Katalog

CUMHURÎYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER ha çok dolaylı olarak gostenr kendını 1789'un bayraklaştırdığı ılkeler, Napolyon ordulannın aracılığı ıle Avrupa'dakı butun tahtları yerınden oynatırken, Osmanlı buna kayıtsız kalamazdı elbet, ancak bu olav Osmanhda oldukça değışık bır değerlendırmeve konu olmuştur Ozgurluk"e bır anlam venlememış, "eşıtlık" anlaşılamamış, "kardeşhk" ıse Muslumanlıkta herkesın Tanrı kulu olarak zaten kardeş bulunduğu bıçımınde yorumlanmıştır Bunun dışında Fransız Devrımı'ne ve onun Avrupa anakarası uzenndekı etkılerıne, Hırıstı>ranlığın bır ıç ışı olarak bakılmış ve bundan gızlı bır sevmç de duyulmuştur Ama Tanzımat fermamndakı "can, mal ve ırz" masunıyetı ılkesı, hangı etkıler altında "kalınarak teslım edılmış olursa olsun, ınsan hakları davası ıçınde yennı alır Burada ılgınç olan, padışahın aşağıdan hıçbır baskı olmadan, kendı yetküerının bır kısmından kendı ısteğı ıle vazgeçmesıdır Tıcaret dünyası, malın gasp edılemeyeceğı koşulunu her tarafta yerleştırmek ıstıyordu ve bu, devnmden kaynaklanan burjuva sınıfımn yem egemenhğının ılk uluslararası belırtısı ıdı O burjuva sınıfı kı aydınlanma çağının getırdığı venı goruşler uyarınca dünyanın yenı bır ıhşkıler duzenı ıçınde ba$tan kurulması tutkusunu yaşıyordu. Osmanlı bunun dışında kalamazdı Ama aydınlanma vağının getırdığı yenı goruşler Turkıye aydırunı doğrudan etkılerruştır denebılır Bu (Arkası /<". Sayfada) Çok Hgine Bir Bilinısel Toplaııtı MELİH CEVDET ANDAY kurucu mechsın 26 Ağustos 1789 tarıhınde çıkardığı unlu bıldırının adındakı "ınsan ve vurttaş hakları" sozu, Fransız vurttaşının hakkı ıle ınsan hakkı arasında kuruldn ozdeşlığın tanıtı sayılabılır Dahadoğrusu bu ^an hakkı ıle bırleştınlmeden herhangı bır ulke s urtıaşının 'hak"ından soz etmenın, anlamsız değılse de za>ıf kalabıleceğını gostenr Bunun gıbı 1917 Devnmı, yalnızca Rus ı>çısının kurtuluşu davasını gutmekle kalmaz, bunun lanmış Sına Akşm, Paul Dumont, Server Tanılh, yanında ve bununla bırhkte ışçı sınıfımn evrensel 1618 kasım gunlerı arasında, Strasbourg'da bırlığını ele alır ve ınsanlığın butun \abancılaşmaZafer Toprak, Ilhan Selçuk, Stephane Yerasımos "Fransız Devnmı ve Osmanlı İmparatorluğu" ko lardan kurtulma suretıvle mutluluğa ereceğı ıdeaBunlar dışında Colloque'a katılan bılım adam nulu, uluslararası bır colloque (bıumsel konular ustune yapılan tartışma, konuşma) duzenlendı Lnı larından da kımı atjlar vereyım Georges Lıvet, Ge lını özumser Bunlara bır uçuncu orneğı eklemek, rard Groc, Parıs Ünıversıtesı'nden Henrı Laurens, konumuz açısından yerınde olacaktır Mu^tafa Keversıte des Scıences Humaınes" onayak oldu bu gı Jean Berenger, Klaus Kreıser, Mıchael Ursınus, mal'ın önculuğunu vaptığı Turk Kurtuluş Savaşı, rışıme. Bu bılım yuvasının adı, yıllardan berı de ğerlı bılım adamımız Server Tanıllı'nın adını çağ Françoıs Georgeon, Fıkret