Katalog

CUMHURİYET/14 HABERLER 22 KASIM J\itlesel gösterilere dün 150 bin kişilik bir gösteri daha eklenirken Başbakan Adamec ilk kez muhaliflerle görüştü. AT polisin şiddete başvurmasını kınadı. PRAG (Ajanslar) Doğu Avrupa'da reform rüzgârlarının hızıru giderek arttırdığı Çekoslovakya'da dun de yaklaşık 150 bin kişi lider Miloş Jakes'in istifası için gösteriler yaparlarken, Başbakan Adamec de ilk kez muhaliflerle görüştü. Çekoslovakya'nın başkenti Prag'da dün, lider Miloş Jakes'in istifa etmesini isteyen on binlerce kışi yenı bir gösteri duzenledi. Başbakan Ladilav Adamec'in, hükumete komunist olmayan kimselerın de alınabileceği şeklindeki açıklamasından sonra, 150 binin üzerinde gösterıci başkentin merkezindeki Wenceslas Meydanı'nda toplandı. Adamec'in, gostericılere karşı şıddet kullanılmayacağını açıklamasma rağmen, gösteriye katılanlar, polisin gostericılere aleş Halk ayakta açması için emır verildiği yolunda uyanlar aldıklarını soylediler. Gösteriye katılanlar arasında, Roma Katolik Kilisesi Başpiskoposu Frantisek Tomasek'in de bulunduğu kaydedıldi. Adamec'in goruşmede, muhaliflere bundan sonra gösterilerde polisin herhangi bir mudahalede bulunmayacağını vaat ettiği bildirildi. Arabulucu oiarak göruşmeye katılan Mladı Svet Gazetesi muhabirlerinden Mihal Horacek. Adamec'in geçen cuma gunü gösterilerın polisin şiddet kullanarak dağıtması gibi olaylann bir daha tekrarlanmayacağını söylediğini kaydetti. Adamec, siyasi bir grup olan bağımsız "sivil forurn" ve komunist panı gençlik ha ÇEKOSLDVAKYA Jivkov sorunu İL eni lider Petar Mladenov, eski Devlet Başkanı Todor Jivkov'un "demokratik" biçimde ayrıldığını ve bir darbenin söz konusu olmadığını söyledi. Dış Haberler Servisi Bulgaristan'da Petar Mladenov'un Iiderliğe getirilmesi \e muhalif grupların seslerini yükseltmelerinden sonra, şimdi de eski lider Todor Jivkov'un görevini nasıl bıraktığı tartışılıyor. Kimi çevreler, Jivkov'un, Sovyetler Birlıği Devlet Başkanı Mihaıl Gorbaçov'un girişimleriyle görevden alındığını öne sürerkcn Jivkov çevresinde dönen spekülasyonlan, Türkler'e karşı giriştiği asimilasyon politikasına kadar dayandıranlar da çıkıyor. Ancak yeni lider Petar Mladenov, önceki gün bir açıklama yaparak Jivkov'un istifasımn, "demokralik" bir biçimde olduğunu söyledi. AA'nın haberine göre Bulgaristan Devlet Başkanı ve Komunist Parti Genel Sekreteri Petar Mladenov, eski Devlet Başkanı Todor Jivkov'u SSCB'nin \e ordunun yardımıyla görevden uzaklaştırdığı şeklindeki haberleri de yalanladı. Bulgaristan Resmi Haber Ajansı BTA'nın haberine gore de Mladenov Sovyet yetkililerle ve Bulgaristan Savunma Bakanı ile özel toplantılar yapmadığını ve ordunun özel bir mudahalesi olmadığını belirterek "Her şey demokratik biçimde oldu" dedi. SSCB * « • (ugurcegoc «KMmelenne oıanak getmbyo' Yasa cnmca ABD Jackson Vanık adıyU Mnen ve ou okeyle Katetı kısıdayan karan kafttuarak Oger Oogu Bloku uhelefmoekı gedsmelert mudahaie yok BULGARÎSTAN reketi temsilcilenyle, öğrencıler ve sanatçılarla yaptığı goruşmede, hukumeün sıkıyönetim ilan etmeyeceği