Katalog

11 AĞUSTOS 1987 KÜLTÜRYAŞAM PİKNİK PİYALE MADRA . CUMHURİYET/5 4 Walt Disney'in 193 7'deyaptığıfilm,60 ülkede yeniden gösteriliyor Pamuk Prenses' 50 yaşmda HIZLI GAZETECI NECDET ŞEN / K/AAİ LEYLEK "Pamuk Prenses ve 7 Cüceler", ilk dağıtımında 8 milyon dolar getirmişti. Bugüne kadar 330 milyon dolar gelir sağlayan çizgi füm, Charlie Chaplin, Orson fVelles, Federico Fellini gibi sinema ustalarım da etkiledi. Şimdi film, 50. yılında Sovyetler Birliği ve Çin de dahil 60 ülkede birden gösteriliyor. Kiiltiir Servisi Daha dünyada Steven Spidberg'in ve Gcorge Lucas^ ın "masal fümleri" yokken, bütun o bildığimız canlandırma fllmleri de daha dünyaya gelmemişken, W»lt Disney'in "Pamuk Prenses ve Yedi CüceJer"i vaıdı. Bugunlerde "Pamuk Prenses ve Yfedi Cüceler", 50. "dogunT yıldönümünü ABD'nın yanı sıra aralannda Sovyetler Birliği ve Çin Halk Cumhunyeti de olmak uzere 60 ülkede yeniden gösterüerek kuthıyor. "Walt Disaey'in Fantazyası" adh bir kitabın da yazarı olan john Culhane, "Inlernational Herald TribuDe"de çıkan yazısında "Pamuk Prenses ve Yedi Cuceler"in, ılk göstenminden bu yana film endüstnsi, dünyanın dört bir yanındaki sinema seyircisi ve 20. yüzyılm en büyük sanatçılarından bazıları üstündeki etkilerini inceledi. Culhane'e göre Walt Disney 1934'te ilk uzun canlandırma filmini çevirmeye karar verdiğinde, yakın çevresindekiler kendisıne "çıtgının teki" olduğunu söylemışlerdi. tlk hesaplara göre, film yaklaşık 250 bın dolara çıkacaktı. Öysa Hollywood'daki yerleşik lcanıya göre, "fantezi"lerin gişe açısından hiç şansı yoktu; seyirci bir çizgi fılmi otunıp uzun uzun ızlemezdi; yetişkinler bir "peri masalTru seyretmek ıçin sinemaya gitmeye bile PAMUK PRENSES VE 7 CÜCELER Pamuk Prensesin yanı sıra Aksınk, Bügin, Uykucu, Somurtkan... Grbnm Kardeşler, geçen yüzyüda bu masah yazarken 7 Cücelerin adlannı koymamışlardu Ama Walt Disney'in çizgi füminden sonra birçok ülkenin çocuklan onlann adlannı beüeklerine kazıdılar. kalkışmaz, gençler ise böyle bir filme bilet alacak parayı çıkıştıramazdı. Her zaman, kendıne güvenraenin başarının en önemli öğesi olduğunu savunan Walt Disney, herkesı nazikçe dinledi ve sonunda fılmi yaptı. Ustelik film, en sonunda 1.5 milyon dolara mal oldu. "Pamuk Prenses ve Yedi Cuceter", ilk kez 21 Aralık 1937 günü Hollywood'da göstenldı ve ilk dağıümından 8 milyon dolar gelir getirdı. O sıralar bir filmin sağladığı en büyük paraydı bu. "Pamuk Prenses", 41 ülkede gösterildi ve çok geçmeden 10 ayn dilde dublajı yapıldı. O günden bugune yaklaşık 330 milyon dolarlık hasılat yapmış olan "Pamuk Prenses", bugOn artık dünyanın gelmiş geçmiş en popüler filmleri arasında. Grimm Kardeşler, geçen yüzyılda bu masalı yazdıklannda Yedi Cüceler'in adlanm koymamışlardı, ama bugun artık Turk çocuklan bile Aksınk, Bilgin, Uykucn ve Sonnrtkan'ın adlannı