Katalog

10 MART 1988 KULTURYAŞAM . CUMHURİYET/5’ GÜLCEÇ YAYIN SANAT/EDEBİYAT TS.Eliot’un “Denemeler”i Akşit Göktürk’ün özenliçevirisiyle HAYVANLAR iMNILM4Z İÇiN YAPACAI<LAg Düşünceyi Ilenemeler T.S. eanh tutan deneme yanarsmız; tembelseniz bir diyeceğim yok tabii.” Eliot 1 t Göktürk / Afa Çeviren: Akşit Yayınları 1 136 sayfa. (s. 83) Eliot ülkemizde tutucu bir ozan vedüşünür ola,tak bilinir. Bu yüzdende geleneklerin FÜSUN AKATLI Kısa bir süreOnceyitirdiğimizdeğerlidüşünce ve yazınadamı AkşftGöktürk’Ün üzenliÇtVİriSiYIe 2. dilimizekazandırdığı Denemeler’inin baskısıelimde.Ilk 1961’de ayunlanmıştı.Bu y başhkhdenemeekkıımiş ilk yalnızca. Göktürk, bastmda alan beş denemeyiyenidengözden yer geçirdiğini, yer düzeltmcier yaptığım Yinede, Eliot’un kendisrnin yayunlanan ilk çeviri kitabı oluşu doıayısıytakimi kusurları banndmiığı düşüncesinde.Oysa, kitabı okuyanlargoreceklerdirki. en karmaşık sorunlann bile rahaüıkla anlaşılmasınısağlayacak akıa durulukta. bir Türkçesi var GOktürk’ün.Çevirinin ptatiğineolduğukadar, kuramınada emek dil ‘ermiş, bilinciçok geişkin bir akademisyenintltLzlijidir,onu yapı® i’in yetkinliğindenkuşkuya düşflren. Elimizdekiçeviri. Eliot’un düşüncesini olana saydamlığıyla okura aktarmakta sık bir rastiamadjgıınızbaşarı kaydediyoroysa. Düşünseliçeriği yazılarda,anlamıbulandıracak ya da çataliandiracak biçimlennden kaçınmanınyanı sıra, okuru zora da özen göstermekgerekiyor.Özellikleokuma koşmamaya ; çok yerleşmed$i ve kuramsal ağırlıkh metinlerinhep biraz ürküntü ile kaIŞıIandığı ek çevrelerde. azaralçevirmene bir iş de y Metni bir yükleniyor: de pedagojikaçıdan gözden kimi geçirip yapmü. AkşitGöktürk’ün,ütübu veı.sitehocalığıdeneyimininelvermesiyle işlevi de doğal bir tutum olarak bernmsemişolduğu görülüyor. “DınW’denşu utirları okuyalırn: okunmasından, ikili bir yarar “Birisi Dante’nin şiirinin çıkıp, sağlanabilir. Bunlardan biri yazın ve eleştiri değerlendinlebilmeıl için bu şiirdekiçatının, felsefenin. üstü örtülü kuramları ilgilenenbirinin, 20. yüzyılınbu ile alanda yetiştirdiğien Önemlikişilerdenbiri olan T.S. söylenenlerinanlaşılmasıgerektiğini söyleyebilir; Elio’un düşünceleriile tanışmasıise;diğeri, şiir, Öteyandan. oranın şiirinisunnıakta kullandığıbu çatının, okutun şiirdentat duymasinı sağlamak eleştiri ve genelolarak yazın üzerine yeniden gÖrevinde olmadığını, şiirden duyulacak tadın düşünce üretmeye,(varsa)yerleşik dilşünnıeye, doğrudan doğruya şiirin kendisinden doğduğunu ıledüşünceleri, yargılarısınaniayayöneltmesidir. Bence,özelliklekitabın ilk iki yazısı “GeleDek ıisürenler de çıkabilir. Bu yanlışyargıların daha Be BireyselWıl” ve “EJeştirininG6revI” böylesi ikincisi yaygındır. Belki de birçok kimsenin inlnfenıo ile, giderek üstünebildiklerinin Komedya