vaadinde bulunduğu da kaydedıldi. Horacek, Adamec'in, aralannda insan hakları Charter 77 grubunun da bulunduğu ılgili butun taraflarla göruşmeye hazır olduğunu söylediğini bildirdi. Komunist olmayanların ve gençlerin hükumette yer alabÜeceğmi kaydeden Adamec, Komunist Partı'nın liderlik rolunde değişiklikler yapılması vaadinde de bulundu. Hükumet sozcüsü, göruşmeye katılan muhalifler arasında ulkenin önde gelen muhaliflerinden oyun yazarı Vaclav Havel'in bulunduu yolundaki haberleri yalanladı. Bu arada, Çekoslovakya'daki iyi haber alan kaynaklar, KP Merkez Komitesi'nin hafta sonunda Prag'da olağanüstu toplanacağını haber veriyorlar. KP Politburosu, pazartesi günü düzenlenen gösterilerden sonra toplanmış ve ülkede istikrann yeniden sağlanması için ne gibi önlemler alınması gerektiği konusunu görüşmüştu. Mladenov'un, Jivkov'un 10 kasımda görevlerinden istifa etmesi öncesinde SSCB'ye yaptığı ziyaret ve Savunma Bakanlığında generallerle yaptığı toplantı, Jivkov'un ordunun ve Sovyetlerin katıldığı bir tür "Sara> Darbesi" ile iktidardan uzaklaştırıldığı söylentilerıne yol açmıştı. Bu arada, Bulgaristan'da geçen hafta yapılan gösterilerin, yönetimde aşırı uçlann ortaya çıktığı ve bunun, perestroykanın gelişimine sekte vuracağı şeklinde rahatsızlıklara yol açtığı kaydedildi. BTA'nın haberinde, hükümetin gösteriler karşısında yine de eski yönetimin yöntemlerini uygulamamakta kararlı olduğu belirtildi. Bulgaristan'daki muhalif gruplar, ilk kez kamuoyu önüne çıkma fırsatını, ekimde yapılan ve 35 ulkenin katıldığı çevre konferansı sırasında bulmuşlardı. Mladenov'un iktidara gelmesiyle parti üst düzeyindeki sertlik yanlıları ve ulkedeki Turk azınlığa uygulanan asimilasyon politikasının mimarları yönetimden uzaklaştınldı. Mladenov, serbest seçimlerden yana olduğunu belirtti ve serbest secimler vaat etti. öte yandan Avrupa Topluluğu üyesi 12 ulke, Çekoslovakya'da 17 kasımda düzenlenen gösterilerde polisin şiddete başvurmasını kınadı. AT dönem başkanlığını yiirıiten Fransa'nın Dışişleri Bakanlığı tarafından dün yayımlanan bildirıde, Çekoslovak halkının demokratik reformlar yapılması isteğine, şiddete baş\urarak değil, sadece siyasi görüşmeier surecini başlatarak karşılık verilebıleceği belirtildi. AT ülkeleri, Çekoslovak hukumetine, Helsinki Nihai Senedi'ndeki hükümlere saygı göstermesı çağnsında da bulundu. Sovyetler Birliği Sovyetler Birlıği Komunist Partisi Moskova Örgutü Başkanı Lev Zaikov'un, bu görevinden alınarak SSCB Savunma Konseyi Başkanı birinci yardımcılığına atandığı açıklandı. Zaikov'un, "Savunma Konseyi Başkan Yardımcılığı" gibi çok daha pasif bir göreve getirilmesini, gelecek aylarda yapılması beklenen secimler öncesinde, "yeterince liberal" olamayan Zaikov'un "kızaga çekilmesi" oiarak değerlendirilıyor. Diplomatik kaynaklar, Lev Zaikov'un yeni konumunun, bir "tenzüi riitbe" olmadığını, ancak perestroyka surecinin başarısı için daha etkin biçimde çaba göstermemesi halinde, bu noktanın Zaıkov için "sonon baslangıcı" olabileceğim belirtiyorlar. BBC de konuyla ılgılı verdiğı haberinde Zaikov'un