeğimize, kimliğimize el konuyor. Böylece erkekler bizim KADINLAR KURTULUŞUMUZ sırtımızdan yaşıyorlar, bakıhyorlar, tÇtN EL ELE! M t e a T kunıluyor. Daha sonra Harita Genel Müdürlüğu'nde göreve alınacak bayanlann bekâret kontrolünden geçirilmek istenmesi uzerine feminist gruplar ortak "Bekâret Kontrolüne Karşı Protesto Kampanyası" açıyorlar. Bu kampanya Ankara1 daki feminist grup ve derneklerin "Sarkıntılık Kampanyası" ile birlikte, yeni bir isirn altında, "Bedenimiz Biam" olarak sürdünilecek. Son olarak feministler "Kadınlann Kurtuluşu Bildirgesi" adı altında kadınlarla ilgili bakış açılannı dile getiren yeni bir bildirge hazırladılar. Ankara ve tstanbulda kendini feminist olarak tanımlayan bütün gnıplann ortak hazırladıklan bildirge, 8 mart etkinlikleri boyunca bütün kadınlar tarafından tartışılacak. 8 marttaki kutlamalardan sonra feministlerin bir kısmı tnsan Haklan Derneği tstanbul Şubesi Kadın Komisyonu'nun mayıs ayında yapmayı tasarladığı kadm kurultayı için çalışacak. SEMRA SOMERSAN "Feminizmden korkmak gerekiyor." 8 Mart Dünya Kadınlar Günii1 nü kutlamaya hazırlanan, 1981 yılından beri Türkiye'de seslerini duyurarr feministlerin ortak kanısı bu. "Özellikle erkekler feminizmden korkmau" diyor Sosyalist Feminist Kaktüs Dergisi'nden felsefeci Dr. Giilnur Savran, "Çünkii feminizm onlann çıkarlannı dognıdan tehdit ediyor. Bizler feminist olarak kısa vadede erkeklerin bep bir şeyler ka> bedecegini umuyoruz. Kadınlann kazancı erkeklerin kaybı olacak" diyor ve ekliyor: "Uzun vadede ise zaten sonın yok, çünkü egemenliğin olmadığı bir yere vartnak istiyoruz." Kiminin kızgınlık, kiminin merak, kiminin alayla baktığı feminist hareketin Batı'dan yaklaşık yirmi ytl sonra Türkiye'ye gelmesi konusunda Savran, "1970lerde sol, emeksermaye çelişkisinden başka bir şey görmüyordu. tlk kez 12 Eyliil darbesinden sonra kendisine baktı. Yaşadıklanm gördii. Dolayısı ile feministler rauthiş bir baskı döneminde, tüm muhalefetin susturuldugu. insanlann evine kapandığı, atomize olduğu bir zamanda ortaya çıkü" değerlendirmesini yapıyor. Kaymak tabaka Feminist harekette öncülüğü yapan toplumun kaymak tabakası bir grup kadın: tyi eğitilmiş, çok okuyan, lisan bilen, meslek sahibi kişiler hemen hepsi. Büyük bir kısmı evli ve/veya çocuk sahibi. Daha çok tstanbul ve Ankara'da örgütlenmişler. Bugün ikisi Ankara, dördü tstanbul'da olmak üzere kendini feminist olarak tanımlayan 6 değişik grup var: Ankara Feminist Kadınlar Grubu, Aynmcuığa Karşı Kadınlar Derneği (Istanbul), Feminist Dergisi çevresinde toplananlar (tstanbul), Kadın Çevresi A.Ş. (Istanbul), Kadın Dayanışması Derneği (Ankara) ve Sosyalist Feminist Kaktüs Dergisi çerçevesinde toplananlar (tstanbul). Bunlann yani sıra tzmir'de bir ufak feminist gruptan söz ediliyor. Grupları birbirinden ayıran kısmen sosyalizme yakınhklan, kısmen de kadınlann kurtuluşu için öngördükleri yöntem ve hedeflerden kaynaklanıyor. Ancak değişik gruplar Kadınlann Kurtuluşu Bildirgesi'nde olduğu gibi asgari müşterek noktalarda birleşiyorlar. Kadın derneklerî sayısında patlama Feministler bunlann yanı sıra "Bedenimiz Bizim" kampanyasını, "Sokaklar Bizim", "Kimligimiz Bizim", "Eraegimiz Bizim" isimli başka kampanyalarla sürDaya$a kaışı yintyiş Feminist örgütlenme bugün 6 ayn gruba ulaştı. Bunlar: Ankara Feminist Kadınlar Grubu. Ayrımcılığa Karşı Kadtnlar Derneği, Feminist Kadınlar Dergisi Çevresi, Ka dtirmeyi düşünüyorlar. Feminizm Türkiye ufuklanna Bugün Türkiye'deki feministle dın Çevresi A.