Katalog

27 EYLÜL 1988 HABERLER CUMHURİYET/7 Batı, 'beklegör' havasında Batı Avrupa'daki siyasi ve ekonomik karar merkezleri referandum sonuçlarından çok halkoylaması ertesinde Başbakan Özal'ın istifa etmeyeceğini açıklamasına ilgi gösîerdiler. Haber Merkezi Referandumun sonuçları dış dunyada farkh değerlendirmelerle karşılandı. Hadi l luengin'in Brüksel'den bildirdiğine göre Batı Avrupa'daki siyasi ve ekonomik karar merkezleri referandum sonuçlanndan çok halkoylaması ertesinde Başbakan Turgut Özal'ın istifa etmeyeceğini açıklamasım "ferablamayla" karşıladılar. Söz konusu ferahlama özellikle, AT, uluslararası finans çevreleri ve NATO gibi merkezlerde odaklaşü. Ancak aynı merkezlerde şimdi yine de belirli bir lbeklegör' havasının estiği gözlendi. Bu 'bekle gör'ün de, referandumdaki "evet" oylannın yuzde 35 ile sınırlı kalmasından sonra Türkiye'de istikrarsızlık ortamımn doğup doğmayacağı sorusundan kaynaklandığı kaydedildi. BELÇİKA Belçika radyoları ve televizyonlan da dünkü haber bültenlerinde Türkiye'deki halkoylaması sonuçlarımn Özal içio "büyiik bir yenilgi" olduğunu bildirdiler. Bunun nedenini de, Özal'ın "evel" oylanru yuzde 35'in uzerine çıkartamamasına bağladılar. Ülkenin en büyük Fransızca gazetesi "Le Soir"da dün Abed Attar imzasıyla yayımlanan "Ya Hemı Ya Merru" başlıklı yazıda ANAP liderinin "kurt" bir politikacı olarak hangi oy oranında istifa edeceğini açıklamadığı vurgulandı. numaralı haber olarak verdi. "Times" Gazetesi "Yenilen, ancak sonuçtan taOnin olan Özal önemli sınavı sahip olduğu desteği kaybetmeden verdi" diyerek Özal'ın istifa tehdidinin ANAP'ta "safların sıkılaşmasına yaradığını" kaydetti. Aynca Naim Süleymanoğlu'nun Seul başansından da Özal'ın kişisel pay çıkardığını ekledi. "Guardian". "Özal'ın çağnsı oy topladı" başlıklı haberinde, "Özal, kamuoyu yoklamalannda tahmin edildiğinden fazla oy topladı. Yuzde 35, genel secimde aldıgı oy oranıdır ve tahammül edilebilir bir sonuçtur" dedi. Ankara'da oy oranının yuzde 40, tstanbul'da yuzde 43 olduğunu haberinde belirten Guardian, "Bn oylarla Özal kırsal kesimdeki zayıf durumunu kurtardı. Tunceli'deki desteği yüzde 10'un altındaydı" ifadesini kullandı. Ankara'da muhabir bulunduran "Independent" ve "Financial Times" gazeteleri kesin sonuçları Londra baskılarına yetiştiremediler. farklı biçimde değerlendirdi. Papandreu yanlısı Eleftherotipia Gazetesi, "Özal'ın referandumun galibi sayılabileceğini" belirtirken yine Papandreu yanlısı Ethnos, "Özal geçen kasımdaki genel seçimlerde aldığı oy oranını dişleriyle korudu" diye yazdı. Ta Nea, "Özal'ın planına yüzde 65 oranında 'hayır' oyu" başhğını kullandığı haberinde Özal'ın "İstifa tehdidinin evet oylannı arttırdıgını" öne sürdu. Muhalefet yanlısı Apoyevmatini de, "Turki>e'de önemli gelişrneler... Özal'ı karaladılar. Türk Başbakanının gelecegi karanlık" gibi başlıklar kullandı. Mesimvrini Gazetesi ise referandum haberine "Özal