katı tutumu yüzünden kızağa alındığını öne sürdü. BÜYÜK GÖSTERt Prag'ın ana meydanı YVenceslas'takl 150 bin kişilikbüyük gösteride gençler on saflardaydı. (Fotoğraf: Reuler) DEMOKRATİK ALMANYA Eric Honecker'in başı dertte nete varan haberleriyle dikkat çeken Bild Gazetesi, dun de sürmanşetten verdiği haberde, D.Almanya liderı Egon Krenz'in gunlerinin sayılı olduğunu ve Komunist Parti Kurultayı'nda liderlikten düşeceğini öne sürdü. F.Almanya'da yayımlanan Bild Gazetesi, "Krenz'in 4 haftası kaldı" başlığını kullandığı haberde, 1517 aralık tarihleri arasında yapılacak Komunist Parti Kurultayı'nda Egon Krenz'in siyasi hayatımn sona ereceğini iddia etti. Gazete, Demokratik Almanya'daki siyasi gözlemcilere dayanarak verdiği haberde, Egon Krenz'in kötü puanlar hanesine yazılan başlıca üç olay olduğunu, bu üç olayın da Krenz'in "başını yiyecegini" ileri sürerek şöyle yazdı: "Krenz. D.AImanya'nm eski lideri Erich Honecker'in gözdesi idı. Bu, onun hanesine yazılan eksi puanlardan birincisi. Ikincisi, Yüksek Seçim Kurulu Başkanı olarak mayıs ayında yapılan yerel seçim sonuçlarına hile karıştırdığı yolundaki suçlamalar, sonuncusu ise haziran ayında Çin'de başgösteren öğrenci olaylarının hükümertarafından kanlı bir biçimde bastırılmasını desteklemesi. tşte bu uç kötü puan, kurultayda Krenz'in başını yiyecekî' Federal Almanya Başbakanı Helmut Kohl'un temsilcisi olarak Demokratik Almanya'ya giden Rudolf Seiters ise DAlman lideri Egon Krenz'le görüştükten sonra yaptığı açıklamada Demokratik Almanya'da ilk serbest seçimlerin 1990 sonbaharında yapılabileceğini söyledi. Seiters ayrıca D.Alman Anayasası'nda guvence altına alınmış olan Komunist Partisi'nin iktidar tekelinin de gelecek yıl sona erebileceğini belirtti. Aralık ayında Helmut Kohl'la Egon Krenz arasında bir zirve yapılması bekleniyor. Ancak zirvenin tarihi henüz saptanmamış durumda. Demokratik Almanya'da önceki akşam düzenlenen dev gösterilerin yankılan ise sürüyor. Ajanslar çeşitli kentlerde yapılan gösterilere 400 binden fazla insanın katıldığını, sadece Leipzig'deki gösteriye katılanların sayısının 200 bini bulduğunu bildiriliyorlar. DOĞU AUUHYA uunc duvan Pi'ca p»«a y**ycı Batı ya geçenlenn savıs' iiijrlıcfi hemen neı gun onbntetct kısıran UMftgV«osKf«fde ve demokrası vem ntıkumem * t ı Kunmsi PaıDsı uyesı Dutonmayın n kıjı yeı Uemokratik Almanya Meclis Başkanı Guenther Maleuda, "Die Welt" Gazetesi'ne verdiği demeçte, eski Devlet Başkanı ile üst düzey yöneticilerinin ulkenin krize sürüklenmesindeki sorumlulukları nedeniyle mahkemeye verilebileceklerini söyledi.''Bild" Gazetesi ise yeni Devlet Başkanı Egon Krenz'ingünlerinin sayılı olduğunu öne sürdü. Dış Haberler Servisi Olayların hızla jgeliştiğı Demokratik Almanya'da, Meclis ' Başkanı Guenther Maleuda, Federal Al! manya'da yayımlanan "Die Welt" Gazete;si'nde dun çıkan demecinde, eski Devlet Başkanı Eric Honecker ve öteki üst düzey yöneticilerin ulkenin krize sürüklenmesindeki kişisel sorumlulukları nedeniyle yargılanabileceklerini belirtti. Maleuda, mecliste yolsuzlukları araştırmak