Katalog

/ AĞUSTOS 1988* * * * HABERLERİN DEVAMI CUMHURÎYET/11 Ozal: Pazarlık yok (Baştara/ı 1. Sayfada) rini cumhurbaşkanına ifade ettiğini belirtti. Özal daha sonra seçimle ilgili gazetecilerin sorularını şöyle yanüladı: DYP Genel Başkanı Demirel'in yerel seçimle ilgili şartlan konuşuldu mu? Cumhurbaskanının anayasa degişikliğini onaylayıp onaylamayacağı söz konusu edildi mi? ÖZAL Cumhurbaşkanımızın yasayı onaylayıp onaylamama, imza edip etmeme konusu göruşülemez. Yasa önüne gelmeden herhangi bir kimseden garanti almak da söz konusu değildir. Sayın Erdal înönü'nün yaptığı gibi, "Yasayı veto ediniz" sözü de manalı bir söz değüdir. Netice itibarıyla yasa Meclisten geçerse tabiatıyla Sayın Cumlıurbaşkanımızın önüne gider, Sayın Cumhurbaşkanımız da ona göre karar verir. Yoksa kimseden bizim peşin bir söz, mutabakatımız bahis mevzuu olur, ne de Sayın Erdal Înönü'nün düşündüğü gibi bir konu bahis konusu olabilir. Bunu size söyleyeyim. Tabiatıyla seçim nedir? Biz seçimin erken yapümasını istedik. Hatta yılbaşından itibaren bu konu ortaya atılmıştır. Başlangıçta itiraz ettiler. Çok iyi hatırlayacaksınız. Arkasından belirli bir süre geçti. Şanslarını daha iyi gördüler zannediyorum. Bu sefer dediler ki, bir ön şarta lüzum yok. Bu seçimde biz varız, hatta haziranda yapalım. Bunların hepsi yazılı basında, müsbiti evrakıyla gözlerin önündedir. Hatta o kadar da değil, 17 temmuz günü biz bu açıklamayı yaptığımız zaman zannediyorum DYP'nin bir toplantısı vardı. O toplantıda çekilen \ideo da bizde mevcuttur. Onda da çok açık bir şekilde seçimin yapılması ve bunun için herhangi bir ön sartı olmayacağı ifade edilmiştir. Şimdi tabiatıyla aldığım bilgiler; inanmak istemiyorum, bir seçimden kaçma göriintüsünü veriyor. Seçimden muhalefet kaçamaz. Yani muhalefet partileri, eğer iktidar düşüncesinde iseler, seçim mahalli seçim de olsa, bu seçimden kaçamazlar. bilir; 1984 mahalli seçimlerini niçin martta yaptımz? Açık ifade edeyim, o zaman da söyledim. 1983 sonunda iktidara geldiğimiz zaman mahalli idarelerin hepsinde tayin edilmiş insanlar vardı. Yani, seçilmiş insanlar yoktu. Bizim için orada önce bir an evvel seçilmiş insanları göreve getirmek, yani halkın seçme hakkını kullanmak isteğiydi. Bunun için kış bile olsa ona rağmen... Ama bunun her 5 senede bir mart ayında yapılması, ki propaganda süresi ocak ve şubat ayına rastlıyor, halkımızı devamlı rahatsız etmenin o bakımdan bir faydası yoktur. O bakımdan biz bu seçimin ekimde veya kasımda yapılmasını daima düşünmüşüzdür. Bize bu konuda, demin ifade ettiğim gibi, hep sanki biz seçimden kaçıyormuşuz gibi bir havaya girdiler. Kendilerine hodri meydan dedik, buyruıı. Şimdi tabii her seçimden kaçan kendine göre, "ben seçimden kaçıyomm" diyecek değildir. Onun yerine işte şurası eksiktir de, burası şöyledir... Bu lafları, yani pehlivanın mazeret araması gibi bir hadise yaratmaya çalışacaklannı tahmin etmiyorum. Ama ümit ediyorum ki, bu söylenenler Meclis'in gündemine, anayasa değişikliği gerektiği zaman çıkmaz, yani millet önünde verdikleri sözden caymazlar. Ve orada işler halledilir. çim yapacağız. Ingiltere'de seçime karar veriliyor, bir ay içinde seçim yapılıyor. Hepimiz bunu biliyoruz. Bir ay içinde seçim yapılıyor. Orda muhalefet, bizdeki Sayın tnönü'nün dediği gibi, çıkıp da "bana kâfi zaman verilmedi" gibi iddiaları yok. Sonra efendim, adil ve dürüst seçim... Bu laflar söyleniyor. Türkiye'de 46 seçimi hariç bütün seçimler yargı nezareti altında yapılmıştır, ajiildir. Herkese aynı şartlar getirilmiştir. Yok efendim yüzde 36 ile 65 oy almışız. Siz de yüzde 36 oy alın, aynı şeyi siz de alabilirsiniz. Niye alamadınız? Sadece bahane getirilmiş. Millet bunu gayet iyi takdir ediyor. ne seçimi erken yapabiliriz. Eğer halk tabii evet derse... Hangi olasılık güçlü? ÖZAL Hangi olasıhğı bilemiyorum tabii, halkın kararıdır o. Ama halka da gidebiliriz, dedik. Yani Millet Meclisi'nde bize bu imkânı vermeyenlere cevap olarak, icap ederse halka da gidebiliriz. Halkın karar vermesini isteyebiliriz. Herhalde halk da, bir seçim yapılmasına hayr diyecek değildir. Ama bunun yerine, teklifimizi geri alır çekeriz. O vakit erken seçim yapılamaz. Normal zamanında, martta veya martı takip eden bir tarihte yapılabilir. Ondan da korkumuz yok, onu da söyleyeyim. Adaylar nasıl belirlenecek? ÖZAL Aday belirleme