S bir egzersiziçinçok elverişli. ınırlarıdaha dar ferno’nun birkaçbölümüylennırlı kalmasınınneolan “Hamlet”, “Metafizikçi tutulnıuş “Dınte” başhklı denemelerde, deni budur. Tannsal Komedya’dantat duymak “WlfllamBlakW’, kalmamak sonu gelmez bir süreçtir. Ilk okuyuşta belki de hiç salıelealdıklarıkonuyuaydınlatmakla ama ilk okuyuşta yer yer sizi ta; okurun, yazın bilincinive okuma deneyimini içinizden bir şiiryoğunluğuylaçarpılirsanız, sarsan genişletipgelişurmesinekatkıda bulunmaktadırdaha gitgide çok artan bir bilme. öğrenme isteğiyle lar. sürdürücttlüğü yüklenmiş çevrelerin entelektüel misyonunu kesimlerinde daha bir rağbet görür. “Denemeler”in okunmasıyla belki bu imge bir ölçüde değişebilecektir. Akşii Göktürk’ün de bir uyansı var bu konudi: noktada Eliot’un gelenekçiliğiyle ilgili “Bu bir açıklama yapmak gerekirbelki. Bu bizdeçoğunun sandığı gibi. bir geçmiş gelenekçiIlk, değildir. Devingen bir tarih anlayışı üzerine kuyobazhğı rulmuştur. Gelenek, sanatçının bugün tapması gerekenir put ya da donmuş kalıp değil, bugünkü b yaratılarla Sürekli değişikliğe uğrayan esnek bir dizgedir. (..) Geçmiş, yeninin yaratılmasına katkısı oranında anlamhdır, yoksa salı geçmişolduğu için değir’ (s. 2561 .. r;/ç’ı1z>ş9/, p,ftlLEg.. ç£gxsiv,w£L OL MAt,yp, ‘. .71 1 Eliot’un yazılannın düşünsel içeriğine, getirdiokumainızdaağırlıkği kavram çözümlemelerine h bir yer vermemuzi önerirken. bu tür bir yeniden ele alma ve değerlendirmeyi kaadediyordum. Böylesi uyarının da ışığı altında “Gelenek Ile Bibir reyad Wtl”nin yenidenokunması, hiç kuşkusuz, ufuk genişletici olacaktır. Örneğin Eliot: “Hiçbir oranın, hiçbir sanatçınıntek başına tam bir anlamı Onun anlamı, değerlendirilmesi, ölmüş yoktur. ozan ve sanatçilarla olan bağının değerlendirilmesidir. tarihsel değil, estetik (...) Bunu yalnız eleştirinin ilkesi olarak söylüyorum,” (s. 29) de bir diyorsa;siz belki “ölmüş ve yaşayan sanatçılarla bağ”, “yazarın, oranın ülke ve dünya yarını içindeki yeri’ gibiölçüıierüzerindede düşanmeye yönelebilirsiniz. Sonra, yine “De.emder”i okurken. size başka bir yerlerden tanıdık gelen “Nesnel Karşılık kuramı”ııjn babasının Ebot olduğunugörtlverirsiniz. Bu sorun üzerine düşünürken, hiçbir sanatçının, hiçbir ŞabeaWin dokunulmazolmadığını, bir eleştirmenin, örneğin EIio(’un çıkıp, değeriııden ve bil 6STrrift:: YFA’PF 77 yüklüğündenkuşkuduyulamazsanılanbir Hamlet’i sarsabileceğinigörürsünüz. Deneme okurluğunun. okurun düşüncesiniözgürleştiricibir yanı vardır; hep olmuştur.T. S. Eliot’un”Denemeler”ini, Ingilizyazınıyla,yazarın ele aldığı şairlerle, yapıtlarla fazla bir ünsiyetinizolmasa bile okuyun. Denenıeler, çoğu zaman oluşturan yazılardır. Düşünmeyeve sonra başka PIYALE türlü dtlşünmeye, düşünmenin kapsamı ve sınırları üzerinde yeniden dtlşünmeye, düşünmeyi v boyuulandırmaya esiledirler. Elioı’unkıler de Öyle. Onlardan elde edeceğiniz bilgisel kazanım ise, birikiminiz hanesine yazılacak. YAYIN RAPORU BIR YAZARIN ROMANI (Anton Çehov’un Yaşam Öyküsü) YaZa,LIrene Nemirovsky / / Cem Çeviren: Oktay Yaymevi / 157 sayfa. 