Katalog

12 ŞUBAT 1987 KULTÜRYAŞAM HAYVANLAR ÎSMAÎL CUMHURİYET/5 YAYEV DÜrmSINDA İNCELEME ARAŞTIRMA YÖNETEN ŞAHİN ALPAY ( Kayıtsız kalınamayacak bir kitap: r~~\ gördüğu düğum ıse "Dının ekonomıye nazaran neden bır arabanın arka lekerleklen gıbı ele alınır" olmasıdır Ilk bolumde Sayar Osmanh'ddkı ıktısadı duşunceyı yakalayabılmek ıçın ahlâkçılar, hu kukçıılar, tarıhçıler arasında dolanır, parasal malı sorunlara değınır, tıcaret ve esnaf uzc rınde duruı, tarıkatların önemını vurgular Bu gezıntısınde Sayar adeta hıç ayınm ve seçme yapmadan, elı altındakı hemen her turlü kaynaktan mcdet umaı Ne var kı kaynak ları gcnellıkle ikıncı eldendır ve bunlardan der lenen bılgıler yazarca çmlen çcrçeveyı dolduı ma ve beslemede yetersız kalırlar Fakat, da ha da önemlısı zaten Sayar'ın hareket ve çı kış noktası Ulgener'dekı "Osmanh ınsam" tıplemesıdır Bır super soyutlamayla bu tıpın nıtelıklcrı SayarVa daha da keskınleştırıhr ve bu tıp Osmanh toplunıundakı her zunıreyı kapsayacak biçımde genelleştırılır Aıtık bu sıhırlı anahtar her kapıyı rahatça açdbılecek tır Orneğın "Osmanh ınsanı untımerkantıl bır ahlâka sahıplır" sdvı kdbul edıhnce, Os manlı'dakı fıılı tıcaretın araştırılması ve bu radan hareketle ıktısadı düşünceyı yakdlama çabdlarınd artık gerek kalmayacaktır Yazar, Osmanlı toplumunddkı herhangı bır zumıenın bu "Osmanlı insanı" tıplemesının dışın da kalmaması ıçın her turlü önlemı de alır "Osmanh duşunce fıdanlıgında maddeye yonelık bilgılerın derıldıgı bır tohumlamanın yerı bulunmamaktadır" (s 105) tktısadı du şunceye aıt bazı ıpuçları ıse yazdrca antak "kor atışlar ve kırık dokıık tespı(ler"dır Çe şıtlı sorunlara o/um arayan layıha sahıple rınce "ilerı surulen duşunce ve tedbırler bagımsız bir birevın rıkrı urunu olmak yerıne padışahın arzu ve ıradesını hukukı mııhıtten yansımasıdır." (s 154) "Osmanlı ınsanı"nın defeisımi Ayrıntılar bır yana, bu ılk bölumde ya7a rın temel dmacının Osmanlı'ddkı "kadîm ıktisadi duşıınce"yı derınleır.esıne araştırmak olınudığı anlaşılıyor Yazarın but'in çabası, tam tersıne bu doncmde Osmanlı'da bır ık tısadı düşünce olmadığı savını pekıştırmeye yönelmıştır Ancak, Sayar'ın dslındd arayıp da Osmanlı'da bulamadığı şey Batı'dakı Adam Smıth öncesı ortamdır Tabıı kanıın lelselesı, merkantılızm, fızyokıası Osman h'nın bu döncmdc bu tıp bır ıktısadı duşun ce cızgısının paralelınde olmadığı zaten bı lınmektedır Yazarın bu bolumdekı başarısı belkı bunun nedcnlcrını tcşrıh ctme nokta sında aranabılır Kıtabm ikıncı bolumünden ıtıbarcn Batı' nın etkısıyle aıtık "Osmanlı ınsanı"nın de ğışımının hıkâyesı başlar Bölumun başların dd göze carpan bazı eksık ve yanlış bılgılcıı melere