Katalog

7 OCAK 1987 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TURKIYE'den 1986 emisyonu 2 trilyonun altında A nkara, (ANKA) Emisyonun kontrol altına alınması JT\ yönündeki çabalarım aralık aymda yoğunlaştıran Merkez Bankası, emisyon hacminin 1986 yılmı 2 trilyon sınırımn altında kalmasını sağladı. Kasım sonu itibarıyla 2 trilyon 14 milyar lira olan emisyon hacmi, aralık aymda piyasadan sürekli para çekilmesi sonucu 26 aralıkta 1 trilyon 907.7 milyar lira düzeyine geriletildi. Aralık aymda piyasadan çekilen 106.3 milyar liranın 26.1 milyar liralık bölümü son bir haftaya ait bulunuyor. Emisyon hacmi, 1986 yılında 514.2 milyar liralık bir büyüme gösterirken, artış yüzde 36.9 olarak gerçekteşti. 1985 yıhndaki artış ise yüzde 43.3 oramnda 420.9 milyar lira düzeyindeydi. Hazine'nin, nakit açığını haftalık ihalelerle önemli ölçüde karşılaması nedeniyle Merkez Bankası kaynağına daha az başvurması, bunun yanı sıra Merkez Bankası'mn bankalara ve tarım kesimine yönelik kredilerinde kısıntıya gitmesi emisyon hacminin daha fazla büyümesini önleyen etkenler olarak dikkati çekti. Ancak emisyonu zorlayan ve kontrolünu güçleştiren en önemli etken, iç ve dış borç faiz ödemeleri oldu. Faiz ödemelerini kapsayan Merkez Bankası'nm sair hesapları bir yıllık sürede yaklaşık 2.8 trilyon liralık bir artış gösterdi. Talep azalmadıkça kredi * faizi aşağıya çeküemez NECMİ ÇELİK Özal hukumetinin İş Bankası'nın oncüluğünde başlattığı ve kamu bankalarının da desteğiyle yürütmeye çahşuğı kredi faizIerini aşağı çekme operasyonu daha başındayken "ölü doğmuş bir girişim" olarak niteleniyor. Topladıkları parayı kredi biçiminde satmak veya başka kârlı alanlara yatınm yapmak konusunda hiçbir zorlukla karşılaşmayan özel ticari bankalar " p o litik bir karar" olarak değerlendirdikleri faiz indirme girişimine katılmaya niyetli görünmuyorlar. Üstelik özel bankaların temsilcileri talebin şimdiye kadar görülmemiş biçimde yoğun olduğu bir ortamda kredi faizlerini düşürmeye çaiışan Özal yönetimini ekonominin "arztalep" kuralını hiçe saymakla suçluyorlar. "Özal piyasa kurallarını zorluyor" diyen özel bankacılar: özel ticari bankalar "politik bir karar" olarak değerlendirdikleri faiz indirme girişimlerine katılmaya niyetli görünmüyorlar. Toplam kredi hacmi içinde en büyük payı "hatırı sayılır muşteriler" tutuyor. Bu tür seçkin müşterilere kısa vadeli olmak üzere zaten sıfırdan başlayarak yüzde 50'ye kadar geniş bir yelpazede kredi olanağı sunuluyor. En riskli sınıfa giren küçük tüccar ve sanayici krediye en yüksek fiyatı ödüyor. Arçelik ürünlerine zam J7» konomi Servisi Arçelik ürünlerine zam yapıldı. Yüzde M2J 11 ile 17 arasında değişen zamların "son aylarda girdilerde meydana gelen artışlar nedeniyle" yapıldığı belirtildi. Arçelik tarafmdan yapılan açıklamada son fıyat artışı ile ilgili şu sözlere yer verildL "Kasım sonunda Petkim ürünlerine yüzde 21, aralık sonunda Ereğli ürünlerine yüzde 18 zam gelmiştir. tthalat fonlan ve damga resmi yüzde 2 artarken, bakır boru, rulman, motor gibi malzemeye fon