Katalog

18 ŞUBAT 1988 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURÎYET/5 DÜNY4SINDA EVCELEME ARAŞTIRMA Ö İ YÖNETEN ŞAHİN ALPAY HAYYA1NLAR /•>»/»//. M U.U. Teoride serbest bölgeler Dünyada ve Türkiye'de Serbest Dretitn Bölgelerinin Doğus ve Dönuşümü Ilhan Tekeli Selim Ilkin, Yurt Yayınlan, Kasım 1987, ...S. CEM ALPAR En liberal ekonomilerde bile hükümetler çeşitli iktisat ve mali politika araçlan ile ekonomiye müdahale ederek, kaynak dağılımını kendi politikalan doğrultusunda etkilemeye çanşıriar. Vergilendinne, kambiyo ve bankacıhk sektöründe düzenlemeler, sermaye hareketlerine getirılen kısıtlamalar, yatınmların çeşitlı malı teşvik araçlan ile özendirilmesi veya engellenmesi bu politikaların belli başlılan arasında sayılabilir. Oysa bazılarına göre hukümetlerin ekonomiye bu aşırı ve aynntılı müdahaleleri bir yandan yeraltı ekonomisinın oluşmasına diğer yandan da serbest girişimin yatınm ve ticaret faaliyetini engelleyerek ekonomik refahın azalmasına neden olmaktadır. Dış ticaret in, bankacılık ve yatırımın tamamen serbest olduğu bir ortam ekonomik bakımdan çok daha canlı olmaz mı? lşte bu görüşlerden >ola çıktığımızda karsımıza "serbest bölge" kavramı çıkıyor. Serbest bölgeleri kısaca, "hukümetin ekonomik girişimleri belli coğrafı sınırlar içinde tamamen veya kısmen serbest bıraktığı ticaret veya yatınm aianları olarak" tanrmlayabiliyoruz. Başka bir deyisle serbest bölgeler gümrük vergilerinin alınmadığı, bankacılığın Olke içinde getırilen kurallara tabi olmadığı, devletin gelır ve kunımlar vergisini almadığı veya asgariye indirdigi alanlardır. lşte Selim bkin ve bhan Tekeli'nin "Dünyada ve Türidye'de Serbest Üretim Bölgelerinin Doguş ve Dönüsumu" başlıklı kitabı, gerek kuramsal ve gerekse uygulama yönünden serbest bölgelenn gelişimi ve ozellikierıni incelemektedir. Kitap, uretim serbest bölgelerinin özellikle 1970'lerden sonra gelişmekte olan ulkelerde sayıca artışını iki önemlı nedene bağlamaktadır. Bunlardan birincisi sermayenin uluslararasılaşması, başka bir de\işle çok uluslu şirbiçimde, derinlemesıne inceleyerek uretim serbest bölgelerinin oluşturulma nedenlerirti açıklıyorlar. Dört yıl sonra 24 Ocak modelinin temel felsefesi dış ticaretin serbestleştirilmesidir. Ancak Turkiye gibi uzun zaman dışa kapalı kalmış bir ekonomide ithalatın serbestleştirilmesinin çok önemli bir ithalal talebi yaratacağını düşunen yeıkililer, bu ithalatı finanse edecek ihracat ve işçi dövizleri yanında yeni bir döviz kaynağının da zonınlu olduğunu hissetmişlerdir. lşte serbest bölgeler bu açıdan ları gunu sabırsızlıkla beklemeye başlamış; Turklş temsilcisi Türkiye ekonomisini darboğazdan kurtaracak bu uygulamaya engel olmamak için DPT'de serbest bölge yasa tasarSMun hazırlanması sırasında heyecandan (!) serbest bölgelerde grev hakkının kalkması için olumlu oy kullanmış; işadamlan serbest bölgede yer almak için ne yapacaklannı \e ne amaçla kullanacaklarını tam bilmeden birbirleriyle yanşmaya başlamışlardır. Sonuç, aradan geçen dört yıldan sonra serbest