rağnıen yazar yolıınu şaşırmadan ko nuyu suruklcmcsını becerır Savaı, Tanzı mat'tdn önce 'tert" olmadığı vdrsdyınıından yola çıkmış olduğu ıçın Tanzımat'ı "ben'i kuşatmış zıncırlerın co/ulmesı" olarak nıtclcr ve artık Osmanlı ınsanının "esyajı algılayış bıçımınde yenı bır ıstıkâmef'ın ortaya çıklı ğını behıtıı Kıtabın 3 ve 4 bölümlerının ya7ilmasında ayrıntılara önem verıldığı ve kesın ve doğ IU bılgıyı yaKdlanıada daha bır tıti7İık gos terıldığı dıkkatlcıı çckınekte Ilk ıktısatçıla rımız sayıldiı Sakızlı Ohannes, Nanıık Kemal, Ahmed Mıdhat I fendı vc daha başkaları Sa yaı'ın akıcı uslubuyla yeniden ele alınıp, yeniden yorumlanırlaı Sonuç olaıak, Sayar'ın kıtabımn kayıtsız kdhridnuydcdk bır çdlışma olduğunu vurgu lamamız gerekır Oylc anlaşılıyoı kı, eğeı ya zar daha zengın bır malzcmc yığınından ha reket edebılseydı, gerçekten dıkkate değer gö ı uneıı çeşıtlı saptanra, goruş ve yorumları da dydkldrını daha sağldm bu zemıne basmış olurlardı Saydr, 1880 sonrasını ışleyeceğı ikıncı cıldı de çıkardığında, başlangıçtan so na Osmanlı ıklısat duşuncesını en kapsamlı biçımde ele almış kışı olabıleccktır • Doç Dr Yavuz Cezar IU Iktısal letı öğretım uyesıdır takul Osmanh îktisat düşüncesi Ahmed Guner Sayar, Osmanh Îktisat Duşuncesımn Çağdaşlaşması, Der Yayınları, Istanbul 1986, 471 s. YAVUZ CEZAR Osmanh Turk ııısanı portresı ortaya konmaktdydı Bu ınsan yaşamın tadını Ortaçağ ku rumlannın gudumune gırmektc bulmuştu Bu ınsan, zıhınsel melekelerını mustakılen kullanma>ı düşünmezdı, âdctd kışılığını kdybetmıştı Er> önemlısı ıse, hesap kıtap adamı değıldı Ulgener'ın çjlışmasında, gcrek kullanclı ğı yöntemın ıncelıklerını sergıleme ve gerekse uslup bakımından gerçekten her okurda hayranlık uyandıracak bır yon vardıı Ancak, kıtdbın çıkarsamd vc yorumları "pozılıf tarih tedkikleriyle" tam desteklenmcdığı gcrck çesıyle, ıktısat tarıhçısı O L. Barkan'ca hak lı olarak eleştırıhnış ve "VVeberSombart gorusunun so&yolojik vc felsefı karakterınin turlu faziletleri kadar zaaf ve tehlikelerını de tevarus elmış" bır yapıt olarak nıtelenmıştı Yeniden degerlendirme Iktısadı düşünce tarıhımı/ı yeniden değer lendırme gıbı gerçekten zor bır ışı ustlenen Ahmed Guner Sayar'ın kıtabına gelınce Sa yar, Osmanlı ıktısat düşüncesının çağddşldş masını dört bölüm halınde ıncelemış Ilk bö lüm "Osmanh Kadîm İktisat Duşuncesinde Normatıf Dengeler"e ayrılmış tkıncı bölum de, 1789 1838 arasının Batı'ya yönelık "ilk Turk ıktısadı düşunce tarıhının ılk sıstemlı araştırıcı ve yorumcuları Z. F. Fındıkoğlu, N. Berkes ve Ş. Mardın oldu Bu bılım adamla rımuın çalışnıalarındakı ağırlık merkezının Tanzımat sonrasındakı duşunceakımları üze rındt