Katalog

CUMHURİYET/8 HAVA DURUMU Auana Mıyaman Alyon Afln Ankara Antakya ArMn A A A A Y A A A Y A A A B B A A A B A HABERLERİN DEVAMI TURKIYE DE BUGÜN 36° 2f rj<yart!*r 32° 19° Edırne 39°24°Erzıncan 29° 16° Erıurum 23° 9°Eskı$elw 31° 15° Gaaantep 33°25°uresun 3S°26°&jmuşluner 26° 18° Hakjdrı 8 38°2flSBara A <> 33°21 ISBn(ıul A 30° 18° \ım ı A. 30° 14° Kare Y 27° 13° Kasamonu A 28° 14° faysen 33° 21° KırUarelı 32°22°tova 29° 14° KuUhya 34° 20° Malatya 38°23°Ma»sa 35°21°kMaras 34» 14° Mersn 24° 10° Mujla 31«16°Mus 37° 22° Nıjde 27°20°l>au 30°14°RUB 30° 16° Samsun 3T> 16° Sıç 30° 21° Sınop 36°24°S.ws 23° 8°**mlağ 28° 15° Tralaon 30° 14° I n c c t 30°19°U5<ık 30° 17° Van 30° 16° Yozgat 37° 18° ZonguMak A A A A B A B Y B A A A A Y B A B A A 35° 22° 34° 20° 33° 25" 34° 23° 30° 13° 30°'4° 28° 21° 27° 21° 27° 23° 37° 24° 28° 22° 28° 14 35° 20° 27° 21» 32° 16° 31° 17° 26° 14° 28° 13° 26° 19° 30 TEMMUZ 1988 DUNYA'DA BUGUN Amste'daır Amman A'ına Bağda: BarceKma Basel Betgrad Bertn Boım Bfukseı Budapeşte Cenevre Ceayir udde Duta frantrftrt Gırne Heismkj K*m Kooenhag Köln Le'kosa Y A A A A A A Y Y Y B A A A A Y A B A Y Y A 21° 38° 36° 41° 23° 34° 24° 24° 22° jnmgrad A Londra Y Madrıd A A Mılano Y Uonneal Mosfcna A Mun* Y Ncw Vbfk A Y Oslo Y Parıs Ptag B Rıyad A A Roma Sotya A Şam A Te! tm A Y Tunus Varsoo B Menedık A Vıyana Y «ashmgtonA Zünh B 27° 20° 34° 32° 28° 28° 25° 36° 19° 23° 26° 45° 34° 33° 40° 35° 25° 25° 31° 29° 33° 28° POLTIİKA VE ÖTESİ MEHMED KEMAL I f l e t e o r o j o ı ı Gene! Mudurtuuu nflen alınan bılgıye gore yurdun kuzeydoju kestmlen parçalı yer yer çok bulutfu , r ^%., D o j u Karadenız ıle Doğu Anadolu nun ^ ; Q r kuzeykesmlenyeryersajanakyağış * '"V lı. rtjeryerter az buluttu ve açık geçe cek H « R SICAKLIĞI Vaflış alan yer lerde dejışmeyecelı dığer yerierde bı raz artacak RUZGAR Kuzey ve doğu yönlerden hafıf ara sıra orta kuvvette esecek Dencfenmıale ruzgâr Vıfdız ve 1.5 göruş uzaMığı 10 k m dolayında bulunacak Van Golunde poyrazdan 35 kuvvetınde saarte 2021 hava Parçalı buiurJu geçecek ruzgar kuzey ve doğu yonlerden denız mıl hızla esecek denız mutedıl tıafit ara sıra orta kuvvette esecek g o r u ; uzaklıflı 10 km dola daıgalı olacak dalga yuksekiıO) 0.5 ıle yinda bulunacak 29° Brieak Bıngöl BO Bursa Canakkale Cornn Oenjt 26° 27° 34 44° 43° Z3° 38° 21° 19° Karanlıktan Kurtulmak... Türkıye Işçı Partısı'nın kurulduğu 1960'h yıllarda olacak, Can Yücel, Sadun Aren'e gelıyor, "Partıde bana bır görev versene1" dıyor Can Yucel şaır ya, Sadun da bır partı marşı yazmasını söyluyor Buna Can Yucel cok ıcerlıyor Gezdığı dolaşnğı yerde hocayı çekıştırıyor "Yahu herıften bır gorev ıstedık, bıze marş yaz, dedı " Can cekıştırdı, ama sonra partı marşı yazdı mı yazmadı mı, bılmıyorum Fakat daha sonra şıır yuzunden mı, partı ışlerınden mı Adana Hapıshanesı'nde epeyce yattı Partı ıçın şıır de yazılır, hapıs de yatılır Ankara damında yatarken canımız sıkıldı mı derme çatma marslar soylerdık Marsların sözu şurdan burdan alınma, ezgısı şurdan burdan ayarlama şeylerdı Bır gün Enver Gökçe'ye dedım kı 'Bunlar bıze uymuyor gel senınle bırer solcu marş yazalım " 'Olmaz" dedı "Neden'" 'Partı bu marsların soylenmesını ıstıyor" Içımızde partıyı ılk bulan Enver Gokce'ydı, o da partı adına yerlı marş söyletmıyordu Aradan yıllar geçtı, soylenecek bırçok marş, yerh turku ve şarto oldu Bızım Kalem Lokantası'nda o gunun gençlerı bır araya geidıler mı ne türküler ne marşlar soylerlerdı Bır Anteplı delıkanlı vardı, türküde kımse erışemezdı Solcu çevırı ve yazıları ıle unlu bır arkadaş bır gun sormuştu "Sosyalızm şarkılarla turkulerle mı gelecek'" "Elbette' demıştım "Olur mu hıç, sılahla gelır" Bır sure sonra sosyalızm gelmedı, ama sılahlı 12 Mart geldı Bir de baktım, turkü ve şarkıları kınayan dostumuz soluğu Ingıltere'de almış Sılahtan kaçmtştı, ama BBC de turkulere sığınmıstı Çağımızda her şey degışıyor, yenı anlamlar kazanıyor Bır zamanlar NATO'ya, Ortak Pazar'a sol karşıydı Şımdı bakıyoruz, NATO'ya, AT'ye karşı çıkmayan, TKP'nın Genel Sekreterı Haydar Kutlu ıle TlP'ın Genel Sekreterı Nıhat Sargın oluyor Koşa koşa yurda donduklerınde tutukluyorlar Çağdaş sosyalızme karşı yonetım çağdışıdır Yıllardır aydınlarımız, emekçılerımız, aklı erenlerımız, bırsevgılı gozler gıbı sosyalızmı