Katalog

14 MA YJS 1988 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURİYET/5 Salâh Birsel'le, yakında yayımlanacak olan "Kediler" kitabı üstüne 'Kedileri yazmak vacip oldu 9 HAYVANLAR ISMAIL "Ören'deyken Hüsamettin Bozok kediler üzerine kendi anılarını anlatîı ve 'Hüseyin Rahmi'nin romanlarında kedilere çok yer verilmiştir, ben sana onun listesini vereyim' dedi. Verdi o listeyi, fakat oradakilerin hepsi kedi değildi. Köpekler, maymun fılan da vardı. Derken, ben de Hüseyin Rahmi'ye daldım. Tam bu sıralarda elime "Colette'in Kedileri" adında Fransızca bir kitap geçti. Onu da alınca artık dedim ki, bu kedileri yazmak vacip oldu." FATMA ORAN "Ben, kedi sevmeyenlerle anlaşamam" diye yazıyordu Nurullah Ataç. Hu\ley de "Yazar olmak istiyorsanız kedi besleyin" öğudünü veriyordu genç dostlarına... Kedi, eskiçağda birçok dinde kutsaldı. Mısır'da firavunlar döneminde kedi öldürmenin cezası ölümdü. Ne yapalım, kedi başına bilmem kaç lira ödül verilen ülkemizde, biz de oturmuş Salâh Bey'le "çok yakında" piyasaya çıkacak olan "Kediler" adlı deneme kitabı üzerine konuşuyoruz... Kediler üzerine deneme yazmak isteğini "Colette'in Kedileri" mi verdi size? BİRSEL Biraz öyle, ama aslında kedileri ben de severim. Çok severim. Küçükken benim de bir tekirim vardı. Adı neydi? BİRSEL Tekir'di. O zamanlar böyle değişik isimler pek moda değildi. Tekir. Sarman. Duman en çok kullanılan isimlerdi... Benim Tekir'im de sabahleyin ben uyanınca gelir koynuma girerdi; ama ne bir dakika önce ne bir dakika sonra, tam zamanında gelirdi. Ben, gözlerimi açar açmaz onu yanımda bulurdum... Dört beş sen önce "Y'orum Vbk" adlı bir deneme vazdım. Orada COLETTEİN SONUNCU KEDİSİ Fransız yazar Colette de (18731954) kedi tutkunu yazarlar arasındaydı. Colette'in son kedismın adı Sonuncu Kedi'ydı Bu kedi 1939da ölünce Colette de ona çok bağlandıgt Için ölünceye kadar. 15 yıl hiç kedi beslemedi. Colette'e göre. sıradan kedi yoktu. Onun gözünde her kedi bir erdem örneğiydi. Fransız günlükçüsü Paul Leautaud'dan bahsedecektim: Leautauddan açınca da kedilerinden, köpeklerinden açmak lazım geldi. Bir sürü sey anlattım orada. Colette'in kedilerini de anlatmak istiyordum, ama anlatamadım; çunkiı o deneme kabul etmiyordu başka kedilerin içeriye girmesini. Onu orada bıraktım. fakat aklımda Colette'in kedilerini yazmak vardı her vakit. Ören'deyken Hüsamettin Bozok, kediler üzerine kendi anılarını anlattı ve "Hüseyin Rahmi'nin romanlarında kedilere çok yer verilmiştir. ben sana onun listesini vereyim" dedi; verdi o listeyi, fakat oradakilerin hepsi kedi değildi, köpekler, maymun filan da vardı. Derken, ben dc Hüseyin Rahmi'ye daldım. Tam bu sıralarda elime "Colelte'in Kedileri" adında Fransızca bir kitap geçti, onu da alınca artık dedim ki, bu kedileri yazmak vacip oldu. Cerçi, Kediler kitabınız yalnızca Colette'in kedilerinden oluşmuyor, ama biz yine Colette'e dönelim. Colette, kedileri arasında bir ayrım yapıyor mu, en sevdiği kedisinin adı ne? BİRSEL Balbadem Kiki. Bu. Colette'in en sevdiği kedisi. Fakat öldüğü zaman lağıma atıyor onu. Bunu Leaulaud'ya söyleyince Leautaud da çok kızıyor ve paylıyor Colette'i. Oysa, biliyorsun Colette de çok