Ş., Kadın Dayanışma Demeği ve Sosyalist Feminist Kaktüs Dergisi grubu. 1987 yılında düzenlenen ' Davauın Mesrulastınlmasma Karsı Yürüyüş" buyük \lgı topladı kadınlar açısından ne değişiklik rin sayısı 100'ü biraz geçiyor. Oysa 1981'deki ilk çekirdek feminist yor: "Türkiye'de kendine ilk kez çok etkileniyorduk. Yapnklanmı yeni bir hareketlilik kazanıyor. Türkiye*nin de imzaladığı bu söz lerin birinci sayfalannda yer alı getirdi? grupta Gülseli tnal. Giilnur Sav açıkça 'feminist' diyen benim, zın, düşündüklerimizin adına da K.ÇÎnin kitap kulübünde, sayıla leşmenin pratikte uygulanması yor. Feminist hareketin öncülerin1984 yılında "Günfimttzde Kiran, Şirin Tekeli, Ferai Tınç, Şule ama Türkiye'ye feminizmi ben ge 'feminist'damgasını yapışbrmak rı 25 ile 50 arasında değişen bir için "kadınlara karşı her türlü ay den lthaka Psikolojik Danışma taplar Dergisi"nde edebiyat eleşBu açıdan feministlere Toran ve Yaprak Zihnioğlu'ndan tirmedim. Feminizm bir kişinin işi bir yana, feminizm sözcügünii te grup kadın tartışmalar yapıyor, fe nmahğın önlenmesinin hayata Merkezi uzmanı Stella Ovadia tirmeni Atilla özkınmlı'nın femi"Eylülist" denebilir mi? Savran oluşan altı kişilik bir grup varmış degildin kolektif bir yaratışbr." laffuz edemiyorduk. 1982'de Mit minizmi anlatan kitaplan Türkçe geçirümesi" için 3 bin kişinin im "Basın feminist hareketin onem ve nistlerden "faşizan" diye bahsetzaladığı Kadınlar DUekçesi'ni gücüne ilk kez bu yürüyüşte tiğine değinen Feminist Dergisi yayanıtlıyor: "Mutlaka yukanda an sadece. Türkiye'de feminist hareketin terrand'ın Kadın Bakanı Glselle ye çeviriyorlar. uyandı" diyor. lattıgım açıdan 1980 darbesinin zarlanndan Ayşe Düzkan, "O zatarihçesini anlatırken Doç. Tekeli Halimi'yi buraya getirttik ve buTürkiye'de feministlerin ilk top TBMM'ye sunuyorlar. feminizmin gelişmesine etkisi olilk kez, bu açıdan TÜMAS çevre nu ona söyletük. Feminizm o za lu eylemi 1985 yılında Nairobi'de 1987 haziran ayında Kadıköy1988 yılında kadınlann karşılaş manlar aydınlann en iyi niyetlisi "Mahçup feminist" du. Ama bununla 12 Eylul sayesinde sorgulamayı başlattığım an manlar Türk toplumuna o kadar "Kadınlara Karşı Her Türlü Ay de yine değişik gruplardan gelen tığı şiddet olaylanm dile getiren feminizmi bir kültürsanat haresinde feminizm onaya pktı demek Kime sorarsanız sonın, "Şirin latıyor ve "Benim bu ilk dönemim yabancı idi. Bugün artık meşrtıi nmcılığın Önlenraesi İçin Ulusla feministler ortak olarak "Dayagın "Bağır Herkes Duysun" isimli ki keti olarak alaılıyordu" diye anistemiyonım. Sadece 12 Eylül'ün Tekeli olmasaydı Türkiye'de femi mahçup feminist dönemiydi. O yet kazandı" diyor. Karşı tap yayımlanıyor. Aynı yıhn mart latıyor. Sibel Ozbudun gibi yazarrarası Sözleşme'nin imzalanma Meşrulaştırılmasına bir yan ürünü oMu. Kadınlann sol nist hareket olmazdı" diyor. Ama zamanlar hepimiz ya açıkça 1984 martında Kadın Çevresi sından sonra oluyor. 