Katalog

5 ARALIK 1988 EKONOMİ CUMHURİYET/11 TÜRKİYE'den Imalat sanayii üretimi geriledi ANKARA (AJSKA) tmalat sanayii üretiminde nisan, mayıs ve haziran aylarını kapsayan yıhn ikinci çeyreğinde, yıhn birinci çeyreğine göre önemli gerileme olduğu belirlendi. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün derlediği verilere göre, 1986 yılı 100 kabul edilerek oluşturulan ve bu yıhn ilk çeyreğinde 124.7'ye ulaşan ımalat sanayii üretimendeksi, yıhn ikinci çeyreğinde yüzde 7.3'lük bir gerilemeyle 115.6 düzeyine indi. Gerileme kamu sektörünün Üretiminde yüzde 6.5, özel sektörün üretiminde yüzde 7.5 düzeyinde oldu. Bankada para çok, alan yok Faizlerin yüzde 85 'e tırmanmasından sonra bir ayda 1 trilyon 481 milyar lira toplayan bankalann açtıkları kredilerde ise aynı dönemde 71 milyar liralık daralma oldu. Yapı Kredi'den sonra Halkbank da tüketici kredisi uygulaması başlatıyor. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) haiz oranlarının yıllık yüzde 85'lere yukseltilmesi uzerine daha önce piyasalarda gözlenen likidite fazlalığı sorunu bu kez banka sistemine kaydı. Bankalar yüksek faizle topladıklan mevduatı aynı hızda krediye çevirme olanağı bulamıyorlar. Son bir aylık dönemde toplam mevduata 1 trilyon 481.4 milyar liralık bir artış olurken, kredilerde ise 71.4 milyar liralık daralma meydana geldi. Bankalar kredi riskini yaymak amacıyla tüketici kredisi uygulamasına yöneliyorlar. Türkiye'de bir süre önce ilk kez Yapı ve Kredi Bankası'nın başlattığı tüketici krena yönelmelerinde yüksek faiz uygulaması sonucunda kredi açabilmek için "güvenli" şirket bulmakta zorlanmalannm etkili olduğu belirtiliyor. Konuyla ilgili bilgi veren bankacılar da bugün yüzde 120'leri aşan faizlerle kredi açmanın zorluğuna değinerek. "Bu kadar yüksek faiz oranlanyla açılan kredilerin geri döniişiinde her zaman için tehlike olabileceğini, onun için de kredilendirmede çok temkinli harekel edilmesi gerektiğini" söylediler. Şirketlere açılan kredilerle milyarlarca liralık riskin tek şirket üzerinde olduğunu belirten bankacılar, tüketici kredisi uygulamasıyla hem riskin dağıtılacağını, hem de dolaylı yöııden yine sanayi kesiminin desteklenmiş olacağını sa\ undular. Tüketici kredilerinin ağırlıklı olarak dayanıklı tuketim malları için geçerli olacağı belirtildi. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY "Türkiye Ekonomisi İçin Alternatif Politika Arayışları1' konulu iki panele konuşmacı olarak katıldım son haftalarda. Böylesıne kapsamh bir tonuda panel konuşmacısı olmak, on on beş dakika içinde derli toplu bir şeyler söylemek doğrusu hiç de koiay değilmiş. Yazı yazarken bazen bir cümleyi defalarca baştan almak, yazdığınızı beğenmeyip baştan yazmak, söylenmek isteneni yeniden organize ederek söylemek olanağınız var. Konuşurken bu mümkün değil, mesajınızı bir anda vermeniz gerekiyor çoğu kez. Bunu ne ölçüde başarabildim bilemiyorum. Ama içim rahat etmedi. "Alternatif" tartışması konusundaki bazı görüşlerimi yazılı oiarak özetlemek istedim. 