Katalog

CUMHURİYET/16 1 KASIM 1989 Deri yine gözde Modacılar sıcak yaz günlerınde bile derıden vazgeçmıyorlar. Fransız modacı Thierry Mugler de 1990 yaz kreasyonunda deriye genış yer ayırmıs. Bermuda ve ceketten oluşan bu deri takım, canlı kırmızı rengiyle olduğu kadar, erotik çizgisiyte de beğenı kazartdı (Fotoğraf: AP) PTT'nin 'fireli taşıma yılı' ANKARA (ANKA) Postada yitirilen mektup ve koli sayısı bakımından geçen yıl, PTT'nin son 10 yılın en "fireli"yılı oldu. PTT Genel Mudurlüğü'nün verilerine gore geçen yü 1017 mektup, yurtiçi posta servisleri sırasmda yitirildi. Önceki yıl, bu sayı 583 olarak gerçekleşmişti. Yine geçen yıl, değer konulmamış 276 koli de alıcısına ulaştınlamadı. Yurtdışı posta servislerinde yitirilen mektup ve koli sayısı ise önceki yıllara göre daha az düzeyde bulunuyor. Bu arada, PTT'nin son 9 yıldır değer konulmuş para havalelerinin hıçbirini yitirmediği, son 3 yüdır da değer konulmuş paketlerin tümünü sahiplerine ulaştırdığı belİTİendi. Şarap nasıl içilir? ANKARA (AA) Şarabın, hangi yemeklerle ne zaman ve nasıl içileceği de geniş bir kültür gerektiriyor. Ülkemize gelen ünlü Fransız degüstatör, Charies Quittanson'a göre, şarap içilirken kesinlikle sigaıa içilmemesi, konuşulmaması ve özel bir dikkat sarf edilmesi gerekiyor. Kavaklıdere Şarapları'run kuruluşunun 60. yüdönümü için dün Ankara Hilton Oteli'nde düzenlenen Şarap Tadım Konferansı'na katılan ünlü degüstatörler Charies Quittanson ve Jacqoes Laffort, "Içip içip sarboş olrnak değil, içtiğinin tadına varmak mühim" dediler. Degüstatörler, şarap içiminde ve tadımında özen gösterilmesi gereken konuları Fransız şaraplan eşliğinde açıkladılar. Papağanlarla birlikte Ingıliz Işçı Partısi Milletvekili Tom Dalyell, papağanların korunması için sürdürdüğü karnpanya sırasmda. zaman zaman istenmeyen durumlarla karşılaştı Papağanların her zaman mantıktı ve aklıbaşında davranamadığından bihaber olan milletvekili, Avam Kamarası'nın önünde bir papağanın gaga darbelerine hedef olunca çok şaşırdı. (Fotoğraf: Reuter) Fıber optik teknolojisi, dünya elektronik piyasalannda inanılmaz bir hızla yayılmasını sürdürüyor. Japonya'nın önde gelen elektronik üreticilerinden Mitsubıshi Rayor tarafından gelıştırilen bu fiber optik ekran da giderek küçülen modellenyle dünya pazarjarında aranan bir video görüntü aracı olarak yer tutmaya aday gösteriliyor. 120 inç boyutundaki ekran şu anda 25 milyon Yen (yaklaşık 384 milyon TL)"den alıcı buluyor. (Fotoğrai. AP) Fiber optik ekran (Baftarafı 1. Sayfada) Turgut Özal, seçimin tamamlanmasından sonra, yarısı boş Genel Kurul'da yaptığı teşekkür konuşmasında, "Bu seçim aslında demokrasinin zaferidir" dedi. Daha önce grupta yaptığı veda konuşmasında ise, "Demokrasi, seçilmişlerle seçilmemişlerin meselesidir. Demokrasi, seçilmişierin rejimidir" diyordu. Ama ne yazık ki inandırıcı olamıyordu. Nasıl olabilirdi ki? Arkasındaki halk desteği yüzde 21.8'e inmişti. Tüm seçim araştırmaları ANAP'ın oy oranını yüzde 20'nin altında gösteriyordu. Siyasal desteği böylesine erimiş bir grubun yaptığı cumhurbaşkanı seçimı, nasıl olurda demofcras/n/n zaferı sayılabilirdi? Geçelim. Sekizinci cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci sonucu, işte bu noktadan kaynaklanıyor. ANAP liderinin olağanüstü inatçılığıyla demokratik geleneklere sırt çevirmesi, Türkiye'de siyasal havayı zehiriemiştir. Önümüzde böylece, çalkantılı ve istikrardan yoksun bir dönem açılıyor. Buna yot açan, demokrasinin gereklerine ters düşen Turgut Özal'dır. Bu durum ne zamana kadar devam eder? Bazı Batılı odaklarla, Özal ve yakın çevresinin sandığı gibi, bir bardak