konmuştur. Bugüne kadar önemli ölçüde yurtiçinden temin edilen hammaddeler KlT'lerin üretim yetersizliği nedeniyle giderek daha büyük oranlarda ithal yolu ile karşılanmaktadır. Bu durum döviz kurlarındaki artışlann maliyetlerimize olan olumsuz etkisini arttırmaktadır." Bu arada Türkiye Taşkömürü Kurumu tarafmdan üretilen taşkömürüne yüzde 2225 arasında değişen oranda zam yapıldı. Taşkömürünün tonu 30 bin 700 liradan 38 bin 500 liraya çıkanldı. Ne. ne kadar oldu? Af351 U tofc kaariı b u t t a b ı Ar305 Lx Hd kaplı bvzMabı y «ıy7 Aıy21 FatariMutİc ı Are5 torpMo s i i «n9 •MctrMlk p * Perakendc peşin ftyat (KDV dahil) 1986 1987 214.000... 250.000 270.000.. 315.000 86500 . 99.000 181500. 225.000 431000. .495.000 57.000 . .65.000 112.000 ...125.000 Fart 16i 167 14.4 16.2 14.3 14.0 11.6 KBAKtSA ESKA Hazır Beton ve Boşluklu Betonları, dün Hilton Gösteri Merkezi'nde açılan tnşaat Bayındırlık 87 Fuarı'nda sergileniyor. Fuar 11 ocak gününe kadar açık kalacak. ÇELÎK MOTOR tarafmdan pazarlanmakta olan Jawa ve Puch, bundan böyle yine Anadolu Endüstri Holding kuruluşu olan AnPa tarafmdan pazarlanacak. DÜNYA 'dah ABD'de bankalar bunalımda j y konomi Servisi Çoğunluğu, ekonomik etkinlikleri M2J petrol ve tarıma dayalı eyaletlerden, 138 ABD bankası geçen yıl kapandı. ABD'de geçen yıl ayrıca 21 adet de tasarruf ve kredı kuruluşu faaliyetlerine son verdi. Federal Mevduat Sigortası Kurumu tarafmdan yapılan açıklamada, 10 ABD bankasından l'inin zor durumda olduğu da kaydedîlerek, bu durumun 193439 döneminde yaşanan ve 4 bin bankanın kapanmasına yol açan "büyük bunalım"dan sonra en derin bunalım olduğu kaydedildi Kurum açıklamasında, garantileri altında bulunan 14 bin 948 bankadan 1484'ünün yardıma muhtaç olduğu kaydedildi. Geçen yıl kapanan bankalardan 26'sı Teksas'ta, 16'sı Oklahoma'da, 14'ü Kansas'ta, 10'u Iowa'da, 9'u Missouri'de ve kalan bölümü de çeşitli eyaletlerde faaliyet gösteriyordu. Geçen yıl 138 bankanın kapandığt ABD'de, 1985"te 120, 1984'te 79, 1983'te 48, 1982'de 42 ve 1981'de de 10 banka çalışmalannı durdurmuştu. Reagan'ın ABD'de trilyonluk bütçesi ¥7 konomi Servbi Başkan Hı Reagan'm 1987 bütçesi ABD'de günlük haberlerde 'ulkenin ilk trilyon dolarlık bütçesi' olarak duyuruldu. Konu ile ilgili ilginç bir haber veren AP ajansı trilyonun ne anlama geldiğini şu cümlelerle aktardv "Yazılı olarak, 1.024.000.000.000 dolarlık bir bütçe. Bir trilyon bin milyon veya milyon milyon demektir. 1 trilyon mili katetmek için dünyanm etrafında 2 milyon Ronald Reagan kez dönmek gerekir. Eğer trilyonu dolar olarak algılamak zorsa, bırakın Başkan Reagan açıklasm. Kongre'de yaptığı bir konuşmada Reagan, 1 trilyon doların binlik dolarlar halinde 109 kilometrelik bir uzunluğa ulaştığını söyledi. Bir trilyon dünya üzerinde her erkek, kadm ve çocuğa 250 dolar vermeye yetiyor. Ayrıca 1 trilyon dolar ABD'de bir yılda yaratılan tüm mal ve hizmetlerin toplam değerinin dörtte birini temsil etmektedir." rüttüğu "iç borçlanma" stratebanka döviz kazandırıcı işlem jisi oldu. Yüzde 44 ile yüzde 46 yapan