Katalog

CUMHURİYET/10 HAVA DURUMU n İ M M r o l o ı ı Genel MudurluOu nden alman tnigaye gOn. 'bau keamlen çok buluilu t a k ya Marman Ege BaC ve Orta Kandenz k yerier parçaii ve a bulutlu geçtctk Yjjrşlar yaumur lrakp Marmara. Bat w Ona Kan denöTn ıç l«sn*n ıle Iç Anadolu nufl kuzsytnnanda yuksetdenH lorta larts* yaflmurve lar seUnde alacak Vtodun ıjoju tesvnlenndeyeryersısgönılank.HMSICM(LI& B * Migdenm^e aabak. tata prianfc defemeyecefc. RUZGAR Guney * bao sonraön yuıöun k u a y t * H n M kuay«» doflıı yMenfcn ortt tamrtt. y u * n brt laartermde tanwuce esaak. Denelenlt,tabtevt lesşlemeden sonraöıı 8 * Kandenz Mar mara vt Kuay Egetff yıttı ve ptyraaan 35 kımem. saıos 1021 ıtenz m i hute esecek DENIZ MuMB AUene'ıte yer yer kaba dalAöana Adapıan Adıyaman Afyon Afln Ankara Antakyı Anutya Artvın A**n Bafctesır Bılecıh BıngM Bıths Bolu gak ofcjp. dalga yuloeıag 62 m Atalenızde >« ver 3 m dolayında olaca» Butsa Vta göiunde hava pvçalı bukılu geçecek Ruzgâr guney yflnlenlen hafif ÇanaMa* arasıraortakuwe(kesectk.gAllıuçiıkı)aıgal> yet yer haiii çatantlı olup Çorum fr MO 510 lun douyınüa DuHtnacak Oenırt B Y B Y S Y B Y B Y Y Y S B Y Y Y Y Y HABERLERİN DEVAMI TURKIYE'DE BUGÜN 15° 7° ftyartakif B Y 7» 2Hiro 7° OPErancan S S 3° 1° Ernjrum Jp 16°Esloşet»r Y fGaaamep B e 14° 8°Gıresun B 14° 6°GumuştuneB 4° 3* Hakttn S Y 9° 3°ısparta Y 6° (Tlsanbui Y 7° i°lnw 8 3° 3°Kare 2° 3° Kastjmonu Y 4° 1° Kaysen 8 5° CKıfMare» Y Y 5° 2°Konya 4° 3° Kutahya Y S 9° 3°Malatya 20 ŞUBAT 1988 DUNYADA BUGUN Amstertlam Amman Atına BaOdat Barcetona Basei Belgrat Berlm Bonn Brukse Budapeşte Cenevre Ceayir Odde ffankhırt Hdsnk Kahıre Kopertfag KMn B 9° B M° Y B 19° S 12° B T K 2° B 7° S 6° B 9° K 2° B 7» 8 M» B 2<° 8 2«° S 7» B 13° K 0° B 16° B 3° B 7° B 16° K 3" B 11° B 13° S 12° K 10° K 8° S 7° K f B S° Osto S 9° Pans B 3° Prag B 2<° Rryad 8 14° floına B 3° Solya B 19° Şam Y V B 11° Tunus B 3° Var^m B 12° Vıyana Y 2° VVashıngton B 11° Zjnh B 7» Unngrad Londra Madnd Mılano Montreal Moslm Munh 10° 4° r>Mansa 1° K Maras •8° 2 ° M « s n 3° 13°Mu0la 4» 1° Muş B° 4°N<0<le Y B B Y 8 B B 8° yodu B 2° 3° ta 0°8° Samsun Y 3°Snr1 B 8° Y 5° 2°Snop 8 10° 6°Svas 3° i3°few<iag Y B 6° 2°TratHon S 4°6°1unce* 4° 1° UM* Y B 3° 2°Van 8 5° i°Ytagat 4° 4° ZonouMak Y 8° 2° 10° 3° 15° 8° 9» 3° 9° 7" 3° T 8» 3° 8° 2° 9° 2» 8° 1° 6° 3° t°6° 7° 2° MEHMED KEMAL POLTTIKA VE OTESI Kadehten Kadehe... 2° 8° 5" 3° 8° 3° 4° 5° 5° 1» • Şa/n X Tobrız 6° 0° Q A ac* B DukjDo K em S sst V UĞUR MUMCU (Baştarafi 1. Sayfada) GOZLEM Işte ABD Iıısaıı Haklan Raporu CÜNEYT ARCAYÜREK AML4RA ABD vönetımının hazırladığı "İnsan Haklan 1987" raporunun, Turkıye ıle ılgılı kımı bolumlen geçenlerde yayımlandı Bu rapor, ozellıkle Turkıye'nın butunluğune karşı olumsuz vargıları ıçermesı nedenıyle hemen her çevrede değışık tepkıler uyandırdı Aslında ABD raporu uzun bır metındı ve Turkıye'de sadece Guneydoğu soru nunu değıl, hemen her sıyasal, sosyal ve ekonomık konuyu ınceleyıp ırdelıyordu Raporun bır belge rutelı ğı taşıyan Turkıye ıle ılgılı 23 savfahk boIUmünün tam metnını aşağıda bulacaksınız "Turkıye, çok partılı parlamenter sısteme ve guçlu bır cumhurbaşkanlığına sahıp bır çumhurıyettır 1987'de Turkıye butunuyle ışleyen bır demokrasıye dönüfünü tamamlamışiır 6 Eylul'de yapılan bır halkoylaması ıle 1982 Anayasası'nın geçıcı bır hukmuyle sıyaset yasağı kon mus bulunan eskı polıtıkacılann tüm sıyası haklan lade edılmıştır Ev\el ce yasaklı olan polıtıkacılar hakkın da haJkoylaması öncesı faalıyetlen nedemyle mevçut ıddıalar kaldırılmıştır Başbakan Turgut özal, erken genel seçıme gıtmış, bu seçımler 29 Kasım'da yapılmıştır Bu mıUı seçım, 1980'den bu yana, önde gelen tum sıyası lıderlcrı de ıçıne alan ılk seçı mı oluşturmuştur Başbakan Özal'ın Anavatan Partısı, 7 yasal sıvası partı arasında seçımı kazanmıştır Turk mıllı polısı şehırlerde, jan darma ıse kırsal bölgelerde kamu düzenını sağlamakla görevlıdır 19 temmuzda hükumet, son 5 ılden de sıkıyönetunı kaldırmıştır Halıhazırda 9 Ude (tstanbuJ ıle Guneydoğu'da hu kumetın Kurt gerıllalarla karşı kar şıya bulunduğu 8 ıl), sıvıl vönetıeı lere Sıkıyonetım Komutanlanrun bazı yetkılerının bahşedıldığı olağanus tü hal mevcuttur Buna ılaveıen, özel yetkılerle donatılmış bır "süper valı", Turkıye'nın Güneydoğusu'nda (olağanüstu hal bulunan 8 Guneydoğu ılı de dahıl olmak uzere) 12 valı nın faalıyetlerını denetlemek ve koordıne