bölgelerin henüz faaliyete geçmemiş olmasıdır. Tekeli ve llkin özet olarak açıkladığımız bu gelişmeleri 1980'den başlayarak ve çok çeşiüi kaynaklara başvurarak en ufak aynntısına kadar açıklamaktalar. Yazarlara getirilebilecek tek eleştiri, serbest bölgelerin Avrupa Topluluğu'ndaki uygulamasını ve yasal düzenlemelerini aynntılanyla inceleyip, Türkiye'deki serbest bölgeler mevzuatı ile aralanndaki farkları açıkça ortaya koymamış olmalandır. Oysa AT üyeliğine hazırlanan Türkiye'nin diğer ekonomik düzenlemelerde olduğu gibi serbest bölgeler mevzuatmda da AT mevzuatma uyum çalışmalanm başlatması gerekir. "Dünjada ve Tör kiye'de Serbest Bölgder"kanımızca, Tttrkiye'de bu alanda yazılmış en ciddi ve ilgınç araştırmadır. Beige toplamak ve kaynak taramaktaki ustaîıklannı bu eserleriyle bir kez daha kanıtlayan llkin ve Tekeli umit edelim ki gelecekte 24 Ocak ekonomısi konusunda belgelere dayanan benzer bir çalışmayı hazırlayarak Türkiye ekonomi tarihine armağan etsinler. Prof. Dr. Cem Alpar, Gazi Üniversitesi ögretim uyesidir. P İ K N İ K PİYALE M4DR.4 DA " BALKOr4LA12" , , . "Avrupa Topluluğu üyeliğine hazırlanan Türkiye'nin, diğer ekonomik düzenlemelerde olduğu gibi serbest bölgeler mevzuatmda da AT mevzuatma uyum çalışmalanm başlatması gerekir." HIZLI GAZETECÎ NECDET $EN ket yatırımlarının ucuz emek faktöründen yararlanmak için gelişmekte olan ülkelere kayması; diğeri ise gene bu yülarda Dunya Bankası IMF gibi uluslararası kuruluşların gelişmekte olan ülkelere ihracata donuk büyüme politikaları önermeleridir. tlkin ve Tekeli çalışmalanmn ilk bölumünde kuramsal yapıyı, sade okuyucuyu biraz da zorlayacak bir ekonominin döviz getirici aracı olarak düşünülmüş ve 1983 yılında bırdenbire Türk kamuoyunun gılndemine getirilince TRT ve basında yoğun bir tartışma baslamıştır. Bu tartışmalar gunlük haberlerde o kadar öne geçmistir ki, yapılan röportajlarda vatandaşlar serbest bölgelerin faaliyete geçeceği ve gümrilksüz mağazalardan serbestçe alışveriş yapacak SlBı OLDU. ARTtK. UYJYABI YURTDIŞINDAN BİR ÎNCELEME ÇİZGİLİK KİUtl. MASARACI Islanı devletiııiıı olabilirliği "Pakistanlı bir siyaset bilimci olan Ishtiaa Ahmed'in îngiltere'de yayımıanan Islam Devleti Kavramı konulu çalışması, İslam devleti kurulması sözünün eaildiği tüm ülkelerde okunması gereken bir kitap." FEROZ AHMAD Pakıstanlı bir siyaset bilimci olan Ishtiaq Ahmed'in îngütere'de yayımlanan The Concept of an Islamk Slate (İslam Devleti Kavramı) (Francis PMer/Lomlon 1987) adlı kitabı, !slam devleti tartışmalanna katkıda bulunan değerli bir calışrrra. Vazar, Pakistan'ın önde gelen düşünürleri tarafından ileri sürülen, bir Islam devletinin kuruluşuna ilışkin dokuz farkb öneriyi ele alıyor. Hayatlarını tslamı incelemeye adamış olan bu düşunürlerin argümanlan aynntılı olarak aktanlıyor; okur, lezleri hakkında iyi bir fıkir edinme olanağını buluyor. Okurlann hemen dikkatini çeken bir nokta, tam yetkinliklerine karşın, söz konusu duşünürler arasında İslam devletinin ne olduğu konusunda mutabakat olmayışı. Ishtiaq