yöntemi daha sonra. Merkez Karar Yönetim Kurulu'nda görüşülecek. Henüz görüşülmemiştir. Parti içinde bazı gruplann önerileri var da... ÖZAL Kusura bakmayın onlar dedikodudan ibarettir. Efendim kendi ifadeleri ama.. ÖZAL O kendi ifadelerini söyleyenler de daha dereyi görmeden paçaları sıvayanlar. Daha bu konu konuşulmamıştır. Sayın Cumhurbaşkanımızla hac ziyaretini konuştunuz mu? ÖZAL Hayır, herhangi bir şey söylemedi. O konu konuşulmadı. getirirler. Anayasa değişikliğinden sonra, o haklı olan teklifleri varsa, onlan da nazarı itibara alırız. SHP sizin için 'seçimden önce zam yapılacak kadar enayi değilim' sözünüzü kullandı. ÖZAL Yani kaçmaması lazım, onu söyleyeyim. SHP'yi ben kaçan bir parti olarak görüyorum. Açıkça da söylüyorum. Onun için şu slogan mı, bu slogan mı, bir şey ifade etmez. Seçimle bareber ekonomik dengelerde bir değişiklik olacak mı? ÖZAL Hayır hiçbir değişiklik olmaz. Seçim programı filan yapmıyoruz. 4 Şubat kararları.. Hatta bakınız kur politikası da serbeste gidiyor. rüşme yeri Türkiye olabilir mi? ÖZAL Şu anda BM Genel Sekreteri yürütüyor. Şu anda böyle bir konu ortada yok. Ama olabilirse, her türlü kolaylığı gösteririz. o avn bir iş... Başbakan Turjut Özal, dün aynca "Boğaziçi L'niversitesi Mensuplan Yapı Kooueratifi"nin Alibeyköy'de tamamlanan 400 konutunun açılış törenine katıldı. Açılış törenine eşi Sernra Özal ile birlikte gelen Turgut Özal, konutlarda oturacak olan Aygül Gülay Fidan ve Kadir Tuncer ile Semra Yılmaz ve Ahmet Er'in nikâh şahitliğini yaptı. TV'de propaganda D«mirel, TV ve radyonun hakça kullanılmasını istiyor. Bu konuda ne diyorsunuz? ÖZAL TRT'de mahalli seçimlerde 1984'te kimse propaganda yapmadı, biz de dahil. Yani genel seçimlerde yapılır. 1984'te benim hatırladığım kadarıyla kimse propaganda yapmadı. Ama şunu da ifade ettim, eğer TRTde propaganda yapmayı çok istiyorlarsa, bunu da görüşmeye hazırız. Yani genel seçimlerdeki irnkânı TRT'de açarız. Bunu da söyledik. Malatyaspor Malatyaspor iiç yabancı oynatabilecek mi? Başkanları bir açıklama yaptı, iiç yabancı oyuncuyu getirdiğini, bunlan oynatacağını açıkça söylüyor. Buna izin verecek misiniz? ÖZAL Hiç bilmiyorum. Bana gelmiş bir konu değil. Beni de alâkadar eden bir konu değil. Her şey genel kurallar içinde olur. OLAYLARBN ARDENDAKI (Baştarafı 1. Sayfada) GERÇEK Vakkorama'nın düzenlediği Pupayelken 88 Yelken ve Surf yanşlan dün Yeşilyurt Kulübü önunde yapıldı. Jet Ski dalında müsabakalann da yapıldığı Pupa Yelken 88"ın sonuçlan şöyie: Rnn: Levent Ûzgen (F. Bahçe), Laser: SerrJar Ünşal (F. Bahçe), 4.70: Levent Ûzenur Kenan Büyükkutlu (F. Bahçe), 3,80: Erim BalsanOkan Sertta (Yeşilyurt) Optimist: Selim Kalkış (İYK), ParaSwiCen Sindel, Jet Ski Slalom: Cenk Sezgin, Serbest Michel Strckl. VVındsorf hafif: Kutlu Torunlar (G. Saray) Ağır: Cem Birder (F. Bahçe), Bayanlar: Fulya Ûztan (Yeşilyurt), Sukayağı: Raif Dinçkök Bayanlar: Nil Yılmazer (Fotoöraf: Taner Kutlay) Tatlıses'în gafı (Baftarafi Sporda) tarın Tathses'e çiçek vermesine karşı çıkarak, "venne, venne" diye bağırdılar. Sibel Can gelmedi Jübile programının aksaması, Sibel Can'ın gelmemesi üzerine Fenerbahçeliler "rezalet, rezalet" diye bağınnca Beşiktaşlılar büyük tepki gösterdiler. Belediye Başkanı Bedrettin Dalan ve Istanbul Valisi Cahit Bayar da bu fotoğrafta yer aldı. G.Saray'ın ödülünü vermek için sahaya inen Selçuk Uygur ise futbolculanmn gördüğü protostolara hedef olmaktan kurtulamadı. DYP desteğini geri çekerse İşte oy vermedikleri takdirde ne yapılır? Bir şekli referandum yoluyla halka gitmektir. Yani biz referandum yoluyla halka gidebiliriz, 270'ten fazla oy temin ettiğimiz zaman referandumla bu seçimi öne alabiliriz. Bu da imkân dahilindedir. İkinci bir şekil; bize destek vermeyi vaat edenler desteklerini çekmişlerse biz de teklifimizi geri çekeriz. Ve mesuliyeti de onlara bırakırız. Durum bundan ibarettir. DYP, seçim takviminin sıkıştınlmamasını. sıkboğaz edilmemesini istiyor. ÖZAL Efendim, partiler her zaman seçime hazır olmalıdırlar. Yani bu, demin söylediğim gibi, seçimden kaçmanın basit, ufak mazeretleridir. Yoksa, biz yarın se Üzüntülü görüntüler Samet'in fotoğrafmı çekmek isterken çıkan hengamede foto muhabirleri çarpışınca Güneş GazeSamet, Özallarla tesi'nden Canip Giriptinoğlu bir Beşiktaş kaptanı son maçına süre yerden kalkamadı. Daha çıkmadan