37 yıl sonra ikincibasımı bir yapılan kitap. RusasıllıFransız yazar Irene “Bfr Yazarm Rom” adıylakalemealdığı Çehov’un yaşamöyküsününilk basımı 1950’deyapılmıştı.YapıuTürkçeye çevirenOktayAkbni,37 yıl sonra kitabı çeviriaçısındanyenidengözden geçirmişisteristemez,dil veanlatım açısından düzeltmeler yapmış. bir 1942’de Nazi toplama kampında 39 yaşında ölen Nemiravsky’nin “Divid GoIdW’vekinkel” gibi rc manları da diimizde yayımlanmiştı. Rus edebiyatınmseçkin yazarı Çeho%”un dönemlerinden çeşitli fotoğraflarında yeraldığıkitap, bu büyük yazarı Sanatı,kişiliğiyaşamının ayrıntılarıyla gözler önüne seriyor. kum/birden: brışey bltti/artık almıyor beni, Yarısını/Aşka adayatağına usluluğa: mış göıdesimn/Yansını benim.” ölen arada atilla dorsav kitabt TÜRK VE DÜN YA EDEBİYA7ÇJL’4 RI Aziz Genel Yayın Çalışlar/Remzi Kitabevi/4 cilt. Aziz Genel YayınYönetmenliğini rntan birer giriş yazm yazmış. l594’te yazıldığı ve oynandığı sanılan “Bir Yaz Gecesi Riiyası”mn ilk basımi 1600 yılında yapılmış. gune’1 TÜRK RESMİNDE YENİ DÖNEM ÇalsşIar’ınüstlendiği “Tirk ve Dünya Yazan: Sezer Tansuğ / Remzi Edebkyatçılan” ansiklopedisi dört Kitabeı’i 1 146 sayfa. tamamlandı. Yazıve çeviri topciltte Sanaı tarihçisi ve eleştirmesi Sezer luLuğuAtilla Birkiye,Aziz Çalışlar, Dr. Güven Kmltan ve Doç. Dr. NI Taasnğ, yeni çalışmasında, Türk retim sanatının 1950’li yılların lüfer Knenyazıcı’dan oluşan bu yana 40 yıllıküslup ve hazırlanmasında 1981’deLe ortalanndan ansiklopedinin serüvenlerini“kendi görlIş ve ipzıg’de yayımlanan “Yab.aa Yazar tartışma çtrçeeezi gözlelerlnla btğen.z lar Söziü$” temel kaynak olarak içinde”ele abync. Yapıtlardan Örnekalinmış.Ansiklopedide, de “Tkrk yaşamöykülerinin başlanğicı 1940’a lerin sunulduğu kadar olanlara uzandmlırken, yapıtlannın 1980’leıe (Türk edebiyatçılannm kadar ise bugüne) Bir başvuru kiuzandırılnıasina özen tabı Özelliğiaşıyan‘l’krk ve Dünya t Yeni Dönem”de, Tansuğ’un özellikle vurgulamak istediği olgu. İkinci Dünya Savaşı ertesinde beliren bunalııniannaşılarak Cumhuriyetçağının ikinci büyük kültür aşamasmın GAZETECİ NECDET ŞEN YILMAZ GÜNE Y KITABi Yazarı. Atilid Dorsay / Varlık Yayınları / 264 sayfa Güney JUtabı”, sinemayazanınız Dorsay’ın yapmıt olduğu konuşmalardan, Güney üzerine yazdıklarının derlemesinden ve oguz Atay koşulları. “Bu dönemi Ilgerçekleşme beralleşmesuretini de benaba bireysel ç dünyalarve kişiselözkatarik, i biyatından edebiyatçı ve edebiyatbilimci kapsamaya