büyük bir kedici... İlginç adları olmalı Colette^ in kedilerinin? BİRSEL Evet, çok ilginç adları var. Mesela Minik, Kıro, Kapok, Bızdık, Miskel, Uzun Kedi, Kurşuni Kedi, Siyamlı Kedi, Biricik ve Yalnızcık, Balbadem Kiki, Kamerülzaman, Mun, Fanchelte, Milsou. Daha da var, ama hepsini alamayız buraya. Peki, ya son kedisinin adı? BİRSEL Son kedisinin adı, Sonuncu Kedi. Bu kedi 1939'da ölünce, Colette de ona çok bağlandığı için bundan sonra hiç kedi beslemeyeceğini, almayacağını söylüyor ve hakikaten ölünceye kadar da on beş yıl hiç kedi beslemiyor. Fakat, sokakta, misafirlikte, otelde nerede bir kedi görse çıldınyor, kendini kaybediyor... Kedicilerin bir özelliği de kedilerine taktıkları ilginç isimler. Colette'in Biricik ve Yalnızcık'ı gibi mesela. Çok ilginç buldum ben bu ismi. Mesela Ayse Şasa'nın Zubin Mehta'sı... Evet, Zubin Mehta, Ayşe'nin kedisi için biçilmiş kaftan sanki. Bizim Zubin, orkeslra yönetmese de evdekileri yönetiyor kendine göre. Hem o da tıpkı Zubin Mehta gibi, "mesafeli ve magrur." ... Anlaşılan Colette'in Kedilerinin hepsiyle başa çıkamayacağız burada... Siz demin bir Amerikalı ya/arın apartman kedilerinin bir günlük lakvimini sa'ptadığını anlatıyordunuz? BİRSEL Evet, JeanClaude Suares büyük kedici, bir Amerikalı yazar. Apartman kedilerinin bir günlük takvimini şöyle saptamış: Yedi saat yirmi dakika Suaresin yatağında, beş saat kanepede uyku. Yirmi beş dakika salonun penceresinden dışarıya dikiz. Bir buçuk saat mutfak penceresinin önünde güneş banyosu. Sinek avı, on dakika. Yirmi beş dolarlık tıraş fırçasıyla oynamak için sekiz dakika. Günün geri kalan bölümünde apartman denetimi. Sabah kahvaltısı dokuz on beşte, arkasından on altı dakika günlük temizlik. Yani, beş dakika patiler, dört dakika göğüs, dört buçuk dakika kuyruk yalanacaktır. Hadi yine Coletle'in Kedileri'ne dönelim, sondan bir önceki sözü yine onun miyavlarına bırakalıın... BİRSEL Peki. Colette, kedileriyle dudak dudağa öpüşür. Tüm yaşamı boyunca onlann şarkısını söylemekten bir an geri kalmamıştır. Çünkü her kedi, onun gözünde bir erdem örneğidir. Ona göre "sıradan kedi" yoktur: Bahtsız, ikiyüzlülük yapmak zorunda kalmış, iyi anlaşılmamış kedi vardır. Şifa bulmaz bir insan yanılgısının alçak elle dağıttığı kedi vardır. Hiç gelmeyecek bir ödülü; bir anlayış ve acınma ödülünü bekleyen kedi vardır... Son söz de, sizin şimdi çevirdiginiz Apollinaire'in şiiri olsun mu? BİRSEL "İsterim evimde olsun / bir kadın yirmi dört ayar. / Bir kedi / Kitaplanmın arasında. / Dostlar her mevsim gelsin. / Onlarsız yaşayamam ben..." KİM KİME DUM DUMA BEHÎÇ AK P İ K N İ K PtYALE MADRA , MAPI 6EL,BUOM SBİLE Bl'R Gl'DEÜM HIZLI GAZETECİ NECDET ŞES â'ı TTtM GEZPlM GElDıtf PİİE YAt'lİM •• ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI Galerisi'nde acılan "Dört Genç İsim" sergisinde Arzu Başasezer (yukarıda), Haluk Gedik ve Murat Morova'nın yapıtları yer alıyor. Başaran bu yıl içinde Garanti Galerisi'nde ve Ankara Urartta iki kişisel sergı gerçekleştirdi Sezer ve Gedik. bu yıl Yonca Sanat Galerisi'nde birer kişisel sergi açtılar Morova da bu yıl Urartta bir kişisel sergi düzenledi. Dört sanatçının Soyaktaki ortak sergisi 11 hazirana kadar görülebilecek. (Fotoğraf: Üygar Gürkan) ran Gonca Genç İsim Soyak Sanat tVW/0 / / AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHA.