Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER tasını memnun etmek için bilgi ve deneyimleri emrettiği davramşın dışında bir ugulamaya giren hekimin mesleki namusundan özveride bulunduğu da bir gerçektir. Hekim de bir ınsandır. Doğru bildiğinden iyi niyetle de olsa hafifçe sapma, onu rahatsız edeceği gibi belki de o zamana kadar titizlikle koruduğu butunlüğünde (integrite) bir aşınma başlangıcı da olabilecektir. Kanımızca bu olguda hekim hastasına yeterli zaman ayırabilirse onu nezlelerde antibiyotik kullanmak inadından vazgeçirebilir. 1 EYLÜL 1988 zanç olacaktır. Uzmanlarca tanısı konmuş ve tedavi programı düzenlenmiş hastanın gunluk bakımı tekrar aile hekimince üstlenilecek ve bu suretle hasta daha kolay erişebildiği, her sorununu yakından bilen kendi hekiminin sorumluluğunda kalacaklır. Örnek 3: 25 yaşında bir adamın 10 yıldan beri Hastahekim ilişkilerinin karşılıklı güven üzerine tekrar kurulması iki aralıklarla gelen baş ağrısı vardır. Ağrı iki taraflıdır ve alında duyulmaktadır, gerginlikle ilgilidir ve yönlü bir olaydır. Bir yandan hekim devamlı bilgisini yenilemeli ve aspirinle geçmektedir. Hekim uzun yıllardan beri hastalann geçici iyilikleri için bile olsa integritesinden özveride izlediği bu yakınmayı gerilim baş ağrısı olarak tabulunmamalıdır. Öte yandan birey hekimini iyi seçmeli ve güvenini nımlamaktadır. Fakat hasta başı ağrıyan bir arkaÖrnek 2 Başka bir kente yeni taşınan 35 yaşın daşında beyin tümörü çıktığı için korkmakta ve bilsarsacak somut bir neden olmadan onun tıbbi otoritesini kemirecek da bir kadında sinirlilik ve uykusuzluk vardır. Son gisayarlı beyin tomogransi (BBT) çekilmesinde ısdavramşlardan kaçınmalıdır. Sonuç her iki taraf için de daha beş yıldan beri bir yatıştıncı almaktadır. Evli vejjki rar etmektedir. doyurucu olacaktır. çocuk annesidir. Daha önce psikoterapi denenmiş Bu örnekte de hasta, hekiminin bilgi ve deneyifakat yatıştıncı gereksiniminden kurtulamamıştır.. Hekim, yatıştıncı vermeden hastanın yaşamında minden fazla yeni duyduğu bir yöntemin doğruluProf.Dr. A S U M A N Ü . M Ü F T Ü O Ğ L U 1Ü Cer.Tıp Fak.E.Öğ. Üye. ki sinirlilik nedenlerinin araştırılması görüşunde ğuna güvenmektedir. Burada önce hastanın gereksiz yere ışınlamaya maruz bırakılması ile endişe içinSon yıllarda dünyada ve memleketimizde basında limlere göre hem daha dinamik hem de daha çok dir; fakat hasta buna yanaşmamakta ve yatıştıncı de yaşaması ikiliği karşılaştırılmalıdır. BBT ile alıreçetesinde ısrar etmektedir. ve obur iletişim araçlarında tıp konularına büyük etkenli (multifaktöriyel) dir. Her ne kadar biyolonan ışın dozu önemsenmeyecek olursa bu yöntembir ilgi artışı olmuştur. Hastalar ve yakınları tıbbi ji, kimya, genetik ve öbür ilgili bilim dallarındaki le hastanın endişelerini gidermek de az önemli bir buluş ve gelişmeleri, yüzeysel de olsa, yakından iz ilerlemeler tıpta nesnel yaklaşımı arttırmışsa da tıp Aile hekimi kazanç değildir. Fakat burada özellikle memlekelemek olanağını bulmuşlar ve her yenüiğin kendi ta deneyim, örneğin bir matcmatik, fizik ya da kimPiyasada yan etkileri az, alışkanlık doğurma ola timiz için geçerli bir sorun daha vard.r. Bilgisayarlı sorunlanna uygulanabılirliği varsayımı ile hekim ya dalındakinden çok daha onemlidir. Aynı has sığı düşük yatıştıncılar bulunduğu için