önce yapılacak tören sonra Günaydın Gazetesi'nden ler için sahaya oğluyla birlikte çık Cem Buba polislerin coplanna hetı. "Büyük kaptan..." sesleri ile def olunca ambulansla hastaneye karşılanan Samet en anlamlı ödü kaldırtldı. Bir başka üzüntülü gölünü annesi Pakize Aybaba'dan rüntü ise Tahsin Kaya'mn durualdı. Pakize hanım oğluna çiçek muydu. Karşılaşmayı sert bir yüzverip boynuna sarıhrken gözyaş le ve oldukça üzgün izleyen Tahlannı tutamıyordu. Neco da mi sin Kaya sık sık yanındakilere tarofondan bağırıyordu, "Her şey kımın kötü oyunundan yakındı. Samet için.." diye. Burada görev Rahatsızlanan bir başka taraftar liler Neco'yu uyardılar. Başbakan da hastaneye yine kaldınldı. Turgut Özal ve eşi Semra Özal stada girmişlerdi. Neco seyircilere bu haberi ulaştırdıktan sonra ödül töreni sürdü. Fenerbahçe Başkanı Tahsin Kaya ile Beşiktaş (Baştarafi Sporda) Başkanı Süleyman Seba birlikte gelerek Samet'e çiçek verdikten lemek gerekirse Fenerbahçe'yi Besonra Samet, Başbakan Özal'ın şiktaş karşısında son derece kötü yanına giderek "hoşgeldiniz" de bulduk. Eğer bu takım kısa süredi. Başbakan Turgut Özal, Sa de toplanamazsa işler esas o zamet'i Semra Özal'la arasına ala man kanşacak. rak fotoğraf çektirdi. Anakent GoUer Kınalıada (Baftarafi Sporda) 1976 Oğuz Atiç (Tuborg), 1975 Tolga Aykut (TDİ), 1974 Timuçin Diler (Tuborg), 1973 Armağan Ongun (Tuborg), 1972 Suat Şenol (Altay), 1971 Murat Meriç (Kınalı). 100roetreserbest: 1976 Kağan Çuhacı (İYİK), 1975 Sezer Algül (KASSK), 1974 Okan Akın (İYİK), 1973 Ömer Ünal (ASSK), 1972 Samet Şenol (Altay), 1971 Raphael Zöller (Landau), 200 metre karışık: 1976 Ersin Elmacı (İYİK) 1975 Serhat Albayrak (Tuborg), 1974 Tolga Acarlı (Kınah), 1973 Devrim Ulusoy (İYİK), 1972 Suat Şenol (Altay), 1971 Murat Meriç (Kınalı). Mardin'de PKK operasyonu DİYARBAKIR (Cumhuriyet) Güvenlik güçlerinin Mardin ve çevresinde yaptığı operasyonlarda 3'ü öğretmen 40 kişinin öldürülmesi, 2 kişinin de yaralanması eylemlerinden sorumlu ojdukları belirtilen 63 kişinin çok sayıda silah ve patlayıcı maddeyle birlikte yakalandığı bildirildi. Olağanüstü Hal Bölge Valiliği'nden yapılan açıklamada, operasyonların ilk aşamasında yakalanan 59 kişinin katıldıkları eyleraler şöyle sıralandı: 24 Ağustos 1985'te Mardin'in Derik ilçesinde 1 bekçiyle 2 yurttaşm, 29 Kasım 1987'de, Midyat'ın Kumdere, Kuşluca ve Ormaniçi köylerinde 20 yurttaşın, 15 Ağustos 1987'de Mazıdağı Kelek mezrasında 2 korucunun, 11 Ocak 1988'de Nusaybin Eskihisar köyü yakınlannda 4 yurttaşın, 26 Ocak 1988'de Midyat'ın Çelik köyü Tarakb mezrasında 2 yurttaşın ve çeşitli tarihlerde de Adem Akdeniz, Hüseyin Aydemir ve Muhammet Yıldız adh ilkokul öğretmenlerinin öldürülmesi. Sanıkların üzerinde 6 uzun namlulu silah, 1 tabanca, 4 el bombası ve bol miktarda mermi ele geçirildiği belirtildi. Midyat'ın Kısmetli ve Kılavuz köyleri arasmda geçen hafta eıkan çatışmada yakalanan iki teröristin ifadeleri doğrultusunda Cizre'nin Bozalan köyünde Dursun Imret ve Hasan Adır ile Eruh'un Güçlükonak köyünden ise Resul Karahan'ın yakalandığı bildirildi. Olağanüstü Hal Bölge Valiliği açıklamasında, bu şahıslann 16 Mayıs 1988'de Cizre'de Ahmet Zeyrek, Mehmet Zeyrek, Idris Zeyrek, Abdullah Gezen, 1 Temmuz 1988'de Ebubekir Emrek'i, 18 Temmuz İ988'de de Sinan tverendi'yi öldürdükleri, 2 kişiyi de yaraladıklan bildirildi. Sanıkların üzerinde 1 Kaleşnikof, 3 tabanca, 6 el bombası, 15 fünye, 4 bubi tuzaklı fünye, 6 metre saniyeli fitil ele geçirildi. Aynca, Cizre'de yapılan denetlemelerde "Riyal" kod adlı \ihat Çelik'in kentte kimliksiz olarak dolaşırken yakalandığı bildirildi. Havsalamızın alacağı bir şey değildir. Milletin de anlayacağı bir konu değildiı. Seçime her zaman herkesin hazır olması lazımdır. Seçim netice itibarıyla millete gitmektir. Millete daha evvel gitmenin daha iyi olduğu kanaatindeyim. Eğer anayasa değişikliği, niçin anayasa değişikliği? Anayasa değişikliği gayet basit. Deniliyor ki, genel seçimleri parlamento, yani TBMM öne alabilir. Anayasada hüküm var, ama mahalli seçimleri öne alamıyor. Hatta o yüzden Anayasa Mahkemesi illa seçimin mart ayının içinde yapılması şeklinde bir göruş Maçın ilk golü 8. dakikada gel belirtmiştir. Genel seçimler bir yıl di. FeyyazŞifo paslaşmasında Rı öne alınabiliyor da, mahalli seza, Alman kalecinin kaledeki yok çimler niye