1986 mart Yüriiyüş" düzenliyorlar. Geniş bir ayında da kadınlann günlük ha ların feministleri "dnsel sapıkla içinde deneyimleri vardı ve bunun Doçent Tekeli bu şerefi üstlenmi Marksisttik ya da Marksizmden A.Şînin kurulmasıyla feminizm, ayında Istanbullu feministler, kitlenin katıldığı yürüyüş gazete yatta yaşadıklanm yansıtan "Ge ruh hastası", "erkek düşkünü ile erkek dttşmam" arasında bir yerde, neredeyse kuynığu olan yaratıklar olarak değerlendirdiğine değinen Düzkan, "O günleri dıişündüğümde başdöndüriıcii bir hızla geliştiğimiz sonucuna vanyorum. Çünkü bugün artık pekçok grup ayn bir kadın mücadelesini gerekli görüyor. 'Cinsiyetçilik 196874 yılları arasında altın çağını yaşayan lery Giscard d'Estaing, günlük ya teoriye göre "Çocuk yapma işle kanadın ortak yönelimi, FransapUnda yı sağ iktidarın boyunduruğundan fi vini (seksizm)' gibi, 'erkek egemenliği' Fransız Kadınlann Kurtuluşu Hareketi, 1981 şama ilişkin konularda liberalBir tutankendi benligJnde önyantoct kurtararak sol hükümeü rahat bıkadın için sanatsal kirleriyU dikkat çekiyordu. gibi bizim kullandığımız pekçok yılındaki iktidar değişikliğiyle adeta Kadın Haklan Bakanlığı kuruldu lık bir çeşit luks olarak algdanı rakmak biçiminde oldu. Aym arkavram artık yaygın biçimde degişik gruplar tarafından kullanıbuharlaştı. Meşin ceketli, kavgacı kadınlardan ve başına "ilerici" kişiliğiyle tanı yordu. Kadınlann erkeklere oran kadaş, "1981 mayısında Milternan Simonne Veil getirildi. Muha la saha az sanatçı çıkarmasının bir nuufın seçimini izleyen gun, femilır oldu. Kadın mücadelesi ve febir bölümü sosyalist komünist iktidarın minizmin gelip geçici bir şey ollefetteki sosyalist ve komünist mil nedeni de bu idi. Bu dunımu ön nist hareketlerin bir anda buharçatısı altında toplandı. Diğerleri ise dar madıgı anlaşıldı. Bütün talepleriletvekillerine bir grup liberal mil lemenin yolu; lüksün agır baslıgı laştığını gördük" şekiinde o güniçin işini değis.tiriyor ya da topEDİP EMtL ÖYMEN kapsamlı arkadaş toplantıları ile yetinmek miz muhalefetin gündemine girdi letvekılinin katılmasıyla, sağ hü bir ortamda, kadın, yaratıcı kapa leri dile getiriyor. Kimisi düzeııe tan bırakıyor. ve kalacak gibi görüniıyor" diyor. kütnet "kürtajı serbest bırakan ya sitesini arttırabilecekti." entegre olmuş, geri kalan grup ise zorundalar. LONDRA Çocuk sahibi Kadına hem iş dunyasmda, sa"yı güçlükle mecüsten çılcarabilgiderek dar kapsamlı arkadaş çevolma hakkı; kürtaj hakkı; üc hem özel hayatında, aynı anda Bu teorinin izleyicileri, "Les Verdiği yanıt, bir cümleyle özetDüzkan, aynca feministlerin söSABETAY VAROL di. Bu olay feminist çevrelerde o Ediuons Des Femmes" (Kadın Ya relerine dönüşmüştü. Bu günlerret eşitliği, eşit statu, hukuki eşklik pek yok hâlâ. O kadar ki, lenir gibi değil... Mayıs 1968 eyzüne başkalannın bugün sahip çıtarihte büyük bir zafer gibi algı yınlan) adı altında son derece gü de Fransa'da örgütiü bir kadın haeşitlik: Saldınya ugramama eşleri daha "başanh" erkekiePARİS "M.LJ"."; Kadınlann lemlerinin alevleri içinde doğan karak feministleri unutturmaya landı, ama kadm erkek eşitliği için zel ve kaliteli baskılarda kadın ya reketinden söz etmek bile mümhakkt; 24 saat anaokulu... Bun rin aynlmayı tercih ettikkri göKurtuluşu Hareketi, 1970'li