hasta ve ai beyin tomografisi pahalı bir yöntemdir. Tıpta kelerine baskı yapmaya başlamışlardır. Toplumda tıb talığa tutulmuş bireylerden birinde başarı ile uy lesinin mutluluğunun sürmesinde yararı görulen bir sin gerekliliği olan bir yöntemin ekonomik nedenbi konular hakkında ilgi ve bilgiler arttıkça umut gulanan bir tedavi yöntemi öbüründe çok sakın reçetenin yenilenmesinde sakınca göriilmeyebilir. lerle kullanılmaması düşunulmemelidir. Ama tıblar da buna paralel olarak artmıştır. Bu olayın calı olabilir. Bundan başka her tedavi yönteminin, Fakat sadece hasta kendini iyi hissediyor diye ilaç bi gerek olmadan sadece psikoterapötik etkisi için olumlu yanı hastalardan gelen baskı ile her heki her ilacın iyi ve kötu etkileri vardır. Bazen bir has yazmaya kalkarsak kortizon yazılmasında israr uygulanacak BBT, hasta sigortalı ise muesseseye, mi en yeni buluşlan yakından izlemeye teşvik et tada iyi etkileri ağır bastığı için kötu etkilerinin ri eden hastaya da kortizon yazacak mıyız? Kortizon sigortasız ise aileye ekonomik bir yük getirecektir. mesidir. Olumsuz yanı ise her yeni tıp buluşuna bü zikosuna karşın verilir; başka bir hastada kötu et lu ilaçlann yatıştıncılardan fazla yan etkileri olması, Üniversite ve devlet hastanelerinde kullanılan pek yük umut bağlayan hasta ve yakınları ile labora kileri kullanılmasını önleyebilir. Tıp eğitiminde, onları daha dikkatli kullanmayı gerektiriyor. Ama çok pahalı alet ve yontemlerin masrafının hiç oltuvardaki bir yeniliğin hastaya uygulanabilirliği ara özellikle mezuniyet sonrası eğitim döneminde, öğ temelde sorun aynıdır. Hasta kendini iyi hissetsin mazsa bir kısmı da dolayısı ile vergi odeyen halksında büyük farklar olduğunu bilen hekim arasın renilenlerin bir kısmı bunlardır. diye gergin bir hastaya nedenleri araştınlmadan ya tan cıkmaktadır. O halde bu kararın alınmasında da bir güven azalmasına neden olmasıdır. Hastahekim ilişkilerinin evrensel olduğu bir süre tıştıncı reçetesi yazmanın asprinli ağrısını dindi bu etkenin de göz önune alınması gerekir. Bunlarönce birinci sınıf bir tıp dergisinde çıkan bir baş rebileceğiniz artrozlu bir hastaya kortizon yazmak dan başka BBT gibi yeni ve pahalı aletleri gerektıBiyolojik bilimlerin özelliği yazıdan da anlaşılmaktadır (*). Bu yazıda verilen tan ilke farkı yoktur. Her iki halde de hekimin has ren kurumların kısıtlı bulunduğu memleketimizde Bir akşam önce televizyonda izlediği bir yeniliği uç örnek bizim görüşlerimizi de çok iyi yansıttığı tanın tam güvenini kazanması ve onu kendi doğru gereksiz BBT çekimi, BBT'nin yaşamsal olduğu bildiği tedavi yöntemine ınandırması gerekir. kendi hastasına uygulatmak için varını yoğunu sat için burada özetlenecektir: başka hastalann vakit kaybına neden olacaktır. Bu mayı kafasına koymuş bir vatandaş ile elinde TiHer iki örnekte de hekimin hastasına yeterli va gecikme bazı hastalarda ölumkalım sorunu olabiÜç örnek (he, Nevvsvveek gibi yabancı dergilerden kesilmiş yakit ayırarak ona hastalığını ve tedavi yöntemlerini lir. Bütün bu nedenlerden bu son örnekte de hasnlar ve ajans bültenlerinden oluşan bir dosya ile Örnek 1 40 yaşında bir erkek şiddetli bir nezle uzun uzun izah etmesi gerekmektedir. Bunu ancak tasının güvenini hakkı ile kazanmış hekimin gerekhekimine başvuran bir hasta ya da hasta yakınını ile