suda kopanlan fırtına bir süre sonra diner mi? Sanmıyoruz. Dün muhalefet kulisinde edindiğimiz izlenim pek öyle değildi. SHP lideri İnönü, grup konuşmasında, "Millet iradesine karşı yapılan cumhurbaşkanlığı seçimi bu ülkeye huzur getirmeyecek. Millet eliyle bu yanlışlık düzettHecek. Kimse karamsarlığa düşmesin" diyordu. DYP lideri Demirel de grup konuşmasında her zamanki gibi lafını esirgemiyordu: "Milleti bu olay rencide etmiştir. Demokrasiyi işleten; gelenekler, göreneklerdir, kamuoyu vicdanıdır. Kamuoyu baskısı olmadan bu rejim işlemez. 'Aman dert çıkmasın, bunalım çıkmasın. Bırakın, yukarı çıkıp otursun, ne olacak' denemez. Cereyan eden, gasptır." Demirel, 'ilk seçimden sonra anayasa de ğiştirilecek ve Özal, Çankaya'dan indirilecek' diyordu. DYP liderine göre, "Türkiye'de bu hesaplaşma yapılmaksızın demokrasi oturmayacaktı." SHP lideri de farklı düşünmüyordu. DYP gibi SHP de Özal'ın cumhurbaşkanlığını tanımadığını gösterecek birçok eylemi zaman içinde sergileyecektir. Sekizinci cumhurbaşkanlığı seçiminin Türkiye'yi bir bunalıma ittiği, hangi açıdan bakılırsa bakılsın görülmekte. Halk desteği böylesine erimiş bir siyaset adamının inatçılığıdır, bunun temelinde yatan. Turgut Özal'ın tartışmalı cumhurbaşkanlığının bir başka sonucu da iktidar partisine dönüktür. Lider Çankaya'ya taşınıyor, ama ipteri acaba elinden bırakıyor mu? Yoksa Sayın Demirel'in deyişiyle, "Başbakan, Başbakan olarak, cumhurbaşkanlığı görevi de uhdesinde olmak üzere mi çıkıyor Çankaya'ya?" Yani "fiili bir başkanlık sistemi" mi kuruyor? Yabana atılmayacak bir olasılık bu. Ancak bu ihtimalin gerçekleşmesi ANAP grubunu çatlamaktan kurtaracak mı? özal, grupta veda konuşmasını ANAP milletvekillerine yaptığı şu çağnyla bağladı: "Hiçbir şekilde bölünmeyin, parçalanmayınl Kuranı Kerim'de denildiği gibi, Allah'ın ipine sıkıca sarılın." Çok güç. özal, yeni başbakan seçiminde dengeleri ne denli kollarsa kollasın, ANAP grubunu zaman içinde bir arada tutabilmek çok zordur. ANAP kulisinde tüm işaretler bunu betli ediyor. Nitekim dün, Özal cumhurbaşkanı seçilip Meclisten aynldıktan sonra, ANAP kulisinin görüntüsü bunun ilk sinyallerini verir gibiydi. Milletvekilterinde sevinç veya rahatlamadan tek söz edilemezdi. Sanki genel bir suskunluk havası geçertiydi çoğunda. Bir genel seçime dek Türkiye, çalkalanacak. Turgut Özal'ın tartışmalı cumhurbaşkanlığı istikrar getirmeyecektir ülkemize. GOZLEM Ozal 8. cumhurbaşkam UĞUR MUMCU ANKARA (Cnmhuriyet Bürosu) Anavatan Partisi'nin kurucusu ve Genel Başkanı Turgut Özal, Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. cumhurbaşkanlığına seçildi. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde dün yapılan ve muhalefet partilerine mensup milletvekillerinin katılmadığı 3. tur oylamada, 284 ANAP'lı ile bir bağımsız milletvekilinden 263'ünün oyuyla cumhurbaşkanı seçilen Turgut özal, 9 kasımda TBMM'de yemin edecek ve aynı gün Cumhurbaşkanı Kenan Evren'den görevi devralacak. özal'ın cumhurbaşkanlığı görevine başlayacağı gün Topraklı sırtlarından 101 pare top atışı yapılacak. Milletvekilliği ve ANAP Genel Başkanlığı görevi düşen Özal'a, Başbakan Yardımcısı Ali Bozer vekâlet edecek... Turgut özal, cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra Meclis kürsüsünden yaptığı teşekkür konuşmasında, "TBMM kendi üyeleri arasından birisini cumhurbaşkanı seçme bilinci ve iradesini gösterertk raillellen aldığı yetki vc gücün tam hakkım venniştir. Bu seçim aslında demokrasinin zaferidir" dedi. '3. turda öteki aday Fethi Çetikbaş 14 oy alırken, 8 oy da boş çıktı. tlk turda 38, ikinci turda 28 fıre veren ANAP grubu, dünkü