müşteriyle, dövizi getirearasında değişen yüksek bir veceği günle orantılı olarak bir farim sağlayan Hazine Bonosu ve iz pazarlığı yapıyor. Örneğin 15 Devlet Tahvili bankalar için bugün içinde ihracat gerçekleştirgün en güvenilir ve bir o kadar mek ve dövizi bankaya satmak da kârlı yatınm araçları özelliğikoşuluyla firma "sıfır faizle" Bankacıla.a göre, uluslararatadirtğin yakacağına son bir hafta içinde yüzde 1116 arasında zam ni koruyorlar. Bankalar yuzde kredi kullanabiliyor. Dövizi tessı mali sisteınde n^ki yüksek yapıldı. Yübaşmda odunun tonu 27 bin liradan satıhrken, geçen haf60'la kredi açmak yerine yüzde lim etme süresi 20 güne çıkarsa olan yatınm aracının faizinin ta sonu yapılan yüzde 11 civarmdaki zamla odunun tcn fiyatı 30 45 net faizle Hazine Bonosu vefaiz de yüzde 20'ye, 2 aya çıkaryüksek, riski duşuk olanın da fabin liraya çıktı. Tanzim satıslardaki kömür fiyatlan Anakent Btleya Devlet Tahvili almayı tercih sa faizi de yüzde 40'lara ulaşıizinin düşük olması genelde bir diye Başkanhğı encümen karan ile arttırılmazken, piyasada kömür ediyorlar. yor. Bir anlamda bankacılık siskural özelliğini taşıyor. Türki fiyatlan 19 bin liradan 22 bin liraya kadar yükseldi. Böylece son Bir bankanın genel müdürü teminde "yüksek faiz sadece küye'de ise özellikle Hazine bonoÖzel bankaların bu savını kre çük tüccar ve sanayici" için gebir hafta içinde kömüre de yüzde 16'lık zam yapumıs oldu. Odun "Yüzde 60 faizle açılan bir kresu ve tarmlde devlet güvencesi di hacmindeki genişleme doğru çerli olurken "yüksek faizden ve kömür satıcılan, Karayolum Genel Müdürluğü 'nün getirdiği yuk dinin bankaya sağladığı net vesayesinde rısk düşuk olmasma luyor. Banka kredilerinin yakınan büyükler" için sıfırdan taşıma sımrlaması ile birlikte kamyonlann daha az odun ve kömür rim Kurumlar Vergisi ve diğer karşılık faizi yüksek. Bir banka 1986'da yüzde 70'e yaklaşan bir yüzde 50'lere uzanan geniş bir tasıdıklannı, bunun ise naktiye fiyatlannı arttırdığını belirterek, "Bu vergiler çıktıktan sonra yüzde genel müdürü, Merkez Bankası'oranda arttığı göz önüne alınır yelpazede kredi olanağı sunuluda sonuçta fiyatlara yanstyor. Şu sıralar Trakya 'dan pek odun gel40'lara iniyor. Demek ki Hazinın açık piyasa işlemlerine girsa bankaların yüzde 65'e varan yor. miyor. Onumüzdeki günlerde odunun tonuna 34 bin liralık bir ikinci ne Bonosu veya tahvilin bankamesınden sonra iskonto edilerek yüksek faizlere rağmen ellerindezam daha yapüabilir. Kar yağışı devam ederse fiyatlar haliyle ya net getirisi çok daha yüksek. Bankalara kredi müşterileri her an paraya çevrilebilir ve ki parayı satmakta zorlanmadık karşısında güç veren ve bu güçartacaktır" diyorlar. Bu arada kömür satıcılannm nakliye fıyatlaAynca riski de yok. Bu durumuzun vadeli devlet tahvili çıkarlan anlaşılıyor. Bankacılık sistennm artması sonucunda belediyeden zam talep ettikleri, encümeda Özal hükümeti kamu borçle de "yüksek faiz" uygulamaması halinde faizlerin aşağı çeminin temel arz kaynağı olan nin bu konuda bir çalısma içinde olduğu da öğrenildi. lanma