Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER bır araya getıren Alman Sosyal Demokrat Partısı SPD'nın Genel Sekreten Peter Glotz: "Sol artık yalnızca Avrupa solu olarak etkın olabilır. Sosyal demokrası ve ozellikle demokratık sosyalızm bugun Avrupa'da bır butun olarak ele alınırsa gerçekleştirilebilir. Uluslar duze>ınde ıse bu duşunceler gunden gune hayal hahne gelrjor" goruşunu üerı surmekte ve Avnıpa'nın yenı duşunce ve urunlerle ortaya çıkan sol tarafından ıstıkrara kavuşturulabıleceğını savunmaktadır Glotz'un sosyal demokratlara önerısı ıse, Avrupa'daki polıtıkekonomık durumun ayrıntılı bır tahlılıne dayanan "yeni ortak bir program" oluşturulmasıdır Peter Glotz, çeşıtlı dıllere çevrılen ve Turkçeye de çevrılmekte olan adı geçen kıtabında aşağıdakı şekılde özetleyebüeceğımız yedı tez formule edıyor ve bunları tartışmaya sunuyor ılk "devletler ustu orgut" olan Avrupa Topluluğu'nu guçlendır mek • Batı ve Doğu arasında yenı bır ortaklık mevdana getırmek Bunun guvence altına alınması nın koşulu olarak, mevcut sınırları "kavıtsız şartsız" tanımak ve "Doğu Avrupa'da kapitalizmın yeniden kurulmasından" vazgecmek, ama aynı zamanda "bu ulkelerde jaşayan halklann özguriuk ıstemlennin sonmedıgini" kabul etmek • Avrupa solunu "demokrasi ve sos\alızmuı bırlikte gerçekleşebilecegı savında" bır araya getırmek Eskı mentalıteyı aşarak, ıttıfaklara yonelıp "Avrupa sermavesınin (emellerine yonelik yeni bir toplumsal hareket" or taya çıkarmak • Hayallere yer verılmeyen, "gerçek çelişkileri inkâr etmeyen", "geçmişle kopruleri yıkma konusunda çekıngen davran• Kapıtalızmı, "Batı rasyone mayan", sağ muhalıflerın saldılizminin bu urununu", sosyal rılarına goğus gerebılen bır sıyaset oluşturmak Ve ıdealızm ıle demokrasıye doğru gehştırmek • Super devletlerle anlamsız ılgısızlık arasında yalpalayan Avrupa gençbğını de bu sıyasebır yanşa gırmemek Yanı, Av rupa'yı bır super guce donuştur te kazanmak Göruluyor kı, sosyal demokmeyı amaçlamamak (Savaş alanındakı ezıcı ustunluk ya da rat arayışlar bır "Avrupalılık" uzay teknolojısınde bırıncı ol vurgusu taşımaktadır Bu, yenimak yerıne orneğın, "en renkli den toparlanma ve orgutlenme kitap pazanyla", "en gelişmiş çabasında olan Turk sosyal demokratları açısından da uzennsosyal guvenlik sistemı ile" vb de önemle durulması gereken bır öğunmek ) • Avrupa'da "ortak bır sana>ı konudur Turk sosyal demokra politikası" ınşa etmek Onak bı sısı, Turkıye'nın Avrupa Toplulımsel araştırmalara gırışmek luğu'na dahıl olmasını savun(Mıkroelektronık, telekomum maktadır SHP, "Turkıye'nın kasyon, bıoteknolojı ve enerjı siyasal ve ekonomik bakımdan alanlarında yalnız tuketıcı değıl, Avnıpa'nın dışında kalmasımn uretıcı de olmak) Bu amaçlarla yararlı olmayacağı" duşuncesını benımsemekte ve bu nedenle Avrupa Topluluğu'na katılmayı ongormektedır