etmektedır 1980'den bu yana Turkıye, devlet sektörunun hâkım olduğu kapalı bır ekonomıden, serbest pıyasa ve ıhracata dönuk bır ekonomıye doğru gıt mektedır Enflasyon ve ıssızlık oranlan hâlâ vuksek olmakla bırlıkte, hukumetın yapısal ayarlama programı çerçevesınde, ekonorrude önemlı ge hşmeler kaydedılmıştır Nısana>ında Turkıye, Avrupa Ekonomık Topluluğu'na tam uyelık müracaatında bulunmuştur 1987 yılında ınsan haklarına nayet alanındakı ıyıleşme devam etmıştu Temmuz 1987'de sıkıyönetınnn kalkması, eyluldekı halkoylamasıvla kaJkan sıyası yasaklar ve son zamanlarda mahkeme kararlanvla ba sın özgurluğunde mevcut bırçok sı nırlama kalkmıştır Ocak ayında hu kumet, ılke olarak, Türk vatandaşlarının Avrupa Insan Haklan Komıs yonu'na başvurmalan hakkım kabul etmıştır Bununla bırlıkte hukumet şımdı de kararları baglayıcı olan Av rupa İnsan Haklan Dıvanı'na baş vuru hakkım kabul etme durumundadır Ocak 1988'de Turkıye, lşken ce ve Gayrı Insanı ya da Kuçultucu Muamele veya Cezanın ÖnlenmeM A\ upa kon\«vı Sozle>mesı'nı ımza lamış, benzen bır BM sözleşmesmı ımzalama nıyetını açıklamıştır Turk hukumetı bu sözleşmeyı ımzalamak la, ınsan haklan orgutlerının uzun zamandır savunduğu bır adım olan, ınsaniarın humyetlerınden yoksun bırakıldıklan yerlerın resmı bır bıçımde dışandan denetlenmesını ılk kez kabul eımış bulunmaktadır Av rupa Topluluğu'na tam üyelık mu racaatı da ınsan haklan uvgulama larının genel Batı Avrupa normları na uydurulması hususunda ek bır teşvık oluşturmuştur Hukumet, tutuklulara ışkence yapmakla suçlanan çok sayıda kışı hakkında takıbat açmıştır Yenı Ceza Yasası taslağmda ışkence suçlannın cezalan arttınlmıştır Hukumet ay rıca yenı bınalar ınşa etmek ve <eza evınde yatanlann ısteklerıne cevap vermek suretıyle cezaevı koşullarını ıyıleştırmektedır Bununla bırlıkte hukumetın şımdıye kadar harcadığı çabalara rağmen, cıddı ve muteaddıt ışkence vakalanna ılışkın bılgıler gelmeye devam etmektedır Bazı azınlık sorunlan devam et mektedır Anayasa, tum Turk v atandaşlarını Turk olarak mutalaa et mekte, ancak Lozan Antlaşması ıiy^') ıK e.nsr Mııslım a/ınlıkl.ır! tanınan özel statu hanç olmak uze re Turkıve, etnık azınlıklann varlı ğını yasal olarak kabul etme mektedır 1982 Anayasası ıle ısçı sendıkala n ve derneklerın, sıyası faalıyette bu lunmaları veva sıyası partılerle orga nık ılışkı veya bağ kurmalan yasak lanmıştır İNSAN H\KLARINA SAYGI BOLl M 1 Kışisel Bulunluge Sa>gı a Sı>ası Cınayet. 1987 yılında hukumet kuvvetlerı nın sıyası saıkle herhangı bınnı öl durduğu hususunda hıçbır ıddıa va kı olmamıştır Ekım ayında Istan bul'da bır terönstın attığı bomba, bır kışıyı öldurmustur Aynca ağustos ayında Istanbul'üa bır polıs karakoluna vakı saldırı sonucunda bır polıs memuru hayatını kaybetmışlır b. Kayıplar Hukumet kuvvetlerınce sebebıyel venlen herhangı bır kayıp olavı bı lınmemektedır c. Işkence va da Dıfier Zalımane, Gayri Insanı >eya Kuçullucu Muamele veya Ceza. Ocak 1988'de Turkıye, Işkencenın ve Gayn Insanı ya da Kuçultucu Muamele veya Cezanın Onlenmesı Av rupa Konseyı Sözleşroesı'nı ımzalamış ve benzen bır BM sözleşmesmı de ımzalama nıyetını açıklamıştır Avrupa Konseyı Sözlesmesı'ne katıImmakLa, Avrupa Konseyı'ne uye ülkelerden oluşan bır uluslararası komıtenın, herhangı bır zamanda, Turk hükümetıne haber venlmesıru muteakıp, kışılenn hürnyetlennden yoksun bırakıldıklan verlerı (polıs merkezlen, sıvıl ve asken cezaevlen, akıl hastanelen) zıyaret edebılmesıne cevaz verılmektedır Hukumet, Avrupa Konseyı Sozleşmesı'ru ımzalama nıyetını açıkladığı sırada, Turkıye' nın ışkencenın ortadan kaldınlması arzusundakı cıddıyetını vurgulamıştır Anayasada, "Hıç kımsenın ışkenceye veya ınsan haysıyetıyle bağdaşmayan kötu muameleye tabı tutu lamayacağı" belırtılmekle bırlıkte, gerek Turk basını gerek yabancı ızleme gnıplan, sürekb olarak, tutukluların ılk sorgulama veya tutukluluk sırasında kötu muamele ve ışkenceye maruz kaldıklanm ıddıa etmışlerdır Uluslararası Af örgutü, Eylul 1987'de Işkence Dosyası'nda, ışkencenın "yaygın" ve "sıstematık" olduğunu ılerı surmüş, "Kasım 1983'te sıvıl bır hükümetın ışbaşına gelmesınden bu yana geçen yaklaşık 4 yıl boyunca, ışkencenın önlenmesı hususunda hıçbır etkın onlem aiınmadığını" ıddıa etmıştır Raporda, ışkence metotlarına, ışkence merkezlenne, cınsel ıstısmar ve gözaltında olum vakalanna yer venlmıştır Helsınkı İzleme Komıtesı, son raporunda, "Işkencenın Turkıye'de