1983 sonunda "Enflasyonu yüzde 1u'a indireceğim" diyerek iktidara gelen ve Türkiye'de sağ iktidaıiara musallat olan taşıma suyla büyük Türkiye yaratma' hastalığına yakalanarak enflasyonu yüzde BO'lere tırmandtran Özal iktidarının ekonomi politikasına karşı önerilebilecek en basit alternatif, tutarlı bir istikrar politikası. Kamu harcamalannı budayacaksınız, her kesimin canını yakan kemer sıkma önlemleri alacaksınız, iç talsbi ve büyüme hızını düşürüp, enflasyonu aşağı çekmeye başlayacaksınız. Bütün gücünüzü borç ödemeye, dısa kaynak transfer etmeye vereceksiniz. Kalan kaynaklarınızla da ekonomınin dışa dönük bir espride yeniden yapılanmasını sağlayacaksınız. Özal iktidarının genel felsefesiyle de bağdaşan bu alternatif, IMF ve Dünya Bankası'nın Özal a yeniden empoze etmeye çalıştığı çözüm yolu. Özal, 12 Eylül döneminde paşa paşa uyguladığı bu çözüm yolunu demokratik ortamda, seçilmiş bir lider olarak uygulamakta zoriuk çekiyor. Ama galiba fazla seçeneği kalmadı, yerel seçimleri Allah'ın ve SHP'nin izniyle atlattıktan sonra herhalde bu alternatife yönelecek. Yani bizim "IMF reçetesi" diye biidiğimiz şeye. Bu alternatifin, Türkiye'nin 'demokrasi içinde hızlı ve dengeli kalkınma' sorununu çözebileceğine, ekonomide kayda değer bir dönüşüm sağlayabileceğine ben inanmıyorum. Evet, enflasyon daha kabul edilebilir düzeylere çekilebilir, ciddi bir sıkıntı döneminden sonra giden gider, kalan kalır, biraz daha sağlıklı dengeler kurulabilir. Ama öyie atılım falan yapılamaz. Bu süreç içinde de demokrasi gene zorlanır. Hedef 'demokrasi içinde hızlı ve dengeli kalkınma' ise çözümü özal felsefesinin dışında aramak gerekiyor. Her şeyden önde 1980'lerde yalan yanlış laflarla beyni yıkanan toplumdaki ideolojik koşullandırılmayı kırmak, "ekonomınin gerçekleri" diye ortaya konan şeylerin asdnda birer uydurmasyon olduğunu halka anlatmak gerekiyor. örneğin faizleri yükselterek sosyal adaieti sağlamanın mümkün olmadığını, faizler yükseldi diye enflasyonun düşmeyeceğıni, sermayeden az vergi almanın yatırımları arttırmadığını, kapsamh bir vergi reformu yapılmadan devletin iki yakasının bir araya gelmeyeceğini, plansızlığın kaynak dağılımmı bozduğunu; Japonya ve Kore gibi ülkelerin aslında ciddi bir güdümlü ekonomi anlayışı içinde başarıya ulaştığını, aşırı devalüasyonların ekonomiye yarar değil, zarar getirdiğini rakamlarıyla, kanıtlarıyla sergilemek gerekiyor. Ama bu yeterli değil. Özal'ın ortaya koyduğu dünya görüşünün çikmazını örnekleriyie sergiterken onun yerini alacak bir yeni dünya görüşü, yeni bir değerler sistemi, topluma umut aşılayacak yeni bir "vizyon" ortaya koymak gerekiyor. Hesaplakitapla desteklenen bir Türkiye tablosu ortaya koyup bunu topluma benimsetmek, topluma bu tablonun özlemini aşılamak gerekiyor. Bu tabii ki kolay bir şey değil. Ama yüzde 100 gerçekleşmesi olanaksız gibi görünse de böyle bir alternatif Türkiye vizyonunun ortaya konması önemli. Ahnterinın faizcilikten üstün tutulduğu; köşedönücülüğün, işbrtiriciliğin değil, çalışkanlığın ve dürüstlüğün itibar gördüğü, Ankara'da yakını olanın değil, piyasada üstünlüksağlayanın kazandığı bir değerler sistemini savunabiliyor musunuz? Sanayileşmeyi hangi alanlarda, nasıl hızlandıracağınızı, bunu hangi kaynaklarla yapacağınızı söyleyebiliyor