ezbere bıliyorlar. "Pamnk Prenses"in ilk göstenmınden 7 yıl sünra, "Kınnızı Pabuçtor"ın yazan ve yönetmenı Michael Powell, îngiltere'de yayımlanan "Film Review"da Dısney'ı sınemanın evrımi için gerekli üç kışiden bin olarak tanımlayacaktı: "Usta sovmen Grlffîth. yalnız dâhi Chaplin, deneyci ve tasanma Disnej. Gelecegin yonetmeni bu uç sinema adamının bileşiminden oluşacak; onlann adlannı dujmus olsun olmasın, onlarsız var olamayacak!" "Pamuk Prenses"ın Hollywood prömıyerinde bulunan Charlie Chaplin, daha sonar "Los Angefcs Times"a verdiği demeçte, fümın en ılerı beklentilen bile aştığım, Disney'in, cucelerden Uykucu'nun kişüiğinde bütün zamanlann en büyük komedyenlennden birinı yaratüğıru söyleyecekti. Filmin New York prömiyerı ise, Los Angeles'tan üç hafta sonra, 13 Ocak 1938'de yapıldı. "Ne» YorkTimes"ın film eleştirmeni Frank S. Nugen( şöyle yazacaktr "Bu film, sinema açısından 'Bir Llusun Doğuşu' ya da Miki Fare kadar önemli. Bir klajik!" ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACI VVelles ve Fellini "Pamuk Prenses"ten sinema dünyasının iki büyük yönetmeni, Orson Welles ve Federico Fellini de önemli ölçüde etkılendıler. Welles'in 1941'de çevirdiğı "Yurttaş Kane"ın ılk sahnesini gözunüzün önune getirin: Geceleyin, tek penceresinde ışık görünen bir şato. tçerde Kane ölum döşeğinde... Bir de "Pamuk Prenses"in o ünlü sahnesinı düşünün: Geceleyin, tek penceresinde ışık görünen bir şato. Içerde, Pamuk Prenses'in artık olduğunu sanan kötü kalpli kraliçe buyülü aynasıyla konuşuyor... Fellini ise, 1965'te "Ruhlann Gialietta'sı" adh fılminı çevirdiğı senaryoya şöyle bir not duşecekti: "Gulietta Masina'nın annesini canlandıran kadın, Disney'in 'Pamuk Prenses'indeki kraliçeye benzemeli!" Rus müziğinin devlennden Sergey Prokofıev de Walt Disney'in hayranlan arasında. Ayzenştayn'ın "Aleksandr Nevski"sinin müziğinı de gerçekleştıren Prokofıev, Disney'in yapıtlanndaki ses ve görüntü uyumundan öylesine etkilenmişti ki, Dısneyin çizgi filmini yapacağını umduğu bir "moziksel masal" yazmıştı. 1938'de ABD'ye gittiğinde, Disney Stüdyosu'nu ziyaret etti ve "Peter ile Kurt"u pıyanoda Disney'e dinlettı. Sonra da, "Buna, bir gün çizgi filmini vapacagınızı düşüncrek B besteledim" dedi. Bugünun çocuklan belkı artık oyuncu. Ama otuzytisüren bir ifbirliğini paylaşmıslar. tki Oscarü Vivien Letgh ve ingiliz fotoğ "Pamuk Prenses" seyretmıyor, ama "çocuklan" Spielberg'ler, rafçt Angus McBean. McBean, Leigh ile tanıştıktan sonra sanatçıyı 1967'de Mümüne kadar izleDisney'in bu kez "çağdaş masaP'laLucas'lar miş. Vivien Leigh tn sahntdeki her oyununu, film setindeki her çaüsmasmı fotoğraflamış. Daha nyla buyülemeye devam edıyorlar ına Leigh, McBean tarafindan çekiien bir fotografmı Hoüywood'a yoüamıs ve bu fotoğraf saye sanlan. Zaten bazılarma gore sinema stnde "Rüzgâr