hâlâ genış ölçude uygulandığı ' sonu cuna varmaktadır Bununla bırlıkte raporda, ılk tutukluluk dönemı hanç olmak uzere, cezaevlerınde ıstıs mar ve ışkencenın önemlı ölçude azaldığına ışaret edılmektedır Işkence ıddıalarının bazılan, zan lıyı yıldırmak amacıyla veya şahsı duşmanlık nedenıyle polısın kışılere kaba davrandığı, polıs sertlığı olarak tanımlanabılecek muamele vakalan na ılışkındır Dığer vakalarda, kötu muamelemn sıstematık ışkenceyı ıçerdığı anlaşılmaktadır Çok sayıdakı ıddıanın hemen hepsı, ılk gözaltı donemınden, zanlıya henuz suç ısnat edılmedığı ve zanlmın bır avukatla temas edemedığı sureden kaynaklanmaktadır Bırçok vaka, doktor raporları ıle belgelenmıştır Daha genış basın hurnyetı sayesınde, mağdurların fotoğrafları, metotlann la rıfı ve ışkence yapıldığı ılerı surulen yerlenn semalan dahıl olmak uzere, ışkence vakalannın basında genış şe kılde ışlenmesı mumkun olmuştur Avrupa Konsevı Sozleşmesı'm ım zalamadan once dahı hukumet, ış kenceyı takbıh etmış, ışkencecılen derhal ve cıddı bıçımde cezalandırmakla ışkenceyı ortadan kaldırma hususundakı azmını ıfade etmıştır Kasım seçımlennı muteakıp, Turk mıllı pohsının başı olarak görev yapan, yenı atanan Emnıyet Genel Muduru, ışkence uygulamasım açıkça takbıh etmış ve bunu ortadan kaldırmayı vaat etmıştır Hükumet, ışkence ıddıalarının araştırılmasında ve zanlılann adalete teslımınde gayret lı olmuştur Soruşturma ve yargılamaların sayısı konusunda kesın ra kamlar mevcut bulunmamakla bır lıkte, ışkenceden hukum gıyenler, basında sureklı olarak yer almaktadır Orneğın ekım ayında bır adlı tıp kurulunca Bıngöl'de bır mahkumun ışkence sonucu öldüğunun tespıt edılmesı uzenne hukumet, ıçlerınde bıı^subayın da bulunduğu bazı askerı personel aleyhınde soruşturma başlatmıştır Bu subay, daha sonra bır başka davada ışkenceden hukum gıy mıştır Bununla bırlıkte, uluslararası ınsan haklan orgutlen, bırçok ışkence ıddıasımn tam olarak soruşturul madığını ve hukum gıyen bazı ışkencecılenn dava henuz Yargıtay aşama sında ıken dahı gorevlerıne devam el tıklerını ıddıa etmektedırler Turkıye Barolar Bırlığı de dahıl ol mak uzere, gerek Turk ger«k vabancı ınsan haklan savunuculan, ışkencenın veya ışkence ıddıalannın onlen mesınde en etkılı volun, gozaltı su resınde zanlmın avukatıyla temasına ızın venlmesı olduğunu ılen surmektedırler Ceza Kanunu tasanlarında bu husus öngörulmektedır Yenı Ce za Kanunu, ışkence suçunun cezası nın arttırılmasını ongormektedır Mevcut yasada, ışkence ıle adam öl durme cınayet olarak sınıflandırıl makta, 8 yıl hapıs ıle cezalandırılmaktadır Olum ıle sonuçlanmayan ışkence ıse 3 ıle 5 vıl arasında hapıs ıle cezalandırılmaktadır 1986'da b j suçun cezasını 5 ıla 10 vıla çıkaran bır kanun tasansı Meclıs'te ret edıl mıştır Yenı Ceza Kanunu Tasarı sı'nda, ışkence ıle adam öldurmenın cezası 16 vıla çıkarılmaktadır Ağustos ayında, mahkumların gı rıştıklerı yavgın açlık grevlerı ıle bu na paralel olarak mahkum yakınla rı ve akrabalarının gosterılennı mu teakıp, Turk basın mensuplarına ılk kez olarak cezaevlennı zıyaret etme ve cezaevı şanlanru genış bıçımde ış leme ıznı venlmıştır Basıntn konu ya gosterdığı bu ılgı sonucunda, bır çok cezaevınde şartların ıyıleştığı an laşılmaktadır Hukumet, mahkum ların bırçok talebını karşılamış ve şartları ı>ıleştırmek ıçın yenı bınalar ınşa etmeye başlamıştır Eylul av ın da Adalet Bakanı, son 3 yıl ıçerısın de yenı 93 adet cezaevı bınasımn ya pımıyla cezaevı şartlanmn buyuk ol tude lyıleştığını ılerı surmuştur Bu nunla bırlıkte Turkıye'de, cezaevle n de dahıl olak uzere kamu kuruluşlannın çoğu, nıspı azgelışmışlığın sonucu olarak, bırçok gelışmış ulkedekılerle mukayese edıldığınde, hâlâ standartlann altında bulunmaktadır d. Keyfi Tutuklama, GozalU, Surgun veya Zorunlu Çalıştırma (angarya) Sut ışlerken yakalanma gıbı sınırlı bazı haller dışında bır sanık tutuklanacak ıse bır hâkımın savcıya tutuklama emn vermesı gereklıdır An cak polıs veya savcı, nezarete alınan şahıslan kımseyle göruştürmeden ve suç ısnat etmeden 24 saat sureyle gözaltında tutabılmektedır Mahkeme emnyle bu sure 15 gune kadar uzatılabılmektedır Uç veya daha fazla kışı tarafından, "toplu ışlenen suçlar" halınde, mahkeme kararı ol madan 15 gunlük gözaltı mumkun dur Olağanüstu halın hukum sürduğü 9 ılde valı (veya super valı) bır kışının suç ısnat edılmeden 30 güne kadar gözaltında tutulmasına yetkı verebılır Olağanüstu