üçüncü turda 22 fire verdi. sı sürerken foto muhabirleri de likte Başbakanlık Konutu'na geiceri alınarak özal'ın tebrikleri ka len 12 bakan ve çok sayıda bürokratın kutlamalannı kabul etti. Kobulünü görüntülediler. nuta ilk gden Ankara Valisi SafOzal'ın teşekktirti fet Ankan Bedük oldu. Bedük'Yüdınm Akbulut, saat 16.10'da ün arkası»dan SAGEB Başkanı oylamanın sonuclandığını belirte Vahit Erdem, Toplu Konut ve rek, aynm kurulunun tutanağını Kamu Ortaklığı Idaresi Başkanı lsmail Üğdal'e okuttu. Üğdül, oy Ökkeş Özuygur ve işadamı Nuretlamaya 285 milletvekilinin katıl tin Koçak geldiler. Bu sırada kodığını ve özal'ın 263 oy aldıgını nuta çok sayıda çiçek getirildiği okuyunca, milletvekilleri ve ba görüldü. kanlar, ayağa kalkarak "Bravo" sesleri arasında özal'ı alkışladılar. Mazbatasını aldı TBMM 3aşkanı Yıldınm AkAlkışlann dinmesinden sonra Üğdül, cumhurbaşkanlığına aday bulut, saat 18.00'de konuta gideolan ikinci ANAPlı Fethi Çelik rek, özal'a "Cumhurbaşkanlığı baş'ın da 14 oy aldıgını açıkladı. mazbatasT'nı verdi. özal, mazbaANAP'lüar, Çelikbaş'ı da alkışla tayı alırken "Memlekete refah dılar. Yüdınm Akbulut, tutana gelmesi, milletin yücelmesi ve devğın okunmasından sonra "Bu so letin güçlenmesi bakımından var nvca göre İstanbul Milletvekili Sa gücümle en iyi şekilde çalışacayın Turgut Özal, anayasanın 102. ğım" dedi. Bu sırada özal'ı eşi maddesine göre üçüncü oylama Semra Özal. "Seni ben de kutlada ongöriılen salt çoğunluğu sağ yayım" diyerek öptü. Semra lamış. 263 o\la Türkiye Cumhu özal'ın ma?bata töreni srrasında riyeti'nin sekizinci Cumhurbaşka neşeli olduğu gözlendi. nı seçilmiş bulunmaktadır" diyeTurgut özal'a mazbatasını alrek Ozal'ın cumhurbaşkanı seçil dığı sırada Danıştay'ın görüşü diğini ilan etti. Alkışlar sürerken doğrultusunda Cumhurbaşkanı Akbulut, özal'ı tebrik etti ve Evren'e istifasını sunup sunmaya"Yurdumuz ve milietimize hayır cağının sorulması üzerine özal, lı olmastnı temenni ederiz" dedi. "Hiçbir şey söytemiyorum" dedi. Özal, ANAP'lıların alkışları Bu sırada Başbakanlık Basın Büarasında kürsüye gelerek bir teşek rosu'nun göfevlileri, gazetecilere, kür konuşması yaptı. özal, önün "Devlet başkanı seçilen kişiye tödeki metinden okuduğu konuş ren sırasmda sora sonılmaz" diyerek engel olmaya çalıştılar. Damasında şunlan söyledi: "Sayın Başkan, degerli millet nıştay, Başbakanlığın sonısu üzevekilleri, TBMM'nin beni sekizin rine, bir başbakanın cumhurbaşci cumhurbaşkanı seçerek göster kanı seçilmesi durumunda başbadigi bıiyuk teveccübe şükran borç kanhktan istifa edip, yerine götayum. Hepmize ayn ayn teşek re vdeki hüktımet içinden bir başbakan vekil; önermesinin "devlekür ediyorum. tin devamlılıgı" ilkesinin gereği Aziz Atatürk ile başlayan bu olduğu yolunda görüş belinmişyüce makamı layık olabttmek için ti. her tıirlu gayreti gösterecegimden Nitekim akşam saatlerinde emin olabilirsiniz. MiUetimizi, birtik ve beraberlik içinde tutmak Özal'dan boşalan başbakanlığa, için memleketimizi çağdaş mede Başbakan Yardımcısı Ali Bozer'in niyet seviyesine ulaşbrmak, devle vekâlet edeceğine ilişkin müzaketimizi yüceltmek için btitün gü re, Cumhurbaşkanlığı tarafından cümle çalışacağım. TBMM kendi TBMM Başkanlığı ve Başbakanüyeleri arasından birisini cumhur lığa gönderildi. Müzakerede, Başbaşkanı seçme bilinç ve iradesini bakanlığa Mi Bozer'in vekâlet göstererek milletten aJdıgı yetki ve edeceği belinilirken, halen görevde bulunan Eakanlar Kurulu'nun göciin tam hakkım venniştir. Bu seçim aslında demokrasinin da yeni kurui belirleninceye kadar zaferidir. Bu noktada sizlere 6 yıl görevde kalacağı kaydedildi. Özal'ın