Gibi Geçti"deki ünlü rolünü kapmıs. Şimdi McBean 'in Vivien Leigh fotoğrajlan bir "çağdaş masal anlatma sanatı" ilk kez topbt olarak Londra'daki Festival Hall'da sergileniyor. değil mi? AĞAÇ YAŞKEN EĞİLtR KEMAL GÖKHAS T A R İ H T E BUGÜIM MÜMTAZ ARKAN 1456'PA BU6UPJ, ÜKILU MACAK AStceKî ÜPERl HUhiyADI VANOŞ, S3 yAŞINOA OLDU. ÖZ£LUKLE C&MANU"LABAKABŞ/ YAPTlĞl SAVAŞLARLA TANINAN HUNYADI YAHOf, 141O'DA MACAR /OBALI ' , ONUN V£ OAHA SoN£AA£l DEVLBTlN ILERI ££L£A/L£& KAT/LM/fr/ ALSEKT'lAJ OLUMUNOEN SONBA I. VlADISIAV'IN TAHTA GEÇMBSıA/De ONEMLİ £OL oyAJAMtŞr/. 1441 'DEN 8AÇL/y/)£AK, OSMAUU ORDUL42/HA KA£Şl SAfARILI ÇA&PIŞMALAR YONETEN HUHYADI, ONLAfii/M BALSCANUV?!A ÇIKMASINI EMeELLBMlÇTI.ANCAK, 1444'T£td \SAZMA SA\/AŞl'MOA 8UYLJK 8ı& YEhJILGlVE UĞgAMlÇTI: U MUSAr'fAI oS.~ DUSÜ ZAFE& f£4ZANlf!*£N KSAL r VLAPlSLAV OUJC.ER AKASIHPA eüLUNUYOeDU. HUUYADI KAÇAfZAK KDfgrULAgiLM/ŞTİ. ON YIL S.ONİSA ISE, YENı PADlŞAH E. MEHMET. BELGBAP'I tCUÇAT/NCA, K4LEYI BAŞA&IYL4 SAl/UAJMUŞTU.. 11 Ağustos HUNYADI YANOS Varna Savaçt'nda oler> krat McBeariin objektifınden Vivien Leigh %£% 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Evlenme ve boşanmağa dair // Ağustos 1937 Daha evvel başkalarile evli olmamalılar, evlenmişlerse bile bu bağları şu ve bu şekillerde tamamen ortadan kalkmış olmalı, evleneceklerin sıhhi bakımdan evlenmelerine hiçbir mani bulunmamah, ve saire... Eskiden evlenmeye ehliyet şartları izınname ile tamam olurdu. Şimdi evlenme memurunun tasdikile tamam oluyor. Kanun usulü tayin etmiş. Usulde hiçbir fenalık veya fevkaladelik yok, fakat tatbikal Kafdağı kadar müşkilat doğuruyor. Evlenme dairesine müracaat edenler tabii oraya nufus cüzdanlahle müracaat ediyorlar. Evlenme memuru bu vesikalara istinaden tatbikatına başlıyor ve müşkulat başlıyor: Elinde nufus cuzdanı olan adam veya kadının nufus sicilinde kaydı yok!. Olur mu, nasıl olur? Olmaz ama bu birinci zorluk giderek klasik bir mahiyet almıştır işte. Istanbuldaki bir evlenme memurunun sicilı Diyarbekirde olan bir insan hakkmda tahkikat yaptığmı duşunun. Ve oradan menfı cevab geldiğini gözönune alın. Bu bir bela berzahıdır. Bre aman, anan yapşi, baban yahşi eğer altı ay sonra nufus kaydını sicilde bulabilirseniz çok bahtiyarsınız. Sonra askı muamelesı asıldı mı? Evlenme memuru, dur bakalım bir sorayım diyerek iş muhabereye dökuldü mü, yandığınız gündür. Evlenme memurunun kabahati yok, suale cevab almak, hele doğru durust cevab almak mümkun değil. İnsanın sanki devlet dairelerı her evlenme işini zoraltmaktan zevk alıyor diyeceği gelir. Aslı şerisinde de, kanunisinde de, insanisinde de, iki tarafın rızasmdan ibaret olan evlenme işi, medeni kanunun ortaya koyduğu masum usüllerin bizce sanki bılıltızam guçleştırilip karıştırılan labirantıne sokulmuştur. Biz şehtrlerde ve kasabalarda hekim bulamazken köylü