yönelen gürlük haldanian sanat biçimiednin yazarları değişimine koşullar içinde bir çalışma. değertendirdim”diyor lbnsuğ. “Bu NAİL genel tabloyu, içinde yaşadığımız toplumsalekonomikolaylar düzleminde belhlmt>e de özen gö*vdim.” ansiklopedisi, günümüzetüm dünya edebaşlaııgıcından ii KAMİL 5L4SARACI p , GÜRFU ü c;ü ı1 k Güney’infilmleriniele aldığıeleştiri yazılarından oluşuyor. Kitapta Güney’in “olağanüstü aşamalarına tanıklık eden. uğratıldığı haksızlıklann yorumunu yapan yazılara ve bazı gazete haberlerine de yer veriliyor. Şöyle diyor Dorsay: Enstitiii’nde tarihi verirken, genç sinema biri, bir ara şö>lededil ‘Hocam, nalın bize bir Yılmaz Güney filmi göstermeimkinınız var mi? Biz hiç Yılmaz Güney filmi görmedik” Bn sözler karşısında, anla(ılması bir dayguyı, bir tür zor dehşete kapıldığımı anımsıyorum. Yılmaz Güney’in hiçbir filmini görmeiniş olmak!Yılmaz’ı iç perdede h st>retnıeıniş yılı Hikmet’e görülen,şimdi de Yıl“Önceki yd mı in, Mimar Sinan İniverdtesrne bağh SinemaTV t ESTETİK 111 Yazan: Georg Lukacs/ Çeviren. Ahmet Cemal / Payel Yaymevi 1 211 sayfa. Ahmet CanınI, çağımızın en önemii edebiyat ve sanat kuramcılanndan Georg Lııkacs’ın “başyapıh” sayılabilecek “Eitetik”i tamamhyor. ‘Siz2S Birind ve ikinci cütterden sonra üçüncü cilt de yayımlandı.“E.sıeilk”in ikinci ilk cildin kuramsal düzeyde cildi, irdelenmiş sorunlarını daha somut düzeyde ele atıyor.sanatın dinbüyüsanat büıünündeıı nasıl sanat yapısının ayrımlaştığını, oluşturduğu kenBIZ BU İHTİLALİ NİYE YAPTIK? Yazan: Nail Güreli/Gür Yayınları/138 sayfa araştırma, incelemeve röportaj kitapları da bulunan gazetecive yazar “Biz Bu İhtilali Niye Yaptık?”, GÜNLÜK Yazan Oğuz A tay 1 İletişim Yayınları 1 296 sayfa. “Tutunamayanlar”, Oyunlar”, “Korkuyu “Bir BIlim Maınınııı Romanı” ve “Tehlikeli celiyordu. Elimizdeki üçüncü ciltıe Lukacs, genel planda “estefiğla gene ir kategorisi olarak ka(hatsis”e b eğiliyor. ‘ dine Özgü dünyayla bireyin bu dünya karşısındaki olası konumlarını in “OyunlarIn Yaşayanlar”adlı yapıtlarıylaedebiyatımızda özgün bir yeıl olan OğuzMayın edebiyatlailgiii herkes için sürekli merak konusu olmuşgünlüğuilkkezbütünüyleya1970TRT Roman Ödülü’ne değer görülen Otuz Atay’in “Gıınlük”ü, b okurlara, özgünelyazınasıyla irlikte “panel metin’ olarak sunuluyor. Ancak elyazmasının dört yerinde in sözünüettiği, kişilerin Oğuz adı karalanmış.Dizdimetindede bu karalamaların yerine “X” Söz konusu kullanılalış. karalamalarınOğuz Atay’ın “otosansür”ü olması çok uzak bir olasılık. 