musunuz? Vergi yükünü nasıl yeniden dağıtacağınızı, kimden alıp kime vereceğinizi açıklayabiliyor musunuz? Örneğin arsa rantlarından oluşan tıilyonluk gelirleri devlete mal edip bu gelirlerle eğitime ayırdığımz kaynaklan katlayacağımzı söyleyebiliyor musunuz? Planlı kalkınma' derken özel sektörün işbirliğini nasıl sağlayacağınızı, kaynaklan istenen alanlara doğru nasıl yönlendireceğinizi, ure*ken yatırımları nasıl sıçratacağınızı ortaya koyabiliyor musunuz? "Disneyland"dan önce teknoloji parklan kurmanın daha akılcı olduğunu savunabiliyor musunuz? Özal'a karşı geçerli bir alternatif oluşturmak için böyle bir Türkiye vizyonu ortaya koymak, bu vizyonu somut bir programa dönüştürerek seçim kazanmak çok önemli, ama o da yeterli değil. Diyelim ki böyle bir seçim zaferi kazandınız, ertesi gün doğacak tereddüt ortamında ekonomınin iplerine hâkim olabilecek misiniz? Uluslararası finans çevrelerinde ve Türk iş âleminde kurduğunuz ilişkiler bu kesimlerle verimli bir diyalog kurmak, başabaş pazarlık etmek için yeterli mi? Bürokraside gerekli işbirliğini sağlayabilecek misiniz? Örneğin ekonomınin ve halkın biraz nefes alması için gerekli bir borç konsolidasyonu operasyonunu yüzünüze gözünüze bulaştırmadan yapabilecek misiniz? Enflasyonla mücadele programınızı uygulayabilecek misiniz? Özellikle sosyal demokrat nitelikli bir alternatif iktidar için can alıcı sorunlar bunlar. İlk altı ayda ekonomiye hâkim olup bazı hedeflerine varamayan bir sosyal demokrat iktidarın, kapsamlı bir yapı değişikliği programını uygulama şansı yok gibi geliyor bana. Ekonomide yapı değişikliği programıyla ilgili bazı noktalan yarınki yazımda ele almaya çalışacağım "Alternatif" Tartışması Dövis tevdiat hesapları ANKARA (ANKA) Döviz tevdiat hesapları, eylül ayında 86 milyon dolarhk artış göstererek yeniden 11 milyar dolar sınırınm üzerine çıktı. Haziran ağustos döneminde 11 milyar doların altında seyreden döviz hesapları toplamı eylül sonu itibarıyla 11 milyar 33 milyon dolar olarak belirlendi. Mevduat artarken krediler geriliyor disi uvgulaması için Halk Bankası'nın da hazırlıklarını yoğunlaştırdığı öğrenildi. Halk Bankası'nın bu ay içinde başlatmayı duşundüğü tüketici kredilerinde aylık faiz oranınm \üzde 6.5 veya yüzde 7 duzeyinde belirlenmesi bekleniyor. Bu arada, henüz tüketici uygulamasına geçmeyen bazı özel mevduat bankalarının da leasing uygulamasını tüketici kredisine benzer bir yönteme kaydırdıkları gözieniyor. Bankalann tüketici kredisi uygulamasıSerbest yüksek faiz uygulamasının başladığı 14ekim tarihinde 19 trilyon 102 milyar lira olan bankalardaki toplam mevduat, yaklaşık 1 aylık sürede yüzde 7.76 oranında artarak 20 trilyon 583.4 milyar liraya yükseldi. Aynı süre içinde banka kredileri ise 71.4 milyar lira azalarak 16 trilyon 769.3 milyar liraya indi. Dünyn İnşaathn yurışması Ekonomi Servisi Dünya Gazetesi'nin aylık yaym organı "Dünya tnşaat" Dergisi'nin 5. yıl kutlama etkinlikleri çerçevesinde düzenlediği "Türkiye'de Konut Sorunu Nasıl Çözümlenebilir?" konulu yazt yanşması sonuçlandı. Yazı yarışmasında Hasan Doğan'ın birinciliği, Muammer Soytürk'ün ikinciliği kazandığı, aynca