halde; yetkıhlenn, zanlılan gözaltına almak ıçın hâkım kararı na ıhtıyaçlan yoktur Resmen nezarete alınan bır şahıs, ısnat olunan suçlannkendısıne teblığı ıçın savcı önune çıkartılır Savcı, dava açmaya karar venrse gözaltındakı şahıs hâkım tarafından sorgulanır ve derhal bır avukat tutmasına ızın venlır Parlamento 1986'da, sanıklann avukat ıle derhal göruşmelerını öngören bır yasa tasarısını ret etmıştır Ceza Kanunu'na, gözaltına alınan bır şahsa avukat tutma hakkı verecek şekılde değışıklık getıren bır önen halen tartışılmaktadır Gözaltındakı kışının kefalet ödeyerek serbest kalma hakkı yoktur; ancak sorgu hâkımı sanığı uygun bır garantı gosterdığı takdırde gecıcı olarak serbest bırakabıhr veya mahkeme, sanığın kaçabılecegine veya delıllen yok edebıleceğıne kanı ıse önleyıcı mahıyetle tutuklanmasına karar verebılır Anayasa, lutuklulann hızlı karar, sorgulama ve yargılama talep etme hakkını tanımaktadır Her halukârda yetkılıler, gözaltına alman bır şahsı, suçlanana veya serbest bırakılana kadar kımse ıle göruştürmeden belırlı bır sure tutabılmektedırler 1975 ta nhü Polıs Yetkılen Yasası'na göre, normal olarak, gözaltındakı şahsin en yakın akrabalarının "en kısa süre ıçınde" dunımdan haberdar kılınma sı gerekmektedır Parlamento, 15 nısanda kabul ettığı bır yasayla, 1986 tanhlı tnfaz Ya sası'nın Turk yargı makamlannın, halk arasında ıç surgun olarak bılınen, "guvenlık gözetımı cezası" vermelennı mumkun kılan bır madde sını ıptal etmıştır Anayasa zorunlu çalışmayı yasak lamakta olup, zorunlu çalışma uygulaması mevcut değıldır e. Adil Yargılamadan Mahnımıjel Sanıklann normal olarak alem mahkeme edılme kararı mevcuttur Asken cezaevlen \e askerı mahaller gıbı yerlerde yapılan bazı mahkemelerde, halkın mahkemeyı ızlemek ıçın ızın alması gereklıdır, ancak bu ızın rutın bır şekılde verılmektedır Turkıye'nın buyuk çoğunlukla Müslüman olmasına rağmen mahkeme sıstemı ve adlı usullennde lıalyan (Ceza) ve tsvıçre (Medenı) Kanunları model olarak alınmıştır Medenı hukuk uvgulayan pek çok ulkedekımn aksıne, halktan teşkıl edılen jurıler tarafından venlen mahkeme kararları, Turk adlı sıstemımn bır parçasını oluşturmamaktadır Anayasada, hâkımlenn görevlenntn ıfasında bağımsız olacaklan ve gorev lerı suresınce temınat altında bulunacakları belırtılmıştır Aynca, anayasa, hâkımlere herhangı bır ma kamın görevlen ıle ılgılı olarak emır vermesını veya tavsıyede bulunma sını yasaklamıştır Anavasa Mahkemesı'nın 1985 Polıs Yetkı ve Selahıyetlerı Kanunu'nun baskıcı nıtelık te olduğu duşunulen ıkı hukmünu ıptal etmesı, mahkemelenn bağımsız lığının bır gostergesı olmuştur Mah kemeler aynca, ıfade ozgurluğu ıle ılgılı olarak yargılanan pek çok sa nığı serbest bırakmıştır Kamu savcılan keza bağımsızdırlar, bır davanın açılıp açılmaması tamamen onların karanna bağlıdır Keza, ışkence ıddıalannın soruşturul masını takıp etmek de savcılara kalmıştır Cumhurbaşkanı tarafından atanan ve ıçlerınde Adalet Bakanı' nın da yer aldığı Yüksek Hâkımler ve Savcılar Kurulu, Yuksek Mahke meler ıçın hâkım ve savcılan secer ve alt mahkemelerde görevlı ola.ılan de netler Uyuşturucu kaçakçılan ıle bırlık te, devletın guvenlığıne karşı suç ış leyenler ve terorızm suçu ısnat edı len sanıklar, 8 Devlel Guvenlık Mah kemesı'nden bınnde vargılanırlar Bu mahkemelerdekı hâkımler nor mal sıvıl mahkemelerde başkanlık vapan hâkımler gıbı avnı delıl stan dartlarına ılıbar edırler Devlel Gu venlık Mahkemelerı'nde w, sıvıl hâ kım başkanlık yapar Mahkeme baş kanı olarak bır sıvıl hâkım, bır ılave sıvıl hâkım ve bır askerı hâkım Sı vıl ve askerı mahkemeler, Anavasa ve Olağanüstu Hal Kuralları'na da yalı olarak davalan genellıkle aynı usui kuralları ıle yuruıurler Her ıkı sıstemde de bır hukum gıy me veya beraat kararı temyız edıle bılır Eğerbır temyız mahkemesı, bır alt mahkememn suçlu bulma kara rını gerı çevırırse, dava yenıden ıncelenmek uzere alt mahkemeye gerı gondenlır Şayet alt mahkeme ılk ka rarında ısrar ederse dava baglayıcı bır goruş ıçın usı mahkemeye tekrar gondenlır Bazı davalarda, özellıkle ıdamı ıceren davalarda, temyız ıçın Yargıtay'a veya Asken Yargıtay'a başvurulması zorunlu ve otomatıktır Şayet bır ölum cezası temyız mahkemesınce onaylanırsa, ınfaz ıçın sırasıyla Bakanlar Kurulu, parlamento ve nıhayet cumhurbaşkanı tarafından onaylanması gerekır Mevcuı emarelere göre, Guneydoğu'da yargılanan Kurtçe konuşan sanıklar, avukatlan ve adlı görevlıler •ıle ıletışımlennde kullanılmasına musaade edılen tek ve resmı dıl olan Turkçeye bazı durumlarda tamamen, bazüannda kısmen vakıf olmamaları dolayısı ıle çoğunlukla sıkıntı çekmektedırler Tercuman sağlanmasına rağmen, Kürtçeden Turkçeye yapılan tercumelenn kalıtesmın zayıf olduğu bıldınlmektedır Türk cezaevlenndekı sıyası suçlu sayısına ılışkın tahmınler kaynağa ve kaynağın sıyası suçlu tanımına göre büyuk ölçude değışmektedır Huku met hıçbır sıyası suçlunun tutuklu ol madığını, ancak pek çok kışının 1970'lerde terönst eylemler veya görünüşte sıyası amaçlı dığer suçlan ışlemelerı dolayısıyla hapıste olduklanm belırtmektedır İnsan haklan örgutlen pek çok kışının aşağıdakı suçlar nedenıyle mahkum edıldıklenne ınanmaktadırlar "Yasadışı örgüt uyelığı, bır sınıfın veya bır etnık grubun hegemonyasını amaçlayan propaganda yasağı ve bır tslam dev letı kurulmasını savunmak " Onlann tahmınlenne göre, bu hukıimler yuzunden şıddet kullanmadan mahkum olanların sayısı bırkaç yüzdür f. Ozel Haval, Aile, Ev ve>a Yazısmava Ke>rı Mudahale Anayasada bır şahsın ıkâmeıganının dokunulmazlığı ve vazışma ve haberlesmesının gızlılığı vazolunmuştur Hükumet yetkılılennın özel bır ıkametgâha gınşlerı ve özel yazışmaları engelleme veya kontrol etmelen ancak adlı bır muzekkere ıle mümkündür Ancak halen olağanüstu hal uygulanan dokuz vılayette, valı veva (super valı) özel ıkametgâhları veya sı yası partılenn, ışyerlennın, dernek İenn ve dığer kuruluşlann bınalannı bır muzekkere olmaksızın yetkılılere aratabılır Bu yetkılıler kışıler\ rnettüplan, tergrâfTân"Te Çefee len arayabılır, tutabılır veva bunla ra el kovabılır Naıpoğlu, şu anda, Başbakanlıkta danışman Eskı adıyla "muşavır" Özal'ın Naıpoğlu'na danıştığı konu, guvenlık Naıpoğlu (P141BMU2) adı 12 Mart gunlerı sırasında duyulmaya başlandı 12 Mart 1971 tarıhlı askerı mudahaleden sonra yönetımı ele alan cunta, "Anayasa Komtsyonu Başkanltğı"na o zamankı rutbesı ıle Tümgeneral Naıpoğlu'nu getırmıştı 1961 Anayasası'nın değıştırılmest çalışmaları, Naıpoğlu^ nun başkanlığındakı komısyon tarafından yapılmıştır 1961 ve 1965 yıllarında ıkı kez Genelkurmay Başkanı Sunay'm Özel Kalem Müdurluğu'nü yapan Naıpoğlu, 1965 yılında generallığe yükseltılmış, Genelkurmay Plan ve Prensıpler Daıre Başkanlığı görevınde bulunmuş, 12 Mart askerı mudahalesınde de etkılı roller ustlenmıştır Bruksel de NATO Karargâhı'nda gorev yapan Harıta Genel Mudurluğu görevınde de bulunan Naıpoğlu, Korgeneral rutbesınden emeklı olmuş, olur olmaz da AP Genel Başkanı Demırerm çevresınde gorunmeye başlamıştı 12 Eylul mudahalesınden sonra Naıpoğlu, Ozal'a yanaşmış ve Özal'ın "guvenlık" ışlerıne bakan danışmanı olmuştur Naıpoğlu yaklaşık beş yıldır bu gorevdedır 12 Mart askerı yonetımının "Anayasa Komısyonu Başkanı" şımdı de MIT Muşleşarlığı'na aday Olur m u ' Ülmaz m ı ' Bılınmez Ama herhalde, Naıpoölu'nun "Gönlünden geçen arslan" MIT Müsteşarlığı, pekı Özal'ın kafasındakı "MITı sıvılleştırme formulü" de bu mudur dersınız' Buysa, 12 Mart askerı yönetımmde "Anayasa Komısyonu Başkanlığı" yapan bır emeklı generalı MIT'ın başına geçırmekle MIT acaba nasıl "sıvılleşmış" olacaktır? Naıpoğlu'nun MIT Musteşarı olmasıyla MIT "sıvılleşmış" olmaz, sıvılleşme, "demokratıkleşme" demektır Naıpoğlu1 nun MIT Musteşarlığı'na getırılmesı ıle MIT Özal'ın emrıne ve egemenlığıne daha çok gırmış olur Ulkede demokrası olmazsa ınsanlar, sıyasal duşuncelerı ve felsefı ınançlarından öturu bınbır turlu baskı altında tutulurlarsa, basını susturmak ıçın yasa üzerıne yasa getırılırse, bu ulkede guvenlık orgutlerının başına ıster "muvazzaf korgeneral" ıster "emeklı korgeneral" getırın, sonuç değışmez "MITraporu" ıle bırlıkte ıkı MIT gorevlısının adı gunlerdır gazetelerın bırıncı sayfalarındadır Bu adlardan bırı, MIT Musteşa/ Yardımcısı Hıram Abasiır, ıkıncısı de Mehmet Eymur Hıram Abas ve Mehmet Eymur adları, ılk kez 12 Mart gunlennde Istanbul da Sıkıyonetım Komutanı Faık Turun'un emn ıle kurulan, Tümgeneral Memduh Unlüturk'un yonetımındekı ünlü ışkenceevı "Zıverbey koşku sorguculan" olarak geçmıştı Merhum solcu gazetecılerden Emın Karakuş'un damadı olan Hıram Abas, son yıllarda MIT'ten ayrılmış, bır ara ışadamı Halıî Nanrfm yanında çalışmış, sonra ANAP hukumetı donemınde yenıden MIT'e dönmuştu Mehmet Eymür, CHP hukumetı donemınde Erzıncan Mılletvekılı Nurettın Karsu'nun çocuklarının Ankara'da Hoşdere Caddesı'nde dovulmesı olayına adı