alınamasın? luğundan yararlanarak şık bir vuGenel seçimler hatta bir seneruşla Beşiktaş'a ilk golünü kazandırdı ve hemen sonrasında Kap den fazla da öne alınabiliyor. Bitan Samet, takım arkadaşlarımn zim burada getirdiğimiz bu hakomuzlarında saha kenarına geti kın verilmesidir. Çünkü, eğer derildi. Kaptanın yerine Gökhan mokrasiye inanıyorsak, halkın oyuna dahil oldu. Beşiktaş'ın et temsilcisi TBMM'nin gerek görkinliği altında geçen bu yarı, 10 düğü zaman mahalli seçimleri öne alması imkân dahilindedir. sona erdi. Şimdi burada şu sual var; Ikinci yannın başlannda Fenerbahçe biraz daha iyi gibiydi. An Türkiye'de seçim için halkı rahatcak bu iyi gibi görünmeleri sade sız etmey'ecek en musail zaman ce 10 dakika sürdü. Orhan 64. da hangisidir? Bütün tecrübelere, yakikada beraberliği sağlarken 79. ni Türkiye demokrasiye geçtiği dakikada Rıza, kendisinin ve ta günden bu yana, elde edilmiş teckımının ikinci golünü attı. Bu gol rübeler şunu göstermiştir ki, seçim maçın da skoru oldu aynı zaman en iyi şekilde sonbaharda yapılır. Yani bütün seçimler Türkiye'de da. dikkat ederseniz, bir istisnası ile sonbaharda yapılmıştır. Çok zonınlu hallerde başka aylarda yapıldığını biliyoruz. Öte yandan, Diyarbakır'm HaPeki, o zaman şu sual sorulanı ilçesi yakınlannda önceki gün çıkan çatışmada şehit olan polis memuru Halil ibrahim Kartoğlu için dün emniyet müdürlüğü binası önünde tören düzenlendi. ToANKARA (Cumhuriyet Bürorende konuşan Emniyet Müdürü Necdet Menzir. "Rahat uyu, ka su) DYP Genel Başkanı Süleynın yerde kalmadı" dedi. Oaha man Demirel, "Dürüst, adil ve sonra Halil İbrahim Kartoğlu'nun esit bir seçim yapılmayacaksa, seçimin bir anlamı yoktur" diyerek, cenâzesi, Gönen'e gönderildi. bunu "şart koşmak" şeklinde değerlendirenlerin "iyi niyet sahibi olmadıklanm" söyledi. Demirel, "dürüst, adil, eşit bir seçimin lelaffuz edilmiş olmasını bir rahatsızlık sayan zihniyeti kınıyorum, bunu şart sayan bir zihniyeti de kınıyorum" dedi. DYP Genel ANKARA (Cumhuriyet Büro Başkanı, "dürüst, adil ve eşit sesn) SHP'uin anayasa değişik çim şartlannın" anayasa, Anayaliği konusundaki kesin tavrı bu sa Mahkemesi kararlan ve evrengün toplanacak parti meclisinde sel hukuk gerekleri olduğunu da belirlenecek. Parti meclisinin ana belirterek bunlan "önseçim, sıkışyasa değişikliğine karşı çıkılması, ünlmarmş seçim lakvimi, katılımancak erken seçim koşullarının cı demokrasi, radyo ve TV'den kendi dışlarında oluşması halin eşit yararlanma ile devletin olade Seçim Yasası değişikliği çalış naklannın iktidar tarafından sesi malarında devreye girilmesi yn çim için kullanılmaması olarak" livör. açıkladı. Demirel, "Herkes kennünde tavır alması bekleniy! Böyle bir dunımda TBMM'de Se di kıspeti ile güreşsin. Siz neden çim Yasası için SHPDYP işbir devlet kıspeti ile güreşiyorsunuz? liği önem kazanacak. Herkes kendi partisinin kazanınANAP'ın haziran seçimlerinde dan yağlanıyor, siz de kendi parolduğu gibi mart seçimlerinden de tinizin kazanından yağlanın. Bunkaçmak istediğini belirten SHP lar şart değildir" diye konuştu. Genel Sekreter Yardımcısı Giiler Demirel, "Eğer siyasi iktidar bunTanyolaç, "Seçimleri erkene al lan şart sayıyorsa suç üstü manın bir gerekçesi yoktur" de yakalanmıştır" dedi. di. ANAP'ın sürekli olarak Seçim Yasası değişikliğine gittiğini vurDYP Genel Başkanı dün parti gulayan Tanyolaç, "ANAP'ın is genel merkezinde düzenlediği batediği anda Seçim Yasası değişik sın toplantısında anayasa değişikliğine gilmesine olarak tanıyacak liğinin seçim yasası ile yan yana anayasa değişikliğine karşı çıkma geldiğini ve seçim yasası olayını tavrımızı koni)oruz. Ancak seçim Anayasa Mahkemesi kararındaki olursa biz bu seçime davulla zur gerekçesindeki ilkelerle beraber nayla hazırız" diye konuştu. Tan düşünmek gereğine işaret etti ve yolaç sözlerini şöyle sürdürdu: şöyle dedi: "TBMM'nin milletvekili seçim"Yiiksek Seçim Kurulu'nun birçok kararının başında 'sürenin lerini öne alma yetkisi vardır da, kısıllılığı dolayısıyla' diye ibarc yerel seçimleri yoktur. Halbuki ler bulunuyor. Biz buna karşıyı/. yerel seçimlerin öne alınması zaherkesin seçimin hangi tarihte ve ruret halinde olabilir. Öyle icap hangi koşullar altında yapılacağı etlirebilir. Onun için anayasanın nı bilmesi gereklidir. A.NAP nıarl 127. maddesinde yapılacak değiseçimlerinden neden kaçtığını, se şikliği