ne yapsın? Ne yaparsa haklı değil midir? Evlenme için böyle boşanmaya gelince; Burada da tabii bir ikisi ortasına düşememiş olduğumuzu itiraf etmek lazımdır. Islamiyette iki dudak arasındakı tek sözün kafı geleceğı kadar kolay bir talak vardı, hristiyanlıkta da î adeta talak imkansızlığı. Biz boşsun deyince her bağ çözülüyor, bu nasıl iş diyorlardı. Halbuki bizzat hristiyanlar beraber yaşamaları imkansız iki kişiy ayırmak mumkün değil, bu fecaat diye kendi kendilerini; tenkit ediyorlardı. HristiyanL ıslahat olarak mahkeme karaile boşanma esasını elde edebıldiler, fakat buna bir takım kayıtlar ve şartlar koyarak kıliseye taviz verdih Biz bu tavizli usulü aynen kabul ederek iyi bir iş yaptığımız zannında bulunduk. tşte hata burada. Ayırmaya mahkeme karar versin, âlâ. Hatta hakime uzlaştırmaya çalışma selahiyeti de verilsin. O da iyi. Üst tarafında hakime kendi takdirile hükmetme yetkisi verilsin ve bu işin mühlet üstune mühletlerle mahkemeleri içtimai sefaletlerin bir teşhirgahı haline getirilmesine mahal bırakılmamış olsun. YUNUS NADİ Struga Şür Akşamları'na Anday ve Kurdakul katdıyor Yugoslavya'da düzenlenecek 26. Struga Şiir Akşamları'nda Türk şiirini Melih Cevdet Anday ve Şükran Kurdakul temsil edecekler. Şenliğe kırk ülkeden yetmişe yakın sanatçı, Yugoslavya'dan da yüz kadar ozan katılacak. Konuk ozanlar, "Köprüler" adlı şiir gecesinde Yugoslav ozanlarla birlikte şiirlerini okuyacaklar. Bu yılın Altın Çelenk Ödülü, Polonyalı Rujevic'e verilecek Yomiuıi Karikatür lîırışması'nuı konusu 'oyurt Kıiltür Servisi Her yıl Japonya'nın başkenti Tokyo'da düzenlenen Yomiuri Uluslararası Karikatür Yanşması bu yıl "serbesl" ve "konulu" olmak üzere iki ayn bölumde yapılacak. 1987 Yomiuri Uluslararası Karikatür Yarışması'nın konusu "Oyunlar" olarak belirlendi. Yanşmayı düzenleyenler, yeryuzunde her gün birçok "oyun"la karşılaşıldığını, bunlann çocuklann basıt oyunlanndan hayatın çeşitli alanlanndaki daha karmasık "oyun"lara, siyasetten cınayete, bilimkurgu filmlennden seruven dolu masallara, gunumuzdeki Truva Atlarına kadar uzandığını beüntiler. Yomiuri Uluslararası Karikatür Yarışması'nın her yaştan ve her ulustan sanatçıya, amatör ve profesyonel butün karikaturculere açık olduğu belirtildi. Yanşma kapsamında, serbest ve konulu bolumlerin yanı sıra bir de Denızaşın Ülkeler Gençler Bölumu yer alıyor. Gençler Bolumu'ne on sekiz yaşın altındaki bütun karıkaturcüler dilediklerı konuda katılabilecekler. Yanşmada butun karikaturler arasından seçilecek en iyi karikature Buyük Ödul venlecek. Buyuk Ödul'un tutan 1 milyon yen (yaklaşık 6 milyon lira). Sanatçılar, dılerlerse, hem serbest bölume hem de konulu bölüme katılabilecekler. Konulu ve serbest bölüme kaulmak tsteyenlenn yapıtlannı 31 ekim gününe kadar, Gençler Bölümü'ne katılmak isteyenlerin de karikaturlerini 15 