da Doç. Dr. Muslafa Sağcan'ın iiçüncü olduğu bildirildi. Yusuf Karakoç, Nuri Alpaslan, Mehmet Yiğit, Dr. Doğan Dereli, Orhan Ayber ise mansiyon aldılar. MONTREAL (AA) 105 kadar ülkeden yetkililerin katılacağı ve uluslararas\ ticaretin serbestleştirilmesi konusunun ele alınacağı Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması GATT toplantısı Kanada'nın Montreal kentinde başlıyor. Türkiye'yi Devlet Bakanı Yusuf Özal'ın temsil edeceği çok taraflı GATT göruşmelerinin hararetli tartışmalara sahne olması bekleniyor. Ticaret engellerinin azaltılması ve bu konuda yeni kurallar belirlenmesi amacıyla dört yıl önce başlatılan uluslararası ticaretin serbestleştirilmesi görüşmeleri, kritik ve belirsiz kavşağa ulaşmış bulunuyor. Dünya ticareti masada sı bekleniyor. ABD ile AT ülkelerinde çiftçilere verilen yüklü sübvansiyonlar, 80'li yıllarda bu iilkelerde aşırı tarım üretimini körükledi, sonuçta hububat, süt ve süt urunleri ile şeker dağları oluştu. Tanm ürunlerindeki stoklann ABD'de geçen yaz yaşanan kuraklık nedeniyle azalması ve fiyatların artması, tanm reformu konusundaki baskılan biraz hafıfletti. reklamcılık, avukatiık ve turizm gibi alanları kapsayan hizmet sektöründe ticaretin serbestleştirilmesini, ABD, Japonya ve Avrupa Topluluğu (AT) ülkeleri gibi gelişmiş ülkeler desteklerken Hindistan, Brezilya, Nijerya, Mısır bu konunun GATT görüşmelerine dahil edilmemesinden yana tavır koyuyorlar. Anason vurgununa soruşturma GÜLÇİN tLCİ BURDUR Burdur'un Gölhisar ilçesinde ortaya çıkanlan anason vurgunu ile ilgili adli ve idari soruştunna, çok yönlü olarak sürdürülüyor. Burdur Valisi Memduh Ognz, olaya Maliye Bakanhğı'nca el konulduğunu bildirdi. Tekel Müdürlüğü'nde çalışan ve işinden olma korkusu ile baskı altında samanlan anasona kanştıran 4 işçinin ihban üzerine ortaya çıkarılan vurgun olayında; tutuklanan 4 Tekel görevlisinin anlatımlannı da değerlendiren Gölhisar Cumhuriyet Savcısı vurgunu yıllara göre belirleyerek soruşturmayı derinleştirdi. Tekel Gend Müdürlüğu'nce olayı idari yönden soruşturmak üzere Gölhisar'a gönderilen müfettişler soruşturmanın genişletildiğini belirterek "Ön raporla genel müdürlük sürekli bilgilendiriliyor" dediler. Triangle Türkiye'de Ekonomi Servisi Triangle Türkiye Acentesi AFS, bu firmanın ürünlerini pazarlamak üzert Bağdat Caddesi'nde bir mağaza açacak. Gençlere yönelik giyim eşyası üreten Triangle ile bir de ortak şirket kuracak olan AFS'nin Türkiye'de yaptığı üretimin önemli bölümü Sovyetler Birliği ile diğer sosyalist ülkelere ihraç edilecek. Fikri haklann korunması ABD ve AT ülkeleri, telif hakları, ticari marka ve patentNeler görüşülecek? lere ilişkin ulusal yasalann uyumlaştınlmaTekstil urunleri görüşmelerde ele alınacak sı ve güçlendirilmesi yoluyla fikri haklann tekstil urunleri ticareti ile ABD ve diğer ge korunmasında ısrar edivor. Buna karşılık, Brezilya ve Hindistan gibi kalkınmakta olan ülkeler, fikri haklann korunmasının, sıkı kurallara bağlanması sonucu kendi teknolojik 1986'da Uruguay'ın Punda Del Este ken Vluslararası ticaretin tinde düzenlenen toplantıda, tekstil ürünleri serbestleştirilmesi konusunun