kasımda görevi devraiiyesi olmak şerefini taşıdıgım TBMM'ye veda ediyorum. Bu lana kadar Aakara'da kalarak yemukaddes çatı altında geçirdiğim ni ANAP Genel Başkanı'nın beyıllan, sizlerle tanışmış olmayı, lirlenmesi konusunda temaslarda sizlerie birlikte çausmayı Tann'nın bulunacağı öğrenildi. Yeni cumbana verdiği annaganlar olarak hurbaşkanının muhtemelen 10 kabul ediyorum. Türkiye Büyük Kasımda yeni hükümeti kurmakJa Millet Medisi'nin bütün üyeleri kafasındaki başbakanı görevlenne 'Allah'a ısraarladık' diyor, en dirm«si bekleniyor. içten sevgi ve saygılanmı sunuyorum." özal, milletvekillerinin ayakta alkışları arasında kürsüden indi. (Baftarafı 1. Sayfada) Akbulut, cumhurbaşkanlığı de Yardımcısı Altan Kavak'ı özal, vir teslim toreninin 9 kasım per "Altan, otur yerine" diyerek şembe günü TBMM'de yapılaca uyardı. Milletvekillerinin isimlerini beğını duyurarak birleşimi kapattı. ANAPTılar Özal'ı sanlarak tebrik lirtmeden kapalı bir zarfla oy sanettiler. Başbakan, daha sonra dıklanna attıkları anket formunTBMM'den aynlarak Başbakan da Özal, aynen şunları kaydetti: "Anket, lık Konutu'na gitti. Degerli arkadaşlanm, 3. tur oylamada 263 oy alan Aşağıda soyadlan alfabttik sıözal, 1. turda 247, 2. turda 256 oy almıştı. 285 milletvekilinin katıl rada yazılı arkadaşlanmızdan dığı 3. turda, ANAP'h milletvekil başbakan adayı olarak düşündüleri tam kadro hazır bulundular ve ğünüz dört kişiyi evet siitununa Fethi Çelikbaş'ın 14 oy aldığı tur işaretleyiniz. Bundan başka başbakan adayı da 8 oy da boş çıktı. Çelikbaş, 2. turda 17 oy, 1. turda 18 oy almış olarak gorraek istemediğiniz dört tı. 2. turda 9, 1. turda da 17 oy boş kişiyi de hayır siitununa işaretleçıkmıştı. yiniz. Her iki grup işaret de ne özalsaîit 16.30'da TBMM'den dörtten fazla ne de dörtten az olaynldıktan sonra kendisiyle bir mayacaktır. Listede olmayıp başbakan adayı olarak görmek istediginiz kimseyi de sondaki boş sütuna el yazınızla ilave ediniz. En son boş olarak parti başkanı ile başbakanın aynı şahısta birleşip birleşmemesi hakkında gögidiyor, gri elbiselerini kruvaze ta riişünüzii işaretleyiniz. Teşekkür ederim, Turgut Ozal." kımlarıyla değiştiriyordu. Özal, Başbakan Yardımcısı Ali 18 başbakan adayı Bozer'i gün boyunca yarundan özal, anketin ikinci sayfasında ayırmamaya özen gösteriyordu. Sabah gruba girerken Bozer'e, da alfabetik sırayla başbakan ve "Cumhurbaşkanlığı ile görüştün ANAP genel başkanı adayı olamü?" sorusunu yönelten Özal'ın rak şu 18 isme yer verdi: "Ali Bozer, Cemil Çiçek, Orhâlâ 31 ekim ile 9 kasım arasındaki programını netleştirmediği han Demirtaş, Hüsnu Dogan, Kagörülüyordu. Özal'ın sık sık Bo ya Erdem, Safa Giray, Hasan Cezer'le konuşması bu geçiş dönemi lal Güzel, Kâmran tnan, Lutfuliçin Bozer'in başbakanlığa vekâ lah Kayalar, Mehmet Keçeciler, let edeceği şeklinde yommlanıyor tbrahim Özdemir, Ekrem Pakdemirli, Oltan Sungurlu, Mükerrem du. 3. tura geçileceği sırada Taşcıoğlu. Guneş Taner, Cengiz ANAP'tan 5 millervekilinin daha Tnncer, Mesut Yılmaz, Namık istifa edeceği söylentileri yayıh Kemal ZeybeL. ' Özal, ANAP grubundan çiıvaryordu. Ancak ANAP'lılar, "giden gider" havasında, Özal'ın ken gazetecilerin soruları üzerine Çankaya'ya çıkışını kutluyorlar anket sonuçlarını açıklamayacadı. Turizm Bakam llhan Aküzüm ğıru ve aynı anketi il başkanları en coşkulu bakanlardandı. İstifa arasında uygulamayacağını söylesöylentilerini, "Bu saatten sonra di. Yeni başbakanın 10 kasımda giden olursa olur, ne yapalım" di atanıp atanmayacağı yolundaki bir soruya özal, "Onlar daha belye yanıtlıyordu. (Baftarafı 1. Sayfada) sözü" ile yorumlanırlar. Anayasa