ekim gunune kadar "The Inlernational Cartoon Conlest Section, The Yomiun Shimbun, 171, Otemachi. Chiyodaku, Tokyo 100, Japonya" adresıne göndermelen gerekiyor. Kazananlann adları aralık ayı sonunda açıklanacak. NECATt ZEKERİYA ÜSKÜP Geleneksel 26. Struga Şiir Akşamlan, bu yıl 2025 ağustos gunleri arasında yapılacak. Beş gün sürecek şenlikte çeşitli sanat ve edebiyat gösterileri yer alacak. Meh'h Cevdet Anday Şükran Kurdakul eüecekler. Anday ve Kurdakul, şiirlerini Struga dışında Makedonya'nın çeşitli kentlerinde de okuyacaklar ve "Şiir ve Dü" konulu sempozyuma katüacaklar. Struga Şiir Akşamlan'nda bu yıl Avustralya ve Kosova Şiir Geceleri de düzenlenecek. İki şiir şenliği arasında seçilen en güzel on beş şür (Makedon, Türk, Arnavut ozanlardan) okunacak. Yugoslav Turk halkı şiirini bu yıl seçici kurul uyelennın yaptığı belirlemeye göre Nusret Dişo L'lkii ve Fahri Ali temsil edecekler. Şiir Akşamlan sırasında şenliği katılan ozanlann kitaplarından oluşan bir sergi de açılacak. öte yandan, bu yıl Altın Çelenk ödulu'nü kazanan Rujevic'in LehçeMakedonca kitabı ve daha önce şenliklerin yayımlan arasında yer alan kitaplar izleyicilere sunulacak. jevic*in şiirleri ve kitaplan daha önce Makedoncaya ve SırpHırvatçaya çevrilmiş, çeşitli şiirleri de Yugoslavya'da yayımlanan Struga'daki şiir şenliğine bu yıl Çağdaş Polonya Şiiri ve Çağdaş kırk yabancı ülkeden yetmişe ya Dünya Şiiri antolojilerinde yer kın şair, yazar ve eleştirmen, Yu almıştı. Rujevıc'in üç şiirine de goslavya'nın cumhuriyet ve özerk Ataol Bebramoğlu ile Özdemir ^ölgelerinden de yüz kadar ozan Ince'nin hazırladıkları ve Ankakatılacak. Konuk ozanlar, Stru ra'daki Söylem Yayınlan tarafinga'daki "Köprüler" adlı şiir ge dan yayımlanan "Dünya Şiiri cesinde Yugoslav ozanlarla bir Antolojisi"nde yer verilmişti. likte şiirlerini okuyacaklar. GeTadeusz Rujevic'le ılgili şiir gecenin sonunda Altın Çelenk ödülu Polonyalı ozan ve yazar cesi, Ohri Sveti Sofya Kilisesi'nTadeusz Rujevic'e, Miladinov de 22 ağustosta düzenlenecek. Kardeşler ödülü de Makedonyah Gecede ozanın sanatçı kişilıği ozan Petko Dabevski'ye verile üzerine konuşulacak ve bazı şiirleri ayn ayn dillerde okunacak. cek. Struga Şiir Akşamları'na Auden, Nernda, Montale, Ra Türkıye'den bugune kadar elli fael Alberti, Voznesenski ve Fa kadar ozan, yazar, eleştirmen ve zıl Hüsniı Daglarca gibi Altın yayıncı katılrruştı. Bu yıl StrugaÇelenk Ödulu'nü kazanan ozan da Turk şiirini Melih Cevdel Anlar arasına katılan Tadeusz Ru day ve Şükran Kurdakul temsil teftışınde gormuştur. İzmirde nasıl olduğunu pek iyi bilmiyoruz, fakat Istanbulda Adliye Vekili Şükru Saraçoğlu hal böyiedir. Mahkemelerde çok boşanma davası evve/ki gün İzmirde gazetecilere verdiği beyanatta, olduğundan şikayet ediliyor. Bizce davaların çokluğundan ki dunku sayımtzda çıktı, zıyade usulün