Adanır, Anahıde Termı "butun mazlum ulusların kurtuluşu" davası ıçınnştırıyor bıze elbet, onunla ovunuyoruz Sozunu et nassıan, Arslan Kaynardağ, Irene Melıkoff, Randı dekı yerıne oturtulmuştur Ayrıca bu devrımler, başlamaları ıle başanya ertığım gırışımde Sayın Tanıllı'nın rolu başta gelmek DeguılhemSchoem tedır Bu toplantıya tstanbul'dan (benım bıldığım Bu toplantılarda venlen bıldınlerı derleyıp, yo dıklen zaman ıçınde kalmavıp, oluşturduklan takadarı ıle) Ilhan Selçuk çağırıldı Ben de çağrıhy rumlayıp kıtaplaştıracağını dostum Prof Tanılh ba rıhı her zaman canlı ve ışler durumda tutarlar Örneğın, Fransız Devnım'nın ılkelen, bugun kurulmadım, ama hasta olduğum ıçın gıdemedım Strasbo na duyurdu, çok sevındım urg'a Ilhan Selçuk toplantıya katıldı, sanınm ızleBenım panel ıçın yolladığım yazıyı aşağıya alı sına çalışılan Turk demokrasısının >aşanan ve tartışılan sorunlarıdır, 1917 devnmı dunyada ışçı sınımlerınden okurlannı bılgılı kılacaktır vorum "Tarıhe >ön veren buyuk sos>al ve sıyasal hare nıfı çağını açmıştır ve başarı ıle sonuçlanmış olan Sayın Prof Tanılh, a>nca Sayın Hıfzı Veldet Velıdedeoğlu ıle benden, colloque'a bırer mesaj ılet ketlenn tahlılı, bıze bu hareketlerdekı ortak bır özel Türk devnmı, elbet değışık bıçımlerde olmak uzememızı ıstemıştı Bıldığıme göre bu mesajlar top lığı gosterır Bu da >erel amaçla ınsansal amacın re, sömurgelerdekı kurtuluş hareketlennde surmeklantıda okunmuş Toplantının uçuncu gunu duzen daıma yan vana bulunması ve bu amaçların gerçek tedır Buyuk Fransız Devnmı'nın Osmanlı devletı \e lenen panele katılacak olanların (katılmış olanla leştınlmesındekı süreklılıktır Başka bır deyışie, devnn) adları, bana göndenlen duyuruda şoyle sıra nmler, zaman ve mekân kaydını dınlemez. Fransa'da Turkıye Cumhunyetı uzerındekı etkılerı başta, da PENCERE 1 ARALIK 1989 Gezegen Bilinci!.. Bız Dunyalıyız Ne var kı eskı zamanlarda Dünyalı olduğumuzdan haberlı değıldık nerede yaşadığımızı bılmıyorduk Insan gözunu ufka çevırdığınde dümduz bır toprak görüyordu, gıt gıt bıtmez, tukenmez, kımı zaman dağlarla kamburlaşan kımı zaman vadılerie çukurlaşan toprak, enınde sonunda bır denız kıyısında bıtıyordu Başı ve sonu belırsız bır mekânda yaşayan ınsanda Dünya bılıncı yoktu Yeryüzünun ılk harıtaları böluk pörçuk, çarpık ve eksıktı, yeryuzunu algılamak ıçın ınsan bınlerce yıl çalıştı, Kolomb'un Amenka'ya ayak basması şunun şurasında dortbeş yüzyıllık bır öykudür Dunya'nın keşfı kolay olmadı, yaşadığımız gezegenı tanımak, Afrıka'nın balta gırmemış ormanlarına gırmek, kutuplara ulaşmak, Guneş dızgesını belırlemek ınsan bılıncının evrenselleşmesını sağladı 20 ncı yuzyılın ortalarında uzaya yukselen ılk kozmonot ne demıştı ' Dunya bır mavı portakal gıbı" * Dünyalı olduğumuzu oğrendıkten sonra da alışkanlıklarımızdan kolay kurtulamadık Veryuzu çeşıtlı devletlerce paylaşılmıştı, Dünyalılık bılıncı