Ahmed'in kitabının temel tezi de "tslam devleti" anlayışlarının çok çeşitli oluşu. Kitapta bunlar bir bir ele alınarak eleştirel olarak çözümleniyor; çelişkileri ortaya konuyor. Okur, tslam devleti kurma çabalannın ne denli boş bir uğraş olduğunu açıkça göruyor. İslam de\ leti, tslamın idealize edilen ilk yıllan dışında hiçbir zaman mevcut olmadı. Çağdaş yaşamın koşullannda böyle bir devletin yeniden kurulması ise olanaksızdır. Yazann açıkça ifade etmemesine karşın, çözıimlemelerinin ardında yatan yargıla: bunlar. Uygulanabilirliği ve geçerlıği olmayan görttşleri tartışmamn ne gereği olabilir? Bu soru, tslam devleti kavramının Pakistan'ın siyasal yasamındaki yerini tartışan sonuç bölümunde yamtlanıyor. le bagdaşmayan etnik miniyçtçiligi reddetmeyi varariı buldu." Yine yazara gore. "O gunden bu yana Islami sloganlar çeşitli iktidarlar tarafından bolgesel guçlere ve seçim ve demokrasi isteyen diğer muhaliflere karsı keBualaaaı konunak için kullanüdı.": . Merkez, CînnaTı'ın "özerk eyaletlerden oluşan federasyon" vaadini de tutmadı. Egemen sınıflar, ulusal bir pazar yaratmak amacıyla, siyası ve iktisadi hâkimiyetlerini pekiştirmek için Islamdan yararlandılar. Ne var ki İslam, Pakistan'ı oluşturan çeşitli unsurlan bir arada tutmada yetersiz kaldı. 1971'de doğu eyaleti ayrılarak Bangladeş devleti oldu. "Pakistan yaşayabıiır mi?" sorusu o gunden beri tartışılmakta. Bunu zaman gösterecek. İdeolojik bir araç Pakıstan'da Islam'ın politikaalar tarafından ideolojik bir araç olarak kullanılmaya başlamasıyla, tartısmaya katılması ve politikaya kanşması için ulemaya kapılar açıldı. Islamiyetten ideoloji olarak yararlanan politikacılar sonunda onun kurbam cldular. Batto, Bengal Muslümanlannın ordu tarafından katledilmesini, "Tann, Pakistan'ı parcalanmaktan kartardı" şeklinde yorumladı. tktidarda bulunduğu sürece, Islamcılann kendisine karşı yüruttükleri kampanyaya karşılık onlara çeşitli ödünler verdi. Içki, kumar ve at ya nştan yasaklandı; cuma resmi tatil günü oldu. Ancak tüm bu ödünler Butto'yu kurtarmaya yetmedı. General Ziya ÜlHak ise meşruiyeti doktriner değerlerde aradı. 1979'da gdeneksel tslam hukukuna dayalı cezalar getirildi. Kırbaçlama "Islami" olabilir. Ancak kırbaçlananlann haykırışlannın hoparlörlerle halka duyurulması yöntemi General Ziya'nın bir icadıdır. Sonuç olarak, bir tslam devleti kurulması sözünün edildiği tüm ülkelerde harkesçe okunması gereken bir kitapla karşı karşıyayız. Gerçekten Pakistan örneğinden alınacak birçok ders vardır. Kitabın Türkçeye cevrilerek Türklerin de yararlanmasına sunulacağını umarız. Çağdaş Türkiye tarihcisi Profesör Feroz Ahmad, ABD'nin Massachussetts Üniversitesi'nde öğretim uyesidir. AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEVAL <;ÖKH4\ KISAKISA Rilimsel Duşunce (1934), Ateşin Ruhsal Aynştırması (1937) ve Duslemin ŞUrselliği (1960). 