karıştığı ıçın Başbakan Ecevıt tarafından gorevınden alınmış ve Istatıstık Genel Mudurluğu emrıne verılmıştı Eymur'un daha sonra MIT'e donduğu ve etkın gorevlere getırıldığı anlaşılmaktadır Bu MIT raporunun ortaya çıkmasından sonra yapılması gerekenler nelerdır? Araştırılması gereken ılk konu, bu raporun hazırlanması emrının ılk kez kımden geldığıdır Başbakan'dan mı? MIT Musteşarı'ndan mı"? Ikıncı konu, bu raporun hangı MIT gorevlısı tarafından "sızdırıldığı" Tabıı kı, bu konu araştırılacak Bu konunun araştırılması ve "ceza soruşturulması" açılması Başbakan'ın ıznıne bağlıdır Araştırılması gereken uçuncu konu, raporun ıçerığıdır Hangı polıs şefı ve general yeraltı dunyası ıle nasıl ılışk' kurmuş 9 DYP nın 'Banker Bako" ıle ne ılışkısı varmış' Altın kaçakçılığı davası, Jaguar olayı, adı açıklanmayan bır devlet bakanı Butun bunlar, kanıtları ıle bırlıkte ortaya cıkarılmalıdır "Polıs devletı" mıyız? Yoksa bır "hukuk devletı" mı? Devletı, kımlıklerı bızlerce bılınmeyen "gızlt yargıçlar" mı yönetıyor, yoksa halkın oyu ıle seçılenler mı'' Hangılerı' Basıretcı dıye tanınan Alı Efendı (Basıret gazete adı) bır gazete çıkarmak ıçın ızın ıstıyor Dılekçeyı Dışışlerı Bakanı Fuat Paşa'ya sunulmak uzere venyor Alan, bır sure sonra odadan dışarı çıkıyor, dılekçenın ustüne "şımdılık saklanması" dıye kırmızı murekkeple yazmışlar "Nıye yazmışlar''" "Şımdı Gırıt'te kargaşa var Sana ızın verılırse Rumlar da gazete ıznı ıstıyorlar, onlara da vermek gerekıyor" Kargaşalığın geçmesı ıçın ıkı yıl beklıyor Ikı yıl sonra alabılıyor Hükumet hem ızın venyor hem de 300 altın Basıret oyle çıkıyor Bu gazetecılığın daha kurulurken mayasında bır şeyler var Uç padışah gorur Basıretcı Alı Efendı Abdulazız, Beşıncı Murat, Ikıncı Abdulhamıt, az mı? Gazeteyı, Vezır Han'da Papazyan Efendı'nın kırık dokük makınesınde basarken, Avrupa'da bır makıne görur, elle çevrıhrse ıkı bın basıyor, motorla çalışıyorsa beş bın Hemen bır tane alır Basıretcı Alı Efendı'nın oldukça ışlek bır yazması, açık bır uslubu vardır Çağının oiaylarını olduğu gıbı anlatmayı sever Sıyasal olayların dışında Istanbul yaşamını da anlatır "Tarıh ve Toplum" dergısı Alı Efendı'nın kımı yazılarını ek olarak verıyor Burada, "Meyhane ve Istanbul Akşamcıları" dıye bır bölum var, oradan kımı bolumlerı almak ıstıyorum Yazısının başına Galıp Dede'nm Sakıname'sınden bır bölumu almakla başlıyor Ama buna bır açıklama koyma zorunluöunu da duyuyor "Uçuncu Selım donemınde Galata Mevlevı uergahı postunda oturan Galıp Dede'nm sozunu ettığı sakı ne bızım bıldığımız sakıdır, ıstedığı şarap da ne bızım anladığımız şaraptır" Pekı nedır? Bır aşk şarabı olsa gerektır Ondan sonra uzunca bır meyhane lıstesı çıkarıyor Istanbul'un neresınde hangı meyhane var, adıyla sanıyla bır bır anlatıyor Adları ıle her bınnı buraya alacak olsak defter dolar, yer kalmaz Galata, Beyoğlu, Hasköy, Kadıkoy, Usküdar, Kuzguncuk, Boğazıçı'ndekılerı saymıyor Adları araştırılsın dıyor Meyhaneler gedıklıdır, her bırının bır ustası vardır Bunlara meyhanecı ustası denıyor Aynca "kottuk" denen meyhaneler de var Bır de ayaklı meyhaneler var Evet yanlış duymadınız "ayaklı meyhaneler" Bunlan şoyle anlatıyor: Kuçuk, yanı ambar kadar bır dukkân yapıp ıçıne yanaşık fıçılarda rakı, şarap, kadeh falan korlar Dukkânın altında dort tekerlek vardır Istenılen yere surup gotururler Hayır, hayır tezgâhı, sakısı, sebusu surahısı yoktur Bu meyhanenın bır ustası olur, bu usta sermaye olarak bır kıyye (olçu) rakı, bır de ufacık bır bardak bulundurur Bunlar Istanbul'un neresınde bulunur dıye sormayın, her yerınde vardır Meyhanelere gıtmenın ıkı adabı var Bırı bıçak, ötekı omuza değın ınen bıyık 1415 yaşında çocuklar meyhanelerde görunemezlerdı 25'ındekıler de Tavukçu Pazarı ndan zor geçerdı Genç es/ıaf kalfaları ozenırler gelırierdı Ayaklı meyhanelerı ışletenler çoğunlukla Ermenı mılletındendı Adamın basında bır şerbetıye, arkasında uzun bır cubbe, omuzunda ayaklı meyhane olduğuna ışaret olmak uzere bır peştamal, cubbenın ust cebınde de bır kadeh "Rakısı nerede">" 'Nerede olacak belınde" "Kuşak mı?" "Hem de ne kuşak'" Nargıle marpucu ıle belındekı kuşaktan rakıyı çekıyor, ucu musluklu, oradan dokuluyor Bunlar genellıkle manavlann onunde dolaşırlar Uzaktan muşterılerını görduler mı, hemen manava gırerler, muşterı ardından gelır Ayaklı meyhane onunu, ardını gozetledıkten sonra, cebınden kadehı çıkarıp, musluğu açarak kadehe ısınmış, rengı