yıllar kadın hakları hareketi, kürtajın çalıştıklanna değiniyor "Ama biz mücadelenfn önünde henüz çözü zarlann kitaplannı basarak yayın kün değil. lar, îngiitere'de kadınlann hâ rulüyor. Ya da iş kadını, einsiFransası'nın hiç de küçümsenme serbest bırakılması, iş hayatında kendimizi unutturmayacağız. Feme ulaşması gereken çok konu dünyasına kazandırdılar. Çok zenlâ istedikleri ve tam anlamıyla yetini anutmak istese de erkekyecek toplumsal olgularından bi kadınerkek eşitliği, günlük hayatministler sadece özgürieşme deg\ü, vardı. sahip oiamadıkları haklar. Is ter unutmuyor. Avam Kamaragin bazı feministlerden sağlanan Buna karşılık feminist hareketrisiydi. O yıllarda Fransa'dan ay ta eşitlik, sanatsal yaratımda eşitbir kurtuluş mücadelesi de öngötatistik Enstitüsü tarafından her sı'nda kürtaj yasası görüşüiürAncak zamanla hareket ikiye bağışlarla, her düzeyde örgüt top lerin güncelleştirdiği sloganlar, barılan, arada geçen süre içinde hiç lik, kadın vücudunun meta olriiyoriar. Bunu da feministlerden yıl yayımlanan "Sosyaî ken, itiraz eden kadm millervegelmeyen, tesadufen içinde bulun maktan çıkması ve benzeri talep bölündü. Bir kanat diğerini bur lantılannın, estetik açıdan "çok zı aşın tutucu çevrder dışında, kabaşkası yapamaz" diye görüşünü Eğffimler" >ıllığına göre kadın killerine, erkek meslektaşlannm özetliyor. duğumuz günlerde yolu bu ulke lerinden yola çıkmıştı. Hepsinden juvalıkla niteliyor, bu suçlamala güzd" yerlerde yapılması gelenek muoyunda "konsensüs" teşkil lar, bu yıl erkeklerden 88 kere "Hanginiz madam?", ya da ye düsen birisi, 20 yaşlannda bir daha somut bir talep olan ve Ba ra maruz kalan grup ise diğerini, haline getirildi. Gümüş, hatta bazı eden konular gibi görülmeye başFeminist hareketten etkilenen daha fazla çamaşır yıkayacak "İki kişiye indirim var mı?" gidurumlarda altın tepsilerde yapı landı. örneğin, tüm siyasal parüniversite öğrencisi genç kıza, tılı toplumlann kabule hazır oldu "Çöziimii olmayan gözükara hamuhalefetin kadınlara ilişkin günve ütü vapacak. Tam zamaniı bilerden laf atmalan skandal "MLF'nin adresini nereden ğu kürtajın serbest bırakılması, reketlere girişmekle" suçluyordu. lan meyve servisleri, feminist mi tilerin yönetim kademeleri, örgütdem ve önerilerini feminist psikoişlerde çakşan kadınlar, erkek olmuştu. bulabilirim" sorusunu soracak ol Fransa'da 196874 yılları arasına Konuyla ilgili soru sorduğumuz litan toplantılarının sıkça rastla lerinde, parlamentoda ve kamu log Stella Ovadia şöyle özetliyor: lerden 9 saat daha fazla çalışayaşamında kadınlara daha fazla arkadaşın anlatmasına göre "Di nan dekorunu oluşturdu. Carabridge Üniversitesi'nin sa, yuzde 99 olasılıkla "ne aradı çok şiddetli mücadelelere sahne "SHP'nin kadın bakanlıgı önecak. Çocuklari için erkeklerden bayan öğretim üyelerinden Dr. yer verilmesi konusunda hemfikirğınızı anlayıımadım" yanıtıyia oldu. Yasak olmasına rağmen bir ğerlerini burjuvalıkla »uçlayan ferisi büyük ölçüde feministlerin da66 kere daha fazla hastalık izni Jana Reibsteio, eşitlik konu1981'deki iktidar değişikliği, bir dirler. Ancak bu "gttzel" fıkirler karşılaşacaktır. Bu duruma baka çok kadın ve çok sayıda hekim, ministler, 'Perfecto' marka siyah yak kampanyasından