\ Cannes Şenliği'nin açılışfilmi "Enginlerin Mavisi" "Subway"in yönetmeni Luc Besson'un "Enginlerin Mavisi" adlı filmi, hem tadı, hem tuzu, hem de biberi gereğinden çok fazla bir geniş kitle sineması örneği. Büyük şenliklerin açılış fümleri böyledir zaten: Zehir gibi, ama sıradan. MEHMET BASUTÇU CANNES Luc Besson yerkürenin yüzeyini pek sevmeyen bir yönetmen. Bir önceki filmi "Subway"de toprak altına inmiş, metro koridorlarındaki yaşamı, kendi "çağdaş" gözlükleri ardından gördüğü yaşamı anlatmıştı. Bu kez de denizlerin derinliklerine dalıyor... Ve yine sözüm ona "çağdaş", "yenilikçi" bir sinema diliyle seyircisini olağanüstü bir yolculuğa çağırıyor. Dünyanın bir ucundan öbür ucuna koşup gidiyor. Biz de ona ayak uydurmaya çalışıyoruz: Yunanistan'dan Peru'ya, oradan Fransa kıyılarına, daha sonra New York'a ve Sicilya adasına... Bütün bu yolculukların ortak noktası, denizi seven iki arkadaş. Çocukluklarından bu yana yaşamlarını izlediğimiz bu iki gencin ortak tutkuları ise denize dalmak... Hem de başlıksız, oksijen tüpsüz dalarak uzun süre kalmak ve hep daha derinlere, yüz metreyi aşan derinliklere inerek rekorlar kırmak, birbirleriyle yarışmak, son noktaya dek yarışmak... i\ mayıs akşamı 41. Cannes Film Şenliği'nin açılış filmi olarak gösterilen "Le Grand Bleu" Enginlerin Mavisi, işte böyle hem tadı, hem tuzu, hem de biberi gere Zehir gibi, ama sıradan Sait Faik Burgazada üa anıhyor Kultür Servisi Sait Faik bu yıl iki ayrı toplantıyla anılıyor. Adalar Belediyesi'nce düzenlenen Sait Faik'i anma toplantısı yarın saat 11.30'da yazarın Burgazada'daki evinde yapılacak. Geleneksel olarak her yıl yapılmakta olan Sait Faik'i anma günü ise Türkiye Yazarlar Sendikası'nın katılımıyla Çevremiz gazetesi tarafından 22 mayısta Burgazada Kalpazankaya'da gerçekleştirilecek. Yarın gerçekleştirilecek olan anma toplantısında, Sait Faik Hikâye Armağanf nı kazanan Gülderen Bilgili ve Mahir Öztaş'a Adalar Belediyesi'nin bundan böyle her yıl vereceği 1 milyon liralık para ödülü törenle verilecek. Toplantı yazarın büstünün önünde yapılacak bir konuşmayla başlayacak. Daha sonra müze ziyareti yapılacak. Kalpazankaya'da ise yazarın edebi kişiliğine ilişkin konuşmaların yanı sıra Burgazada'da yaşayan arkadaşlarıyla sohbet edilecek. Sait Faik'in arkadaşları, dostları ve tüm sevenlerinin davet edildiği anma toplanlısında önceki yıllarda Sail Faik Hikâye.Armağanfnı kazanmış tüm yazarlara Adalar Belediyesi'nce armağanlar sunulacak. 22 mayısla düzenlenecek anma gününe, Sait Faik Hikâye Armaşanı'nı bu yıl kazanan Bilgili ve Özlas ile geçen yıllarda kazananlar onur koııuğu olarak kalılacak. Anma günunde Sait Faik'in yazar dosiları, Türkiye Yazarlar Sendikası üyesi yazarlar, sanalçılar da bulunacak. Bir piknik ortamında gerçekleştirilecek anma gününde Sail Faik'ten anılar anlatılacak. yazarın öykücülüğümuzdeki ycri vc öııcnıi konu cdilecck. Sail laik'tcn öyküler ve şiirler okuııucak. TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAN 14 Mayıs LABORATUVAR UZAYDA! 