0 zaman, bu lar, karalanıa metni yaymevineteslim eden kişilerdenkaynaklanıyor. Çünku m yayınevi öneticileri, etninkeny dilerirıebu şekilde geldiğini belirti.yorlar. yımlanıyor. “Tutunamayaalar”la adı kulata fısüdanan, bir efsane gibi ama söylenen, eserine ulaşılamavanbir sanatçıJ’ Yazam Özdemir Asaf / Adam Yayınları 1 173 sayfa aitbaşlığınıtaardında bıraktığı yazıların son bölümünu oluşturan özyaşam vedenemetüründeki yapıtlarını içeriyor. Ozdeniir Asafın eşi Yadız Arun tarafından yayıma hazırlanan kitapta müsveteler aynen korunmuş, şiyan kitap, özdemir ma.z’a görülüyordu. Kalaktan x ı;ı t” , Nail Gürell’nin, dördüncü gülmece kitabı. Güreli, daha önce “Bilimsel Lokum”la l979’da, “Seçim de 1980’deGazeteciler Otobüsii”yle MizahÖdülü’ne Cemiyeri değer gösiilmüştü. Kapak desenini Ms*ıh’m gerçekleştirdiği “Biz Bu bItIIaII Niye Yaptık?”, Gtueh nin kitabındaki öykülerdeıı adı değil. Ama, bir hahiçbirinin kıma, öykülerin çoğunda yinelenen ( 1?,,’<i:ıiı ) ii . güldestesı kadar, seçkin bir beğeni olduğu demecıde. Mabeyinci ayI05, 6. P bir yüzyıldan Bizans ozarlı:“Dudak dudağa S.ppho’dan Ociavlo kadar uzanan geniş bir şiiratlasında, çok güzellikte olağanüstü çevirileriyleeyifli k bir gezirıtiyeçıkarıyorokuru. “ÇInt den Peru’ya” seçkin bir çeviri ÇiN’DEN PER U’ YA (Dünya Şiirinden Çewriler) Çeviren: Cevat Çapan/Kıyı Yayınları/133 sayfa. i Perıı’ys”, lk kezbundan tam 22 yıl önce yayımlanmıştı.Her ü kitabın, yayımlandığı lkeninve danemin koşullarınca belirlenen bir yazgisıvar.CevatÇ*pi.’ın seçip çevirdiği “Çin’denPeru’ya”da, belki de ülkemizde yayımlananen güzel güldestelerden biri olmasına karşın, yeni bir basım için bunca yıl beklemek kalmış. Cevat Çapan, zorunda göze çarpan derin bir mizah duyarhğıyia yüklü eleştirel yaklaşım, bu kitaptaki yazılarda da egemen: “Gün kişilere de yakındır. En çok nato, en çok yaşanan gündür. Ama onu kiçumserler nedense. Bir çatşamlıt öyledir ki çok yakın bir geçmişde bin yaşanmıştır, çok yakın geIecekteir yenisi duruıaktadır. Neb densr kuçumseıier , *sılyaşam ya. pan günleri. Kaybolurlar içinde. Toptaacı bir görüşle onu mevsimlere yıllira bağlamak kolay gelir. Bakarsıalı bitmeye doğru, bir Pazar yaşam anınisar biri, bir Iki Perşembehatırlsr, birkaç tane de Cuma..” notlar ve tarihler Ozdemir Asaf’ınşiirlerindede ilk ağızda varsa başlıklar, bu sorudan adını alıyorkitap. Güreli’nin yeni kitabındaki öykülerinin BIR YAZGECESIRÜYASI.,4 MIDSUMMER N!GHT’SDREAM Su6c.641, ortakyanı, militarizıne karşı mizahı kullanması. >ş4 1946 ÇOAIAE,euİş77: EYLÜLÜN GÖLGESİNDE BİR YAZDI Yazan.Feril Edgü/Ada Ya.yınlarıİI33 sayfa. Kitapların adlarınınaltında“tür”ünü belirtmek, alışılagelmiş bir yayıflcı tutumudur. Bu yüzden, okurlar, kimi zaman olnıadık kitaplara olmadık “tür”leriıı yakıştırıldığına tanık olurlar. Belkide, fler kitabı belli sınırlarına lamsızlığimn bir yansınıasıdır bu. FrrH F4gü, yapıtlanyin, bunu en iyi kanıtlayan azarlarımızınbaşında y mı, öykü mü, diye düşünmeye zorlanmadan, tadını çıkarmayayönelir Edgü’nün yazdıklarının. Ama “Eylülün Gölgesinde Bir nün daha Önceki yapıtlarına bir kitap. Belki de bu yüzden, benzemeyen OYUAAIrDU 8u HA YAZ? 29 81LiiVDİJİ fAPf’JNYA ‘. NİRÖOOAZ4DA, • 8ULJJM4AI SENÇ tIRMI. A?7LAW iA(4AJMA*41ÇP: PÜŞ4A4MıM YILAİ(REDEVSE 8iR Yazan: William Shakespeare 1 Çeviten.