uzere kurulan komisyonün Honecker ve diğer yetkililerin yargılanmasına karar verip veremeyeceğınin sorulması uzerine, "Bu ihtimal dışı degil" dedi. AA'nın haberine göre Demokratik Almanya'daki gelişmelerle ilgili olarak, keha Yolsuzluklar Demokratik Alman yöneticilerinin yolsuzluk ve ayncalıklanna ilişkin haberler dış basında yoğunlaşıyor. International Herald Tribune Gazetesi'nin D.Berhn'den bildirdiğine göre Demokratik Aimanlar, yönetici sınıfının ayrıcalıklannı öfke ile anlatıyorlar. Anlatılanlara göre sıradan vatandaş bir otomobil sahibi olabilmek için 1215 yıl beklerken, Komunist Partisi yetkililerinin özel şoförlü Vblvo otomobilleri, Pankow VVannlitz gibi sayfiye yörelerinde lüks villalan var. Ayrıca en iyi eğitim olanaklan parti yetkililerinin çocuklanna sağlanıyor. Ftderal Almanya Basbaunı Heimui Kotıi utjhndan kredı ve borc ene(e(nes< $eklmde ? 4 mrfyar dolar onenldı ABC' Kongresı de 85? nviyon doUlık tw yaıdım pakelm, onaytamak u^ere 'MACMİSTMI 23 uyek Avıupa sey< ne kaMma başvurusu yaptt Ufcenm en buyuk hfmüaıından »BOkoev hrma Genetai E«ctrıce AIBMVUTUm Ba^ S'yası suclaıdan hukumtu vatandasiarına kismt al cıkaıdı 8u stıciar arasında y * c ı propaganda ve ıhanel de tmkjnuyor Ancak kac kcsının ya/ananacagı BULGMİSTAH Onuınıetce tas< demoknsı ve eski lider lodoc Jrvkov un ywgıHnması a n sokjklata dökuldL Maoenov koıseı olank serbes! sepfrtere Uraftar oiduOumı ac«ıiad> ROMANn Onceu gun sKiayan Komurnsı Parti Kongıes oncesıntfe Macırstan •* ara»muk> anm kapatlı Çavu$esiui KongredenaU gucunden hr jey yımmedtgırvı kanıllaysr Dır goturiu ıDnoe ÇEKOSLOVm* Baiı va 5eyana eoecek kolayU Ancao kıtle göslenlen suruyoı DIŞBASIN DAvrupa'da kimi mutlu, kimi kaygılı THEGUARDIAN Paris'te topianan 12'ler, Doğu Avrupa'daki gelişmeler karşısında duydukları "sevinci" anlatırken, Bükreş'te Çavuşesku, olayları "ciddi" diye tanımlıyor. Doğu Berlin, Dresden ve Prag sokaklarındaki devrim ilerliyor, ama hem iyimserlik hem de kuşku ve endişe davet ediyor. Dışardan bakıldığında hiçbir şey açık seçik değil. Gelişmeler Paris'in ihtiyatlılığını \e Bükreş'in pervasızlığını aşabilir. Ama hangi yönde? Doğu Berlin'de acaba üç hafta sonraki parti kongresinde Krenz'in durumu ne olacak? Son gösterilerde sadece Krenz değil, sosyalizm hem de artan bir tonda eleştiriliyordu. Berlin Duvan'nın açılışı Doğu Almanya'nın ekonomik bunalımını daha da arttırdı. Doğu Alman Markı geçen hafta değerinin yansını kaybetti. Berlin olayları, Avrupa Topluluğu'nun Macaristan ve Polonya için ivedi ekonomik yardım fikrini körükledi. Bu ülkelerin Uluslararası Para Fonu'nun planlarını kabul etmelerini beklemek elbette ideal bir çözüm değil, ancak yine de 2 milyar dolar tutarında yardım sağlayacaktır. Ancak Doğu Almanya, Başbakan Thatcher'ın deyişiyle "doğru düzgün bir demokrasi" düzeyine çıktıktan sonra da yeniden yardım talep edecektir. Ve bu talep, umduğumuzdan da çabuk gelebilir gündeme... (20 Kasım) THE INDEPENDEM Doğu Almanya bir kez Doğu'dan esen reform ruzgârlarına boyun eğince, komşu Çekoslovakya'nın da demokrasi yolunda benzer bir çizgı izlemeye başlaması an meselesiydi. Prag'daki gösterilerin, hele pazartesi günkü hacim ve boyutları ve resmi makamların kararsız tutumu, uzun suredir beklenen demokrasi surecinin başladığını gösteriyor. 