sapsarı kesılmış rakıyı boşattır Muşten aldığı gıbı atar Bıçare sankı bırkaç usturayı bırden yutmuş gıbı olur Manav dukkânında meze boldur Ya lahana yaprağı, turp eskıst, havuç ktnğı, bahtına ne çıkarsa ağzına atar Şu açıklamadan hem ayaklı meyhane hem de muşterılerı anlaşıldı sanırım Bır de buyuk meyhaneler var Içerı gırdığınızde önce goze çarpan tezgâh Su bardakları rakı kadehlerı, meze tabakları, sıra sıra dızılmış mezeier Acemler kedı derler Eskıden şışeler kabaktan yapılırmış, şışe yokmuş Onun ıçın 'Ibrıkı mey gıbı gobeğınden ışer kedı' derlermış Buradakı kedı kabak Şışenın ıcadından sonra kadeh çıkmış Üstat daha anlatıyor ama bız bununla yetınelım SCRECEK MillîPiyango çekildi Mıllı Pıyango'nun Ankara'da yapılan 19 Şubat 1988 tarıhlı çekılışınde ıkramıye kazanan numaralar şunlar 500 MİLYON LİRA 786839 (Kayserılstanbul) 250 MİLYON LİRA 487453 (BandırmaAdana) 100 MİLYON LİRA 275405 (Lefkoşa Adana) 50 MİLYON LİRA 587672 (Malatva, Gazıantep, Muğla, izmır, Ankara) 25 MİLYON LİRA 226565 513562 10 MİLYON LİRA 113875 538181 585267 688789 5 MİLYON LİRA Yakovos: Ozol^ 64 kararnomesi için bana güvence verdi ŞEBNEM ATİYAS olmadığını söyledı Yakovas, vıne bır soru uzerıne Ozal üe Kıbns takı kayıp şahıslar konusuna da degındıklennı belırttı Yakovas, bu şahıslann 1974 harekâtı sırasında öldürülmuş olabüeceklen kanısında olduğunu Türk tarafından da kavıplann bulunduğunu sövledı kıbns konusunu da konuştuklannı, Ozal'ın ozellıkle yem seçılecek Kıbns Rum Cumhurbaşkanı nca getınlecek yenı yaklaşımı beklemekte olduğunu kaydettı "Yeni seçilecek baskan nasıl bir surec gelışecegı konusunda belırleyıcı olacak. \ncak Ozal ve Papandreu bır çozum bulma\ı çok islıyorlar." TurkıveYunanıstan ılışkılenndekı gelışmelenn son derece " u m n t " verıcı olduğunu, ıkı başbakanın kararlı olduğunu tekrarla> an Başpıskopos, "Dıyalog surdukçe gelişmeler konusunda ıvımsenm. bazı cekıncelenm olmasına rağmen sorunlann halledılebümesıne vonelık gelişmeler için onam mevcultur. bu aşamadan gen donebıleceğımızı sanmıjorum, gen donuş ıkı tarafın da cıkanna uygun değıldır Ikı taraf ıçın de ı>ı bır şe> olmajacaktır, olmaması ıçın duacıyım" dedı ; Hedef glasnost kadını' sanlarımızın vaşam sevıyesımn yükseltılmesı gereklıhğınden bahsedıyor Artık yenı modellen pıyasaya çıkar mak daha da kolavlaştı, moda ala nında çahşmak çok. ama çok kolav oldu Gorbaçov'un yenı polıtıkasının meyvelennı almaya başladık Kısa ca ozetlersek, glasnost \ e uvgulanan venı polıtıkalar ıvı oldu Onumuzdekı >ıllann modası uzenne neler tasarlı>orsunuz? ZAtTSEV Kışısel olarak sov lersem, moda uzerıne kendıme ozgu bır yaklaşımım var Sovyetler Bırlığı'nın moda akımlarını temsıl ettığı mı soylevemem Kendı etkınlık ala nım apavndır kendı rırmam ıçın ba na ozgu modeller uretırım Genelde klasıkstılı sevıyorum Modellenm ıse sakın bır yaşamı benımseyen ınsanlar ıçındır Elbıselenmde bu klasık stılın yanı sıra romantık ve spor gıyımı arumsatan çızgıler de gorebılırsınız Istersem aktıf bır avangard ızlenım verebılınm, ama ınsanlan korkutmak ıstemıyorum Sovvetler ın bu tıp gıyımı henuz kabul edecekle rını sanmıyorum Uluslararası mo da pıyasasında ınsanlar bugune ka dar görmedıklen ve hıç ummadıklan elbıseler gormek ıstıyorlar Ne tıp elbıseler bunlar? ZAİTSE\ Bu elbısevı bırden bıre gorduklerınde, durup gozlerını ayıramayacakları cınsten Venışekıl ler, renkler ve en onem verdığım şey olan renk uyumu Bılıyor musunuz ınsanlarla ovunuyorum ve onlara guzellıkler sunmak elbıselerımı zevk le gıvdıklerını gormek ıstıvorum (Boştamfı 1. Sayfada) Zaıtsev'e yonelttığımız sorular ve yanıtları şoyle Tnrkı>e'>e gelme>ı nasıl kararlaşttrdınız? Z^İTSEV Once bu konu Moskova'da defalarca tartışıldı Sonuç olarak. ıkı taraf ıçın de vararlı ola cağına karar verdık Buraya gelırken duşunduklerımden bırı de derı dun yasma açılmaka Den elbıseler ıçın model çızmenın benım ıçın de ılgınç olacağını duşundum Aynca çalışma lanmız ıçın venı ulkeler, yenı olasılıklar bulmakzonındayız Turkıye' yegelmemın neredevse bır ruya gıbı olduğunu duşunuyorum Her şe\ çok ılgınç Çalışmalanmızın meyve lerını vakında alacağız Sov>etler Bırlıgf nde moda ne dunımda? ZAİTSEV Sovveüer Bırlığı'nde moda uzerıne konuşmak ıçın zaman musaıt değıl Uluslararası moda ala nındakı gelışmelenn bızı pek etkıleyemedığı donemler geçırdık Bu alandakı bazı sorunlan bugune kadar çözemedık Uluslararası moda alanındakı gelışmelerı ulkeye yav mak