Ulkemız sosyal demokratlan, hem Avrupa Topluluğu'na sıyası ve ekonomik yonden butunleşmenın (entegrasyonun) gerçekleşmesine ılışkın goruşlerı gelıştınp, sureçlen belirlemek ve hem de sosyal demokrasinin Avrupa'daki tartışmalarını izlemek ve tartışmalara katılmak durumundadırlar Bu açıdan Sosyalıst Enternasyonel gıbı sosyal demokrat/demokratık sosyalıst örgutlerle ve sosyal demokrat partılerle ılışkılerı ve ıletışımı gelıştırmekte ve bır araya gelmek ıçın yenı platformlar oluşturmakta onemlı yararlar bulunmaktadır SONUÇ Nasıl kı, "Turkıye'ye ozgu bir demokrasi" ıstemek ve bunu savunmak yanlışsa, ozunde "Bize ozgu bir sosyal demokrasi" ve "Bize ozgu bir sosyal demokrat partı" modelınden soz etmek de hatalıdır Çunku çeşıtlı alanlarda ulkeden ulkeye değışen farkh uygulamalarına karşın, sosyal demokrasinin ve orgutlenmesının, demokrasıde olduğu gıbı bazı "olmazsa olmaz" ılkelerı bulunmaktadır Çeşıtlı ulkelerdekı sosyal demokratlarla dıyaloğun arttırılması karşılıklı bügılenmeyı ve ıletışımı sağlayacağı gıbı, ulkemızde sosyal demokrasinin duşunsel yapılanma (fikrı ınşa) hareketıne de dola>lı katkı sağlayacaktır Yenı bır program ve örgut modelı tartışan SHP'nm, konuya bu açıdan da yaklaşması yerınde bır hareket olacaktır 19 MART 1987 Sosyal Demokrasi de "Rize Özgü" mü Olmalı? tilkemiz sosyal demokratları, hem Avrupa Topluluğu'na siyasi ve ekonomik yönden büttinleşmenin (entegrasyonun) gerçekleşmesine ilişkin görüşleri geliştirip, süreçleri belirlemek ve hem de sosyal demokrasinin Avrupa'daki tartışmalarım izlemek ve tartışmalara katılmak durumundadırlar. PENCERE Çanakkale Zaferi!.. Bırıncı Dunya Savaşı . Yıl 1915 Ingırtere'de koalısyon hükümetının Başbakanı Uoyd George1 un akıl hocası VVınston Churchıll, TürkJere karşı Çanakkale Savaşının mımarıdır Sonradan "C/?urc/?///Amce"dıyebağrımıza bastığımız bu ünlu devlet adamı ne düşünuyor? Temel amacı Istanbul olan bır denız saldırısıyla Çanakkale aşılırsa, bır çtkarma harekâtıyla bırlıkte savaş noktalanabilır 1915, çariık Rusya'sında "karanlık güçler" ıle "yıkıcı güçler"ın cırrt attığı yıldır Alman, Avusturya Macarıstan ve Osmanlı ordulanyla sınırlarda savaşan Rusya'nın ıçınde devrım dalgası yükselıyor, grevier gündeme gınyor Türkıye Çanakkale'de dıze gelırse, savaş uzamayacak, tarihın gıdışı degışecek, belkı de 1917 Bolşevık devrımı ıçın gereklı ortam oluşmayacak "Churchıll Amca"n\n tezgâhladığı Çanakkale sakjınsının dönüm noktası nedır' Anafartalar'da Mustafa Kemal'ın, "yıldızh nın parladığı an'tiır Atatürk, yaptığı ışın gelecekte kendısıne neler sağlayacağını savaşırken hıç kuşkusuz düşunmuyordu Çanakkale Savaşı gerçek bır destandır, ama bu destanın tragedyasında hangı gerçek gızlı? Ulusal Bağımsızlık Savaşı... Yıl 1919 Uoyd George, yıne Londra'da koalısyon hükümetının başı Osmanlı Imparatorluğu