yorumunda "biçimsel kurallar" yanında anayasanın "ruhuözü" önem kazanır. Anayasa, özü ve sözü ile cumhurbaşkanının tarafsızlığını' ön koşul sayıyor. Bu koşulu sağlamak için de uzlaşma öneriyor. özal, anayasanın "ruhundaözünde" yatan bu "olmayınca olmaz" nitelikteki temel koşulu görrnezlikten gelerek, tartışmalı bir cumhurbaşkanlığı dönemi başlatıyor. Oylama anayasada yazılı "biçimsel kurallara" uygundur. Ancak oylama anayasanın "ruhundaözünde" saklı 'tarafsızlık" koşuluna hiç de uygun değildir. Sayın Evren de bu göreve anayasada yazılı yollardan 'seçilerek' gelmiş değildi. Sayın Evren'in Cumhurbaşkanlığı'na gelişinin hukuk açısından ilginç aşamaları henüz yeterince incelenmemiştir. Evren, 12 Eylül Harekâtı sonucunda, anayasa ve yasalara göre suç sayılması gereken yollarla "Devlet Başkanı" olmuş; halkoylaması ile de bu başkanlığı Cumhurbaşkanlığı1 na dönüştürmüştü. Normal koşullarda ne bir cumhurbaşkanı, silahlı eylemle kendi cumhurbaşkanlığı yolunu açar, ne de seçmen tabanında yüzde yirmilere inen oylarla seçilir. Ülkemizde, Batı türü çoğulcu demokrasinin yürürlükte olduğu yazılır ve söylenir. Bayram konuşmalarında ve beylik söylevlerde "parlamenter sistem"öen ve "serbest seçinf'den sık sık söz edilir. Kimseyi kandırmayalım; Türkiye'de bugüne kadar yapılan seçimler 'serbesf değildir. Marksist ve dinsel partilerin yasadışı sayıldıkları sivasal düzenlerde seçimlerin 'sert>esfçe' yapıldığı ileri sürülemez. Sürülse bile inandırıcı olamaz. Yasaklı ve kısıtlı demokrasi NATO standartlarına göre bile 'ikinci' ya da 'üçüncü sınıf demokrasi'öir. AT kapılarında bu tür demokrasiye V/ze' verilmez. 12 Eylül ara döneminden sonra ilk genel seçimler, 1983 yılında yapıldı. Bu seçimler de 'yasalpartilef arasında beş orgeneral tarafından uygun görülenlerın katıldıkları, iki dereceli bir seçim oldu. Bu seçim ne genel seçimdi ne de serbest! Bu seçim tek derecelı genel seçim değildi; çünkü adaylar, beş orgeneralin ön seçmenliklerinde belirleniyorlar; yedeksubay kurası çekilircesine milletvekilleri saptanıyordu. Bu seçim, serbest de değildi. Değildi; çünkü, seçim öncesinde, kapatılan AP ve CHP'nin lider kadrosu, yeni partilerin oluşumunda rol oynamasınlar diye Zincirbozan'a hapsediliyor; Büyük Türkiye Partisi kapatılıyor, SODEP'in seçimlere girmesi de yine beş orgeneralce engelleniyordu. Bugünkü siyasal tablo, işte bu tuvalden çıkan renklerle oluşmuştur. Cumhuriyet, halkın kendi kendisini yönetmesi demektir. Halkın, "vesayet altındaki insanlar" gibi küçümsendiği, siyasal partilerin askeri izinlerle kurulup çalıştıkları bir ülkede demokrasiden söz edilemez. Demokrasinin arabeski ve alaturkasına da "özgühükçü demokrasi". denemez. Bütün düşüncelerin örgütlenebildikleri, işçilerin, sendikalar ve partiler aracılığı ile sermaye sınıf ı kadar, söz ve karar sahibi oldukları, özerk üniversitenin, özerk kitle iletişim araçlannın özgürce yaşatıldıkları ülkelerde 'cumhuriyet' gerçek ve çağdaş anlamına kavuşur. Bu koşullar sağlanmadıkça bin kez de seçim yapılsa sonuç değişmez. Sonuç, çıkmaz sokaklarda son bulur. Şimdiye kadar bulduğu ve bundan sonra da bulacağı gibi! HABERLERIN DEVAMI CUMEYT ARCAYUREK yanyor özal, halkımıza "başka konumda buluşmak üzere" veda ederken bunları söylüyordu. Oy kazanma uğruna ülke yararlarından fedakârlık etmemişti. Oysa, oydan fedakârlık etmernek için devri iktidannda seçim yasasını 11 kez kendı lehine değişrJrmişti. İnsanlara yeni ufuklar açmaya çalışmıştı. Oysa, yeni ekonomik ufuklarda toplam 10 bin aileyi geçmeyen bireylere engin ufuklar bağışlamıştı. • *• Her neyse... Bu irdelemeler bir gece öncesinin özetiydi. Dün ANAP