şartsız destekleyeceğiz. çimlerin ne zamaıt >e hangi koşul Ama olay bundan ibaret değildir. lar allındu >apılacağını kamuoyu Bunun arkasından hemen seçim yapılması söz konusudur. Seçim na anlatmak zoıundadır." Beşiktaş'tan ANKARA (Cumhuriyet Bürosu 4 Erken yerel seçim konusunda ANAPDYP anlaşmazlığı Cumhurbaşkanı Kenan Evren'i "anahtar" konumuna getirdi. Anayasa değişikliğinin TBMM'de 300"ün altında oyla kabul edilmesi halinde aralık ayında referandum yapılıp yapılmaması konusunda Cumhurbaşkanı Evren karar verecek. ANAP, referandum olasılığının erken yerel seçimi mart ayında bırakması zorunluluğunu DYP'ye karşı koz olarak kullanmayı planlıyor. DYP Genel Başkanı Sıileyman Demirel'in dün düzenlediği basın toplantısımn ardından ANAPDYP anlaşmazlığı yeni bir boyut kazandı. DYP'nin 2 ağustosta TBMM'nin toplanmasından önce görüşme çağnsına uymayan ANAP'ın tavrı anayasa değişikliği görüşmeleri sırasında netlik kazanacak. ANAP Meclis Grubu ve Merkez Karar Yönetim Kurulu da 2 ağustosta toplanarak yerel seçime ilişkin gelişmeieri görüşecek. Bu değerlendirmelerin ardından ANAPDYP anlaşmazlığında sürpriz bir gelişme sağlanamazsa, ANAP'ın anayasa değişikliği önerisini TBMM'den geri çekerek erken yerel seçimden vazgeçmesi oiasılığı gündeme gelecek. Bu durumda ANAP, DYP'yi seçimden kaçmakla suçlayacak ve ANAP'ın referandum kozıı Papandreu'nun Turkiye gerisini iptal etmesi ve vanlan anlasmaya aykırı olarak tatbikat yapılması karşısında Davos ruhunu yeniden değerlendirir misiniz? ÖZAL Davos ruhu devaın ediyor, merak etmeyin. Ne kadar Once anayasa bozmak isteyenler varsa da, kavdeğişikliği ga çıkmasını isteyenler varsa, öy Demirel, bugiin (dün) dü le bir kavga çıkmayacak, onu söyzenlediği basın toplantısında ya leyeyim. Üzülenler olabilir belki, ama devam ediyoruz. nndan (bugünden) itibaren biitün Irak, Türkiye'nin arabulucusiyasi partilerin bir araya gelerek Anayasa ve Seçim Yasası konu luk yaparak lran'a baskı yapmamızı istiyor. su nda konuşmalannı önerdi. ÖZAL Anayasa değişikliği ÖZAL Biz esas itibarıyla bu konusu verilmiştir teklif olarak. harbin bir an evvel sona ermesini Çok basit bir teklifdir. TBMM'ye istiyoruz. Yani bir an evvel ateşseçimleri bir yıla kadar öne alma kesin ve 598 sayılı kararın tatbi DYP desteğini çekerse, biz de yetkisi vermektedir. Kendisinin kini istiyoruz. Bu bakımdan da çekiliriz dediniz, yani öniimiizdeki buna bir itirazı olmaması lazım. gerekli demarşları yapıyoruz diyeyılın kasım ayına mı kalıyor? Bunun da müzakere edilecek bir bilirim. BM Genel Sekreteri'ne de ÖZAL Hayır öyle bir şey tarafı yoktur. Müzakere edilecek bu bakımdan fevkalade destekciolamaz. Seçim, eğer teklifimizi ge se, komisyonda müzakere edilir. yiz. Hudutlanmız civarında olan ri alırsak... Seçim konusuna gelince, seçim bu halin, bir an evvel sona erme Geri alırız dediniz... konusunu hiçbir kimse ile müza si bütün bu bölgenin menfaaÖZAL Bir ihtimal budur de kere etmem. Çünkü Seçim Kanu ti nedir. dik. Bir ihtimal de şu. Bizim rey nu'nda biz herhangi bir değişik Bir görüşme ortamı için çalerimiz, 270'i bulursa referandum lik yapmayı şu anda düşünmüyoba harcayacak mısınız? kapısını açıyoruz. Halka gider yi ruz. Ama teklifleri varsa.'ayrıca Demirel'in son açıklaması bu ÖZAL Gerekli temaslar yaalandaki soru işaretlerini silmepılıyor. # Eğer bir görüşme olursa, gö ye yeterli görünüyor. * * • SHP ve DYP'den seçim öncesi TV'de bir açık oturum talebi var. Buna ne diyorsunuz? ÖZAL Ben bütün bunlan seçim için, seçim teklifi ortada iken böyle zaman kaybetmeyi hiçbir şekilde düşünmüyorum. Kimse ile de pazarlık etmeye niyetim yok. Açık ifade ettim. Bu iş pazarlık değildir. Seçim, milletin önüne gitmek demektir. Milletin tercihinin belli edilmesi demektir. Hangi konuda, belediye başkanları konusunda, hangi konuda belediye meclisi de bir, il genel meclisi de bir, mahalli seçimdir. Bunu yapmak istiyoruz. Bunun pazarlık edecek bir tarafı yoktur. yerel seçim mart 1989'a kalacak. ferandumun önlenmesi isteneAncak ANAP, anayasa degişik bilecek. • DYP ile ANAP arasmda bu liğini TBMM'den geri çekmemeyi benimserse siyasi çevrelerde, şu noktada da anlaşma sağlanamaz ya da Evren, değişikliği TBMM'ye olası gelişmeler bekleniyor: "• DYP'nin anayasa degişikli geri göndermeyi kabul etmezse reğini desteklememesi halinde feranduma gidilecek. Geçen yıl ANAP'ın