beklerız Bır turlu gelmez Bırakalım ıktıdar olarak gelmesını, muhaletet olarak da gorunmez Görunse enge! olurlar Sosyalızm ulke^'ze gelmekte çok gecıkmıştıri965'lerde ucundan şoyle bır gorundu Ama fırsat vermedıler Aydınlar fırsatı da değerlendıremedı mı' Bır ülkede sosyalıst muhalefet varsa demokrası de var demektır Demokrası olan yere cunta ışlemez Bunu bır turlu dışa bağımlı sermayecıye anlatamamışlardır Bılıne kı, demokrası de teknolojı gıbı, kapıtal gıbı somut bır olgudur Demokrasıyı soyutlama, dıkta ve cuntayı çağırmadır Sosyalızm neden gecıkmıştır neden sevenlerını bunca yıl bekletmıştır' Bır ulkenın çağdaş olmasını dılıyorsa once sermayecı demokrastyı, yanı sosyalızmı ısteyecektır Sosyalıst partınm barınamadığı yerde demokrası de yaşayamaz Sağdakı sermayecı partıler kendılerıne ancak sosyalıst partılerın ıstemlerı karşısında çekı duzen verebılırler Sosyalızm ne>ı ıstıyorsa, onu yaparlar, sosyalıstlerın elınden ıktıdara doğru yonelmış akımları alırlar Sosyalızmın hâlâ ocü dıye gosterıldığı bır toplumda demokrası de ocudur 12 Eylul, 'demokrasıyı getıreceğım' dıye gelmış, demokrasıyı alıp gıtmıştır Duşunceler ozgurce tartışılmayınca, demokrası hem sağdakıler ıçın hem soldakıler ıçın yok olmuştur Yalnızca sağı olan ve solu bulunmayan demokrası olmaz Bırını alır, ötekını yasaklarsınız Oysa yasaklara karşı çıkan sosyalızmdır, önerdığı demokrasıdır Bır ulke huzura, ıstıkrara, rahata, ozguıiuğe, bağımsızlığa tezelden enşmek ıstıyorsa, sosyalızme engel olan yasal maddelerı ceza kanunundan çıkarmalıdır Çunkü her turlu karanlığa ancak sosyalızm ışık tutar Bu ışık sondurulduğunde karanlıkta kalıyoruz 39° 23° 38° A ac » B Duluftı K kafh S SSİ V Kahire • Iran'ın dünü ve bugünü (Boştarafı 1. Sayfada) Imam'ın ne gıbı bır rol usılendığı hatırlandığında bu gelışme bır surprız sayılamaz Fakat gercekten yenı olan nokta, bu karara Humeynı'nın askerı ve sıyası yonetıcıler tarafından adeta mecbur bırakılmasıdır Bugune kadar Iran sorunlarını yakmdan takıp edenler arasında "lslam Cumhurıyetı'nın kurucusu" Humeynı sağ olduğu surece Irak'la savaşı sona erdırmenın mumkun olamayacağı yolunda bır göruş hâkımdı Saddam Huseyın ıktıdardan ayrılmadığı surece tmam'ın, Irak'la bır barış onerısını her zaman gen çevıreceğı duşunulmuyor muydu? İslam Cumhurıyetı'nın geleceğı ıçırı "yaşam veya olum" demek olan bu konunun uzerınde hıçbır şupheve ver bırakmayan yuzlerceaçıklama ve metın vardır Geçen yılkı hac ıçın Humeynı tarafından yapılan açıklama konu hakkında hıçbır şupheye yer bırakmayacak kadar açıktır Tahran'dakı sıyası çevrelerın "devrım manıfestosu" da dedıklerı bu açıklanıa en yetkılı ağızdan Irak'la yapılan savaşın İran dış polıtıkasının merkezmde yer aldığı belırtılı>ordu eden bu gelışme bır saray darbesını andınyor Tahran'da Islamı rejımın ıktıdaıa geldığı >ıl olan 1979'dan berı Humeynı ılk kez alınan bır karar konusunda rezervlerı olduğunu soyluyor Iran'ın Avnıpa'ya açıldığı ve özellıkle Fransa'yla ılışkılerını normaileştırıp, Ingıltere ıle yenıden ılışkı kurmaya başlaması hesaba katılırsa bırıkı ay öncesıııde bu tur bır durum değişıklığı beklendığı soylenebılır Bu dışa açılma, Tahran'ın guçlu adamı Rafsancanı'nın gerçekçı çızgısı ve etkırüığı olmasaydı gerçekleşemezdı SovyetAmenkan yakınlaşması da tran'ın ıçınde bulunduğu uluslararası tecnt dunımundan çıkmasına >ardım etmıştır Irak'la barış yapılması sorunu bır çözüme kavuşmadıkça ortaya çıkan yenı dengenın nazıkJığını koruyacağını sojleyebılırız Gelecek hakkında duşunceler öne surmeden once, bugunku durumu oluşruran olguları daha açık olarak gormekte yarar var sına olanak tanı>an ara v lan "sıyası Islama" verrruş ve uluslararası ılışkılere yenı bır boyut kazandırmıştır Bu devlet on yıla yakm bır suredır ne Doğu ne Batı çızgısıne dayalı gerçek bır bağlantısızlık polıtıkasını ha>ata geçırmıştır Bu noktadan hareketle yenı rejım, ABD, G Afrıka ve tsraıl harıç Şah rejımınden kendısıne mıras kalan ekonomık, sıyası ve askerı ılışkılerı korumuştur Ustelık dıplomatık ılışkılenne yeralerını de eklemeyı başarmıştır (Sunye, Cezayır, Lıbya ve gecenlerde Nıkaragua ıle) Ikıncı olarak lslam rejımı hem rejımın ayakta kalması hem de askerı ve sıyası hedeflere ulaşılması konusunda hayatı oneme sahıp olan ekonomık ılışkılerını koruyabıimıştır Irak