çökmüş, yenılmış, bıtmış Moskova'da Bolşevık devrımı gündemde istanbul'da İtılaf Devtetlerı ögemen Uoyd George, Yunan ordusunun Izmır'e çıkması ıçın karannı verryor Çanakkale harekâtının tezgahtan Churchıll bu kez karşrt fikırdedır Yapmayın dıyor, Yunanlılann Anadolu'yu işgali, Türklerdeki millıyetçilik ateşinı yakar Uoyd George dınlemıyor 15 mayısta izmır'e çıkan Yunanlıların 9 Eylül 1922de yıne Izmır'den denıze dokülmesı üzerıne Ingıltere Başbakanı'nın yazgısı tersıne dönecektir. Ulusal Kurtuluş Savaşımızda ingıltere, italya, Fransa, Amenka, Yunanıstan karşımızdaydı, Sovyetler yanımızda okjular, doğudan destekledıler Anafartalar'da ttılaf Devietlerını durduran Mustafa Kemal, çarlığın yıkılışına gıden yola bır taş doşemıştı, Ulusal Kurtuluş Savaşında Turkıye'yı destekleyen Lenın de padışahlığın yıkılışına bır taş döşemıştır, çünkü devrımler bır bütundur Yıl 1922 9 Eylül. Mustafa Kemal, Kordonboyu'nda rakı ıçıyor Düşman denıze dökulmüştür, ama Istanbul Ingılızlenn, Trakya Yunanlılann elındedır Turk Askerı Çanakkale'ye doğru yürüyor Tarihın yıldızı kuşkulu ve karanlık bır gökte görunecek mı? Çanakkale bir kez daha duğüm noktası, bır kez daha gündemde . Lord Kınross, "Ataturk" adlı kıtabında yazıyor. "TürkJenn Boğazlan, istanbul'u VB Trakyatyt ele geçırmelen, hem Türkıye'dekı Hıristıyanlar hem Avrupa hesabma t&hlike yarattıktan başka utanç vericl bir şey olurdu " (sayfa 508) Ulusal Bağımsızlık Savaşımtzın en genlımlı donemlerınden bırı 9 Eylül ıle 11 Ekım 1922 arasındakı bır aylık donemdır Türk asken Çanakkale'ye kadar yürüdü, karşısında ingılız bırlıklerı vardı Çatışma olâcak mıydı? Mudanya Mütarekesı 11 Ekım 1922'de ımzaJandı Mustafa Kemal Çanakkale'yı kurtarmış, Bcğazı aşmış, Merıç'e kadar Trakya'yı kucaklamıştı. Uoyd George, Çanakkale'den ıkıncı kez başı eğık çekiliyordu, "Yunan ımparatorluğu kurmak" düşlemı yıkılmıştı, koalisyon hükümetı dağıldı, başbakan düştü Tarıh ne bır masaldır, ne de "haması" laflarta açıklanabılecek bır okjudur, savaş ıse sıyasetın kan ve ateşle yürütulmesıdir Çanakkale savaşı 1915'ten 1922 ekımıne kadar sürdü. Bunu hıç unutmayalım ERCAN KARAKAŞ Bırçok Avrupa ulkesınde sosyal demokratlar uzun yıllar ıktıdarda kaldılar Bugun de bazı ulkelerde ıktıdarı ellerınde bulundurmaktalar Sosyal demokratlar ıktıdarda bulundukları donemlerde teknolojık ve ekonomik ılerlemeye, refahın arttınl masına ve buna paralel olarak sosyal guvenlığın yaygınlaştırılmasına onemlı katkılarda bulundular Buna karşin, gunümuzde çok sayıda sosyal demokrat duşunur ve özeleştınye yatkm hderler, varılan noktadan hoşnut değıller Bu sıyaset adamlan, "gelişmiş kapitalist ulkelerde" ekonomı, bılım ve teknık alanda çok önemlı gehşmeler ve atılımların yaşandığı, ancak bu gelışmenın aynı zamanda bazı yaşamsal tehlıkelere de neden olduğu goruşunde bırleşmektedırler Bu yaşamsal