yengisinin tadııu çıkanyor" başhğını atarak sonucun Türk Başbakanı için "tatmin edid" olduğunu yazdı. Muhalefet yanlısı Vradini "Türklerin yüzde 65'i Özal istifa et dedi" biçiminde bir başlık attı. A B D ABD'de yayın yapan CNN televizyonu referandum haberini verirken "Türkiye'de yerel secirnlerin öne alınmasına halk güçlü muhalefet göslerdi" dedi. Türkiye'de istikrarsızhk ortamının doğup doğmayacağı sorusu ilgi uyandırıyor GÖRÜŞ İNGİLTERE Edip Öymenin Londra'dan bildirdiğine gore lngiliz basını ve yayın organları referandum sonuçlanm hiç yorum yapmaksızın verdiler. BBC Dunya Servisi, haberi ABD'de başkan adayları George Bush ile Michael Dukakis'in televizyondaki açıYunan gazekoturumu haberinin ardından iki teleri referandum sonuçlannı Halkoylaması sonucuna tepkiler Haber Merkezi Halkoylaması sonuçları ANAP'lılar tarafından "zafer" olarak nitelenirken, muhalefet partileri mensupları, Özal hukumetinin güvenoyu alamadığını ve çekilmesi gerektiğini öne süruyorlar. Bu arada, çeşitli kişi ve kuruluş temsilcileri de halkoylaması sonuçlanyla flgili görüşlerini açıkladılar. mız da mangal gibi yureğiyle bunu kabul etti. İzmir'de aldığımız sonuç da son derece iyi. K e n a l K a r a t a ş (SHP Izrair tl Başkam): Özal istifa etmeli. Bu oyu alamazdı. Türk milletinin duygusallığından yararlandı. Televizyona çıkıp ağladı, sızladı. Demokrasi gereği olarak istifasını istiyonız. Başbakan, Halil Şıvgın Türk milletinden güvenoyu alamamıştır. Bu (ANAP Genel durumda televizyondan verdiği sözü tutmalı, Başkan Yardımcı çekilmelidir. sı): Referandumu Sabil Osman Aveı (DYP tzmir tl Başseçim havasına kanı): Referandumda ANAP kaybetti. Turk sokan muhalefete halkı Özal'a "hayır" dedi. Geçen yıl yapımilletimiz bir me lan referandumda olduğu gibi Türk halkı, saj vermiştir. Va ANAP ve başındakilere bir kez daha fatura tandaş kesintisiz kesmiştir. ilerlemeye, gelişen Prof. Sadnn Türkiye'ye evet demiştir, ANAP'a devam de Aren: Referanmiştir. dumu Sayın Özal D e r v i ş Güadav (Şoförler ve Otomo ve ANAP iktidabilciler Federasyonu Başkam): Bu konuda rı kaybetmiştir. hiç konuşmak istemiyorum. Herhangi bir yoB a r h a a ttzfarumla bundan tara (tzmir Sayın Özal ve Anakent Belediye ANAP iktidarın3aşkanı): 1983 yıdan yana bir solında tzmir'de nuç çıkarılamaz. Referandumdan sonraki çok geriydik. Şu Türkiye, artık referandumdan önceki Türkianda aldığımız ye değildir. özellikle emekçi halkırnız desonuçlar büyük mokratik gücünü ortaya koymuş ve Sayın başarı. SHP'nin Özal'ın şimdiye kadar hep aksamadan giden güçlü olduğu hesaplannı bu defa bozmuştur. Karşıyaka'da bile çok daha iyi oy aldık. YeAyknt Edtbali (IDP Genel Başkam): rel seçimlere kadar olan süre bizim için avan Referandum ülkeyi sorumsuz bir iktidann taj. Altı aylık süre içinde birçok hizmetimi yönettiğini gostermiştir. Referandum, Özal'zi tamamlayacağız, bu da oy orarumızı yük ın gitmesi gerektiğini, yeni bir parti ve yeni