bu öneriyi kendi başı kabul edilen referandum yasasına na TBMM'den geçirmesi söz ko göre, anayasa değişiklerinin Resnusu olacak. ANAP'ın 291 •nillel mi Gazete'de yayımlanmalannı izvekili olduğundan, partililerin ta leyen 120. günden sonraki ilk pamamı kabul oyu kullansa bile zar günü referandumun yapılmaanayasa değişikliği için verilecek sı gerekiyor. Bu anayasa değişikkabul oylarının sayısı 300'ü geçe liğinin de en erken 10 ağustosta Resmi Gazete'de yayımlanabilecemeyecek. ği beklendiğinden, referandumun • Anayasanın 175. maddesine en erken 11 aralık pazar günü yagöre, 270 ile 300 arasmda oyla ka pılması gerekecek. bul edilen değişiklikleri CumhurANAP'ın referandum yasasını başkanının TBMM'ye geri gön değislirecek halkoylamasının taridermesi ya da referanduma sun hini daha erken bir tarihe alması ması gerekiyor. Anayasa değişik durumunda bile erken yerel seçiliği de 300'iin altında oyla kabul min mart ayına kalması oiasılığı edilmiş olacağından Evren'in tavn güçlenecek." bu noktada anahtar rolü oySiyasi çevrelerde DYP ile nayacak. ANAP'ın anlaşamamasının her • Bu noktada ANAP ve DYP halükarda yerel seçimlerin mart ilişkilerinde yeni bir asamaya ge ayına kalmasına neden olacağı yolinecek. ANAP'ın referandum rumları yapılıyor. Yerel seçimlerin olasılığım koz olarak kullanarak 16 ekim yerine mart ayına kalmaDYP ile masaya uturması günde sının ANAP'ın durumunu güçleşme gelecek. ANAP ve DYP'nin bu tireceği, bu nedenle ANAP'ın asamada anlaşmaları durumunda TBMM'deki görüşmeler sırasında, Cumhurbaşkanı F>ren'den yasa "Sürpriz bir gelişmeyle DYP'ye yı tekrar görüşülmek üzere bazı tavizler vermek zorunda TBMM'ye geri göndermesi ve re kalabileceği" de savunuluyor. taktik, ister çelişki sayılsın, ister sayın Demirel'in ustalığına verilsin, olayları yeni bir aşamaya getirmiştir. ANAP'ın önünde şimdi iki yol vardır: Ya muhalefetle uzlaşarak 1988 sonbaharmda yerel seçim ya da seçim yasalarını ANAP usulünce düzenleyerek 1989 ilkbaharında yerel seçim... Bu arada Başbakan Özal'ın tek kazancı, hayali ihracatla, yolsuzlukla, laiklik tartışmalarıyla yüklü siyasal gündemi seçim tartışmalanna oturtabilmesidir. Seçim rüzgârları eserken birbiri ardına yapılan ağır zamlar gazete sayfalarmda geriye itiliyor. Yarın toplanacak olan Mecliste taraflar elbette göriişlerini dile getirecekler ve konumlarını saptayacaklardır. Ancak temel kural şudur: Bir muhalefet partisi elindeki yetkileri ve olanakları, bağımsız ve koşulsuz iktidar partisine teslim edemez. DYP'nin muhalefet partisi olduğu unutulmamahdır. ANAP'ın siyasetine teslim olacak bir DYP, perde arkasında büyük ve gizli pazorlıklara giriştiği sanısmt ve kuşkusunu kamuoyunda uyandırabilir. Bu, silinmesi zor izler bırakacaktır. CUNEYT ARCAYUREK yazıyor (Başıarafı 1. Sayfada) başlar?.. Çok basit yaruı. Anayasa değişikliği için İmza toplayan, hazırladığı metni Meclise sunan, olağanüstü toplantıyı isteyen iktidar. Meclisin büyük çoğunluğu da elinde. Yarın bir uzlaşma ortamı doğmazsa, ANAPın yapacağı tek görev var, "haztrlayıp verdiği anayasa metnine sahip çıkmak." Seçim Yasası'nda uzlaşma olmazsa anayasa değişikliğinin ANAP çoğunluğu ile kabul edilmesi gerekir. İktidar bu, baş koyduğu yoldan dönecek değil ya. Özal bu, verdiği sözü yerine getirmekle övünen güçiü iktidann lideri. ANAP'ın 291 kişilik çoğunluğu oylamaya katılarak, değişikliğe olumlu oy verse, anayasa gereği halkoylaması işleyecek. Halkoylaması yolunu kapayan yeterli oyla kabul edilmeyen anayasa değişikliğinin uygulamaya girebilmesi için kabulünden doksan gün sonraki ilk pazar halkoylaması gerekecek. İkinci olasılık: Cumhurbaşkanı yasayı yeniden görüşmek üzere Meclise geri gönderse, DYP'nin katılımı olmadıkça 291 oy yine işleyecek, halkoylaması yolu yine açık olacak. Her iki olasılıkta DYP'nin oy desteği sağlanmadıkça Özal'ın anayasa direnmesi, ancak halkoylamasından geçerek gerçekleşebilecek. Özal'ın bu çapraz içinde "muarızlarının" verdikleri sözü tutmadıklarını öne sürerek anayasa önerisini geri alması da olası tabii. O zaman muhalefet çizdiği yoldan dönen Başbakanı "seçimden kaçmakla suçlamayacak mı?" Üstüne üstlük, muhalefetin dürüst seçim kurallarını partilerin birlikte hazırlaması gibi doğal ve demokratik yöntemi reddeden Özal'ı; seçimden kaçmanın yani sıra. hem dürüst bir seçim istemeyen hem de halkoylamasından