tehlıkelenn başında, nukleer tehhke, kıtlesel ışsızlık, doğanın tahnbı, Üçuncu Dunya ulkelenndekı açlık, ABD ve Avrupa'daki "yeni yoksulluk" sayılmaktadır Bu saptama, Avrupalı sosyal demokratlarda bır "yeniden duşunme", geçmış deneyımlenn muhasebesını yapma surecını başlattı •Olayları sıyası yönlerıyle ele alan ve dunyadakı gelışmelen ızleyen sosyal demokratlar durumun böyle devam edemeyeceğı goruşunde hemfikırler Ortaya atılan soru, gunümuzde sosyal demokrasinin ne ıstedığı ve gerçek hedefinın ne olduğudur. Tartışılan konulann bırısı, endustrı toplumunun artık sınırlarına dayandığı, sosyal demokratlann tek amacının refah duzeyını sureklı arttırmak olamayacağı, teknolojık ve endustrıyel gelışmenın kendı başına bırakılamayacağıdır "Teknolojık gelışmenın ılke olarak tarafsız bir nıtelık taşıdığı ve enınde sonunda her zaman iyı amaçlarla kullanılabılecegı yolundaki kabul ve umutlar" cıddı olarak gozden geçırılmektedır Orneğın, Alman Sosyal Demokrat Partısı SPD, Ağustos 1986'da Nurnberg'de yapılan son kurultayında "nukleer enerji kullanımına son \erme" kararı almıştır "Ekonomiyı ekolojik ve sosyal bakımdan venileme" tartışmaları ıse hem SPD'de hem de obur sosyal demokrat partılerde canlı olarak surduruunektedır Avrupa sosyal demokratlannın uzerınde bırleştığı bır konu da, Batı Avrupa ulkelennde sosyal demokrasinin henuz tam ola rak gerçekleşmedığı, hemen her sosyal demokrat partının programında yer alan demokratık sosyalızme ıse çok uzak olunduğudur Bu saptama, geçmıştekı sosyal demokrat uygulamalan değerlendırme ıle bırlıkte yenı perspektıflen de gundeme getırmektedır Bu noktada ılenye sürulen sav, ekonomik ılışkılerdekı yoğunluğun, demokratık sosyalıst modelın artık tek bır ulkede gerçekleşmesine olanak bırakmadığıdır AVRUPA SOLU İÇİN YENt MANtFESTO Konuya ılışkın duşunce ve goruşlerını "Yeni bir Avrupa Solu tçin Manifesto" adlı kıtapta EVET/HAYIR OKT4Y AKBAL OKURLARDAN PTVde sözleşmeli personel Bizler Telefon Mudurluğü'nde çalışan işçi ve sozleşmeh personelden oldukça kalabalık bir grubuz. Mesaı bitımımiz saat 19.00'dan 18.30'a indırüdi. Şimdı bızitn için çok daha can alıcı olan sorunlanmıztn genel mudurluğe ulaşması için bu mektubumuzu yayımiamanızı düiyoruz. Sendıka ve mudurluk nezdinde yaptığunız gırışımler olumlu sonuç vermediği için tek umidimız sizsiniz. Sorunlanmız şoyle: • Kışın dondurucu soğuğunda 1520 kişi, ustu açık arabalarla ışe gıdıyoruz. Bunun idarede bızım için tutulan mimbuslerle yapılmasım ıstıyoruz• Makara ve dırek yuklu arabalara ışçılenn bındtnlmemesıni ıstiyoruz (Bizım idarede ış kazalannm en buyuk sebebi). • Yemek konusu da çok ilgınç. Aşçımız. yemeği venrken ışçmin, memurun suratına bakıp da veriyor. (Tavuğun kemiği yabancdara. etı, butu, eşe, dosta, tanıdığa, amire, şefe gidiyor Toplumun Belleği Yanılmaz... Gunlerce evden