ve benımsetmek çok zordu, ama modayı etkılemek ıçın buyuk bır poıansıyelımızvar Sov\et vatandaşlarının venı modalan benımsemek ıçın uzun bır zamana gereksınımlerı olduğunu sanmıyorum Halkın son moda elbıseler gıvmek ıstemedığını söylemek deyanlışolur Kadınlar ıse her verde olduğu gıbı guzel gıyınmek ve uluslararası modacılann en guzel elbıselerıne sahıp olmak ıstıvorlar Modacılarımız tutucu değıller, guzeL elbıseler yapmak ıstıyorlar Bılıyor musunuz şımdı Sovvetler'de venı ve modaya uygun çalışmamn artık tam zamaru geldı Uzun yıllardırvar olan ve bugunlere varmamızı sağlayan muhteşem bır potansıyel sezıyorum Moda çevrelerınde glasnostun etkılen nasıl oldu? ZAİTSEV Şu anda Sovyetler Bırlığı'nde butun resmı görevlıler ın NEW YORK Geçen hafta Ege Vakfı ve Guneş gazetesının bırlıkte hazırladığı sempozyuma katılmak uzere Turkıye'ye gelen Amenka Kıtası Yunan Onodoks Kılıselerı Başpıskoposu Yakovas, Nevv \ ork'a dönuşunde bır basın toplantısı duzen ledı Toplantıda sorulan cevaplandırırken, Turkıye'de bulunduğu sırada 45 dakıka Başbakan Turgut Ozal 057154 075906 145971 356737 580574 ıle göruştuğunu, bu göruşmede Baş 684598 736021 821021 933328959271 bakan'ın 1964'ten sonra Türkıye'den aynlan Rumların ıstedıklerı zaman 2 MİLYON LİRA 061006 061917 160703 171382 179905 gerı gelebıleceklerı ve mulklerını so337040 375309 442610 467952 468736 ruşturabıleceklerı yolunda temınat 496151 757106 870239 935585 951436 verdığım soyledı Yakovas, "Başbakana 1964'te 1 MİLYON LİRA 013256 016114016778 028622 029630 Turfciye'den aynlan 12 bın Yunanlı 034844 045170 050583 053084 078259 konusunu da danıştım Başbakan ıs081351 085210 093238 101233 106857 levenlerın ıstedıklen an gen donebıleceklennı. mulklennın ne olduğunu 120831 126175 134106 H4984 136187 139226 142543 143265 160016 160118 sonışturabıleceklerinı açık seçik 161213 172799 173808 18S452 207411 belırttı" dedı Yunanlı gazetecılerın de katıldık 211745 213147 228101 229454 238972 252038 257842 258958 268575 269145 ları basın toplamısında İstanbul'dakı 280316 292692 294682 297257 300354 Rum toplumuna ılışkın soruları ce 313888 331520 336539 337329 343917 vaplarken Yakovas. "Butun okulla364526 403034 404446 431267 433811 nn. kilıselerin, takıflann rahatlıkla 441346 445591 536061 537219 537515 işlemekte" olduğunu. sorunlannın 543271 5489% 552495 561419611164 611406 619794 636332 641176 642417 649972 666317 668865 681563 728311 728943 748412 752494 753800 754311 779204 792737 799581 821622 831733 841297 844457 845047 845747 851044 878736 913736 952^79 962951 977933 979372 979976 982081 984980 997168 100 BİN LİRA Sevgılı can dostumuz 00715 21644 40029 46043 72684 87089 01241 22031 40885 46974 7»9O6 87489 01695 22538 4358"" 49706 81445 89594 08264 11767 29514 38127 43778 44924 56392 58299 83112 860S2 97119 97197 AYDIN REİS BAHADIROĞLU Genç yaşında ayrıldın aramızdan, ama yaktığın ışığın altında genç insanlar bıraktın, ıyı için çabalayan ışığında, ıçımızde yaşayacaksın 50 BİN LİRA 1637 163"; 1884 2209 2894 3429 3613 3993 5666 S734 5781 6076 6399 6792 7039 7613 7740 8388 8486 9509 20 BİN LİRA ODTÜ OYUNCULARI 363 406 440 451 47 93 10 BİN LİRA 06 12 AMORTİ GENEL KURUL TOPLANTISI Derneğımızın olağan genel kurul toplantısı 06 Mart 1988 tarıhınde Dernek Merkezı'nın bulunduğu SaıntJoseph Lısesı'nde saat 14 OO'de, voğunluk sağlanamadığı takdırde 13 Mart 1988 tarıhınde avnı ver ve saatte vapılacaktır Aşı skandak (Baştarafi I. Sayfada) belırterek, durumu "tam bır sorumsuzluk orneğı" olarak nıteledıler Zehırlenen çocukUrını gormek uzere gelen aılelere daha sonra oğrencılerın durumlannın ıvı olduğu belırtıl dı ve çocuklarının vanına gırmelerı ne ızın verıldı 1 5 500 BİN 086839 486839 716839 756839 781839 785839 786339 786739 786830 786834 786838 786879 787839 886839 LİRA TESELLI 186839 286839 586839 686839 726839 736839 766839 776839 782839 783839 786039 786139 786439 786539 786809 786819 786831 786832 786835 786836 786849 786859 78688O 786899 ^88830 789839 986839 386839 706839 746839 780839 784819 786239 786639 786829 786833 786837 786869 786939 796839 SAİNTJOSEPH'LİLER DERNEĞİ YONETİM KURULU GINDEM1 Açılış ve Başkanlık Dıvanı seçımı, 2 Faalıvet raporu ve Denetleme Kurulu raporlarının okunması ve ıbrası, 3 Yıllık aıdatın tesbıtı, 4 19881990 donemı onbutçesı, 5 Sosyal ve Spor testslen, 6 Tuzuk değışıklığı, 7 Dernek ^onetım ve Denetleme Kurullan'nın seçımı, 8 Dılekler Kapanış