kaytardığı için halk iradesini işine geldiğinde savunur bir lider olarak suçlaması. geçerli olmayacak mı ? çimi hem de halkın iradesine duyduğunu söyleye geldiği saygıyı yadsımaktan başka anlama gelebilir mi? Henüz resmen açıklamadı, şimdilerde dürüst seçim kurallarındaki direncini anlatmaya çalışan DYP, anayasa değişikliğine 50 milletvekili ile destek vermeyince, ANAP anayasa önerisini reddettirirse öz çocuğunu reddetmiş olmayacak mı? Halkoylamasına olumlu gözle baksa, sonuç, yerel seçimde almayı düşlediği sonuçtan da beter olabilir. Anayasayla ilgili halkoylaması yalın anlamından, amacından çıkacaktır çünkü. Halkoylaması ANAP için güvenoyuna dönüşecek. Bir fazla hayır oyu, ANAP'ın önümüzdeki bir yıla sığdırmaya çalıştığı düşleri, örneğin Ç an kaya idealini seslendiren sevda türkülerini. daha bir dört yıl hükümet eyleme yolundaki gerinmeleri temelinden sarsacak. Özal, halkoylamasına karşı çıksa kendi irdelemelerine dayanarak söyleyelim halkın iradesinden kaçmış sayılacak. Halkoylamasına gitmeyi göze alsa aylardır ördüğü koza delik deşik olacak. Dürüst seçim kurallarını öteki partilerle birlikte saptamayı kabullense, yerel seçime bağladığı umutlar sönüp gidecek. Bir başka tehlike daha var Özal için. Ya bütün ANAP milletvekilleri anayasa oylamasına katılmazsa?.. Yerel seçimin Özal'ın öngördüğü tarihte ya da dürüst olmayan yöntem lerle yapılmasına gönlü olmayanlann oylamaya katılmadığı varsayımı güncelleşmeyecek mi? Zor Özal'ın işi, zor. Dürüst seçime karşı çıkmayı kimseye anlatamayacak duruma giriyor artık. Bir de hazırlattığı anayasanın "akıbeti meçhul". Cumhurbaşkanı ile görüşmek üzere İstanbul'a giderken özel uçağının kargosu, hacdan getirdiği "bidonlarla zemzem suyu, kilolarca hurma" dolu. Gazeteler yazıyor. Kim bilebilir dürüst olmayan bir seçimi kaç bidon zemzem suyu ak pak eyler? Bakalım Evren'le görüştükten sonra Beşiktaş maçını şereflendirmeden önce siyasal yaşantımıza hangi yeni ışıklar serpecek? ' Özal, beklentileri boşa çıkarmadı, muhalefeti seçimden kaçmakla suçladı. Başbakan, eski deyimle "bermutat" açık olmayan görüşler, anayasa değişikliğine yeter sayıyı bulamazsa ne yapacağını vermeyen varsayımlar öne sürdü. Halkoylamasından ya da anayasa önerisini geri almaktan söz ederken yine kesin bir davranış göstermedi. Sözlerinin ilginç ve tümüyle Özal'ın demokrasi anlayışını dile getiren bölümü ise; seçim yasasını dürüst ve adil kurallara oturtmayı amaçlayan partilerarası görüşmelere engelleyici kalın bir duvar örmesı. Demirel: Adil seçim istemek koşul mu? zamamnı tayin iktidann hakkıdır. Dürüst bir seçim yapılmasını istemek, aramak da milletin hakkı(*ır. Seçimin dürüst, adil olmasını takip etmek de herkesin görevi olduğu gibi muhalefetin görevidir. Dürüst. adil, eşit bir seçim yapılması millete devletin bir taahhütüdür. Dürüst, adil, eşil bir seçim yapılmayacaksa yapılacak seçimin anlamı yoktur. Şimdi bizim dediğimiz şudur: Bu Anayasa Mahkemesi karan muvacehesinde, Meclise getirilmiş seçim kanunu ile ve mevcut seçim kanunları ile ve bundan evvelki seçimlerde gördüğümüz ile Türkiye'de dürüst. adil ve eşit seçim yapılamaz. Anayasa değişsin ama anayasa, değişikliği dürüsl olma>an, eşit olmayan bir seçimin yapılması için söz konusu değildir." Süleyman Demirel, dürüst ve adil seçimin kendi şartlan değil, anayasa, Anayasa Mahkemesi, hukuk ve evrensel hukukun şartı olduğuna da değinerek, seçimin sonbahara alınmasına taraftar olduklannı belirtti ve şöyle devam etti: "Dürüst, adil, eşit seçim, bizim şartımız değildir. Anayasanın şartıdır, Anayasa Mahkemesi'nin şartıdır, hukukun şartıdır, evrensel hukukun şartıdır. Biz seçimin sonbahara alınmasına taraftanz. Yalnız yapılacak seçim dürüst, adil, eşit yapılsın diyoruz. Bunu dediğimiz zaman şart mı koşmuş oluyoruz? Eğer bunu dediğimiz zaman, şart koşmuş mütalaa olunuyorsa bu fevkalade yanlışlır. Kim bizi şart koşmakla itham ediyorsa iyi niyet sahibi değildir. 