yoğunlaştığını söyleyebılırız Ele aldık ları konularda her bırının önemlı ve yadsı nama7 katkıları oldu dru.dk, somutld soyut, yanı ıktısadı tarıhle düşünce akımları arasın dakı bağlantıları kurmak ve özellıkle her ıkı gelışmeyı bırlıkte ve ıç ıçe ele almak konu sunda derınlemesıne gıtmedıler Iktısadı td rıhımi7in ayrıntıları daha öncplerden net olarak ortaya konabılmış olsaydı, o zaman bel kı bu tur salt duşunce tarıhlerı kendılerıne daha sağlam bır zemın bulmuş olabılırleıdı Bu bakımdan, genç kuşaktan Zafer Toprakın çalışmaları, hem yenı yorumların yenı malzemelerle mumkün olabıleceğını göstermesı, hem de ıktısadı düşünceyı zamandaş ık tısat polıtıkalarından koparmadan ırdelemış olması bakımından ayrı bır önem taşır Toprak gıbı çalıştnaları yıne Osmanlı'nın son yıl ları uzerınde yoğunlaşan sıydsal duşunce ta rıhçısı Sukru Hanıoğlu da konunun bır baş ka veçhcsını, sıyasal düşuncenın ıktısadı du KİM KİME DUM DUMA BkHlç AK V teonynı $avvnanlardannnıı OSMAMS IkllvM t A St V I SİMN ( AUASİ \s\HS! cl (,urı' SRYHR "Sayar'ın kıtabımn kayıtsız kalınamayacak bır çalışma olduğunu vurgulamamız gerekır. Öyle anlaşılıyor kı, eğer yazar daha zengın bır malzeme yığınından hareket edebılseydı, gerçekten dıkkate değer gorunen çeşıtlı saptama,göruş ve yorumları da ayaklarını daha sağlam bır zemıne basmış olurlardı... Sayar, 1880 sonrasını ışleyeceğı ikıncı cıldı de çıkardığında başlangıçtan sona Osmanh ıktısat duşuncesını en kapsamlı biçımde ele almış kışı olabıleçek." PtKNİK PftALE MAÜRA BUÇNUN AfiCIGEBLEPlME UAVA ILETiyOR GÖZLECINJ ^ \ \ ödEUKlTUSÜMU ) BUTUK1 VUCUDUMA POMPAUYOQ HIZLI GAZETECİ J UER\f BU UAUY1E NECDEI ARAP, ŞU DmUKl OÖAN) UERDE * , > GITTI ABl şunce ıle kesışcn ve zaman /.dinan ıç ıçe ge çen noktalarını aydınlatmadd önemlı katkı lar sağlddı Bunldrın ydiıı sırd, derınlemesı ne olmasa dahı, konuyu bır bütün halınde kucaklamasını beceren ve rahat ve akıcı üs lubuyla yazdıklarını hcrkcse okutabılcn Tcv f'k Çavdar'ın çdhşmdsını dd drımak gerekır Batı etkisindcn once Yukanda anılan araştırıcıların ortak noktası, hepsının ılgılendıklerı dönemın artık Os ınanlı nın Bdtı ıle sıkı tunasa geçmış oldu ğu yıllar olnıasıdır Osmanlı'da Batı etkısın den çok öncekı yıllarda olması gereken o kendıne özgu ıktısadı duşunceyı aıaştırma da ılk uddı adımı alan ısc S. h Ulgener olmuştu Ne var kı Ulgener'ın amacı, erken dönemınden başlayarak ve her veçhesını kap samaya çahşarak Osmanlı'dakı ıktısadı du şuncenın tarıhını bır bütun halınde yazmak değıldı O, 195l'dc yayımlanan vc Iktisadi tnhıtat Tarıhimı/ın Ahlâk ve /ihnıyet Meselelerı adını taşıyan valışmasında VVebergıl bıı yaklaşıınla ve bır kul halınde yalnızca 16 18 