seltir. bir iktidar özlemine doğru Tıirk halkımn yo\msmi Uz (ANAP tzmir tl Başkaru): So neldiğini gösterraiştir. Özal, yuzde 30'un alnuç, partimiz için başarıdır. Muhalefet, ko tına bile düşse, iktidarı bırakmak niyetinde nuyu güvenoylamasına çevirdi. Başbakanı değildir. Referandum özal'a gitmeye hazırlan derken, tnönü ve Demirel'e de 'Sizin gelmenizi de istemiyoruz' demek istemiştir." Havretttn Erkıaea (Eski Dışişleri Bakanı): Bence beklenen sonuç. Bu sonuç, milletin verdiği değerli bir mesajdır. Bu mesaj, iktidara derlenip toparlanması, muhalefete ise henüz iktidara talip olamayacağı şeklinde olmuştur. Bu mesajda aynı zamanda Türkiye'nin onümüzdeki günlerde yeni bir siyasi oluşumun, bir siyasi partinin beklentisi de seziliyor. ç e k : Türkiye'de var olan muhalefet krizi ve boşluğu, ANAP'ın yüzde otuz beş oy aimasını sağladı. Onümüzdeki dönemde Özal'ın 1992'ye kadar götüremeyeceği bütün çıplaklığıyla ortadadır. Yiieel « ü r s e l (TMMO Başkam): Referandum, esas itibanyla yerel yönetimlerdeki büyük yağmanın iyice anlaşılmasının önune geçmiştir. Referandum, yerel seçimlerin zamanına ilişkin bir değişme sağlamamış, ama yerel yönetimlerin cumhuriyet tarihinde ilk defa yaşanan yağmayı gündem dışı bırakmıştır. Politik tansiyon boşa harcanmıştır. O r h a a K e l d a ş (ANAP Afyon 11 Başkanı): Oylarımız Afyon'da 1987 referandumuna göre yuzde 14 düştü. Bu, vatandaştan bize bir mesajdır. Onümüzdeki günlerde, ekonominin gereğini yaparak vatandaşı daha iyi günlere kavuşturacağız. F a a r e d l a K a r t (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı): Kendimizi ispat ettik. Hiçbir şey değişmedi. ANAP'lılar: "Zafer kazandık", muhalefet: "Hükümet çekilmeli" !>•£• Perin CNN'in haberinde DYP Genel Başkam Süleyman Demirel'in açık hava toplantılanndan da g o rüntüler verildi. •OLLANDA Hollanda'nın en büyük gazetesi De Telegraaf yayımladığı yorumda şu ifadeyi kullandı: "Türkiye'deki referandum Başbakan Özal'ın aleyhine sonuclandı. Muhalefet oylann çoğunu aldı. Buna rağmen ANAP daha önce de hemen hemen aynı oranla iktidara geldiği için Özal geriye çekilmeyecektir." FRANSA Sabetay Varol'un Paris'ten bildirdiğine göre sol eğilimli "Liberation" Gazetesi de Özal hükümetinin ağır bir yenilgi aldığım yazdı. "Evet" oylarınm )"üzde 35, "hayır" oylannın da yüzde 65 olduğunu belirten gazete, Özal'ın geçen hafta sonuç kendisini tatmin etmezse istifa edeceğini söylediğini hatırlattı. Etkili Fransız gazetesi "Le Monde" da referandum sonucunun yerel seçimler öncesi Başbakan özal için "uyan" anlamında olduğunu yazdı. "Özal 'kaybeden kazanıyor' sanatının ustası oldu" biçiminde bir cumleyle habere giren Le Monde muhabiri, yazısım, "Gerçi referandum uzunca bir süredir belediye seçimleriyle ilgili bir konu olmaktan çıkmıştı. tnönü ve Demirel oylannı birleştirerek, bu refarandumu hükümetin politikasını halka kitlesel biçimde mahkum ettirme girişimine dönüştürmüşlerdi" şeklinde