çıkb. Baaiacak. Çalıjan her 100 kadm sunda şu görüşte: !'E$iUigi herak aradan geçen yıllann, dillere söz konusu operasyonu tatbik et meşin ceketlerie hiikümet aleyhta anda feminist hareketlerinin nefe pratiğe vurulduğunda, Fransız ğımsu sosyalist adaylar platformdan 94'ü sadece yanmzamanb nüz sagla>amadjk, ama güzei n gösterilere katılıyor, erkeklerie sini kesiverdi. Meşin ceketli, kav parlamentosunun, 1988'de yapılan destan Eransız feminizminden tiklerini kamuoyuna açıklayarak da 'cinsiyetçüiğe karşı olmayı' ka(parttime) tslerde çalışacak ve bir ideal. Eşitlik, ayaı olmak son seçimlerinde eskiye oranla datoplumda iz bile bırakmadığı yar bir yerde kendi kendilerini ihbar hak eşitliği talep ederken erkek gacı kanadın önde gelenlerinden bul ettiler. Yeşiller Partisi Genel yan yanya daha az para kaza demefc değfldir. KadınlanB. erha az kadın mületvekili çıkartmagısına varmak mümkün. O yılla ettiler. Bu konudaki gösteriler bir karşıü tepkiler de geliştiriyorlar bir bölümü, sosyalistkomünist ik sına engel olamadı. Siyaset dünBaşkanı Prof. Cclal Ertuğ derginacak. Her 100 kadından T7'si keklerden datıs aşafı otmamadı." tidar çatısı altında üniversitelerde, nn, kadın hakları militan örgüt birini izlediği gibi, MLFnin miakşam yemeğini hazırlayacak, sı demektir sadece. Baton er lerde 'Biz feministlere kucağımıyasımn Fransa'mn en "kadın Psikanalize büyük önem veren bakanlıklarda, devlet hizmetlerinlerinde yer almış bayan arkadaşa litan tabanı aynı yıllar zarfında sazı açıyoruz' diyor. Yaprak Zihni72'$i evin temizliğini, 54'U de kelderi kadın dfişmanı gibi ya dişmanı" çevrelerinden biri olduoglu da İslami hareketin içinde biaynı soruyu soruyorum: "MLF ne yıca büyüyerek on binlere ulaştı. ikinci çevre, kadının kültürel ya de çalışmalarını sürdürecek ola ğu herkesçâ kabul ediliyor. alışverisini yapacak. da biitün kadısian eriseklerin le kısa süreyle de olsa bir feminist oldu?" 1974'te secilen yeni başkan Va şamclaki rolüne ağırlık verdi. Bir naklan buldular. Ancak her iki Kadınlar, Îngiitere'de nüfu kurbanı gibi görtne hatasına hareket çıktıgından söz ediyor ve kapılmayalım." sun yansı. Ama ber 100 kadın'bugün artık sesleri duyulmasa da dan 7'si yuksek düzeyde meingiltere, kadın haklan konuküçük bir çekirdek olarak tartışmur, sadece 2'si cerrah, 3'ü yar sunda diğer ülkelere göre farkmalannı devam ettirdiklerini' angıç, 8'i muhasebecs. lı bir konurada; Başbakan kalatıyor." 1928'de oy hakkı kazanaa tn dın, televizyon ekranlannda, Antropolog Dr. Nükhet Sinnan giliz kadınının, bugun vardığı mutfagında yumurta kıran, koise feminizmin kitleleri etkilemenoktada hâlâ tam bir yasal ve casının koluna giren, oğlunun si açısından bir değerlendirme yasosyai eşitlik yok. 1970'lerde ka hızlı araba kuilanmasım endiparken aynı derecede iyimser deyüzyıl ortalarına kadar, Yunanis ruldu. Pauhelenik Kadın yük kadın demeği 'Yananlı Kabul edüen "Fırsat Eşitligi Yasa şe ile karşılayan, kıztnın doğum 198J yılında sosyalist eğilimli PASOK ğil: Ankara Feminist Kadınlar tan'da da kız çocuklarının okuma Dernc|i' ile 'Yunan Kadınlar Fe dınlar Derneği (EGES)... EGES" yapması üzerine guleç bir yüza"na rağmen bazı hükümeü iktidara gelince kadın derneklerinın yazma öğrenimine önem