• Bozkurt 1 Dönemli YaBülent yınedık / 163 sayfa. Yayın hayatına kısa bir süre Önce atılan Dönemli Yayıncılık’ı.an ülkeBozkurt’un Şhnkespeare çevirisi, kitaptaözgün Ingilizce metııiyle “paralel metin” olarak subirlikte nuluyor okurlara. Çevirmeni Bozkurt, gerek Shakespeare’i, gerek yabir pıtın kendisini ÖZIÜ biçimde ta ıVMlA :4w /<OMU7 .ÖYLliM/Ç, 1 giR İLGi cOA mirde az rastlanan türden bir kitap. K,£4 £ÜR.E SOıVRA NAL/WE d KARAR VERİP 8REZiLYA’»l CW7 EDE 1937197 50 YIL ÖNCE 10 Mart 1938 da açılmasının islasyonumuzun yakın olduğunu. Celal Bayar hükümetinin yüksel. alaka ııe yıırdımile bir posta telgraf sarayının meydana getirileceğini hazıruna mujdeledi. kararnameyi imzalamıştır. Bu karar. Yeşil ve Mavi gömlekliler teşkitatlarının ilga edilmiş olduğu ve bu teşkilatlara ait üniforma nişan ve silahların müsadere edileceği manasına gelmektedir. CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ’NDEN HABERLER geur. Okur, düz yazıan, şiir mi roman HAFTANIN Sıra Kod EN ÇOK SATAN KİTAPLARI 3.3.19881O.3.198i3 Türü 1 2 3 4 5 156.006 079.042 011031 027072 097495 dolanıyordu çıplak meıaekri/Boynu.un dörtnalaydı coşÖrnekse, gümüş 6 7 8 9 10 281032 066060 124.285 021.301 152421 GlasnasiAs,l eyilsliyorumlM.Gcrbaçov N DuvarYazısıy,zlGülay Kulal Kadının Yok/Duygu Adı Asena Selçuk Hayw/Adalet 12 Eylulcülere BinScru/B<jlent Habora Yaşam Başka Yerde/Milan Kundera Yimar Güney Dorsay SözümSanadıriilrErdalAtabek TavıGelmişti m Belge Belge Deneme An, Roman Belge Roman yazar.kitabına“romansı”demek k gereğini duymuş.“Roınaası”yı, ısa Yenişehir posta, telgraf merkezi dün muameleye açıldı Ankara 9 (TeleJonla) romana da uzun öykü anlamında y kullanıyor “Eylilün Gölgesinde Edgü. Bir Yazdı”, 1950’lerin başlarında Yenişehirde,Devlet mahallesinde Adliye Vekaleti binası yanında lıtanbul’un ir kıyı semtinde yaşamb larını surdürmeye çalışan “alt tabaka” insanlarının birbiri içine geç Sınema Anı Şiir miş yaşamları ve Ölümleri. inşa edilen posta ıelgraf bugünden iliba,en muamelelere başlandı. Bu vesile ile de guzf’t bir açılış löreni yapıldı. 1’.T. T. Umu,n müdur vekili Bekir Vefa söylediği nuıukıa yeni radyo Mısırda bütün askeri cemiyetler kaklırddı Aahire 9 Kral Faruk, askeri mahiyeueki bütün cemiyetlerin aid olan duman yapmalarına mani olmak için bocalara duman çıkarmayan alederden koydurulmasını düşünmekıerjir. Evvela Şirketi Hayriye bunun bir tecrübesini yapacaktır. Deniz Ticaret müdür/ağa vapurlarznköprü üzerindefazla Vapur bacaları L..