yüzyıllara eğılıyor, bu dönemde Osmanh Turk ınsanının ruhuna sınıp egemen olan temel ıktısadı zıhnıyetı canlandırmaya çalışı yordu Ulgener'ın çalışmasının sonunda or tak noktaların bırleştırılmesıyle tıpık bır arayıs ve ılk Iemaslar"ı ıncelenmış Son ıkı bölümde ıse Tanzımat'tan Abdülhamıd IIye kadarkı donemde Osmanh Turkıyesı'nde boy atan "Modern İktisat Duşuncesl" konu edılmış Kıtabm bır de epeyce uzun sayılabı lccek bu "Gırış"ı var kı nıırada yazar, ana taslağı J.J Spengler'den aldığını belııterek, "Iktısadı Düşuncenın Yayılnıu Teorısı"nı ın celıyoı Kıtdbın dıkkdtlcrı çckcn ılk özcllığı, daha öncelerı şu veya bu rtlçüde ve bıçımde başta Fındıkoğlu Berkes Mardın uçlüsü olınak uzcre çcşıth yazarldica ıncelenmış olan Os manh'dakı Batı etkılı ıktısadı düşüncemn yeniden değerlendırılnıesıne geçılmeden once, konuya bır Ülgener boyutu katılaıak, Os manh'dakı "kadîm ıktısat dusuncesı"nın kurcalanmasıyld ışe bdşlanmasıdır kıtap, yalnız bu ö/elhğı ıle bıle, dıkkatlerı üzerıne çekmeye ve olumlıı olumsuz eleştırıler alma ya aday görunmektedır NMPtCÜ&l ŞMDI v PROFE5YIMEL &ı POKERÖMlZ OL/V1AP4M E Ş R E F / NAS/L SO6UŞLER1Z °' BEKLB LAN ZiBİPZ HEEEEY ÇİZGİLİK KÂMİL MASARAd Ulgener etkisı önce hemen belırtehm kı aşırı bır Ülge ner hayranı yazarla kaışı karşıyayız Gerçek ten, "Osmanh ınsanının dimağına nufuz" edebılmek ıçın "VVeberUlgener adesesını leklıfsuce kullandık" dıyen Sdyaı'ın ılk bölumdekı rehberı Ulgener ve çö/ülmesı gereklı KISA KISA îsmet Zekı Eyuboğlu / TARIKATLAR, Geçıt Kıtabevı, Istanbul 1987, 558 ; 1 Z Eyuboğlu'nun yenı kıtabı Gunun Işığında Tasavvut, Tarikatlar, Me/hepler Tarıhı baş lığını taşıyoı Sırasıyla tasavvuf, tarıkatlar ve me7hepler tarıhını ele alan ılk uç bolümden sonra dorduncıı bolumde yazaı "Turk t o p l u m u n d a dın tdrıkdt etkınlığı" konusunu tartışıyor Eyuboğlu'nun ılk baskısı 1977 yılında yapılan Anadolu Halk llaçları adlı çalışması dd yıne Ge çit Yayınevı tarafından yeniden yayımldndı tım uyelerınden Doç Dr Onur' un hazırladığı kıtap, yetışkınler psıkolojısını konu alıyor Kıta bının bu alanda yapılan en yenı çahşmalardan bır derleme nıte lığınde olduğunu belııten yazaı, kıtabı sunarkcn şoylc dıyor "Bır kıtap oluşturabılecek boş zamanı bulabılmek ıçın tatıl ay larını beklemek zoıunda kalan bızım gıbı oğretım uyelerı ıçın yapabıleceklerı tek şey, olabıldı ğınce çok ve yenı bılgıyı, elden geldığınce açık ve anlaşılır bıçım dc derlcyebılmektır " Ahmel Kulebı / GRUP DtNAMtĞtNDE İNSAN DA VRANIŞI. Bılım Yav , Ankara 1986, 169 A Hacettepe U öğretım uyesı Yrd Doç Kulcbı'nın kıtdbı, "toplıımsal ve örgütsel yaşamın beıaberınde getırdığı yalnızlaş ma, yabancılaşma ve kıtleleşmc