her ülkenın sınırında tukenıyor, ulusal bılınç ağır basıyordu Kapıtalızmın sanayı devrımıne donuşmesıyle Dunya yenı bır çağın koşullarında yaşıyordu, ancak "çevre" kavramı daha bılınmıyordu Insanlık tarıhınde her bır kavram, somutgerekçelerın ıtıcı gucuyle ortaya çıkar Eğer endustn uretımı ve yaşamı çevreyı kırletıp yok etmeye başlamasaydı, ınsan "çevre' kavramtna bugunkü anlamlarını yükleyebılır mıydı 9 20'ncı yuzyılın ılk yarısında başlayan çevre bılıncı, nereden doğmuştur' Kentlerın havası ınsanları boğmaya başlamış nehırler olmeye yuz tutmuş balıklar karaya vurmuş, denızler kırlenmış, ınsanoglu tehlıkeyı sezmış, yaşadığı çevreyı yok edeceğını anlamıştır Ancak bu anlayış, önce kentler ve ulkeler erımınde yoğunlaşmış, yerel boyutlannı aşamamıştır 21'ıncı yuzyıla 10 kala ış daha değışık bır anlam kazanıyor artık çevre bılıncı ulusal sınırları aşryor, gezegen bılıncıne erışıyor Doğa bu yolda bızı dürtüyor uyarıyor tehlıke göstergelerı kırmızıya dortuşuyor Manyas Gölü'nde kuş cennetının yok olması Gokova Körfezı'nı saran tehlıke, Marmara Denızı'ne çöken zehır, belkı o çevrede yaşayanları ılgılendırıyor gıbı gorunur ama uzayda açılan kara delık tum Dunyalıları tehdıt eden bır korku boyutunu çevre kavramına eklıyor, herkes bırbırıne soruyor Dünyamız tehlıkede mı? Gezegen bılıncı ışte bu noktada uç verıyor Bu başlangıç yepyenı bır aşamanın habercısıdır, msanın Dünyalı olduğunun bılıncıne ulaşmasından sonra vardığı noktada gezegenımızı koruınak zorunluğunu duyumsamaSidır Cavre sozcuğu artık Manyas Golü değıldır, Izmıt Körfezı ya da Marmara Denızı de değıldır, yerel boyutlarından kurtulmuştur, gezegenımızı, ınsanı ya da ınsanlığı ıçıne alan bır ıçerığe kavuşmuştur Kışının yaşadığı gezegenın bılıncıne erışmesı, yepyenı bır çağın kapılannı açacak Insan önce Dunya'yı tanıdı, şımdı Dunya'yı yok ettığını öğrenıyor Ikıncı sanayı devrımıyle doğa kaynakları sınır tanımaz bır hırsla sömuruluyor kışıler, tekeller devletler arasındakı serbest rekabetın kor pıyasasında çevreylebırlıkte ınsanın yok olması tehlıtesını gundeme getırıyor Alabıldığıne tüketım hırsına dayanan toplum duzenlerı, hastalık sınınna ulaşan bır yaşam bıçımını 20'ncı yuzyılın ınsanına benımsetmıştır Dolu vıtrınlerın neon ışıklarında körleşen kıtlelerın gözlerı gezegenımızı yok edecek tehlıkenın gostergelerıyle açılacaktır doğayı çevreyı ınsanı kurtarmanın bır başka yolu yok, umanmız yıne ınsanın ksndısıdır Insan önce Dunya'yı tanıdı Şımdı gezegen bılıncıne erışıyor Çevre demek, evren, gezegen, Dünya toplum ve ınsanın ta kendısı demektır EVET/HAYIR OKTAY AKBAL Marmariste Evren Var Diye... Sayın Evren bır suredır Muğla'nın Marmarıs ılçesınde Guzel bır ev yaptırdı Şımdılık tek başına orada yaşıyor Sıkı koruma aitında Ozel bır karakol da kurulmuş Söylendığıne gore anılarını yazıyormuş Doğrusu ya, ılgı ıle beklıyorum bu anıları okumayı On yılın hesabını