dışarı çıkamadık ya, kıtaplar, dergıler, gazeteler okuduk ya bu kapatılmış anlarda geçmışı, bugunu, yarını daha derınden duşunmek olanağını bulduk Şu karlı hafta boyunca zaman zaman ulkemızın halını duşundum1 Nereden gelıp nereye vardığımtzı, kımlenn bızı yonettığını, nasıl yönettîğını Ne denlı başarılı ya da başarısız olduklannı, geçmış yıllar boyunca neler kazanıp neler yıtırdığımızı Böyle hesaplaşmaları arada bır yapmalı Yalnız kendı yaşantımız açısından değıl, tum ulke, tum ulus açısından zaman çok hızlı akıyor Insan çocukken, ılk gençlığını yaşarken bu denlı duymaz yaşamın hızını Gereğınden çok ağır aktığını sanır yaşamın Oysa zaman hep aynı hızla surdurur etkınlığını Yaş, yarım yuzyılı geçınce ıçtedışta böyle hesaplaşmalara gınşır kışı Bır yaşamın toplamı nedır, der' Kışı olarak, ulus olarak Nedır bunca çabadan sonra elde avuçta kalan, kalabılen? Ben ılgınç kışılerın yaşam oykulerını, anılarını okurken hep düşunürum bunların hepsı kışının kendısıyle bır hesaplaşmasıdır dıye Ne var kı bellek çoğu kez yardım etmez bıze Nıce unuttuğumuz şeyler vardır, ya da busbutun başka bıçımde duşledığımız Öyie yaşadık sanırız, ama gerçekte hıç de öyle yaşamamışızdır' IspanyoJ yönetmenı Luıs Bunuel'ın "Son Nefesım" adlı anı Mtabtnı (Ate Sinema Yayınları) okurken böyle şeyler aklımdan (Arkam 15. Sayfada) Atatürk gibi olalım... Turk ulusunu olumden, yok olmaktan kurtanp ona yepyeni bir yaşam kazandıran bu yuce insan, gelecekte neler olabileceğıni de gormuş, gençliğe: "Gelecekte de senı bu hazınenden yoksun bırakmak ısteyen ıç ve dış duşmanlann olacaktır" diye uyarmıştır. Geçmiften ders alarak, devletin yonetiminı din kurallanndan, şeriattan, aytrmış, laıklık ilkesıni temel almıştır. Bir ulusu ulus yapan en koklu oğenin anadılı olduğu gerçeğini gorerek Turk dilinin ozleşmesınin yollanm açmıştır. Cumhuriyetten once de toplumda var olan ve 1918 yılında Turk duşunuru Ziya Gokalp'ın Yenıhayat adlı yapıtındaki Vatan şürinde: "Bır ulke kı camımde Turkçe ezan okunur / Koylu anlar manasını namazdakı duanın / Bır ulke kı mektebınde Turkçe Kur'an okunur / Kuçuk tşçt BÎR GRUP SOZLEŞMELt buyuk herkes bılır buyruğunu Hudâ'nm" biçiminde belırten isteği Ataturk gerçekleştırmiş. Ezanın Turkçe okunmasını sağlamış, Kuranin, içinde neler bulunduğunu anlamaları için, Turkçeye çevırtmiştır. Saltanatı, halifeliğı kaldırarak Turk ulusunun, kendı seçtiklen kışılerce yonetilmesi bıçimine, Cumhuriyete kavuşmuştur. Erken olumu, bu çok doğru ilkelerın çabuk benimsenmesıni engellemiş, daha kotusu bu guzel ılkelere, yavaş yavaş, açıkça karşı çıkılmaya başlamlmıştır. 1950'den sonra ezanın Arapça okunmaya baslaması acı bir ornektır. Bu konularda büisiz bırakılmış msanlann bu davramşlarını olağan bulmalıyız. Asıl gorev devlete ve aydınlara duşmektedir. Onlar karşı goruşlulen ınandırıp doğru yola çekme çabalanna ara vermemelıdırler. Geçen gun elime, Hurriyet\n, Bır Gunun Hıkâyesı koşesındekı yazı geçti. 