1S?3'T£ BUGÜH, AMEftİKAN UZAY LAB&İATUVARI 'SKYLAB' U2AYA GÖN0ERİLDİ. PR06KAMIN 6£RÇEKL£$TİRİLMESİIÇİN, SİRÇOĞU SİLİM ADAMI V£ TZKNİSYEN OIAN 26.BİN KİŞl ÇAUŞMIfTI. 453 Km YÜKSEKJJMJB &İR BASIN TOPLANTISINDA 41. Uluslararası Cannes Film Şenliği, Luc Besson'un (solda) "Engınierin Mavisi" adlı yapıtıyla açıldı. Yarışma dışı gösterilen filmin yönetmeni Besson ve baş oyuncusu Rosana Arquette (sağdaj birlikte bir basın toplantısı düzenieyerek gazetecilerin sorularını yanıtladılar. (Fotoğraf: AP) ğinden çok fazla bir geniş kitje sineması örneği. Büyük şenliklerin açılış filmleri genellikle böyledir zaten, zehir gibi, ama sıradan... Luc Besson görsel sinemanın tüm reçetelerini iyi kullanan, örneğin gürültülü bir müziğin tüm duyularınız> uyuşturduğu anda kolay bir gerilim elde etmesini iyi bilen bir yönetmen. Geriye ne mi kalıyor bu filmden? Kuşkusuz yunus balıklarının, o güzelim hayvanların içten çığlıklar atarak neşeli, kıvrak kuyruk vuruşlarıyla dalıp çıkmaları... Enginlerin Mavisi'ne "nefes almadan" iki saat bir çeyrek dayanan izleyici salondan iyice sersemlemiş olarak çıkıyor. Film beş on dakika daha sürse, herhalde vurgun yemiş sünger avcılanna benzeyecektik. Altın Palmiye için yarışan ilk yönetmen, James Dearden'in filmi "Pascali Island" (Pascali'nin Adası) ise daha şenliğin ilk gununde yapımcısından yönetmenine dek burada hatırı sayılır bir kalabalık oluşturan Türkleri, yer yer hafif bir vurgun yemişe döndüren bölümler içeren, ilgi çekici bir filmdi. Ben Kingsley'in başarıyla yorumladığı Pascali'nin Adası'nı, Atilla Dorsay'la birlikte gczeccğiz. YÖAÜNGEYE OTLUmJLAN SKYLA8, DAHA İLK GÜN ÇEŞİTLİ ARIZALAR 6ÖSTER M'Ç, y£LD£İ/RM£AJ/ ÇEKLİNDEKİ GüS NE$ KANATLARl AÇILMAMiÇTI. İH&ANIN UZAYPAKI ÇAUŞAJA YETEfjeĞİM, GÜNEŞJN Ö2EU.İKLERİNİ VE OÜNYADAKİ MADEN A* yNAKLARlNI ARAŞTIRMAKLA 6ÖREVLİIABOB4TUVAR ARTAH ARIZAIARI NEPENİYLE 1979 PA PARÇALAHARAKPÜNYA'yA 50 YIL ONCE Cumhuriyet direktifler vertniş ve avdette bu çok mühim mevzuu Sanayi Birliği idare heyeti, üzerinde sanayicilerle dün birlik merkezinde bir görüşeceğini söylemişti. toplantı yapmış ve bu sene Şehrimizde yapılacak olan ve Galatasaray Lisesinde açılacak Sanayi Birliğince projeleri olan onuncu ve aynı zamanda hazırlanmış bulunan sergi sonuncu yerli mallar sergisile sarayı inşaatı için bu sene Beyoğlunda yeni yapılacak tktisat Vekaleti bütçesine 50 sergi binası üzerinde bin lira konulmuştur. Gelecek görüşmeler yapmıştır. seneden itibaren yüzer bin lira Başvekil Celal Bayar olarak ve on beş sene Yugoslavya seyahatine müddetle bütçeye konulacak çıkarken Milli Sanayi Birliği olan bu para ve diğer umumi kaübine yeni yapılacak membalardan elde edilecek sergi binası hakkmda bazı gelirle iki milyon liraya 14 Mayıs 1938 çıkacak olan sergi binası inşa tertib ve tanzim edilecektir. Bugün seyahatten avdeı edecek olan Başvekil burada bulunduğu müddetçe bu mesele tamamen halledilmiş olacak ve serginin inşaatı işine bu yaz başlanacaktır. Bu meyanda henüz bir fikir halinde bulunan serginin kurulacağı saha meselesi de katiyet kesbedecektir. Dünkü toplantıda bütün bu noktalar telkik edilmiş ve Başvekile arzedilecek noktalar hazırlanmıştır. 19381988 Daimi sergi binası