ve ABD ıle yaşadığı bunalımın varn sıra devrımın getırdığı belırsızlıklere rağmen bunu gerçekleştırebılmış olması hafıfe alınacak bır olgu değıldır Uçuncu olarak oncelıkle Irak1 ın saldırılarına ve bunun yanı sıra kendısıne SSCB ve ABD'den yönelen guverüık ve askerı alandakı bellı başlı tehdıtlere karşı ko>mayı başarmıştır tran, superlerın, bırını dığerıne karşı kullanarak onları etkısızleştırmek yenne, her ıkısıne de a\nı anda aynı tavrı alarak etkısızleştırme yolunu seçmıştır Dörduncıl olarak İran, özel olarak Ortadoğu'da ve genelde tum lslam ulkelerınde bır ılgı ve sempatı akımı doğurmuştur Devnmın ılk evresınden sonra da bu ılgı akımı devam etmıştır Bu akım İran devnmının temel sonuçlanndan bırını ve Iran'ın dış polıtıka hedeflenne ulaşmakta kullanacağı temellerden bırını teşkıl edı>ordu İran platosu uzerınde esen bu yenı ruzgâr, Lubnan'dakı tsraıl ışgalıne karşı kahramanca dırenılmesınde (198284) ve ışgal altındakı topraklardakı ayaklanma sırasında esen ruzgârla aynı ruzgârdı Öte yandan tran dış polıtıkası bır dızı başarısızlığı da doğurmu^cur Kendı kendıne yeterhlık teorılenne rağmen Iran'ın ekonomık sıstemı yabancı urunlere bağımlı kalmıştır Bunların ıçınde en onemlılerı, karşılığı petrolle odenen gıda ürunlerı ve sılahlardı iran, halkını doyurmak ve muazzam savaş makınesını çalıştırmak ıçın petroltınu ıhraç edıyordu tkınc: olarak tran, savaşı kazanmak ve Körfez Savaşı'nda Irak'ın uzennde uluslararası bır baskı doğurmak çabasında başarısızlığa uğramıştır 1980 saldırısını Irak'ın başlattığı anımsanırsa bu çabanın anlaşılabılırlığı de ortaya çıkacaktır BM, Irak'ı kınamamış ve iran uluslararası planda kendını tecnt edılmış halde bulmuştur Savaştakı durumu bıraz duzelınce dahı tran, ateşkes ıçın ılerı surduğu şartlara çok az destek bulabılmıştır Iran, kendısıne davatilan savaşın doğurduğu ofkeyı dıplomatık avantaja çevırememıştır Uçuncu olarak Iran devrımı kendısını uluslararasılaştıramamıştır İran yanüsı hıçbır grup, tslam ulkelerınde ıktıdara gelememıştır Iran tarafından ılan edılen evrensel îslaını hedefler maddı ve polıtık açıdan pek çok destek bulmasına rağmen Irak ıle gırışılen savaş sonucunda ortaya çıkan "Irak'a devrım Jhracı" gırışırnı de başarıya ulaşamamıştır Karmaşık nedenlerın bır urunu olarak Irak halkı da Iran devnmını desteklemek ıçın Saddam Huseyın'e karşı ayaklanmamıştır Iran komşu bır ulkede meydana gelen devrımcı bır harekete yardımcı olmak yenne komşusu ıle kendısı arasındakı bır savaşla yuz yuze kalmıştır Iran'ın Fas, Mısır, Suudı Arabıstan ve Tunus'takı Islamcı hareketlerı desteklemesıne rağmen bunlardan hıçbın ıktıdarı almaya >etecek gucu kendılennde bulamamışlardır Iran'ın özellıkle Irak ve genel olarak İslam dunvası ıle ıçıne gırdığı çıkmaz uzenne ışık tutmak gelecek hakkında çok açıklayıcı olmayabılır Çın, Rus ve hatta Kuba devrımı de zaferlennden sonra buna benzer çıkmazların ıçıne gırmışlerdı. Devletten devlete ılışkıler ve dığer devletlere karşı savaşmak uluslararası ılışkılen gelıştırmenın normal bır yolu olarak değerlendınlıyordu Daha once belırlenen bıçımde ve oncekılerın benzerı olmasa da uzun bır sure sonra başka ulkelerde devrımlenn meydana geldığı gozlemlendı (Çın ve Doğu Avrupa'da 1944'ten sonra Guneydoğu Asya'da 1975'te ve Orta Amerıka'da 1979'da) Şımdılık Iranlıların zayıf noktası ıdeolojık motıvasyonlar ve rasyonel planlama arasında doğru bır oranın atayışı ıçınde olmalarıdır Iran lslam devrımının Islamı açıdan merkezı bır devrım olmadığını ve başansmın islamın merkezlerıne ulaşmakta yattığını unutan Iranlılar, ıkılı ılışkılermde totalıterızme duşme hatasını gosterdıler Kulturel ve coğrafi aynmların doğurduğu dırenç ve engellerı asgarıye ındırme gayretkeşlığı ıçınde olan lslam devnmının onculerı daha oncekı deneyımlerı bılmezlıkten geidıler. ABD'nin üs kaygısı UFUK GÜLDEMİR WASHINGTON ABD Sa\unma Bakanlığfnın, Amerıkan Ana>asası'nın yurttaşlarına tanıdığı "haberieşme ozgurluğu" hakkı uvarınca mahkeme karanyla açıklamak zorunda kaldığı "us altematifleri" raporunda, Turkıye'nın artan ekonomık, sosyal ve sıyası baskıiar nedenıyle 2000'lere doğru bazı Amerıkan uslerının kapaıılmasını ısteyebıleceğı kaydedılıyor Raporda bu konuda yer alan senaryoya göre Korfez savaşının sona ermesı, Humeyni'nm "sahneden çekilmesı" ve