1978 yılında camideki konuşmaya ilişkin bir yazı. Bir iki satırım aktanyorunv "Şunu tyıce aklınıza koyun ey dınleyenler Televızyon gâvur ıcadıdır. Onu seyretmek, onunla amel etmek, kâfırlıkle bırdır Gâvur bunu bızı oyalamak ıçın ıcat etmıştır " Din konusunda günumuzun olaylarını gazetelerden uzulerek izlıyoruz. Gerçeği savunanlar azınükta kalıyor. Din konusunda uzman olan oğretım uyelerınden Bayan Bahnye Uçok, Bayan !\eda Armaner vb.lerinin olumlu yazıları, unıversitelerin başortusune karşı çıkışları yurek rahatlatıyor. Bunlar daha surekli ve etkıli olmalı. MilüyetHn 23 Ocak 1987 gunü bildirdiğine gore, DATA Araştırma Kurumu, devlet yonetımının din kuralları ile yapılmasım ıstemeyenlenn oramnı % 80, isteyenlerin oranını da % 7 olarak saptamış. Bu da sevındiricidir. Ama eğer devlet ve aydınlar ügisiz kalırlarsa bu kuçuk oran buyuyup sakıncalı olabilir. Ataturk ılkelerını, hiç aynm yapmaksızm, bır butun olarak, O'nun gosterdiğı titizlikle savunursak hıçbır guce yenik duşmeyiz. Ataturk gıbı olalım RUŞTÜ ERGUN Hekım ı Uçakları • Gemileri • Helikopterleri • Komple fabrikaları • İş makinelerini • Konfeksiyon ve dokuma tezgahlarını • Matbaa makinelerini • Bilgisayar sistemlerini ı Size kazandıracak her turlu makineyi • Ekipmanı, yatınm malını, kiralayın, çalıştırın, sizin olsun... »easing Bu yenı finansman yontemı, şımdı Yapı Kredi uzmanlığı ve Yapı Kredi'nin dev ımkânlanyla Turkyatınmcılannın hızmetınde Dunva'dan ve Turkrye'den her turlu yatınm malını, Yapı Kredi Leasing aracıhğıyla kıralayabılırsınız İşte Yapı Kredi Leasing'ın yatırımcılanmıza sunduğu avantajlardan bazıları • Kıra donemı sonunda, kıralanan malın mulkıyetı kıracıya devredılır • Ödeme koşulları esnek ve elverışlıdır Kıra odeme planı, ışınızın ve malı kaynaklarınızın akışı dıkkate alınarak duzenlenır • Leasıng'le yapacağınız yatınmların malıyetı, banka kredısıvle gerçekleştıreceğıniz yatırımlara oranla daha elverışlıdır • Kıra odemelerının tumu, masraf olarak gosterılır Aynnolıbügııçın YAPI KREDİ Fınansal Kıralama A O L • Kiralanan yatınm malının KDVsı yuzde l'e düşer • Leasıng'le yapacağınız yatırımlar, bılançonuzun borç ozkaynak oranını etkılemez, kredi ımkânlarınızı daraltmaz Yenı kaynaklar kullanmak, verımli yatınmlar yapmak ıstıyorsanız, Yapı Kredi Leasing'le çalışın. Sıze sağlayacağı mız çok sayıda ımkân ve kolaylıktan yararlanın Yatırımlarınızın danışmadan karar vermevin her turlu yatırım malını, Yapı Kredi Leasir 5 i « Y E N İ KA\TSAK1AR, VTRİMLİ YATIRIMLAR aracıüğıyia kiralayın, çalıştınn, sizin olsun!.. Dunva'dan ve Turkiye'den H^Hl H H I L B M O I R U VVrV ^ " ğk ^^1 ^1^^ L. ^ ^ ^ Kastel IşMerkezı Kat3,34420 Sırkecı/İstanbul Tel 522 34 6 9 5 1 9 46 6 4 Teleks 30044yksıtr