gelişmelerinin sekteye uğrayacağı endişesindeler. ticareti, tanm ürünleri, hizmetler ve tropikal ele alınacağı, Gümrük ürünler ticaretinin serbestleştirilmesi, telif Tarım siibvansiyonları ABD ile Kanada, hakları \e fikri hakların korunmasının ulus Tarifeleri ve Ticaret Genel lararası kurallara bağlanması, yabancı serma Anlaşması (GATT) toplantısı Arjantin, Avustralya, Brezil>a ve Filipinler gibi tarım ürünleri ihracatçısı ulkelerden oluye yatırımlanna yönelik engellerin azaltılma Kanada'nın Montreal şan CAIRNS grubu tanm sübvansiyonlansı, gümrük tarifelerinin indirilmesi ve GATTnın dondurulması ve bu alandaki ticaret ennin güçlendirilmesini öngören görüşmeler res kentinde toplanıyor. men başlatılmıştı. Uluslararası ticaretin ser Toplantıda Türkiye'yi Devlet gellerinin azaltılması önerisini destekliyor, AT ise, tanm sübvansiyonlarının gerekli olbestleştirilmesine ilişkin Uruguay roundu, Bakanı Yusuf Özal temsil duğunu savunuyor. GATT'nin 41 yıllık tarihinde en önemli go ediyor. rüşmeleri olarak kabul ediliyor. Tropikal ürünler ticareti gelişmiş ülkeleABD'nin giderek artan ticaret açığı başta rin, narenciye, kahve ve kakao gibi tropikal olmak üzere, dünya ticaretinde dengesizlik lişmiş ülkelerde tekstil urünlerine uygulanan ürünlerin ticaıetine yönelik engellerini azalılerin büyümesi ve uluslararası ticaretin yapı gümrük tarifelerinin indirilmesi önerileri kal malarına ilişkin oneri, Brezilya, Kolombiya, sında köklu değişiklikler görülmesi, Urugu kınmakta olan ülkeler tarafından destekle Malezya ve Tayland gibi ülkelerce destekleay roundu görüşmelerine hız kazandırdı. nirken kendi tekstil sanayiini korumak iste nirken, ABD, kendi pazarının tropikal urunGATT görüşmelerinde gündemin en onem yen ABD, çokelyaflılar anlaşması GATT lere açık olduğunu belirterek bu konunun tanm ürünleri ticareti çerçevesinde ele alınmali maddesini, tanm ürünleri ticaretinin re çerçevesinin dışında yer alıyor. formdan geçirilmesi konusunun oluşturmaHizmetler sektörü bankacılık, sıgortacılık. sını istivor. DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilını 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin MarKkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 isveç Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 Italyan Lıreti 1 Japon Yenı 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyalı Döviz Alış 1789.30 1555.80 146.91 1031.00 49.32 267.22 437.48 302.37 915.94 297.37 1231.20 139.79 14.74 6401.80 3318.26 477.08 Döviz Satış 1792.89 1558.92 147.20 1033.07 49.42 267.76 438.36 302.98 917.78 297.97 1233.67 140.07 14.77 6414.63 3324.91 478.04 5ARALM19M Efektif Alış 1789.30 1529.35 146.91 1031.00 48.48 267.22 430.04 302.37 915.94 297.37 1231 20 137.41 14.49 6292 97 3318.26 468.97 Efektif Satış 1811 00 1574.67 148.69 1043.51 49.92 270.46 442.79 306.04 927.05 300.98 1246.13 141.48 14.92 6479.42 3358.49 482 87 KISAKISA • BOGAZtÇİ Hava kadar 100 milyon dolarlık Taşımacılığı, perşembe ve pazarihracat gerçekîeştirdi. günleri karşüıklı olarak . FINUIK Tarım Satış IstanbulStuttgart tarifeli Kooperatifleri Birliği charter seferlerini başlattı. (Fiskobirlik) 1988 ürünü • TÜRK Bankası Limited'in fındıktan bugüne kadar 115 bin İzmir şubesi açıldı. 