grubuna veda ederken özgün sözcüğü ile vasiyet niteliğinde kimi öğütlerde bulunuyordu. Öğütter başltğı altında aslında Çankaya programını açıklıyordu: (1) Düşünce özgurlüğü sağlanacaktı (141142. maddelerin kaldınlması). (2) Din ve vicdan özgürlüğüne değer verilecekti (Belki 163. madde). (3) Özel girişimcilik özenle korunacaktı. (Demek ki yüzde 78 enflasyon sürecekti). Özal'ın Allah'ın izni, ANAP grubunun oytarı ile henüz seçilmediği saatlerdi. Atatürk adını bir alıyor, bir bırakıyordu. O kadar çok sözünü ediyordu ki, Atatürkçülüğü yeni diktirdiği frakla gardroptan indirmiş, daha o saatlerde giyinmiş kuşanmış, yeni Çankaya programıyla aydın çevrelere, Atatürk ilkelerine bağlılığı yadsınmaz kesimlere sesleniyor, kendini kabul ettirmeye çalışryordu. Demirel'e karşı tutkusunu yine gemleyemiyordu. "Milletin Demirel'i ibretle izlediğini" söylerken, halkın dün TV'deki naklen yayın sırasmda hangi duygular içinde olduğunu acaba tartıya vuruyor muydu? "Gideceği yerde başka bir Özal görmeye herkesin hazırlanmasını" duyururken, ANAP grubunda yaptığı başbakan anketinin yanıtları cebindeydi. Anket çok ustaca düzenlenmişti. 4 başbakan adayı ıstiyordu. Ama istenilmeyen adayların da işaretlenmesini öngoruyordu. Böylece grupta kafasındaki başbakan adayının ne ölçüde destek göreceğini peşinen saptıyordu. Yeni başbakan adayına tepkilerin değerini bir anda toparlamaya çalışıyordu. 18 başbakan adayı sunuyordu. O kadar tarafsız, grup içindeki değerlere o denli yansız bakıyordu ki, örneğin ezeli muhatifi görünen Kaya (Baftarafı 1. Sayfada) Erdem'i bile başbakanlığa layık görmüştü. Muhaliflerini başbakan adayları listesine alırken tarafsız bir içtenlikle mi hareket ediyor, yoksa kıymeti harbiyelerini mi Ölçüyordu? • •• Muhalefet, Özal'ın verdiği demokrasi derslerinden nasibini alamayacaktı. Anket yoluyta başbakan çıkarmaya çalışıldığı saatlerde, tnönü ile Demirel kendi gruplarında konuşuyor ve "geteceği yine seslendiriyorlardı." Erdal İnönü: "Çözeceğiz. Karamsarlık yok." Demirel: "Aantığın aztnlığatahakküm ettiği rejimin adı, demokrasi değildir. Demirel uzun konuşmasında çok sertti: "Geriye bırâktığı bitli yorganın altından nasıl çıkacak? 21.80'le cumhurbaşkanı olanı halkın içine çıkarmamak ahdımız olsun. insanlar nasıl geldiyse öyle gider. Darbeyle kol kola olan bu kafayla demokrasi olmaz. Deniz kızı mı bu? Yarısı darbe, yarısı demokrasi!" Özal, daha sonra, "eski siyasi partilerin demokrasiyi hazmedemediklerini" öne sürerek Kuran'dan bir ayetle vasiyetini kapıyordu: "Allahın ipine sanlalım." Cumhurbaşkanı seçiminin son turuna geçildiğinde Turk siyasi hayatının kampları bir kez daha kesin çizgileri ile belirmişti. Bir yanda başkanlık sistemiyie ulke nin tüm kaderini elinde tutmaya azmetmiş ve ANAP grubunun oyları ile Çankaya'ya çıkmaya hazırtanan bir lider, 6te yanda ilk seçimde, er ya da geç o lideri Çankaya'dan demokratik yolla indirmeye azmetmiş muhalefet. Kısacası bir yanda 21.80, öte yanda halkın yüzde 80'i. * • • Meclis başkanı ve başkanlık divanı, oy aynm komisyonu, oy verenler ANAP'lı. Daha önceden çözülmüş denklemi, bilinmeyen denklem sayarak heyecanla oy veren iktidar. Alkış tufanı arasında heyecandan beyazlaşan yüzüyle Özal, kürsüye doğru itertedi. Muhalefetten yoksun ye ANAP'lıların dluşturduğu seçim oturumunu "Türk milletini temsil eden TBMM" diye niteleyerek Türk ulusuna teşekkür etti. Tutanaklara konuşuyor, kendi başına seçim yapan ANAP grubunu Türk milletinin temsilcisi sayıyordu. Fakat tarih, Meclis tutanaklarına göre değil; aylardır süren, uzlaşmaz, inadım inat bir davranışın ayrıntılarıyla yazılacaktı. Bir dönem kapanırken yeni bir dönem açılıyordu. Dün sabah saat 10.30'da Mediş'e başbakan olarak giren Özal, saat 16.00'da Meclis'ten Sayın Bay Başkan Özal olarak çıkıyordu. Merhaba bunalım!.. 