1KTİSAT NEDİR? / Rosa Lıucemburg, Çev. Ahmet Çakmak tzak Atiyas, Belge Yayınlan, Ekim 1987, 106 s. Marxist iktisatçı ve devrimci Rosa Luxemburg'un (18711919) Alman Sosyal Demokrat Partisi'nîn 19O6'da kurduğu Berlin Parti Okulu'nda verdiği dersleri bir araya getıren Ulusal tktisata Giriş adlı kitabının birinci bölumü lngilizce basımından Türkçeye çevrıldi. Luxemburg'un dersleri o dönemde Alman universitelerinde okutulan resmi ikusat öğretisinin eleştirisini kapsıyordu. TÜRKİYE İKTİSAT TARİHİ: 19081985 / Korkut Boratav, Gerçek Yayınevi, Şubat 1988, 158 s. Gerçek Yayınevi 'nin başlattığı "Yeni DizT'nin ilk kitabı, değerli iktisatçımız Prof. Dr. Korkut Boratav'ın çalışması. Doç. Dr. Şevket Pamuk'un OsmanlıTürkiye tktisal Tarihi: 15001914 başlıklı incelemesini (bir anlamda) tamamlar nitelikte olan bu çalışmayı sunarken, Boratav şöyle diyor: "Amacım, meslekten iktisatçı olmayan, ancak Türkiye'nin bugünku sorunlanna bir tarih perspektifi içinde bakmak gereğini duyan okuyucuya da hıtap eden bir ınceleme ortaya koymaktı." Boratav'ın kitabıyla ilgili bir tanıtma yazısını onumuzdeki haftalarda yayımlayacağız. GASTON BACHELARD'DAN SEÇMELER, Çev. Afşar Timuçin, Remzi Kitabevi, lstanbul 1988, 120 s. Çağdaş Fransız felsefesinin önemli isimlerinden biri olan Gaslon Bachelard'ın (18841962) eserlerinden yapılan seçmeler dilimize çevrilerek bir kitapta toplandı. Afşar Timuçin'in dilimize kazandhrdıgı ve bir sunuç yazısıyla tanıttığı seçmeler, Bachelard'ın ;u yapıtlanndan alınıyor: Yeni KAPİTALİZM NASIL İŞLER? / Pierre Jalee, Çev. Süreyya Ersoy, Belge Yayınlan, Aralık 1987, 136 s. Daha önce Üçıincii Dünyanın Yağmalanması ve 1970li Yıllarda Emperyalizm başlıklı incelemeleri dilimize çevrilmiş olan Fransız Mantist iktisatçı Jalee'nin Turkçedeki yeni kitabının Fransızca baskısı L'exploitation Capitaliste 1974 tarihini tasıyor. BtR MUTSUZLUK ÖYKÜSÜ / Petrus Abelardus, Çev. Betül Çotuksöken, Remzi Kitabevi, lstanbul 1988, 179 s. Skolastik felsefenin en ilginç filozoflanndan biri olan Petrus Abelardus'un (10791142) yapıtlarından ikisi ilk kez Türkçeye kazandırıldı. Betül Çotuksöken tarafından çevrilerek bir kitapta toplanan yapıtlardan biri Bir Mutlulnk Öykiisü (Felaketler Tarihi). Fılozofun yaşam öyküsü niteligindeki bu eser, 12. yüzyıl dünyasını yansıtması açısından önem tasıyor. Diğer yapıt, Filozof. Yahndi, Hıristiyan Arasında Diyalog ise "en yüce iyi ve ona ulaşmanın yollannı" tartısan felsefi bir eser. Çotuksöken kitaba yazdığı sunuç yazısında Abelardus'u okurlara tanıtıyor. TARİHTE BUGÜ.\ 4RiKA\ 18 Şubat, ALMAN DENIZALTILARINA VUR EMRI !.. 19f7'De BUGUN, I . OUUYA Ş , ALMAM D&Nİ2ALTTLA& GEU/Ç KAPSAMU SfR ALMfÇTT. ZAM/INtN ALMAHYA TrcAGer<seMic.eıeiYiesiı/iL. VOLCU /İTBÇ EMGi Ye&UİŞrf.BU EMıR. UIlSjTLAS OKYANUSUNDAK.İ ALPetJiZAUJ GEkAİLEe.İNİ (UBOOT*) ÎL.ATEY AB 5 e N DÜŞMAHfH EKONOMİK GÜCUNÜ KffSM/ty/) ÇAUŞAtJ ALMAAJLA&, INGlLlZLEP'iM 8U İŞİ TM/SAFS/2 GEMİLB&LE GıZÜCE SÜKC>ÜGMEL£&Uİ gtLE ENGELLEMEYE ÇAUÇMtŞn.. 