bolgede Sovyet tehdıdının azalmasından sonra başta Iran olmak uzere bolgedekı lslam ulkelerıyle ılışkılerını gelıştırmek ısteyen Turkiye, I994'te Amerıka'nın Turkıye'dekı hava kuvvetlerını sımriandırmasım isteyebılecek Rapora göre, Yunanıstan'dakı usler kapatılırsa, bu uslerın alternatıfl ttalva ve Turkiye Turkıyedekılerın alternatıfi ıse Urdun ve tsraıl Raporda Turkiye, Amerıkan uslerını 2000'lere doğru kapatma olasılığı yuksek olan Yunanıstan, Fılıpınler ve Portekız ıle aynı statude ıncelenıyor, onlardan farklı görulmuyor Ekım 1987 tarıhını taşıyan rapor, Amerıkan yönetımının Hudson Enstıtusu'ne bu konuda sıpanş ettığı 4 us raporunun en sonun cusu 1980*lerın başında dunyada Amerıkan uslerı aleyhıne esen ha va ve özellıkle Papandreu, Gonzales gıbı lıderlerın us kapatma tehdıdı nedenıyle ABD Savunma Bakanlığı Bakan Yardınuısı Richard Perie*un koordınasyonunda Amerıka'nın seçeneklerını ırdeleyen bır çalışmaya başlamış ve bu çerçevede Hudson Enstıtusu'nde kurulan bır komısyona 4 rapor sıparış edılmıştı Hudson Enstıtusu ozel bır kurum olmasına karşın. "US Global Basing Options" adındakı "nihaı rapor", Amerıkan resmı dokumanlarından yararlanarak hazırlanmiş olması dolayısıyla "confidenlial" (gızlı) kaydı taşıyor Raporda, Amerıka uslennın "global dağılımının" tanhı ve stratejık gerçeklerı yansıttığı behrtıldıkten sonra Portekız ve tspanya1 nın Avrupa, Havvaıı'run Japonya, ttalya ve Turkıye ıle Yunanıstan1 ın Guney batı Asya'nın (petrol yataklannın olduğu bolge) "selametıne" otomatık bağlı olduğu belırtılıyor Raporda, bazı Amerıkan uslennın varlığının şu uç nedenle sona erebıleceğı kaydedılıyor 1) Ekonomik, sosyal ve siyasi nedenlerle. 2) ABD artık masraflan karşılayamadıgı için. 3) Amerıkan slralejısi degıştigi için. Turkiye, Yunanıstan'la bırlıkte bu lıstede de yer alıyor Lıste ayrıca kendı ıçınde "yuksek", "orta" ve "az" rısklı ulkeler dıye uçe ayrılmış Turkiye ve Yunanıstan, en fazla rısk lıstesınde. Bu da, "önumuzdekı çeyrek yuzyılda us değişikliği surpriz olraayacak ulke" anlamına gelıyor Raporda, ayrıca bır ulkedekı ussun kaybedılmesı halınde bu açığı en ıyı, hangı ulkedekı ussun kapatabıleceğı ırdelenıyor Turkiye ve Yunanıstan, rapora gore bırbırlerımn alternatıfi Ancak raporda şöyle bır yaklaşım da var "Bir ulkedeki ussun kaybedilmesi, ona allernatif ulkedekı uslerin kaybedilmesini guçleştınyor. Ozellikle Yunanıstan ve Turkiye orneginde bu dognı. Eğer Yunanistan usleri kapatırsa, aynısı Turkıye'de de olacak dive bir şey yok. Meydana gelebilecek açığı Turkiye kapatacaksa bu, Amcrikan karar mekamzmalarının oturup yeniden 'kâr ve zarar' hesabı yapmalannı gerektirecek. Çunku Turkiye, Amerıkan uslen aleyhindekı iç baskılann artmasından doğan zarannı Amerika'dan daha fazla lavız ve yardımla kapatmak isteyecek." Rapora gore, bu denklem her zaman boyle kurulmayacak Orneğın, Amerıka'nın bır ulkedekı ussunu kapatması veya asken fa alıyetlennı sınırlandırması, ona komşu baz: ulkelerdekı uslerın kıymetını de azaltabılecek Raporda, bu konuda aynen şoyle denıyor "Ornegin Filipinler, İspanya, Portekız, Yunanislan ve Turkiye, Bahreyn'deki ussumuzu \merika'va baglavan zıncinn halkalandır. Amerika'nın Basra Korfezı'ndekı faalıvetlcrının durması veya buraya stralejık ılginın azalması, bu zincınn halkalannın degenni de elkıler." Ancak raporda bır başka gerçek daha var Buna gore Amerı ka, Korfez bolgesındekı bır kontenjanın ıfasında "yuzde 70 oranında" İspanya, Yunanistan ve Turkıye'ye muhtaç ispanya, Yunanıstan ve Turkıye'dekı uslerın kaybı, rapora gore "İtalya'yı gundeme getirecek ki İlalva bu rolden hoşnut olmayabılır." Raporda, ayrıca ulkelerın Amenka açısından "stratejık rolu, harekâl değeri" de puanlandırılmış Lıstedekı en yuksek puan 124 ıle Ispanya'nın Onu 79 ıle Portekız, 76 ıle Fılıpınler, 61 ıle Turkiye, 50 ıle Yunanıstan ıziıyor Lıstedekı err duşuk puanlar 3 ıle Yenı Zelanda, 2 ıle Gunev Afrıka Cumhurıyetı Raporda, Turkiye ve Yunanıstan'dakı uslere donuk olarak ozetle şu cumleler yer alıyor "Vurgulamak gerekir kı, deger açısından bır ussun alternatıfi yok. Çunku, ornegin kapatılma$ı duşunulen bır ussun alternalifi us, aynı derecede ıstıkrarsızlıga gebe bir ulkenın topraklarında olabiliyor. Bu, ozellikle Yunanıstan, Turkıye orneğınde dogru. \unanistan'ın alternatıfi