hekime başvurur. Hekimin verdiği aspirin ve bu hastasının soy ve öz geçmişini, eğitim düzeyini ve siz laboratuvar yöntemlerinden yardım beklemeikna etmenin ne denli güç olduğunu özellikle ha run damlalannı beğenmeyen hasta, antibiyotik ya öbür özelliklerini bilen bir aile hekimi yapabilir. Oy mesi gerekir. bis hastalıklan tedavi eden uzmanlar çok iyi bilir. zılmasında ısrar eder. Hekim antibiyotiklerin vi sa bir yandan tıpda uzmanlaşmamn bir yandan da Bir koroner damar hastasının bypass ameliyatın ral infeksiyonları etkilemeyeceğini ve her antibiyo tıbbın gündelik haberlere girmesinin sonucu oladan yararlanabilme olasılıklarını ya da bir meme tiğin bazı yan etkileri olduğunu izah etmesine kar rak aile hekimliği ortadan kalkmıştır. Her hasta en Sonuç kanseri hastasına değişik ameliyat yöntemlerinin is şın hasta daha önceki nezlelerinde de antibiyotik basit yakınmaları için bile adını duyduğu bir uzHastahekim ilişkilerinin karşılıklı guven üzeritatistik sonuçlarının karşılaştmlmasını anlatabilme aldığım, hastalığına iyi geldiğini ve yan etkilerinin mana başvurmaktadır. Bu tutum uzman hekimin ne tekrar kurulması iki yönlü bir olaydır. Bir yannin güçlüğunu bilmeyen hekim yoktur herhalde. Bu görülmedığini söyleyerek direnir. vaktinin israfı olduğu kadar hastaya da zararlı ol dan hekim devamlı bilgisini yenilemeli ve hastalagüçlük hasta ve hasta yakınının eğitim düzeyi ile Burada hekim bir ikilem karşısındadır. Bilimsel maktadır. öz ve soy geçmişinizi bilmeyen bir uzdoğru orantıh olarak artar. Bütün dünyada oldu olarak antibiyotiklerin bu hastada yararlı olama man, bir saat içinde hasta hakkında ne kadar fîkir nn geçici iyilikleri için bile olsa integritesinden özğu gibi bizde de az eğitim görmüş bireyler bir he yacağı açık olmakla birlikte, hastada psikolojik bir sahibi olabilir ki? Eğer her hastanın güvendiği bir veride bulunmamalıdır. öte yandan birey hekimikimin bilimsel otoritesine daha kolaylıkla iman iyilik doğurduğu anlaşılmaktadır. Fakat yararlı ol aile hekimi olsa, hasta her yakınması için önce ken ni iyi seçmeli ve güvenini sarsacak somut bir neederken, iyi eğitim görmüş bireyler müspet bilim mayan bu durumda kullanılan antibiyotiğin gerçek dini tamyan bu hekime başvursa, hekiminin mu den olmadan onun tıbbi otoritesini kemirecek daveğitiminin verdiği şüphecilikle bu otoriteyi daha çok ten yararlı olabilecek gelecekteki hastalıklarda et ayenesinden sonra, eğer gerekiyorsa, kendi heki ramşlardan kaçınmalıdır. Sonuç her iki taraf için de daha doyurucu olacaktır. sorguya çekmektedir. kisiz kalabileceği ve küçük bir olasılık da olsa yan mi tarafından ileri uzmanlık dalında bir meslektaetkilerinin sonradan ortaya çıkabileceği düşünce şma gönderilse, sanıldığı gibi zaman kaybı değil, Burada biyolojik bilimlerin bir özelliğini unut(•) Bretı. A s ve McCullough L B : N e w Engl J Med 315 mamak gerekir. Biyolojik bilimler, öbur müspet bi leri hekimi rahatsız etmektedir. öte yandan sırf has hem zaman hem ekonomik bakımdan hasta için ka 13471351. 