bılmem nasıl verecek? Kolay verılır bır hesap değıM Daha önce yazmıştım Bır kez Marmans'tekı bu evın önunden geçtım Ahım şahım bır köşk değıl, ama bır orgeneral emeklısıne yakışan guzel bır konut Bu kasabaya yerleşmesı dıkkatlerı de Evren ustunde topladı Hemen her gün konuklarla goruşüyor elını opmeye gelen gelınlerı damatları, Marmarıs'te yaşayan kışılerı kabul edıyor Memen her gun gazetelerde resımlerı, haberlerı çıkıyor, eksık olmasın TV'mızın ıkı kanalı da sık sık sabık cumhurbaşkanının Marmans'tekı yaşamından goruntuler sunuyor Eskı bır cumhurbaşkanının bu yöreye yerleşmesınden hoşnut olan Marmarıslıler de vardır elbet Ama Evren'ın Marmarıs'te yerleşmesınden daha doğrusu ıkıde bır Marmarıs'ten Istanbul'a Izmır'e, Ankara'ya gıdıp gelmesınden huzuru kaçanlar da var Evren'ın btndığı taşıt ve onu ızleyen korucuların taşıtı, Dalaman 1 dan Marmarıs'e gelınceye kadar bütün yollar tutuluyor, taşıtlar bır yana ıtılıyor Trafık görevlilen, yollara dızılen jandarmalar yöre ınsanlarını korkulara ıtryor 12 Eylül'ün en sıkı günlerınde Sayın Evren'ın, Istanbul'a gıdış gelışlennde yaşanılan trafık kanşıklığından, gündelık yaşamı altust eden tıkanıklıklardan söz eden bır yazım uzenne o günlerdekı sıkıyönetım komutanının bır uyarısıyla karşılaştığımı anımsıyorum Sayın komutan bu tıkanıkhk ve karışıkhğın nedenlerının bazı ışguzar görevlılerden kaynaklandığını açıklamak nezaketını gostermıştı Şımdı Dalaman'dan Marmarıs'e uzanan yolda ıkıde bır yaşanan bu tatsız durumun yıne bırtakım ışguzar görevlılerden kaynaklandığı düşünulebılır Sayın Evren'ın de bu durumdan rahatsız olacağını sanınm Ornek olarak, Marmarıslı bır okurdan aldığım mektubu olduğu gıbı okurtarıma sunmak ıstıyorum Yorum sızlenn, ışguzar görevlılerındır 21 Kasım 1989 salı günu Yatağan dan Muğla'ya gıtmek ıçın, Yatağan garajından mınıbüse bındım Saat 1630 sulanydı Yatağan yolundan Muğla yoluna saparken, yol aynmında ıkı polıs arabası beklıyordu. Arabaların bırı trafık arabasıydı Yolda polısler, 'akrep' denılen tabancayla yol kenarında duruyordu Trafık polısı ıse yaptığı ışaretlerle taşıtlara yol gösterıyordu Mınıbüsumuze Muğla'ya doğru yol verılırken, yolcular ne oluyor' dıye bırıbırlerıne soru sormaya başladılar Bu arada bır yolcu konuşmaya başladı 'Ben Aydın'dan gelıyorum Aydın'da, Çıne ılçesınde hep yollarda polıs vejandarma var Kenan Evren Izmır'den gelryormuş, Marmarıs'e evıne gıdıyormuş, onun ıçın yolları tutuyorlar' dedı Arkadan oturan bır yolcu 'Izmır de ablasını zıyarete gıtmış, gazetede okudum' dedı On taraftan bır yolcu 'Hayır Izmır'de bır balo varmıs, onun ıçın gıtmış' dedı Bızım bındığımız mınıbus Muğla'ya doğru yol alırken, arkamızdan bır sıren sesı duyduk Trafık arabası bızı sollayarak yanımıza gelınce, ıçındekı trafık polısı elınde mıkrofon, arabanın hoparlörunden sağayanaş sağayanaş dıye bağırdı Mınıbüsyavaşlayarak, çft yönlu karayolunda, yolun