surduruyor. Özal'ın ise halkı bir kez daha 'kargaşa ortamma dönüş'le korkutmaya çalışüğını vurgulayan Le Monde, "Muhalefetin, Başbakanın ailesine ve özellikle perde arkası kişi olduğu une sünılen Bayan Özal'a yönelttiği saldınlara karşılık, Turgut Özal'ın geçirdiği ameliyatlar, ugradıgı suikast girişimi ve Naim Sükymanoglu'nun olimpiyat zaferi gibi duygusal faktörleri kullanmayı ihmal elmediğini" yazdı. İSPANYA Mine G. Saulnier'nin Bilbao'dan bildirdiğine göre, Ispanya'nın en yüksek tirajlı ve en etkili gazetesi " D Pais" referandum haberini manşetten çift sütun olarak verdi. Aynca üçüncü sayfayı da tam sayfa Türkiye'deki referanduma ayırdı. "Özal Türkiye'deki referandumda büyük kayba uğradı" başlığıyla verilen haberde "Muhalefet net zafer kazandı" denildi. Haberin içinde, Başbakan özal'ın referandumda istediği oy oranını sağlamazsa başbakaalıktan istifa edip politikadan çekileceğini açıkladıktan sonra önceki akşam bundan caydığı da yer alıyor. Özal'ın geçen yılki genel seçimlerde yüzde 36 oyla Meclisin 292 milletvekilini nasıl çıkardığı anlatılan haberde, haberi yazan muhabirin referandumun yapılmasmdaki mantığı pek kavrayamadığı, referandumun yapılma nedenini anlatışından belli oluyor. INSANLAR FÜS.UN ÖZBİLGEN NEFRET Insanlar, yalan söylemek zorunda kaldıkları kışilerden nefret ederter. Victor Hugo REFERANDUM SONRASI ÇEŞITLEMELER Demirel Ozal ve Sevr üzerine REFERANDUM sonrası ile ilgili yapılan tahmınler, Özal'ın ya yüzde 36'nın üstünde oy alıp yerinde kalacağı ya da daha az oy alıp gideceği ve gittıkten sonra ne edeceği üzerinde yoğunlaşıyordu. Bu tahminler tutmadı. Ozal hem yüzde 36dan az beyaz oy aldı ve hem de yerinde kaldı. Şimdi ne olacak diye soranlara verilecek yanıt açık. Şimdiye kadar ne olduysa şımdiden sonra da o olacak. 43 milyar dolara ulaşmış olan dış borç rniktarı daha da artacak, alınan dış borçlarla bu kez pembe kaldırımlar. mavi ve turuncu olarak renk degiştirecek. ÖZAL Yerinde kaldı. Enflasyon yüzde 80'lerden itıbaren tırmanışını sürdürecek. Özal'ın gitmesinden endişeye düşen dış kurumlar ve bankalar belkı biraz daha kesenin ağzını açıp geçici bir ferahlama sağlayacaklar. Eski Başbakan Süleyman Demirel, geçen cuma sabahı Basın Konseyi'nin düzenlediğı kahvaltılı toplantıda 1970'li yıllarda kendi çektiği sıkıntılara şöyie bir değindi ve ıktisadi ambargoların nasıl konduğunu satır başları ile anlatırken şöyie dedi: "1977'de 149 ton altını rehin<etmeye çalıştım, almadılar. Chicago borsasında buğday 140 dolardı, depolarımızda 7 milyon ton buğday vardı, satmaya çalıştık fiyatı 80 dolara düşürdüler. İktisadi ambargoyu adama sesli koymazlar, sessizce korlar. Türkiye'yi, borç bulmak için yılda 4.5 milyar dolar bulmak zorunda bırakırsanız, o borcu bulamayınca ne yapacaksınız, ne vereceksiniz? Bunu düşünmek lazımdır..." Demirel'in "Borcu bulamayınca ne vereceksiniz?" sorusuna eski bir politikacı şu yanıtı getirdi: "Ne