Turkiye, ama onun da geleceğı belirsiz. Eger İspanya, Turkiye ve Yunanıstan^ daki usler kaybedılirse en lyi alternalif bu bakımdan Fas, Mısır te İsrail. Bu u v ulke. İspanva ve \unanıstan'ın Akdenız'dekı havj ve denız operasyonlarındakı rolunu, Turkiye'nin de Avrupa ve Basra Korfezı arasındakı kopnı rolu nu devralabilir." Rapcrun sonuç bolumunde Amerıka'nın bu akıbetten kurtulması ıçın bazı önerılerde de bulunuluyor Gelışen teknolojının ışı ğında, "yapay adalara", prefabrık uslere, uzay ıstasyonlarına ağırlık verılmesı tavsıye cdılıyor Ayrıca, orncğın Turkıye'nın Yunanıstan' ın uslerı kapatması sonucunda Amerıka'nın karşılayamayacağı olçude yardım ıstemesını önlemek ıçın bır başka deyışle Turkıye'nın pazarlık gucunu kesmek ıçın ABD'nın onceden onlem mahıyetınde seçeneklerını arttırıcı yollar ızlemesı onenlıvor Raporda yer alan onenlerden bazılan şoyle 1) Onumuzdekı iki vıl ıçinde ABD. İspanva, Turkıye, Yunanıstan ve Fılıpınler'den gıderek artan olçude gelecek "permı" taleplenm karsılamamn vollannı arastırmahdır. 2) Amerika, bu ulkelenn pazarlık gucunu zavıflatmak ıçın prcfabrik, deniz uzennde çozume dayalı seçenekleri araştırmalıdır. 3) Amerika, halen Yunanıstan, Portekiz, Turkiye, Filipinler ve İspanya'nın rolunu Fas, Lıberya, İsrail, Singapur ve Tayvan'dan sağlanacak uslerle kapatmak ıçın bu ulkelerle yoğun muzakerelere başlamalıdır Iran'ın dış polıtıkasının bır bılançosunu çıkardığımızda belırgın başarılar ve yadsınmaz başarısızlıklar tarafından dengelenmış bır tablo ıle karşılaşıyoruz. Olumlu açıdan baktığımızda lsBu açıdan bakıldığında tran dış lam devrımı çağın gereksınmelepolıtıkasındakı oncelıklen altust nne uygun bır cumhurıyetın ınşa Cuellar ateşkes için 15 ağustosu önerdi Dış Haberler Semsi Kortez savasım sona erdırmek ıçın Ne» York'takı BM merkezındekı dıplomatık trafık surerken, eephede İran ve Irak kuvvetlerıyle Irak tarafından desteklenen Halkın Mucahıtlen arasındakı yoğun çarpışmalarda ıkı taraf da bırbırlenne ağır kayıplar verdırdığını öne suruyor tran Mechs Başkanı Haşemi Rafsancani, "Irak'ın karaıiı olması halınde savaşı surdureceklerini" \e "uç bafta oncesine oranla daha guçlu olduklarını" soyledıAA'nın haberıne gore perşembe günunu, Irak ve İran temsıkılerıyle yaptığı göruşmelerın sonuçlannı değerlendırmekle geçıren BM Genel Sekreterı Perez de Cuellar, göruşmelerıne dun yenıden başladı BM'dekı dıplomatık kaynaklar, Genel Sekreter'm, ateşkesın 15 ağustosta başlaması yolunda bır onerıvı salı gunu tran Dışışlerı Bakanı AJi Ekbcr Velayeti'ye sunduğunu ve Velayetı'nın buna ıtıraz etmedığını belırtıyorlar tran'ın BM'dekı dıplomatları da söz konusu göruşmelerden sonra gazetecılerın sorulannı yanıtlarken, "Gend Sekreter'm onerilenni genel olarak kabul ettiklerini" açıklamışlardı Aynı önennın Irak'a da çarşamba gunku göruşme sırasında ıletıldığı, ancak perşembe gunu bıtımıne dek bır yanıt alıaamadığı kaydedılıyor Ote yandan, Iran'ın resmı haber ajansı tRNA tarafından yayımlanan bıldırıde, cephenın orta kesımınde, hafta başında Halkın Mucahıtlerı tarafından ele geçırılen mevzılerın gen alındığı belırtıldı Tahran Radvosu da dun yayınma ara vererek askerı marşlar çalmaya ve cepheden "zafer" haberlerı vermeye başladı Halkın Mucahıtlerı tarafından uç gundur elde tutulan, tslamabad Garp ve Karand kentlerının gen alındığı duyuruldu (Baftara/ı 1. Sayfada) Bu, Genel Sekreter'm yaklaşırak 1 Hazıran 1989'da gorüşme mında da vardır 1984 Vıyana bellerın tamamlanmasına ve anlaş gesı, Turk tarafının eşıtlığını vurmaya varılmasına çalışılacak guluyor "Turk tarafının bu çerçevede Denktaş, bugün goruşmeye hazır olduğunu Tflrkiye'de soylediklerini " kaydeden Denktaş, "Turk askeriennın çıkması ve Rauf Denktaş, bugun Turkıye'mn guney kıyılarıda 1J gunluk btr goçmenlenn tumuvle gen donmetatıle çıkıyor Denktaş, Kıbns'a si gibı koşuliann bu anlaşraaja döndukten sonra devlet ve huku ters duştugunu" anımsattı "Asmet kademelennde toplumlarara kerin bir takvım çerçevesinde çesı üst duzey goruşmelen>le ılgılı kilebileceğını. anlaşılacak sayıda çalışmalarını surdurerek, hazırlık Turk ve Yunan asken kalacagını" larını tamamlavacak Denktaş, vurgulayan Denktaş, "Turklerin Nevvyork'a, "VasiliıTnun New federasyon degil, konfederasyon York >emeginde bulundurmak is ıstedigi" yonundekı