verilmi derasvonu". Her iki dernek de iç in başkanlığım, Başbakan Andre erkekierin, bazı işierişler sadece le, "Artık bana attOeanne Grubu'ndan ve ODTÜ'de öğretim sadece kauyesi olan Dr. Sirman "Tiirkiyei yordu. Ancak 'entelekriiel' kadın savaştan sonra dağıtıldı ve arşiv as Papandreu'nun ABD asıllı eşi dınlann olmaya devam. Örne d«5iB" diyen... Ama Başbakan sayısında büyük artış görüldü. Yalnız de feminizm şimdilik çok az kişilar, mezun olduklan ilk kız okul leri yakılıp yıkıldı. Margaret Papandreu yapıyor. Thatcher, ae kadar kadın? tnğin kadınlar otel ve mutfak işderneklerin sayısı değil, kadınlann bu yi etkileyen bir hareket olarak lanndan sonra kampanva açtılar 1960'h yıllarda kadın hareketi, 1981'den bu yana PASOK hükülerinde daha çok çaiışıyorlaı. giltere'deki pasif kadm nüfusa kalıyor" sonucuna vanyor. Îngiive •mutaassıp' aileleri ikna etme Yunanistan'da yeniden doğmaya meti, kendisinden önceki sağ eğiderneklere gösterdiği ilgi de büyüdü. Ancak kadınlann, kendi dile göre tamamen ters; Bakanlar tere'de doktora yaparken feminist başladı. Ama ne var ki bu kez limli hükümetlerin kadınlara veatılımlar yapmış olduklan görü ye koyuldular.. dikleri hayati yaşamaya "daha Kunüu toplanülannda hepsi erSTELYO BERBERAKİS hareketin içinde bulunduğunu anlüyor. Yunanistan'da kadın haklan ile 1967 Albaylar Cuntası gelip çata remediği haklan tanıdı. Basit giçok" başladı klan da bir gerçek. kek oian bakanlarm sürekti sölatan Sirman, orada 100 bin kişiATtNA Yunanistan'da şu cak ve tüm derneklo gibi kadın bi görünen, ancak çok önemli olaYunanlı kadınlar, 18. yüzyıl or ilgili kampanya basanlı bir şekilBoşanma davaiarmı daha çok zünü kesen, tepeden bakan, nin katıldığı yürüyüşe "şahane" anda 20'den fazla kadın derneği talanna kadar tam bir Anadolu de ilerlerken, Balkan Savaşı geldi lann dernekleri de kapatılacaktı... rak nitelenen bazı 'hak'iar arasınazarlayan, inatçı, kendi fikrinkadınlar açar oldular. damgası vurulduğunu anlatıyor ve var. Bunlardan bazısı sağ, bazısı terbiyesi altında yaşadı. Yani, ba çattı. Kadın dernekleri ve dolayıden başkasıru kabul etmeyen... Yunanistan 1974 yılında yeni da şunlar sıralanabilir: îngütare'de kadın artık çalıekliyor: "Türkiye'de ise 3 bin kişi sol eğilimli. Ancak bütün kadın ba, erkek kardeş ve koca baskıla sıyla kampanyalar durduruldu. den demokrasiye kavuştuğunda lanm kooperatinerine ka şıyor. Evde oturup, kocasının Ona, "Muhafazakâr Psrti'deki dayaga karşı yüriidü diye seviniderneklerinin amacı eşitlik. nru yakından tanıdı ve Bizans dö Ardından 1. Dünya Savaşı geldi kadın dernekleri peş peşe doğma dınlann da üyeliğı kabul edildi. ea başanb erkek" diyorlar. para ve statü getirmesini bekîeyoruz." Îngiitere'de feministlerin Yunanistan'da aynca PASOK neminden 18. yüzyılın ortalarına çattı. Ancak bu savaştan sonra ya, kurulmaya başladı. Kadın der Çeşitli iş alanlanna konan yen kadın üpi iyice az. Her 100 Başbakanın kadın olrnası, yürüttüğü kampanyalarda çalışahükümeti süresinde kurulan bir de kadar insan haklarına aykırı bir 1930 yılında, Yunan kadınlarına neklerinin çoğu siyasi ve özellikle kadınerkek tahditi kaldırıldı. kadmdan sadece 5'i böyle Arna îngiitere'de kadın haklannın cak pekçok militan olduğunu, feilk 