1986. HastaHekim fliskileri Üzerine PENCERE İnsanı İnsan Yapan... insanı insan yapan nedir? Akıldır, bilinçtir. Yeter mi? Acıma, insaf, sevgi, sevecenlik olmadan insan insanlaşır mı? Herolaya kaskatı bakmaya alışan kişi sonunda katılıp kalır; karanlık mezarında kuruyan mumyaya dönüşür; yaşamında ölmüştür o... Devlet, yasa, politika, diplomasi birer gerçekliktir; ama, evren salt bu gerçekliklerle sınırlanmış değil; çok şükür değil; çünkü insanlık bu sığlıkta boğulabılir. Yeryüzünde başka değerler de var; ğuzelim dünyayı daha da güzelleştiren değerler... Ne olur o değerleri unutmayalım, elimizin tersiyle bir kenara itmeyelim. * Irak ile İran savaşında ateşkes hepimizi sevindirdi. Salak savaş sona eriyordu. Silah tüccarlarının kasalarını dolduran, çocukları yetim koyan, anaların babaların iki ellerini böğürlerinde bırakan kanlı kavga noktalanıyordu.. derken bu kez beterin beteri bir kırım uç verdi; savaş sırasında Bağdat'a başkaldıran Kürt aşiretlerin üstüne yurüdü Irak ordusu; kimyasal silahlarla kadın, çoluk çocuk demeden öldürmeye yöneldi. Kürtler de ana baba, kız oğlan, nine gelin kaçmaya başladılar... Türk sınırına dayandılar, sığınmak istediler topraklarımıza; eli silah tutan erkekler değil, ötekiler, kendilerini savunamayacak durumda olanlar. Bir yandan katliam, bir yandan tehcir, bir yandan top, bazuka, bomba... Ve kimyasal silah. Kimileri diyor ki: Oh olsun!.. Kuzey Irak'tan gelerek ve sınırianmızı aşarak vurkaç yapariar mı? Bağdat'a başkaldınrtar mı? Güneydoğu illerimh zi parçalamaya çalışırtar mı? İşte Allah cezalannı veriyor, oh olsun... Ya çocuklar, ya bebeler? Ne yapalım yani, bağnmıza basıp büyutelim de sonra Apocu mu olsun. bölücü mü olsun? Yapmayalım, etmeyelim, böyle düşünmeyelim; Apocuların kıydığı bebelere ne kadar acıyorsak, sınır boyunda ölüm kalımın beşiğinde sallanan bebelere de o kadar acıyalım. PKK'nın öldürdüğü ninelere, analara, gelinlere yüreğimiz ne kadar yanıyorsa, kimyasal silahlann ateşinde can verenlere de o kadar yansın yüreğimiz... İnsan bunlar... İnsancık... • Dev aynasına bakmaktan hoşlanırız; tarih bir dev aynasıdır bizim için: Türkün merhameti... Türkün asaleti... Türkün büyüklüğü... Türkün bağıslayıcılığı... Türkün insanlığı... Peki, işte sınav saati geldi çattı. Gösterelim Türkün insanlığını... Hem de elbirliğiyle. Kimyasal silahlarla soykırımdan geçirilen insan kardeşlerimize açalım kapılarımızı ve yüreğimizi, geçmişin bütün tortuların•dan arındıralım belleğimizi, sevecenliğin sıcakhğıyla dolduralım gönlümüzü... Gelin kardeşler, işte taze süt bebeler için, işte sıcak ekmek sizler için... Savaşlar, iç savaşlar, baskınlar, kryımlar, yenilgiler, yengiler gelir geçer; geriye kalan uygarlık terazisinde tartılır. Yaşananlar ya bir kara damga gibi alnımıza yazılır, ya da onur çelengi gibi yükselır başımızda. Kırımdan kaçan insancıklara açalım kapılarımızı; insanlığımızı bütün dünyaya kanıtlayalım ve Türkleri soykırımcı, zalim, işkenceci, barbar gibi göstermeye çalışan önyargılı Batılılara bir ders verelim. ARADABIR MUSTAFA GÖKŞEM Emekli Öğretmen Derneğimizin kurucu üyelerinden, demokrasi ve insan hakları savaşımcısı Onlar,.