'Şarl koşuyorlar' diye, 'şartsız destekleriz' demişlerdi diye tartışmayı kısır bir alana çekmeye çalışıyorsunuz. Hani biriik beraberlik olacaklı. Dürüsl adil eşil bir seçimin telaffuz edilmiş olmasını bir rahalsızlık sayan zihniyeti kınıyorum. Bunu şart sayan bir zihniyeti de kınıyorum. Şimdi anayasa değişecek, anayasa değiştikten sonra bunlan konuşuruz diyenlere de bir çift sözü m var. Dışarda deniyor ki 'evet anayasa değiştikten sonra bunlar bildiklerini okur, çoğunluklan vardır. seçimi tanınmaz hale getirirler. Ne Anayasa Mahkemesi karan tanırlar, ne anayasa dinlerler, bildiklerini okurlar.' Bu şüphe bende değil, dışarda vardır. Bu şüpheyi yaralan ben değilim. Böyle bir şüpheyi yaralan siyasi iktidarın kendisidir. Katılımın sağlanması, önseçim. Bunlan söy lemek şart koşmak mı olur? Devletin cumhuriyet olmasının şartlandır. Bu şart olmuyor, bu Türkiye Cumhuriyeti anayasasının, evrensel hukukun gereği oluyor. Biz diyoruz ki bu seçimi bir kargaşa haliııe gelirmeyin, düzgün hale getirin. Siz seçim yapıyor değilsiniz ki, siz bir şey kapmaya çalışıyorsunuz". Demirel, "Eğer siyasi iktidar bunlan şart sayıyorsa suç üstü yakalanmıştır" da diyerek sözlerini şöyle sürdürdu: "Biz hodri meydan diyoruz. Herkes kendi kıspeti ile güreşsin. Siyasi partiler kendi kıspeli ile güreşiyor da siz neden devlel kıspeti ile güreşiyorsunuz? Kendi yağınızla yağlanın, devletin yağıyla değil. herkes kendi partisinin kazanından yağlanıyor, siz de kendi partinizin kazanından yağlanın; bunlar şart değildir. Bu, çoğunluğun azınlığı ezmesidir. Bu hak gasbıdır. Seçim kanunu yeni baştan ele alındığı (akdirdc, dürüsl, adil ve eşit bir seçime el verecek şekile gelirilmelidir. Anayasa değişir, seçim kanunu düzeltilir ve seçim de yapılır. Ben bunlara mani bir durum görmüyorum. Bunun yapılabilmesi için siyasi iktidara yakışmavan (avırlann ortadan kalkması lazımdır. Yarından itibaren siyasi iktidar ve diğer partiler bir araya gelerek, anayasa ve seçim kanununu konuşsunlar. Seçim kanunu Anayasa Mahkemesi karanna da uyacak bicimde düzgün hale getirilebilir. Hepsi beraber olabilir. İstemezlerse istedikleri şekilde yokuşa sürebilirler, onu da şu aşamada konuşmak istemiyorum." Basın toplantısı, ardından gazetecilerin sorularını yanıtlayan DYP Genel Başkanı, soru üzerine "dürüst, adil ve eşit seçim şartlarını" şöyle açıkladı: "Önseçim, seçim takvimi, yani öyle bir takvim olmalı ki sıkışlınlmış değil, rahat bir seçim olmalı. Katılımcı demokrasiyi şart koşuyorum. Her siyasi parti radyo, TV'den yararlanmalı. bir diğeri de bir tarafta devlet, bir tarafta siyasi partiler olmamalı. Seçime devlet değil de partiler girmeli. Seçim yasaklan başladıktan sonra bir elde makas, bir elde kürek, merasimler, açılış yapmak seyler gibi sokulmamalı. Demirel bir başka soru üzerine. diğer partiler ile bu konutarda bir temasları olmadığını, ancak bayram ziyaretlerinde konuşulduğunu, SHP Genel Başkanı Erdal İnönü'den henüz bir görüşme talebinin de gelmediğini söyledi. DYP Genel Başkanı bir başka soruyu yanıtlarken de anayasa değişikliğinin TBMM'den 300'ün altında bir oyla geçmesi halinde ANAP'ın doğrudan referanduma gideceğini belirterek, "Bizim tavnmızı açıklamaya gerek yok, gitsinler. Mümkündür" dedi. Demirel. bir gazetecinin. "Siz daha önce seçim yapılsın, şartımız yok diyordunuz. Şimdi ne değişti?" biçimindeki sorusuna da seçimin yapılmasımn "makul ölçüleri olduğunu" belirterek, bir tarafııı "mızrakla, diğerınin "lanksavarla" karşılaşmasının "eşil olmadığım" dile getirdi. SHP tııtumunu belirliyor ANAP'ın geçmişteki uygulamaları ve sözleriyle bugün içinde bulunduğumuz ortam yan yana getirildiğinde, siyasal mantığa uygun tek nokta bulabilmek olanakşız. Örneğin Özal, kış ortasında seçim yapılır der, bugün çıkar ortaya kasım ayı kışa denk geliyor, yapılamaz diye gerekçe söyletir. Özal, halkoylamasının halkın nabzını veren tek demokratik yöntem olduğunu yasaklarda olduğu gibi gerine gerine savunur, ne var ki yarın bir de bakarsınız ki anayasa degişikliğini halkoylamasına götürmenin sakıncalarını sıralamaya başlayabilir. Özal, partilerarası dıyalogdan, uzlaşmadan öyle yürekten söz eder ki, sade vatandaşın benimsediği barış sözcüğü bir damla bal olmuş. ağızlara akıyor. Anayasayı değiştirelim, ama Seçim Yasası'nı da iktidar çıkarına değil, rejimin gereklerine birlikte uyduralım diyenler çıkınca, ne Kısacası anayasayı muhalefet diyalog kalır Özal'ın sözcüğünde desteği ile değiştıreceğini seçine de barış havarilıği. mi. ANAP'a güç verecek kurallar koyarak dilediği zamanda, Mecliste daha ne yapabılir muhalefeti ezecek her olanağı Özal, elceğiziyle verdiği anaya ANAP'a sağiayarak yapmak issa degişikliğini ANAP çoğunlu tediğini ilan etti. ğuna reddettirir. Bu sonuç hem seYaşasın Özai demokrasisi!