sorunlarının nasıl aşılabıleceğı" konusunu ırdelıyor Çahşma, Sosyal Psıkolujı'de Kııraın, Yontenı ve Uygulaına altbaşlıgı nı taşımakta Şafak Ural / POZİTİV/VT htLStht, Remzı Kılabevı, hlanbul 1986, 136 s Danıel Cıuern / rRANSA'OA SINir MÜCAUELESI 1793 1795, Çev Yavuz Alogan, Yazın Yayınulık, Kasım 1986, 295 s Tanınmış F ransız ya7ar Danı el Guenn'ın Bırıncı Cuınhurıyet'te Sınıt Mucadelesı (1944) ıkı cıltlık eserının ya7arı tarafından kısaltılmış bıçımı olan Burjuvalar ve (, ıplak Kollular (1971) In gıluce çevırısınden dılımi7e ak tarıldı Fransız devrımının ılk ıkı yılı üzerıne önemlı bır kaynak Bekır Onur / GH İŞİM PSİKOLOJtSt, V Yayınları, Kasım 1986, 139 s A.Ü. Egıtım Fakültesı öğreI U hdebıyat I dkultesı öğretım uyesı Doç Dr Şatak Ural' ın Temel Manlık adlı çalışması nı ızleyen yenı kıtabı Pozitıvıst helsefe Bılımde ve Felsefede Uogrulama başlığını taşıyor Arda Denkel'ın bu kıtapla ılgılı bır değerlendirme yazısı C umhurı yet Kıtap Kulubu'nun aylık dcı gısı Çerçeve'nın şubat sayısında yayımlandı ke7 1974 yıhnda yayımlanan bu kıtap Batıda da büyuk bır ılgı gormıtştu Arsları Buşer Kafaoğlu / DUNYA DA NtLtR Ol UYÜR, Broy Yayınevı, Ocak 1987, 165 s A B Kataoğlu'nun Dunyada Neler Olııyor adını taşıyan yenı kıtdbında "Gorbachev ve sosya lızmdc yenı yollaı", "Reykjavık Zırvesı" ve "Reagan vc Terör Irangatc ' başlıklı ıncelemeler bır araya gctırılıyor Kıtdbın son bo lümundc dc 'kdpıtdlıst ulkclcrın tıcaret savaşları ve az gclışmış ul kdeıı somuınıe yarışları" atıla tılıyoı Necla Arai / tllk VL CSTlTİk DCĞLRIFR 2 Ba'iim Say Yaymlaıı, (hak 1987 222 s I U Ldcbıyat Fakultesı felsefe boluınu oğıelını uyclcııııdcn Doç Dr Arat'ın bu kıtabı, da ha önce lakulte yayınları arasında Onsekı/ınıı Yıızyıl İngılız Felsetesınde I lık ve I slelık Uegerler Arasındakı İlgı Sorunıı başlıgı altındd basılmıştı Ahlak lelsele sı, dcgcrler lclscfcsı ve saııat lcl sclcsı dcrslcııııdc yardııncı mc tın olarak yararlanılan kılap go/den neçırıleıck yeniden ya yımldiıdı lean Baeıhler / KAPIJA11ZM1N KOKLNLLR1, Çev Mehnıet A kılu,bu\, Sa\a$ Yavmları 1986, 125 s Flyatı 1750840273030002520 1050 880300015002000l ransız toplıım bılımcı Jean Bacchleı'ın ılk kez 1971 yılında yayımlanan bu kıtabı, kapıtalıst sıstcmııı kokcıılcrı uzcrınc bır denemc nıtclıgını tdşıyor Marx' ın bu koııuddkı kurdmıııdan yo la çıkılan ııicclcmedc, kapıtalı/ mın Batıda ortaya çıkışmın ne denleıı «ıraştırılıyor Konuyla ıl gılcnenler ıçın dıkkate değer bır kılap AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GOKH4> FUMSADA 179395 YEDINCI ADAM TARİHTE BUGÜN MUMTAZ ARIKA \ 12 Şubat John Bergeı Jearı Mohr / YLDINC1 ADAM, 2 Busım, Çev ( e\at Çapan, V Yaymlaıı