50 YIL ÖNCE CumhurtYet 18 Şubat 1938 tıpimn üzerinde tecrubelerde bulunduğunu izah etti. Başvekil, bu yeni tipi tetkik etti. Celal Bayar bundan sonra otomobilıle Etıesuda hareket etti. Sabiha Gökçen de aynı sahaya tayyaresile gitti. Başvekil çok güzel bir şekilde hazırlanmış tertemiz ve modern bir hangarla diğer tesisatı ikmal edilmiş olan Etimesutta da lefttşlerıne devam etti. Talebeler motörlü tayyarelerle uçuşlar yaptılar. Hikmet Yay isminde bir genç ilk defa olarak yalnızbaşma uçtu ve tayyaresini mükemmelen kullanarak diğerleri kadar mükemmel bir ıniş yaptı. Başvekil etrafmı saran gazetecilere veda ederken memnunıyetini şu 19381988 sözlerle beyan etti: "Hepinize ayn ayn teşekkur ederim. Çalışmalanmzt gormekle çok büyük bir zevk duydum. Sizi sık ak göreceğım. Vazıyete daha iyi şekil vermek karanndayız. Vasıtalan arttırmak üzere hep beraber çalısacağız ve havacılığın memleket çm şayanı bir hale girdığini gormekle bahtiyar olacağız. Sızleri tebrik ederim." Cinnah ve laiklik Pakistan, Hindistan Milli Kongresi'ne karşı mücadele içinde, tammı gereği, Islami bir "kalıba" dökülmüstü. Ancak, Pakistan hareketinin sözcülüğflnü yüklenen ve onu başarıya götüren lider Muhammed Ali Cinnah, Pakistan devletinin resmen kurulusundan önce, bu kalıbı kırmaya çalıştı. Ağustos 1947'de Kurucu Meclis'te yapüğı konuşmada Cinnah açıkça laiklik ve demokrasiye bağlıbğını ifade etti. Kişısel ınançları ilgilendirdiği için dinsel anlamda değil, fakat siyasal anlamda yani yurttaslık anlamında, "Hindulann Hindu, Müslumanlann da MusJuman olmalannın son bulduğu ulusal bir devtet" kunnak istediğini söyledı. Bu konuşmanın bugün Pakıstan'da yasaklanmış olusunun şaşılacak yanı yoktur. Eylül 1948'de Cinnah'ın ölümunden sonra laik demokratik deviet idealı neden derhal terk edildi? Yazara göre bunun nedenleri siyasaldı. Bölgesel (yani, Pencabî, Bengalî, Sindî, Belurî, vb.) güçlerin meydan okuması karşısında siyası merkez, "Ortak olan tslam railliyetçiligini ön plana çıkamayı ve boylece vatanseverlik Başvekil dün Ankarada Türkkuşunu ziyaret etti Ankara 17 (Telefonla) Başvekil Celal Bayar bu sabah Turkkuşunun Etliktekı meydamnı, muteakıben de Etımesuddaki sahasım ziyaret ederek genç havacüanmızın çalışmalanm teftiş etti ve tetkıklerde bulundu. Başvekil, Kalemi mahsus mudurüle btrlikte saat dokuzda Etlıkleki meydana geldiği vakit Hava kurumu reis vekılı Erzurum mebusu Şukrü Koçak, Türkkuşu Başöğretmeni Sabiha Gökçen, Türkkuşu erkam ve talime gelmiş olan muallimler ve talebeler tarafından karşılandı. Celal Bayar tesisatı gördü, talimleri tetkik etti. Bu sahada yalmz planör uçuşları yapılmakta ve yetişen/er yüksek uçuşlara verilmektedir. Genç bir talebe paraşütle atladı ve yerdc işaret edilen noktaya muvaffakiyetle indi. diğer bir talebe de planörle bin metro ırtifada akrabosi hüneri yaptı. Celal Bayar bundan sonra sahadakı planörlerı tetkik etti. Şükru Koçak Turkkuunun elmde kullamtır halde 104 planor bulunduğunu. yerli olarak imalata da devam eaı. liğinı söyledi. Yüzbaşı zekı de yeni bir planor BİZ DEMOKRASİYİ ZİNCİRLERİNDEN KURTARDIK / Olof Palme, Çev. Dilek Zaptçıoğlu, A F A Yayınlan, Arahk 1987, 212 s. tki yıl once öldürülen ve katili bugune değin bulunamayan tsveç Başbakaru ve İsveç Sosyal