'secme' hakkı tanındı. Kadın sol eğilimliydı... Kadınlar, 'kadıs'KadınErkek Eşitliği Genel biçimde gelişti. Her bir iş dalında kadınlar durum, çalışan kadının, ev işi ilerlemesini sağladı mı? Hayır, minizm ile militanhk arasında kolar 30 yaşını doldurmuş olmali ve erkek eşiüîği' çerçevesinde 'erkek ve erkekler aym maaşı almaya SekreterliğF var. Bu genel sekreKalliopi Papaleksopulu, 18. ni de erkekle paylaşması anla bakanlar kurulunda 10 yıldır pukluk olmadığıru vurgulayan Sirterlik devlet bakanlığına bağlı. yüzyıl Yunanistanı'nın 'en cesur' yalnız yerel seçimlerde oy kullan lerte aynı maaşlan' almak ve başladı. rnında değil. Büyük çoğun\uk kadm bakan yok. Daha ak duman, "Türkiye'de ise feministlerin Devlet Bakanı Yardımcısı Maria kadını olarak kadın haklanm ilk malıydı. Ama bu Yunan kadınımn kadınerkek ayrımının yapılma özellikle genç anneleri koiçin rol aynı: Ev işi, çamaşır, zeylente tek tük bakan yardımçogu yerieşik kişiler. Çoluk çocukatmış olduğu ilk önemli adım ola ması için kampanyalara başladı ruyan yasalar getirildi. Hamile kaKipriotaki ise bu genel sekreterli 'savunabilen' kadın olmuştu. ütfl, buJaşık, yemek, alışveriş, cılan var elbette. 1979'da Thatclari var. Çogu solcu. Solcular da ğin başında bulunuyor. lar. dınlar işyerlerine daha geç gıdebiPapaleksopulu, döneminde bir rak kabul edildi. çocuk bakırru, hep kadıntarın her'ın iktidara geimesinden bu militanlıklarını sol için saklıyorYunanistan'daki kadınlann çok aşın suçlamalann hedefi, anArdından gelen 2. Dünya Sava1981 yılında sosyalist eğilimli liyor daha erken çıkabüiyor. Aygörevi olarak bilinmiç. Kadın yana kadınlann durumunda lar. Feminizm için militanhk ya1930 yıhna kadar 'seçim ve seçil c a k 1831 yılında ilk kez Yunanis şı'nda kadınlann rolü daha da bü PASOK hükümeti iktidara gelin nı mesai saatleri, genç anneler için i dışarda 8 saat çalışsa da ev iş iyileşme oldu da denemez. Hüpan yok." me hakkı olraaması" ve ancak tan'da açılan 'kız okullannın" da yüdu. Yunanistan'da İkinci Dün ce, kadın derneklerinin sayısında de uygulanıyor. lçri yine ondan bekleniyor. Ev kümetin kadınlar için belti bir Kadınlann erkeklerin soyad1930 yılında '30 yaşını doldurmak ilham kaynağı olmuştu. 1872 yı ya Savaşı'ndan sonra patlak veren büyük artış görüldü. Yalruzca derde çocuk hastaysa, işinden izin siyaseti yok. Kadın sağlığı ve ve yalnız belediye seçimlerinde oy lında başka bir Kaliopi; Kaliopi iç savaşta kadın gerillalar, aynı er neklerin sayısı değil, kadınlann da lannı almak zonınluluğu kaldırılYARIN: "Şiddeti alan yine çoğunlukla kadın. Yi kanser taraması konusunda, AT hakkı kullanmak' şartını da göz Kehaya, Yunanistan'da 'cesaret kekler gibi dağlarda savaşıyordu. bu derneklere gösterdiği ilgi büyü dı. ne hemen her zaman kadın, er tarafından öngörülen yönergeyıkıp, aşkı Kadınlann seçme ve seçilnıe önunde bulundurursak, aradan isteyen' bir iş yaptı ve 'Entelektü Bu dönemlerde Yunanistan'm ilk dü. kegin tayin olduğu yere gitmek ler yürürlüğe konmadı.' dönöştöreeegiz." yaşı 21'den 18'e düşürüldü. geçen 59 yıl içinde oldukça büyük el Kadınlar Derneği'ni kurdu. 18. siyasi eğilimli kadın dernekleri kuŞu anda Yunanistan'm en bü Dillere destan feminîznıden ne kaldı? FRANSA INGÎLTERE kadındır ATÎNA