vereceksiniz; bunu siz kararlaştıramazsınız. Ne vere DEMİREL Ne vereceksiniz? ceğinizi size borç verenler kararlaştırıp önünüze faturayı getirirler. Bu faturada neler bulunduğu son zamanlarda Batı basınında yer alan makalelerde görülmeye de başlandı. Önce Le Monde başladı Sevr Antl«sma«'ndan söz etmeye, sonra ABD Kongresi'ne sunulan rapor, daha sonra İngiliagazeteleri ve şimdi de International Herald Tribune. Türkiye'nin istiklal Savaşı ile yırtıp attığı Sevr Antlaşması neden bugünlerde yeniden söz konusu oluyor dersiniz?" Polıtık kulıslerın bugünlerdeki tartışmaları böyle... ÇAĞ ATLAYAN TURKIYE TV'DE PAZAR GECESİ Ali Kırca'nın oyunu TV'nin referandum gecesı yayımladığı program ilgi ile izlendi ve özellikle liderlerin meydanlardaki esprili durumlarını anlatan görüntüler beğeni Bush topladı. Ancak programı yöneten All Kırca, çeşitli gazetelerin yazar ve yöneticileriyle yaptığı degerlendirme toplantılarında gazetecilere ufak bir oyun oynadı. Programdan önce her grubun 20 dakikalık bir tartışma hakkı olduğu bildirilmiş ve herkes söyleyeceğini buna göre ayarlamıştı. Birinci tura katılan gazeteciler ilk soruya yanıt verip asıl değerlendirmelerini ikinci gruba saklamışlar, ancak toplarrtının bir soru ile kapatıldığını hayretle görmuşlerdi. Bunun üzerine ikinci tura katılan gazeteciler, ilk soru gelince tüm değerlendirmelerini yapmak istediler. Bu kez de sözleri kesiDukakis lerek süreieri kısa tutuldu. Programdan ayrılırken referandum gecesi gazetedeki işlerini bırakarak TRT'ye kadar gelip iki üç dakikada susturulmanın kızgınlığını yaşıyorlardı. Gazetecilerden sonra liderier görüşlerini açıkladılar ve son olarak da Özal çıkıp yüzde 35 oy oranını "fevkalade tatmin edtci bulduğunu" vurgulayınca, halkımız onümüzdeki 4 yıl daha yöneticisinin kim olduğunu ögrenmiş oldu. Böylece "Özal giderse ne yapanz?" diye korkanlann da yüreklerine su serpilmiş oldu. Bu arada ABD başkanlık seçimi adayları Bush ve Dukakis 1 in tartışmaları, gecenin sürprizi oldu. Programdan sonra bir izleyici. "Böylece denizaşın yöneticilerimizi de tanımış olduk" değerlendirmesini yapıyordu. pısıtKİan bir görünüm. İ.Ü. Tıp Fakültesi Hastanesi'ne geten hastamız, kamyonetin arkasında serilmiş battaniyenin üstünde, halinden memnun, yöneticilerimizE dua ediyor. (Fotoğraf: Mehmet Demirkaya) Kamyonetle hasta T0PLUM VE LİDERLİK Lider nasıl olmalı? Bugün Yapı Kredi Menkul Değerier Merkezi sizlere büyük bir imkân sunıyor: AKTıFBANKACIUK 0 7o73,67 BİR TEKFEN HOLDİNG KURULUŞUDUR. Milletlerarası Tıcaret Odası'nın geçen hafta İstanbui'da düzenlediği 8. konferansına dünyanın çeşitli ülkelerınden 500 kadar önemli igadamı katıldı. Konferansın sonunda İ.