Rum ıddıalatejecegi Rum \e(kililere eşit sayı nnı da yarutlayarak, "Bunun >anda bır beyetle" gıdecek BM yet lış olduğuna, vapılacak işın iki kilılerınden bu yönde ıstenen bıl devlet, iki halk ve iki taraf arasında birleşme şartlannı goruşmek gı beklenıyoı olduğuna, federasyonnn da iki Denktaş'ın dört eşit statude devlet arasında << kunılabilecegıne" dıkkatı çektı. vazgeçilmez"i "Rumların eskiden beri Turk Cumhurbaşkanı Denktaş, dun tarafının eşitlik ve guvencesini kfl olağan basın toplantısında ko sağlayan her tedbiri nuşurken, toplumlararası ust du reddettiklenni " hatırlatan Denkzey göruşmelerıyle ılgılı gelışme taş, "Kıbns'ta halk orgutu adı allerı "Saglam zcmine basmak tında yeni bır Rum tedhiş orgutu ihliyacındajız" sozlenyle değer kurulacagı" yonundekı bıı soıu lendırdı uzenne, "Kıbns'takı hıçbır tedhiş "Kimsenin Turk tarafından orgutunun tum Rum lıderlen ve1960 anlaşmalanndan daba az gu ya bazılannca desteklenmedıkçe vencelı bır anlaşmaya evet deme kurulduğunun gorulmedıgıne" sini bekleyemeyeceğini" vurgula ışaret ettı "Yenı kurulacagı ılen yan Denktaş, "Yapılacak iş, iki sunıJen orgaite de Rum hukumedevlet, ıkı halk, ıkı taraf arasın tinin rolunun bulunduğunu" vurda birleşme şartlannı goru^mek guladı tir" dedı Yunanıstan'ın haftalık "PonDenktaş'ın "Onlanaz bir anlaşmaya evet di>eme>ız. Bunu Rum tiki" Dergısı'nden alınarak Rum lideriiğinın bılmesi gerekir" uya basınınca yayımlanan, fakat Vansında bulunduğu ve "hayati" sılju'nun Rum partı lıderlenne daolarak tanımladığı noktalar şoy ğıttığı belırtılen "Perez de Cuellar'ın başlangıç acıkJaması" metle nının doğru olduğu Turk yetkılı1. İki kesimli federasyon: Rumlar 11 yılı hatjrlamak mec ler, bu arada KKTC Cumhurbaşbunyetındedırler Kıbrıs Türku kanı Denktaş tarafından da teyıt bu yıllan bır kez daha yaşamak ıs edıldı. tememektedır. Vasiliu VVashington'da Buna tedbır. tkı kesımlı bır geRum Yönetımı lıderı Yeorgıos lecek duşunulmuştür tkı kesımlıliğı gözardı etmek mumkun de Vasılıu da Turk askerlerının Kıbns'tan çekılmesıne ABD'den desgildır 2. Vazgeçılmez Turkiye garan tek sağlamak ıçın VVashıngton'da bulunuyor AA'nın haberıne goti ve mudahalesi: Vazgeçılmez ıkıncı şey etkın re ABD yönetımı, Vasılıu'nun 5 Türk garantısıdır Turkıye'nın ga ağuslosa kadar sürecek ABD gerantısı, Turk halkının guvencesı Izısını "ozel ziyaret" olarak nıtenın temınatıdır Hayatıdır Ga lıyor Ancak yoğun gezı prograrantısız ve mudahalesız bır anlaş mında yonetım ve kongre lıderlemayı yapacak kaJemler kırıimalı nnın yanı sıra kamuoyu oluşturacak etkınlıktekı kuruluşlarla yadır 3. Anlaşmaya vanlacak savıda pılacak sıyası göruşmeler ağırlık taşıyor Bu arada Vasılıu yann Turk askeri: Kıbrıs'ta anlaşmaya vanlacak Washıngton'dakı Aya Sofya Rum sayıda Turk askerı kalacaktır Ortodoks Kılısesı'nde düzenleneBurüarsız bır anlaşmaya evet de cek özel ayıne katılarak *'Kıbns'nılemez Bunu, Rum lideriiğinın tan Turk askerlerinin çıkması için" kılısenın çanını bızzat çalabılmesi gerekir cak 4. Siyasal eşitlik: Denktaş'ın "obııazsa (Baftarafı 1. Sayfada) venşı yapılıvor, ıietışım kuruluyor Ya da yonetıme yenı geleceklere, neler vapabıleceklerını gosteren bılgıler venlıyor Bır nevı seçım bıldırısı hazırlanıyor Demokrat Parti'nin izleyecegı politıka konusunda edındığıniz izlenimler nelerdir? FIRAT Şımdı bakın, Demokrat Partı'nın polıtıkası şudur tlerı derecede olan ve Dukakıs başkan olursa başkan yardımcılan olacak veya ıdarede etkın gorevler alacak şahısların duzenledıklerı semınerlere katıldık Anladığım kadarıyla Dukakıs'ın kendısı dahıl olmak kavdıyla dış polıtıkada şu anda berraklaşmış somut bır goruşlerı yok, Kendılerı de 'Şunu veya bunu yapacagız' demek yenne, 'Duruma bakarak o donem içerısınde yapabileceklerımizı y^pacağız' dıyorlar Ama temel prensıplerının ınsan haklarına rıayet etmek olduğunu, dış yardımların da gözden geçırıleceğını beIırtıyorlar Turkıye'ye bakışlan nasıl. Dukakıs'ın kazanması halinde TurkiyeABD ılışkılermde onemli bır degışiklık gundeme gelebilir mi? FIRAT Kongre uyelerının ıfadesışu 'Fazla bir değişiklik olmaz. Çunku her Amerıkalı ıçın geçerli olan bir \merikan ruhu vardır' dıyorlar Ama benım gorebıldığım kadarıyla seçım beyanatlarında ve broşurlerde Turkıye'yle ılgıiı olarak Ermenılerın bazı ıstek ve arzularına