bu çokluğu on cezaevlerinin ve ceza kere arıtıran karışıklığından kanununun mılli bir şekle şikayet olunsa daha doğru sokulması luzumundan uzun olur. Fakat neye yarar ki uzadıya bahsettıği esnada Adliye Vekili her boşanma evlenme ve boşanma işlerme hadısesini boğan bu müşkulat dair de şunları söylemiştir: ve uzatma usulunü muvafık "Evlenme hakkmda kanuna bulmaktadır. Halbuki bizce herhangi bir kayıt koymak boşanma etrafındaki zorluk değil, evlenme muamelelerini üstune zorluktan ibaret olan teshil için kayıtian kaldırmak bu usül ıslaha muhtaçtı. istiyoruz. Boşanmağa gelince Evlenmeyse şimdiye nisbetle mevcut kayıtian doğru daha kolaylaştınlmak lazım buluyorum. Evlilık yalnız iki geldiği gibi. Bu işlerde Sayın kişinin hayatını bırleştirmesi Saraçoğluyla tamamen fikir demek değildır. Bir erkekle birliği halınde olmadığımız bir kız birleşince ammeye anlaşılıyor. hizmeti bulunan bıiyuk bir müessese kurulmuş olur. Bu Evlenmeyi teşvık ve teshil muessesenin kolayca etmeli, çunku aile kurulacak. yıkılmamasile devlet, millet ve Boşanmayı güçleştırmeli, efkan umumiye ehemmiyelle çünku aile bozulacak. alakadardır." Bu iki hukumden birincisi Yukandaki ifadeler herkes doğru, çünkü tabiidir. tkincisi tarafindan pek iyi anlaşılmış doğru değil çunku tabiate ve olmak için Sayın Vekilin maslahata karşıdır. Biz tatbik kullandığı (kayıt) kelimisinin etmeye çalıştığımız yenı usulle burada bağ, zorluk, güçlük evlenmeyi bıraz guçleştirdik, manasına geldiğini söyliyelim. boşanmayı ise alelacayip yeni Yanı Vekil (evlenme işini bir şekle sokmuş zoraltma şoyle dursun bulunduk.Evvelce medeni elımizden gelirse daha kanun tatbik ediyoruz kolaylaştırmalıyız. duşuncesile yeni usulleri Boşanmqdakı zorluklara olduğu gibi almıştık. Şimdi gelince bunlar doğrudur. şimdi farkma varıyoruz ki bu Hayatlarmı bırleştıren kadın işde tam bir ısabet ve erkekler bu bağı kolay gösterememışiz. Hele acemi kolay çözemesinier lazımdır) kırtasıyecı ellerde usulün demek istiyoruz. A ile, ortaya koyduğu zorluklar cemıyetin ve mılletin temel değme babayiğıdin hakkından taşıdtr da onun için. gelemıyeceği kadar ağırdır. Şükru Saraçoğlunun evlenme Evlenme aslında hayatlarmı ve boşanma işlerine niçın birleştirecek iki kişinin kendi temas etmiş olduğu İzmir aralannda gönut nzasile buna muhabın tarafindan bıze karar vermelerinden ibarettir. verılen sozlerde açıkça Bu, eskt kanunda da, yeni gorulmuyor. thtimal kı kanunda da, hatta dunya gazeteciler Vekite bu yolda bir dunya olalı böyiedir. Alt sual sonnuşlar veyahut tarafı kanuni ve içtimai ıhtımal kı Vekilin kendisi merasimden ibarettir. tzmırde dahi boşanma Evlenecekler hukuki ehliyete davalarının mahkemeleri çok haiz olmalılar, yani muayyen ışgal ettiğını bu defaki bir yaşa varmış bulunmalılar. §ık n kibar Hanıme • / 1 SUHtt •!>• terlı Mallar Pa/iir!.ınıı«l:ı