Demokrat tşçi Partisi Başkanı Olof Palme'nin insan haklan, demokratik sosyalizm, banş konulan üzerine görüşlerini içeren yazılanndan seçmeleri kapsayan bir derleme, dilimize çevrildi. Uluslararası sosyal demokrat hareketin en önde geien simalanndan biri olan Palme'nin kitabı üzerine bir tanıtma yazısını yakında yayımlayacağız. Pefrus Ateîardus Bir Mutşuzluk Övküsü İLAN MERZİFON ASLİYE HUKUK MAHKEMESt 1987/208 SAYILI DOSYASINDAN Davacı Merzifon Belediye Başkanlığı tarafından davalı Yeter Yeler aleyhine açılan davada: davalının maliki bulunduğu Sofular mahallesi 23 ada, 18 parsel nolu taşınmazın (174) m''sinin tapusunun iptali ile Merzifon Belediyesı Başkanlığı adına tesciline dair verilmiş bulunan karann davalılar adına karar tebliğı yerine kaim olmak üzere ilanen tebliğ olunur. İLAN MERZİFON ASLİYE HUKUK HÂKİMLİĞİ 1987/209 SAYILI DOSYASINDAN Davacı Merzifon Belediye Başkanlığı tarafından davau Ali Mecit (Tataroğullan'nda) aleyhine açılan davada: Davalılın maliki bulunduğu Merzifon Gazimahbub mahallesi 228 ada, 63 parsel nolu taşınmazın (28) m:'sinin tapusunun iptali ile Merzifon Belediyesi Başkanlığı adına tesciline dair verilmiş bulunan karann davalılar adına karar tebliği yerine kaim olmak üzere ilanen tebliğ olunur. CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER AYEV EN ÇOK SATAN KİTAPLARI 19.1.198816.2.1988 Sw Itod 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 027 072 097 495 156 006 104 089 097 510 191005 191003 016 052 057 033 191.004 B t r t n «dı/Y«Mfi Ziverbey Köşkü/ilhan Selçuk Hayır/Adalet Ağaoğ.lu GlasnostAsıl Neyı İstiyorum/Mıhaıl Gorbaçov Büyuk Türk Şiiri Antolojisı / Haz: Ataol Behramoğlu Teslım 01 Küçuk/Sulhı Dölek GorbaçovMakaleler/M Gorbaçov Sabahattın Ah/Asım Bezırcı Dövüşenler Konuşacak/Ayşe Hülya Ûzzümrüt Bş Bu Ihtılali Nıye Yaptık/Nail Gürelı Dünya Sendikalar Federasyonu/Derleme PARLAMENTONUN BOYUTLARI Rahmi Kumaş 1000 lira (KDV içinde) İLAN MERZİFON ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ 1987/215 SAYILI DOSYASINDAN Davacı Merzifon Belediye Başkanlığı tarafından davalı Döne Kanca aleyhine açılan davada: davalının maliki bulunduğu Sofular mahallesi 23 ada, 19 parsel nolu taşınmazın (22) m"sinin tapusunun iptali ile Merzifon Belediyesi Başkanlığı adına tesciline dair verilmiş bulunan karann davalılar adına karar tebliği yerine kaim olmak uzere .ianen tebliğ olunur. MERZİFON ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ 1987/213 SAYILI DOSYASINDAN Davacı Merzifon Belediye Başkanlığı tarafından davalılar Kadir özer, Muammer Özdöl, Mustafa Terzi, tfakat, Osman, Şirin, Ziyaeddin, Hidayet, Nezaket, Sesehat, Mihriye, Abidin, Leyla, Halilözer ve Aliye Terzi aleyhine açılan davada: Davalılann maliki bulundukları Sofular mahallesi 23 ada, 10 parsel nolu taşınmazın (6) m"sinin tapusunun iptali ile Merzıton Belediyesi Başkanlığı adına tesciline dair verilmiş bulunan karann davalılar adına karar tebliği yerine kaim olmak üzere ilanen tebliğ olunur. Çağdaş Yayınlan Turkocağı Cad. 39/41 Cağaloğluhtanbui