3. turun yapıldığı dünkü oylaraaya mahalefet miUetvekilleri katılmadı. Bağımsız Zeki Çeliker, oylamada bulunurken, TRT'nin naklen yayın sırasmda muhalefet sıraların.n boş gözükmesini önlemeye çajıştığı dikkati çekti. Oylama sırasmda Başbakan Turgut Özal, Bakanlar Kurulu sıralarında sol tarafında Ali Bozer, sağında ise Kâmran lnan ve Güneş Taner'le birlikte oturdu. ANAP miUetvekilleri, muhalefet milletvekillerinin boş olan sıralanna daha önceki turlarda olduğu gibi oturarak TRT'nin naklen yayını sırasmda muhalefet sıralarının boş gözükmesini önlemeye calıştılar. MiUetvekilleri, oy pusulalarına tercihlerini kapalı bir kabinde yazdıktan sonra sandığa attılar ve özal'ın önünden geçerken tokalaştılar. Bazı ANAP'lı milletvekillerinin özal ile sadece tokalaştığı, bazılannın ise özal'ın elini öptükleri gözlendi. Parti içi muhaliflerden Kaya Erdem ve Necmettin Karaduman'ın özal ile tokalaşmadan onunden gecmeleri dikkati çekti. Oy kullanma yerine doğru giderken ANAP'ın yeni genel başkan adaylanndan Mebmet Kececiier ile Ekrem Pakdemirli, bazı milletvekillerince alkışlandılar. Oylama boyunca özal'ın ve ANAP'lıların neşeli oldukları gözlendi. Özal.oylann ayrımı sürerken yerinde oturdu ve bu sırada Devlet Bakam Kâmran tnanın kendisine uzattığı bir dosyadaki bazı kâğıtları imzaladı. Akbulut'un sonuçları açıklamasından önce aynm kurulunun yanında bulunan miUetvekilleri, heyecanla Özal'ın bulunduğu tarafa koştular ve cumhurbaşkanı seçildiğini duyurdular. Bunun üzerine özal'ın etrafında bir kümeleşme oldu. özal tebrikleri kabul ederken Nejat Ibnçsiper, "Bravo, bravo" diye bağırdı. Kuüslerdeki ANAP'h milletvekiUeri de salona neşeli bir havada girdiler. Genel kurulda kutlama hava Başbakan anketi li degil" yanıtmı verdi. Ankete tepkiler Özal'ın anketinde genel başkan ve başbakan adayı olarak adı geçen ANAP milletvekilleri, anket uygulamasıru şöyle değerlendirdiler: Mesut Yılmaz: Kendime oy vermedira. Şimdi iki seçici var. Biri tek seçici. Diğeri çok seçici. Yani kongre. Eğer tek seçici doğru seçerse onunla ters düşmenin anlamı olmaz. Namık Kemal Zeybek: Anket uygulaması yararlı. tlk 18'de olmam benim için sürpriz değil. tbrahim Özdemir: Biz Sayın Başbakan'a bu konuda yetki vermiştik. Kendisi grubun temayülüne bakıyor. Bu durumda benim çıkıp adayım demem mumkün değil. Husnu Dogan: Sayın Özal'm yapma gereği duyduğu bir anket. Güneş Taner: Herkes takıraa girdi. ANAP takımı ortada. Ama Başbakan sürprizi sever. Mehmet Keçeciler: Sayın Başbakan bugün genel başkanlıktan aynhyor. Cumhurbaşkanı olarak vereceği kararda grubun egilimini almak istemiş. Bunu saygıyla karşılamak gerekir. Kaya Erdem: Aday değilim. Ortada adaylar var. Anket herhalde faydalı olur. Hasan Celal Güzel: Yarın (bugün) saat 11 .OO'de basın toplantısı duzenliyorum. Genel başkan adayhğımı resmen açıklayacağım. Sayın Başbakan'ın beni bu ankete koymasından son derece memnunum. Ben kendisiyle yaptığım görüşmede anket yapmasını tavsiye etmiştim. Başka arkadaşlar da tavsiye etti samyomm. Gerçi ben isim vermeden anket yapmasını tavsiye etmiştim. Ama bu anket de hatalıdır demiyorum. Sayın Başbakan bu konuda uzmandır. İlginç olan bu anketten sadece istenen değil, istenmeyen de çıkar. Ben bugune değin, siyasi nezaket NOTLAR Evren Meclise gelmedi CANAN GEDİK ANKARA Özal'ın cumhurbaşkanı seçildiği 3. tur oylama sırasında Cumhurbaşkanlığı locasında gözler, Kenan Evren'i ve Konsey üyelerini boşuna anyordu. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, oylamayı Çankaya Köşkü'nde televizyondan izlemeyı yeğliyordu. Genel kurul localannda Cumhurbaşkanı Evren'e aynlan sıraların arkalarında oturan "prensler", Özal'la birlikte Çankaya Köşkü'ne çıkacak yeni kadroyu da ortaya koyuyordu. Özal'ın doktoru Cengiz Aslan, oğlu Ahmet Ozal, hemen yanında Ahmet Ozal'ın yakın arkadaşı Savunma Sanayii Fonu Başkan Yardımcısı Ahmet Söylemezoglu ve Özal'ın danışmanı Feyzi tşbaşaran oturmuşlardı. AP eski Milletvekili Ünat Demir de prenslerin hemen yanında yerini almıştı, ama Demir'in özal'la birlikte köşke çıkacağı oldukça şüpheliydi. Cumhurbaşkanlığı locasının tam karşısında kordiplomatik locasında papatyalar göze çarpıyordu. Özal'ın eşi Semra özal da eşini köşke çıkaracak oylarnayı Başbakanlık Konutu'ndan izlemeyi yeğlemişti. Papatyalann organizasyonunu Sağlık Bakanı Halil Şıvgın üstleniyordu. Semra Özal'ın terzisi Müberra Hanım başta olmak üzere papatyalann tanınmış isimlerinden Gülten Karaman, Güneş Taner'in eşi Beyza Taner, diğer bakan eşleri ile birlikte oylamayı izliyorlardı. önceki akşam son kez genel merkeze giden Turgut özal, genel başkanlık odasını gazetecilere açarken sık sık şu serzenişte bulunuyordu: Burası bırakılıp gidilir mi? Bak nasıl güzel, rahat, modern. Oünyada bu tip bir parti binası daha yok." Özal, sabah ANAP'ın grup toplantısına katılırken heyecanbydı. ANAP'ın İstanbul ll Başkanı Eymen Topbaş, Meclisteki olağanüstu guvenlik önlemlerine rağmen ANAP kulisini kongre kulisine dönüştürüyordu. Çoğunluğunu İstanbul delegelerihin oluşturduğu ANAP'lılar grup toplantısına da katılıyorlardı. Ozal'ın 18 başbakan adayı için uyguladığı anket, grupta "kırgınlık" yaratıyordu. Listeye alınmayan eski ve yeni bakanlar burukluklannı arkadaşlanna şöyle dile getiriyorlardı: "Ne gerek vardı bu ankete. Mutlaka anket yapılnıası isteniyorsa (tercih ettiğiniz 4 ismi yazın) denirdi". Sabah grup toplantısına koyu gri takım elbiseleri ile gelen Turgut Özal, salondaki izdiham nedeniyle oldukça terliyordu. özal, gruptan hemen sonra siyah BMW marka arabasma binerek konuta nedeniyle genel başkan adaylığımı açıklamak için beklemiştim. Ali Bozer: Hiçbir şey söylemiyorum. Ekrem Pakdemirli: Ben aday olmadım ve şimdiye kadar bu konuda da bir açıklamada da bulunmadım. Grubun egilimini göstereceği için anket çok faydalı. Zaten ben de kendisine bunu önermiştim. Lütfullah Kayalar: Daha önce de anket yapmıştık. Benim de listeye konmam, listeyi yapahın takdiri. Oltan Sunguriu: Kendimi işaret ledim. Vallahi Başbakan'm bana değer vereceğini siz soruncaya kadar hiç düşünmemiştim. Grubun egilimini tespit etmesi güzel bir hadise. Cengiz Tuncer: Arkadaşlanmıza ve partimize hayırlı olsun. A N A P KongreSİ =c ANAP Merkez Karar Yönetim Kurulu, dün özal'ın Cumhurbaşkam seçilmesinden sonra toplanarak bir gün önce yapılan toplantıda alınan kararlan resmileştirdi. Özal'ın da onayladıgı bu kararlar, MKYK'mn dün TBMM'de yapılan toplantısında oybirliği ile benimsendi. Buna göre ANAP Olağanüstü Kongresi 17 kasımda toplanacak ve bu tarihe kadar ANAP Genel Başkanhğı'na Teşkilat Başkanı Demirtaş vekâlet edecek. Orhan Demirtaş, MKYK'mn yaklaşık 15 dakika süren toplantısından sonra yaptığı açıklamada, yeni genel başkanın seçileceği olağanüstü kongrenin 17 kasımda Selim Sım Tarcan Spor Salonu'nda yapılacağını söyledi. Demirtaş, özal'ın Cumhurbaşkanı seçilmesinden duydukları memnuniyeti dile getirdi. Kongreye izleyici alınmayacağım sadece delegeler ile basın mensuplarırun girebileceğini kaydeden Demirtaş, 300 kongre delegesinin eksik olduğu yolundaki haberlerin de doğru olmadı ğını söyledi.