Öğrenci Olmadan Önce İnsandır... Genç baba yenice dillenmeye yeltenen bebesini kucağına almış, hem hoplatıyor hem de tükür amcana, söv ablana ve dilini çıkar halana diyerek çocuğu şivşiriyordu. Aradan zaman geçiyor, eve, gölgesı ağır konuklar geliyor, çocuk öğrendiklerini yeniden yapmaya yeltenmez mi, kıyametler kopuyor Herkes şaşkındır, buna karşın çocuk anlamsızca bakınmaktadır. Onca tantana arasında ayıptır, yapma sözlerini duymuyor bile. Olanlara da büyüklerden çok, çocuk şaşırmışa benziyor. Bir zamanlar yapılandan zevklenenler, şimdi ayıplıyorlar. Çocuk bir zaman sonra okulun yolunu tutuyor, burası da ayrı yer. Uyulması gereken öylesıne gereksiz kurallarla doludur. Akıl erdirmek de dayanmak da güç. Çocuk yalnız ve şaşkındır. Çoouk mantığına göre kuralların çoğu anlamsızdır. Nereye elini uzatsa yasak, nasıl bir davranış içine girse ayıp, neyi konuşsa günahtır. Yaşam, engelli bir koşuyu andırmakta. Önceleri öğrendiği değer yargılarının çoğu yer değiştirmiş. Baskıya alınan çocuk benliği içindeki özgürlük kuşu, durmadan kanat çırpmaktadır. Duyulan kin dağlara tırmanıyor, doruklarayerleşiyordu. Giderek başkaldirma bağlamı içinde bulacağmdan korkuyordu kendini. İlk kez, kişilerin tümü aynı şeyleri düşünen topluluk, ulus olabilir mi diye bir soruya ulaştı. Çocuklar ve gençler özgürce düşünebilmeli, sevebilmeli, gerçekleri görebilmelı, algılayabilmeli, kıyaslayabilmelidir... Yasakçılık kişilere ve topluma güvensizliğin ürünüdür. Çocukların beSiğine savaştan ve baskıdan önce, barış ve özgürlükçü düşün(Arkaa IS. Sayfada) yaşamını yitirişinin 1. yılında saygıyla anıyoruz. DİDAR ŞENSOY'u İNSAN HAKLARI DERNEĞİ Bir geniş bir büyük "merhaba" demek sonra bitirmeden sözümü yüzünüze bakıp gülerek kurnaz ve bahtiyar kırpmak gözümü Biz ne mükemmel dostlanz ki kelimesiz ve yazısız anlaşırız. Merhaba çocuklar, Merhaba cümleten... 1 Eylül19511 Eylül 1988 Arkadaşlann adına KEMAL ÇACIN HÜSEYİN ÇAĞIN KONFERANS "Nükleer Silahsızlanma ve Barış" Anma toplantıları: İstanbulFeriköy Mezarlığı Şaat: 11.00 AnkaraMülkiyeliler Birliği Vakfı Toplantı Salonu: Saat: 18.00 PE K E M C I L I K R L A HALKIA BARIŞ HAREKETİNİN DÜNÜ BUGÜNÜ Konuşmacılar: Barış Derneği Genel Başkanı Mahmut DtKERDEM NUSHED Genel Başkanı Leziz ONARAN İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Nevzat HELVACI Yer: Dünya Sineması 1 E>lul 1988 perşembe Soaf 17 00 HAMZA CAN | I • (28.8.1980) ZİYNUR ALKAN ile VE UIŞKIUR GRAFİKERARIYORUZ. istek)*enn 146 97 36132 64 26 noiu*e*eton(araon Denız Kuçukceyion'io ıh^fa kufmolcannı r>çq eden2 MEHMET CÜCÜK evlendiler. 31.8.1988 MERSİN Oldürülüşünün üzerinden sekiz yıl geçti. Sevgili Kardeşim, Sekiz yılda çok şey değişti, senin özlemin derinleşti. Yaşayacaksın bundan böyle de, hayatın tum güzel çizgilerinde. Bir grup arkadaşın adına VEYSEL VÇIM 50 yıldızlı TWA, İstanbulNew York seferlerine başlıyor. Kursl»rınw Btılıslı Councıl İtıMntm 0>unn«fW İNGİÜZÜSANOKUliAni DANIŞMAMERKEZİ Cumhunyel Cad 173/1 B Elmadağ 80730 Istınbul Hılton Oteli Kirşısı tursem Tel (1)148 39 7 7 148 79 4 3 1 3 2 % 84 Tlx 27498 TUSMTR Fax (1)13297 29 Hello İstanbul TWA (TransWorld Airlines) Türkiye'de. 50 Yıldızlı konforu ile 17 Eylül'den itibaren Istanbul'dan Frankfurt ve New York'a uçuyor. Jtezervasyonümntz için. 7TBt (Tel 141 02 46 • 141 02 47) ya da kendi seyahat ace"taritzt arayınız Merhaba NewYork 50 Yıldızlı TWA sizi NewYork'tan Amerika'nın 100'den fazla şehrine ulaştırabilen tek havayoludur. Artık Amerika'ya gerçek Amerikan konforuyla uçun. Amerikan konforu.. 50 Yıldızlı tüt uçuf: 17 eylül 1988 Cumartesi Saat: 730 Yer: Atatürk Haıa Limant Sefer Günleri CumartesıPazarPazartesi Rota İstanbulFrankfurtNew York (ve Amerika'nm 100'den fazla şehrine beklemesiz bağfantt) Ingiltere'de AUPAİR organizasyonu Tel: 362 39 59 362 40 96