gosterdığı olanak ölçüsunde sağa yanaştı Yanımızdan trafık arabası, 06 plakalı sıyah bır Mercedes araba, ıkıncı bır trafık arabası, sıyah bır Renault marka jandarma arabası geçtı Bu arada yolculardan bırı 'Yazık değıl mı devletın bu kadar masrafına 7 ' deyıverdı Derken arabamız Bayır Kasabası'na doğru geldı Kasabaya yaklaşınca, başka bır trafık arabasının durduğunu gördük Elıyle bızım arabamıza durma ışaretı yaptı Şoforu trafık arabasının yanına çağırdı Bır müddet sonra şofor elınde bır kâğıtla arabaya geldı Bu arada yolcular meraklanmıştı, ne olduğunu sordular şoföre Şoför de anlatmaya basladı 'Geçen konvoya sağa yanaşmayı geç yapmışız, ondan ötürü otuz bın lıra para cezası yedık' dedı Bu arada mınıbustekı yolcular kızgın kızgın soylenmeye başladılar Artık her kafadan bır ses çıkıyordu Bu kışı cumhurbaşkanı mı, boyle karşılama yapıyorlar? Bu kışı otursa ya yerınde Ne dıye sağa sola gıdıyor Tamam Kenan Evren'ın masraflarını böyle ceza yazarak cıkaracaklar Bu kısı Marmarıs te oldukca bızde huzur kalmavacak Yazık bu devlete, bız daha adam olamayacağız Herkes söylenıyordu bu arada söylenen başka sozlerı aktarmak ıstemıyorum ' TAT' TAZEDOMATES tatdomates tatdomates tatdomates tatdomates lezzetli kabuklan soyulmus kiip küp kesilmiş TÜRKİYE YAZARLAR SENDİKASI OLAĞANÜSTÜ GENEL KURUL İLANI 25111989 tarıhınde coğunluk sağlanamadığından yapılamayan Turkıye Yazarlar Sendıkası nın Olağanustu Genel Kurulu 2 Aralık 1989 tarıhınde 10001800 saatlerı arasında ıstanbul Emınonü Cağaloğlu Turkocağı Cad No 1 Basın Sarayı Kat 2 dekı Burhan Felek Kortferans Salonu nda asağıdakı gundemı gorusmek uzere 2821 sayılı Sendıkalar Yasası nın 10 maddesı gereğı uye usulu ıle yapılacaktır llgılılere ve uyelerımıze ılanen duyurulur TURKIYE YAZARLAR SENDIKASI YONETİM KURULU katkı maddeleri konmadan kutulanmıs Türkiye'de ilk defa, kutuda mis gibi taze domates TAT'tan. TAT Domates'i hemen alın, kapağınıaçın, istersosyapın, ister her türlü et ve sebze yemeğine katın, TAT kolaylığını yaşayın. KÜBİK KEStLMİŞi OZEL BORA SURUCU KURSU 29. Dönem kayıtlan başlamıştır. ONUL ÛSKÛOAR: 343 67 82 KOZYATAĞI : 362 47 33 MALTEPE : 352 21 21 TARABYA : 162 0818 ÇAĞLAYAN : 1468830 GUNDEM 1 Açılış ve yoklarna 2 Başkanlık Oıvanı nın oluşturulması 3 Saygı duruşu, 4 Başkanın açış konuşması, 5 Calışma ve hesap raporlan ıle Denetleme Kurulu raporunun okunup gorusulmesı, 6 Tahmını butçenın gorusulmesı ve Genel Kurul'un onayına sunulması 7 Yonetım ve Denetleme kurullarının aklanması, 8 Dılekler 9 Yonetım, Denetleme ve Dısıplın Kurulu uyelerının seçılmesı, 10 Kapanış 1 Ü Edebıyat Fakültesı kımlığımı >ıtırdım, hukumsuzdür ESRA GONEN KAPLICALARINDA Dayalı, döşeli Devre Müfkler Tel:159 86 58 160 25 97 \nkara K T Y O O 'ndan aldığım dıplomamı ka>bettım Hukumsuzdür E HA NÎFE (ÖVET) YÜKSEL Hemen yemeğe at • «JNaç SATILIK 1980 model Ford mınıbus ılk sahıbınden Tel: 368 64 02