tam destek Dukakis'le insan hakları var Davos ıuhu benımsenıyor Kendısı daha hızlı bır hava ıçerısınde, ama gunlerın neler getıreceğı bellı olmaz tabn Ama şurası açık kı Turkiye açısından hoşumuza gıtmeyecek şekılde, ınsan hakları konusunu gundeme getırebılırler Gerçı Turkiye de ınsan hakları var, ama bunları getırmelerı manıdar olabılır Dukakıs'ın kışiliğı hakkındakı gozlemlerınız nasıl? Dukakis'in Rum kokenlı olması Turkiye açısından ılışkılerde bır sorun yaralabtlır mi? FIRAT Sonuç olarak, ABDde kım başkan olursa olsun, TürkıyeABD ılışkılermde onemlı bır dcğışıklık olacağını sanmıyorum. Nuanslar olabılır Duka kıs dış konuları ya hıç bılmıyor, ya da'pot kırmaktan korktuğu ıçın dışında kalmayı tercıh edıyor Ama ıç konularda haylı sert tedbırler alacağını ıfade edıyor İç konulara hâkım Otonter bır gorunum verme gayretı ıçensmde Azınlıklar haklan konusunun uzennde ozellikle duruyor Sonuç ıtıbarıyla ABD kamuoyunda Demokratların kazanması çok zor 'Eğer Dukakis kazanırsa, o, Bush'un zayıflıgından dolayı olacak' denılıyor Ama benım ka naatımc gore Dukakıs kazanırsa da surprız savılmarnalıdır Bız belkı bır hafta boyun>.a Demokrat Partı'nın propaganda bombardımanına tutulduğumuz ıçın de boyle duşunuyor olabılırız Gorduğumuz, Dukakıs'ın puanının gıderek duştuğu" GÖZLEM UĞUR MUMCU (Baştarafı 1 Sayfada) Turkıye'nın toplam dış borcu 41 mılyar dolar dolaylarındadır Bu borcun yaklaşık yüzde 3'u Istanbul Beledıyesı'nın1 Iyı, hoş da nasıl ödenecek bu dış borç"? O hıç bellı değıl Bellı olan, Dalan'dan kalan dış borcun tutarıdır Canım sozu mu olur "Hacı Başbakan" Suudı Krah'na rıca eder Arap dostlarımız bu borçları öderler Duşunduğunuz şeye bakın sız Gecenlerde "7e/npo" Dergısı, Istanbul'da "hafıf raylı sıstem" ıhalesı ıle ılgılı ılgınç savlar ortaya atmıştı Bedrettın Daian da bu savları büyük bır öfkeyle yanıtlamıştı Bugunlerde bu dosyayı ıncelıyorum Aklıma takılan sorular var Dalan'a bu soruları sormak ıstıyorum Dosya ılgınç, ılgınç, ama bu yaz sıcağında bu dosya ıle sızlerı sıkmak ıstemıyorum Bu yuzden dosyayı eylulde ele alayım dıye duşunuyorum Bu yaz sıcağında kım okuyacak bu dosyaları Zaten guneş ınsanı terletıyor bır de bu dosyayla mı terletelım' Hem dosyayı eylulde ele alırsak bu gıbı konular yerel seçım tartışmalarına da renk katar Dosyayı eylulde ele almak uzere arşıve yerleştırıyorum Istanbul Beledıye Meclısı'nde ımar planlan ıle ılgılı ılgınç tartışmalar yapılmış Gunlük hay huy ıçınde basın bunları gereğı gıbı yansıtmamıs Bu tartışmalardan bırı "Sarıyer Tarabya 444 ada 37 parseller ıle 442 ada 11131415 parsel lerde 1/5000 olçekh nazım plamn tadılı hakkında ımar komısyonu raporu" uzenne çıkmış Bu tartışmalar sırasında "Petekler Yapı Kooperatıfı" adı sık sık geçmış Boğazıçı tepelennde bır beledıye arsası Petek Kooperatıfı'ne beledıyece "tahsıs edılıvermış" Çengeltoy sırtlarında 641000 metre karelık arsa ıçın de ımar planı değıştırılıvermış "Ata1" ve "Ata2' adlı kooperatıflere boylece Boğaz manzaralı evler yapma olanağı sağlanmış Beledıyelerı teftış ıle gorevlı Içışlerı Bakanlığı mulkı mufettışlerınce kurulan Ahsen Kent adlı kooperatıte de Sarıyer'de arsa tahsıs edılmek uzereymış Istanbul'da unlu ışadamlarının M/llı Guvenlık Konseyı uyelerının ve yuksek bürokratların kurdukları "Uyum Kooperatıfı" ıle ılgılı konular da tartışılıyor 7 Kaça çıkıyor Uyum vıllalan Hadı ışadamları bu paraları odemekte guçluk çekmezler dıyelım Ya aynı kooperatıfın devlet memuru olan uyelerı nasıl oduyor bu taksıtlerı' Dosya Dosya Dosya Bızım ışımız de bu Bu dosyaları ıncelemek ve sızlere duyurmak Daha ıncelenecek o kadar çok dosya var kı Örneğın Izmır Beledıyesı nın Korfez'ı temızletme projesı ıle ılgılı dosya var "Gunsan Çelık Mamullen Pazarlama ve TıcaretA Ş Dosyası" vb Bu dosyadaTarık Umıt Ferda Seven ve Prof Hayrı Domanıç'ın adları geçıyor Daha once Hurrıyet Gazetesı ıle Nokta Dergısf nde ortaya atılan konular bugünlere kadar nasıl bır gelışım gostermış"? Takıpsızlık kararlan mahkeme kararları vs Elımızdekı dosyalardan bırı de Murat Bayrak'ın oğlu Mustafa Bayrak'ın sahıp olduğu 'Sancak Aır" şırketının geçen mart ayında Antalya'da duşen heiıkopterı ıle ılgılıdır Bu konuyu daha once çok yazdık, bu duşen helıkopter aylarca "uçuşa e/venşlıhk sertıfıkası" olmadan uçmuş Ulaştırma Bakanlığı, Sıvıl