araçlannın faizini düşürlarını kolaylaştıran önemli bir kilebileceğini söyledi. mevduatın azalması, diğer taraf(Fotoğraf: CUMHURİYET) medikçe kredi faizkrinin inmeunsur da Özal hükümetinin yüta ise kredi talebinin büyük bir canlılık göstermesi ister istemez Son 7 yılda büyük HALKIN EV ÇOK KULLANM& "satılan malın" fiyatını yükseldeğişiklik yapıldı tiyor. S E Y R İ tfTM Özel bankaların bu konuda 31 Araitk 31 Aralık 1985/ zorlandıkları tek nokta finans• 1985 1986 1N6 man kaynaklannın daralması Artı» (H10 yüzünden bankalara akın eden KDV) KDV) ticaret adamı ve sanayicilerin ve hatta küçük esnafın yarattığı mmtmmm Ekonomi mevzuatında Bactrta tb 47 1 140 1680 "geniş kredi miişteri yelpazesi devlet gelirleriyle ilgili AlfasHhı 500 kaa 1500 74 2610 ... içinde" en sağlamını seçmek olarak 67 yılda yapılan L J K O C I M anp 475 56 .739... kaygısı. Mevcut uygulamaya göA f l ı l M tab. 500 . . 1500.. . .2176 . . 45 değişikliğin yarısı 1979'dan re tüm bankalar en riskli müşteEryttaraclsiM tab. 500 . . .3334 . . 4639 . . 39 sonra gerçekleştirildi. özal riye uygulayacakları kredi faiz GetaMtsJn M mg. ama. 300 .505 .. . . . . 6 8 oranını açıkhyorlar. Dolayısıyla hükümeti 1984'te 55, ProMpM 800 smp 241 49 .359 ... tışı ise, yüzde 4774 olarak gerçekleşti. önemli bir bölümünü küçük tücEn çok satan ilaçlardan Tavegyl 1985'te 34 ve 1986'da 30 ADMKESİCtLEII car ve sanayicinin oluşturduğu, Ilaçta geçen yıl yüzde 21 ile yüzde 79 geçen yıl yüzde 79 zam görürken, yasa çıkardı ya da değiştirdi. Novaioiıı tab. 10*M( 140 .210 .. . . 5 0 bir yönüyle de döviz kazandırıarasında Fıyat artışı gerçekleşirken DİE'Corsal yüzde 77, Alfasilin 500 ve ANKARA (ANKA) DevleBarabjln tab. 73 575 997 cı işlem yapmayan kesim hem en CaSandozC yüzde 74 zam gördü. nin Türkiye Tüketici Fiyatları Endeksi'Asairtn 44 120 173 te gelir sağlayan mevzuatla ilgili riskli sınıfa giriyor hem de krene göre, enflasyon yüzde 34.6 olarak gerFiyatlardaki zam tavanının yüzde Panatgiı 63 200 325 değişikliklerin son yıllarda hızdiye en yüksek fiyatı ödüyor. çekleşti. 1986'da TL. karşısında dolar OptalMon 240. .. . .382 . . . .59 79'da kalmasmda, KDV oranının landığı ve 67 yılda yapılan mevyüzde 31, Alman Markı ve Isviçre FranAncak ticari bankaların temzuat değişikliklerinin yarısının geçen aralık ayı başında yüzde mamm gı yüzde 66 değer kazandı. sîlcilerine göre toplam kredi hac1979'dan sonra gerçekleştirildiği Recozya C forte dr 460... . . 698 .52 10'dan yüzde 5'e düşürülmesi Ilaç fiyatlanndaki bir yıllık fiyat artımi içinde en büyük payı "hatırı CaSandozC ı f t 74 belirlendi. Gelir mevzuatıyla il560 .973... etkili oldu. şını değerlendiren İlaç ve Kimya Endüstsayılır" muşteriler, diğer deyişSnpradyn 570... . .955 68 gili olarak 1920 yılı başından risi lşverenler Sendikası Genel Sekreter le dış ticaret işlemi yapan şirket Fiyat artışlarmda hammadde, DmUa drş 180 . . 272 . .51 1979 yılı sonuna kadar geçen 60 Yardımcısı S. Feridun Güray, azami five kuruluşlar tutuyor. Yani ban ' kâğıt ve ambalajın etkili olduğunu MKS kJÇUUB .. , yıllık sürede 261 yasa ve yasa deyat artışının 1986'da yüzde 60 civarında kalann kamuoyuna ilan ettiklesavunan tlaç tşverenleri Sendikast, ğişikliği gerçekleştirildi. 