Ocak 1987, 253 s İkıncı Dunya Savaşı ertesındc Batı Avrupa'ya ışçı goçunun öy kusunu goruntuler vc sozcuk lcrlc' anlatan ve yorumlayan bu ılgıııç kıtabın tukenen Tuı kçe çe vırısı ycnıdcn ydyımlandı Ilk "SINEMAGÖZ KURAMt.. ~WV (Çt&A </Eervv) SB Wf/VM OLOU B£LG£S£L PILMLE8IYLE UMLU OLAM VEKTOV SlMEMAHlN GERÇEK yA ŞAMPAN AUNMtÇ GORuNTULEKlU usmot KUZGULAhJ MASIYLA (MOMTAr) OIUŞACA6IUI SAVUNMUŞ VE 'Sı NEMAGoz.nAt>IHI VERDIGI 8ı/? KUgAM GELIÇTIfZ MlŞTl KUEAMIYLA ILGILI OLARAK 8/H YAZISIK1OA ŞOYLE pıYORPU. "SlklkMA Soz CULER OYUNCULARIN YER ALDıĞl FiLMLER IÇIfJ OLUM ^ARARI ALMIŞTtR SiMEMADA ARTTK PRAMLAgA, PILME ALIMMIf T1YATRO CHJZ£NLEM£LERtA/£ YhR YOKTUf? GOZLE&M1ZI KUSURSUZLAÇr/KAMAy/2 AMA, ALIClYLA BUKJU SAĞ LtyAeiLlRlZ ' VERTOV, SIAJEMAPA SLOW MOTTOM (AGl HAR£K£T), CLOSE UP(AYRIUT7 ÇEK/Ml) GlBı TEKMlKLSRı ILK DeMEYSM S.INEMACILARDAN BlRlYDl 19S4 T£ 8UGUN SOVVET SIH£MA YOMETMBHI D2lSA VER n CUMHURİYLI KİIAP MJLUBinNDhN HABLKLLR AY1N EN ÇOK SATAM KİTAPLARI DENEMEİNt hLEMKBhl.(,KANI 7.1.198710.1.1987 Sıra: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kod: 021 270 022 237 117 201 152 350 004 073 117 053 027 048 075 123 011 028 152 378 Kltabın Adı/Yazan. (Mlunün Soldufiu Akfam/Erdal Ûz Markopna Vazılan «e ötakHer/Sabahattln All Turkly» Ozerine Tezlw3/Yalçın Kflçük Tınk Snlyls Uyanmak/Haun Camal Saraıaye Biriklml/Rou Lıuemburg Bln In»n/Erhll Tuşalp Dostum Mozart/Nadlr Nadl Anadolu Ihtllall/Sabahattin Selek Foucault/J.Q.Merqulor Von Haraketl/Hlkmet özdmılr 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet ( IIIII'IIİO /<//)/ llktlSIIIIII 12 Şuhat 1937 \7t mlı At nmızın muhu lı! MiUıımh a\ıı u\ıı ıbaıl ı< t\sulıu luelalar \(ipı/ınuknıdı> Bu kuıısıklifun du onıınt un, ııuk uzeıe leıkıklcıdt bıdunulu\or Gcıek muknMiııei fiink ıbad ıiıbaııh lıığlulann huı: hulunıııası lazı»ı olıın \a\ıflııı da UMUU tesbıt ulıınaıaklıı 19371987 t'i s(tfı li'sbıl i'ilıUlı thvnııniM'i \nmekw oldıık laı ıntltın k ulıienın \e ınuıı hankelknnc olaıı ıneıııkkıiıınızdt hınıık zaraıluı lı\lıd eılcı IIIUIIIMI alıııısiıı liıı uhchlcdıı kı lurkmdi kııllcınıknak olan {tımntoıum asf>arı ı\salınm tavınıne lıizum f>ontlınıti \e hu ııhct te<~bıı cdılınıştır Aııkauı II (/(/< /oııta) )>ıni(lnı Aaılaı hcı çmıento labııkası ı\lııln,ı ukılttc ınuılulıa hıılıımıbıUliKi uıbı harnien i;dııı <,ıımnloluıın du e\salı ptk tııııfm lı/lı Mıisıehlıkln \alnız /ıatu Ik \ıut 11 (a a ) Sıtrnı ık 1 ubrıan aıusında Trablus lıınunı \uzunden bır ıhıılal (ık ıu URU benzı nıek U dır lski.ndi.riin lıınunı ıneselesının Sutne i(,ın fenu bır $ekıl alınası ıızerıno §am hukumttı denıze ınahre i olurak Trablusu ıstemektedır ılr Lııhııan amsııulu ılılılııf J