Havacılık Genel Mudurluğü konuyla ılgılı belgelere karşın ağzını açmıyor Herhalde Murat Bayrak adı geçınce akan sular duruyor Helıkopter duşmüş, ınsanlar olmuş, hıç önemı yok Tabıı 'dosya" denınce aklınıza hemen "Vuraihan dosyası" gelmışlır Bakan 30 ağustos lıstelerı nedenıyle bugunlerde çok meşguldür Istersenız bugunlerde Vuralhan'ı lıstelerle baş başa bırakalım da henuz 'gun ışığına çıkmamış belgelen bugunlerde yayımlamayalım Belgeler çok ılgınç Hıçbır romanı okurken bu kadar heyecanlanmamıştım Aman aman ne güzel belgeler, ne guzel konular, ne guzel kanıtlar Eylul guzel bır aydır Yaz bıter sonbahar başlar eylulde Ve sonbahar 'yaprak dokumu mevsımıdır Eylulu bekleyelım' (Baştarafı l. Sayfada) sek duzey de imzalanmış ve onaylanmıs olan mutabakat muhtırasının lafzı ve ruhuyla bağdaştırmamu mumkun degıl. Alına bu talbikalı vapmakla mutabakal rnuhtırasını açıkça ıhlal eımı»lir. Bu ihlal de ıkı ulke arasında guven ortamı varatılması çabalanna kalkıda bulunamamı>tır. Bu o/elledıgım goruşler dıplomalik kanallardan Yunan Hukumelınin dıkkatıne gelırilmış bulunmaktadır." Atina'ya (Baftarafı 1. Sayfada) leme kararının "teknik zorluklardan" kaynaklandığını bıldırdı Dışışlerı Bakanı Mesut Yılmaz tarafından dun kabul edılen Yunanıstan'ın Ankara Buyukelçisı Dimitris Makrıs, Papandreu'nun AT donem baskanı olarak bu yıl ıçınde 11 topluluk uyesı ulkenın başkentlerını zıyaret edeceğını bıldırerek, Ankara'ya yapacağı zıyaretın bu nedenle ertelendığını söyledı Ankara ıse zıyaretın ertelenmesı konusunda dun de resmı bır açıklamada bulunmadı Ote yandan, Yunanıstan'ın 1113 temmuz tanhlen arasında Ege'de gerçekleştırdığı asken tatbıkat ıle 27 mayısta Atına'da ıkı ulke dışışlerı bakanlan tarafından ımzalanan mutabakat muhtırasının "açıkça ihlal edıldıği" bıldınldı Dışışlerı Bakanlığı Sozcusu Inal Balu, dun duzenledığı hattalık ba sın toplantısında Papandreu'nun zıyareıım erteleme kararıvla ılgılı olarak bır auUama veva yorum yapmava».ağını sovledı Batu bu kararın ardındaıı, evlulun ılk haftasında Ankara'da dışışlerı bakanlan duzeyindeyapılması plan lanan TurkYunan Sıyası komıte Toplantısf nın tanhınde bır değışıklık olup olmayatağına ılışkın bır soruya karşılık olarak. "Papandreu'nun /iyarelınin onumu/dekı \ıla kalması sonucunda komıle loplantıları da ertelenecek mı, ertelenmeyecek mı, bu konuda bır karar joklur" dedı Batu, bır soru uzerıne Davos surecının uzun bır sureç olduğunu Ankara'nın her zaman soyle Ankara sessiz dığını anımsatarak, "Bu surcç içınde sabır ve ılıdal ıçınde goruşlerımizı savunmava devam edecegız" dedı Ote vandan, Yunanıstan'ın Ankara Buvukelvisı Dımıtrıs Makns, Dışışlerı Bakanı Mesut Yılmaz ıle dun bır buçuk saatlık bır goruşme \apti Goıuşıne ıle ılgılı randevunun, Başbakan Papanderu' nun bu vıl ıçınde Turkıve'u zna ret edemeveı.eğıne ılışkın açıklamasından onı.e alındığı belırtıldı Dışışlerı Bakanhğı'na vakın kavnaklardanedınılen bılgıvegore, Buyukelçı Makns goruşmede, Papandreu'nun Turkıye've vapacağı zıvaretın ertelenmesının tamamen "teknik zorluklardan" kavnaklandığını sovledı GereUe olarak da AT donem başkanı olarak Papandıeu'nun bu vıl 11 \J ulkesı başkentını zıyaret etmesı gerektığını gosterdı ve başında konuvla ılgılı olarak vapılan vorumların gerveklerı vansıtmadığını savundu Aynı kavnaklar, Makrıs' ın TurkYunan komıte toplantılarııuıı evlulun ılk hattasında vapılması iı,ın bır engel bulunınadığını, toplantıların ardından da Papandreu'nun zıyaretıne ılışkın tarıhın dıplomatık vollardan saptanabıleceğını sovledığını ıfade ettıler Papandreu'nun konuşması Atına muhabırımız SleKo Berberakis'ın haberıne gore, Yunanıstan Başbakanı Andreas Papandreu, PASOK merkez komıte toplantısında yaptığı konuşmada TurkYunan ıhşkılerının Davos göruşmelerınden sonra olumlu bır yola gırdığını sovledı Ancak, TurkYunan sorunlarının gerekse Kıbrıs sorununun v ozumu ıçın henuz gereklı ortamın yaratılmadığını belırttı Rum yönetımı lıderı Vasılıu gıbı kendısının de bu soruna 1989 yılının hazıran ayına kadar çozum bulunacağını umduğunu belırten Papandreu. Turk Yunan ılışkılen ıle ılgılı ola rak "Davos'ia vanlan (sa>aşa ryıyır) mutabakatı ıle (barış) muıabakatı aynı şeyler degıldir" dedı Papandreu, Jıvkov'un vaktn bır geleıekle Af.na'yı zıyaret ede ceğını de sozlerıne ekledı.