Ü. Kamu Hukuku Profesörü Vakur Versan bir konuşma yaptı ve hem iş dünyasında hem de siyasal yaşamda lider olan kişilerin sahip olması gereken Özellikleri anlattı. Evde sorumlulukları eşine bırakmalı ve hiç değilse evinde yönetilmeli. Lider ciddi olmalı ama gaddar ve intikamcı olmamalı. Tek tutkusu işi olmalı, başka şeylerle ilgilenmemeli. Eşi, lideri gerektiğınde ani kararlar almaktan alıkoyabilmeli. Gizliliğe dikkat etmeli. Susmasını bilmeti. Neyin yapılabilir olduğuProf. Versan'ın saydığı lider nu kavramalı. özellikleri şöyleydi: Aşırı kendini beğenmişlik Lider sabırlı olmalı. içine girmek liderin en zayıf yö Lider kararsız olmamalı. nüdür. Bu ilkeleri siyasi yaşamımı Kendini gizemli bir havazın fıderlerine uygulayıp puan ya sokmalı. Sıradan biri gibi âşık olup vererek siz de kendi liderinizi gizemli havasını yitirmemeli. seçebilirsiniz... faizli,lyılvadeli PAPANDREU'NUN DUĞUNU TOROS GÜBRE VE KİMYA ENDÜSTRİSİ A.Ş. Finansman Bonoları Paranızı Yapı Kredi Menkul Değerler Merkezleri'nde ve tüm Yapı Kredi şubelerindeToros Gübre Finansman Bonolan'na yatırın. Yüksek verimden yararlanın. HEY TAKSI İSTANBUL'da taksileri sarıya boyama operasyonundan sonra şimdi de plakalannın başına T ' harfi getıriliyor. İstanbui Trafik Şube Mudürlüğü yetkilileri, bu uygulamanın bürokratik işlemlerde kolaylıklar getireceğini öne sürüyorlar. Taksi şoförleri ise ışlemlerın fazlahğından ve masraflardan yakınıyorlar. Şoförler eğer iki üç gün çalışmayıp sadece bu işlemlerie ugraşmayı göze alabilirlerse bu, onlara 18 bin liraya mal oluyor, ama bırçoğu bu zaman kaybını göze alamadıkfarı için 30 bin lira vererek ışlemlen muamelecılere yaptırıyorlar. Bir de üç rakamlı plakanın neden olduğu anlam sorunu var ki taksiciler arasında espirı konusu haline gelmiş. T'den sonra sıra 'O' harfine gelmiş ve şoförler de çeşitli spekülasyonlara yol açar kaygısıyla 'TOP' 'TOK' 'TON' türünden plakaları almak istemiyorlar. PlakalaraTharfi Kim kimi asıyor? YAPI^C KREDİ YATIRIM X Menkul Değerler Merkezleri Istanbul. ftumelı Caddea 8&3 Osmanbcv • Istanbul Telefon (") 132 62 00(15Kat) Yap. Kredi Yatınm/Ûzei Bankacılık Teıefon ıl) M i 5060(4tıat) Ankara: Al3)urx Bulvan 9SA Kjzılay Ankara Telefon (4) 13198161338918 13207 701331827 Izmir: Gazı Buivan 1/A Kordon Umır Telefon (51)196343196344199205 Adana: urer Caddesı 1 Kjçuksaat Adana Telefon (71)11 51 49120382(3hat| Yunanistan'ın ünlü siyasi mizah dergisi Kontiki, geçenlerde Başbakan Papandreu'nun hostes sevgilisi ile nikâhını gösteren fotomontaj bir kapak yaptı. Gelin ile 69 yaşındakı damadın arkasında sağdıç olarak eski Cumhurbaşkanı Karamanlis görünüyordu. Yunanistan'da evlenenlerle ilgili olarak yapılan "asıldı" esprisini siyasi yaşama uygulayan Kontiki, fotomontaj resmin altına şunları yazmıştı: M "Basında çıkan tüm dedikodulara karşın Papandreu ile Dimitra Londra da gizlice evlendiler. Sağdıçlıklarmı da Karamanlis yaptı. Eski Cumhurbaşkanı Karamanlis, 1985 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde son anda kencisinin cumhurbaşkanı seçilmesini engelleyen Papandreu'ya şöyie diyordu: "1985'te o beni astı, 1988de de ben onu asryorum.." Komşumuzda siyasi mizah da böyle gelışıyor.