1901 yılındaton alım \aptı. Alınan fındığın Ufkoşa'da kurulan banka, 6 236 milyar liralık bedelinden yıldır İstanbul'da faaliyet 170 milyar lira üreticiyeödendi. gpsteıiyordu. • LCK ekici tutun piyasasının • POLİBLOK üretimine uçüncü gununde, Manisa'daki başlandı. Isı yalıtımlı duvar rekoltenin yarısından çoğu elemanı olan poliblok, daha satıldı. Vianisa'da 1 milyon 70 once yalnızca F. Almanya'da bin balya olarak belirlenen uretiliyordu. rekoltenin 220 bin balyası • HO\EYWELL Bull Tekel, 650 bin balyası da Türkiye distributorü Elıek luccar tarafından alındı. dörduncu kullanıcılar toplantısı Yelkililer, bu yıl iyi kalitede Ankarada >apıldı. tutün yetiştirilmesi nedeniylc • KKINCİLER Dış Ticaret, tucearın piyasada etkili yılbaşınüan kasım ayı başına olduğunu bohrttiler. Çîn'de halk, mala hücum etti HONG KONG (AA) Çin Halk Cumhuriyeti'nde bazı tüketim mallannın fiş ve karneye bağlanacağından endişelenen halk, tuz ve tekstil urünlerine adeta hücum etti. Çin'de yayımlanan Yeni Akşam Postası Gazetesi'nin haberine göre, Kanton kentinde, tuz satışlarınm fışe bağlanacağı söylentüeri üzerine gıda malları satan mağazalar önünde uzun kuyruklar oluştu. Halkın paniğe kapılarak yüklü miktarlarda tuz alması sonucu, tuzun kilo fıyatı 10 sentten (yaklaşık 540 TL) 35 sente (630 TL) çıktı. Çin'in Şanghay kenti ve civannda da, yore halkının paniğe kapılarak tekstil urunleri ve tuz satın alması sonucu, karne uygulaması başlatılmıştı. UGUN • Ticari gemiler Fransız Gemi Ekipmanlan Komitesi Teknik Sınai ve İktisadi tşbirliği Kurumu ve Fransız Başkonsolosluğu 'nun ortaklasa düzenledikleri 3 günlük "Ticari Gemilerin Donatım Aletleri Kolokyumu"saat U.OO'de tstanbul Eıap Marmara Oteli'nde başlıyor. Fotokopi makinaları 133 03 49 133 Oi 95 117 21 15 5 hdl Pencereleriniz ister a h ş a p olsun; ister alüminyum, ya da piastik III Isıcam takılabilmesi için, mevcut dcğramalarınızın sökülmesi, yeniden yapılması gerekmez. I s ı c a m t a k m a k lüks d e ğ i l d i r . Mevcut ramalarınıza Isıcam takıl ıır. ••• Mevcut camları çıkarıp, yerine Isıcam takmak için küçük bir çıta değişikliği yeterlidir. Doğramalar aşırı ölçüde yıpranmış, çürümüş, standaıi dışı incelikte değilse! Ayrıntılı bilgiyi, Isıcam Yetkili Satıcısından isteyin. Verin siparişinizi; kış bastırmadan Isıcamianın! Isıcam" ıpencete ile. scocn 3ranya koçmasnır ortensı Lütfen, size en yakın Isıcam Yetkili Satıcısı'nı ya d a üreticisini aşağıdaki telefonlardan öğreniniz. Tel: 146 11 30 (6 hat) 147 48 58 Isıcam, yakıt harcamanızı % 20 35 arasında azaltır. Sağladığı tasarruf sayesinde kendi kendini öder Isıcam 5 yıl gararrtilidir. Satıcınızdan Garanti Belgenızı almayı unutmayın. u Az ödeyia çok ısının" cam CAMPAZARLAMAA.Ş. Büyükdere Caddesi Beytem Han Kat: 48 80220 Şişli, İstanbul CAM PAZARLAMA A.Ş TÜRKİYE ŞİŞE VE CAM FABRİKALARI AŞNİN BİR KURULUŞUDUR Isıcam Oreticileri: İstanbul: 147 48 58 Ankara : Camsan 310 44 12, Gürsan 349 11 40 Bursa : Onurcam 60 97 97 Eskisehir: Hatiboğlu 60 027 Kayseri: Ak Isı Yalıtım 11 927, Okandan 18 199 Sivas : Cam Ticaret 61 348