1968 gibi bir yılda "güler yiizlü sosyalizm" denemesine girişmiş bir ülkeye siyasal reformun bu kadar geç ulaşması tuhaf gelebilir. Benzer ayaklanmalar Doğu Almanya, Polonya ve Macaristan'da 1950'lerde olmuştu. Buralardaki ayaklanmalar ani ve öfkeli olaylardı, Prag Baharı ise yavaş gelişmiştı. Dubçek'ten sonra görevi devralanlar en akılsız ve en gerici kişilerdi. Başlarında da şimdi Komunist Parti lideri olan Miklos Jaces vardı. Reform hareketi ise "77 Bildirgesi" adlı aydın hareketinin eline geçti. Siyasaldan çok, ahlaki bir tutum benimsediler. Bu ise çok partili duzene geçildiği zaman bir eksiklik olacak. Polonya ve Macaristan, sosyalizmin her çeşidini reddederken, Çekoslovakya sosyal demokrasi için uygun gorünüyor. tyi bir yonetimle Avrupa'nın ekonomik ve kultürel yaşamının merkezine dönebilir. (21 kasım) REFORM tSTEMfîOR Romanva Devlet Başkanı IVikolay Çavuşesku, Sovyet lideri Gorbaçov'un, Romanya'yı ziyaretinin 4 ay sonrasında yapılan 14. Kongre'de 6 saatlik bir konuşma yaptı. Çavuşesku, Sovyet tipi refonnlar istemcdigüıi belirtti. (Fotoğraf: AATASS) ROMANYA Glasnost'a geçit yok pan Çavuşesku'nun, "iktidanm" 5 yıl daha surdüreceği belirtiliyor. Çavuşesku, 3.308 delegenin katıldığı kongrede, parti genel sekreterlığıne tek aday gösterilmiştı. Çavuşesku, konuşmasında sık sık Doğu Avrupa'daki gelişmelere atıfta bulunarak, "Sosyalizmin hangi şekilde olursa olsun tartışma konusu yapılınasına izin vermeyecegini" belırtırken, tüm dunyaya, kapılarını daha sıkı kapatacağı mesajım verdi. Çavuşesku, diğer Doğu Avrupa ülkelerini, kapitalizme kaymakla da suçladi. Diplomatik kaynaklar, Çavuşesku'nun son konusmasından hareketle giderek daha fazla yalnızlığa itileceğini ve Romanya'nın, Doğu Avrupa'daki reformlara kapılarını kapatarak tepkiler almaya devam edeceğini belirtiyorlar. Ajanslar, Bükreş'e yakın kaynaklar a dayanarak verdikleri haberlerinde, Çavuşesku'nun tekrar devlet başkan] seçilmesiyle birlikte partinin gücünün artacağına işaret ediyorlar. öte yandan AA'nın haberine göre AT üyeleri, Romanya'daki insan hakları konusunda kaygılarını bildirdiler ve Romanya'nın, AGİK anlaşmalannı uygulamayı reddetmesini "kabul edilemez" bulduklanm belirttiler. Uevlet Başkanı Nikolay Çavuşesku, Romanya'da Sovyet tipi reform yapılmayacağını söyledi. Çavuşesku "iktidarının" 5 yıl daha süreceği ve parti denetiminin arttırılacağı belirtiliyor. BÜKREŞ (Ajanslar) Tüm Doğu Avrupa'yı sarsan reform fırtınasına kapılannı kapatan tek ulke unvanıriı koruyan Romanya'da, önceki gun başlayan Komunist Parti Kongresi'nde reform yapılacağına dair hiçbir yeşil ışık yakılmadı. Devlet Başkanı Nikoiay Çavuşesku, Romanya'da Sovyet tipi reformların yapılmayacağını açıkladı. Bükreş'te önceki gün başlayan ve 5 gün surecek olan Komunist Parti 14. Kongresi'nin açılışında 6 saatlik bir konuşma ya (International Herald Tribune'den)