1980 yılı 480 . . . .703 IMdd tab 46 ri kredi faiz oranı esas olarak gerçekleştiğini ileri sürerek şunları söyleazami zammın geçen yıl yüzde 60 başından 1986 sonuna kadarki 7 KofHDnısaıı tab. 521 .782 .. . . . 5 0 toplam kredi talebinin yüzde 15 di: "tlaç firmalannın kân, bir yıl öncecivarında gerçekleştiğini ileri sürdü. 516 37 .708... yıllık dönemde de yine 261 yasa ile yüzde 30 arasındaki bir bölüsinin kârını yüzde 15'i aşmayacak şekilve yasa değişikliği uygulamaya ALESJl :.•.::,:::: münü meydana getiren kesime de sınırlandınlmıştır. Kaldı ki, Türkiye'konuldu. A R İ F ESEN 264 457 73 uygulanıyor. deki ilaç firmaJan kârtannı daha yeni yeni ANKA muhabirinin belirleInddal dr 50 540 808 yüzde 5.5 civannda artUrabUmiştir. HiçSeçkin müşteri talebinin sınırlı Halkın en çok kullandıgı ilaçlara geçen melerine göre 19201930 döne79 950 1699 ... olduğu bir durumda yine arz yıl yüzde 79'a varan oranlarda zam ya bir zaman tanınan yüzde 15 kâr sınırına minde 16, 19311940 döneminde f U N M M İ W K*U» talep kuralı işleyerek bu kesim pıldı. 1986 yılında zam rekortmeni, yüz ulaşamamıştır. tlaç fiyatlanndaki artış 27, 19411950 döneminde 16, FMex tb. 20 . . 1127 .1701 .. .. .51 için kredi faizleri oldukça ucuz de 79'luk fiyat artışı ile alerji Uacı Tavegyl hammadde girişi, kâğıt ve ambalajdan 19511960 döneminde 42, 570.. . .859 Regretsn tb 51 luyor. Merkezi İstanbul'da yer olurken, ikinci sırayı yüzde 77'lik artışla kaynaklanmaktadır. Dış paralann değe19611970 döneminde 84, Mgoıln tb 250. 72 430 leşik bulunarı bir bankanın genel grip ilacı Corsal aldı. 1986 yılı zam ta rindeki artış ilaç fiyatlannı arttırmakta19711979 döneminde 76, Adalat tb .260. . ..355 . . ...37 müdürü seçkin müşteri kesimi vanının yüzde 79'da kalmasında, KDV dır. Hammadde baglantüannı tsviçre 19801986 döneminde ise 261 yaRSMATtZMA için şunları söylüyor: "Bu kesim oranının 1 aralıktan itibaren yüzde Frangı'ndan gerçeklestiren ilaç firmalasa ve yasa değişikliği gerçekleşiçin kredi faizleri genelde yüzde Dnrtan dL 100 68 . ...2200 3696.. 10'dan yüzde 5'e düşürülmesi de etkili ol nnın ürünlerindeki fiyat artışı ortalamatirildi. 50 ile yüzde 55 arasında seyredi du. Ptreksaa dra|B 630 ... .21 nın üzerinde gerçekleşmiştir." 763 .. 1980"de çoğunluğu 12 Eylül'den yor. Bir diğer deyişle ticari banİCTffl MtCt CTHtff En çok satılan ilaçlardan Alfasilin 500 Bilındiği gibi ilaçtan alınan KDV, 1 kalarda kredi faizleri uzun zasonra olmak üzere 21, 1981'de 42, vitamin CaSandozC yüzde 74, ağn ke aralıktan itibaren yüzde 10'dan 5'e düPraktM . .450 .587 .. 30 mandan beri yüzde 60'ın altın1982'de 31, 1983'te de 48 yasa çı391 sici tablet Baralgin ve alerji ilacı Benadryl şürüldü. Araştırmamızda yılsonu fiyatlan 34 ...525... da bulunuyor. Hatta döviz ka şurup yüzde 73, Digoxsin tablet ve öksükanldı ya da değiştirildi. esas alındığından yüzde 5 KDV'li rakamÖKSÜRÛK zandmcı işlem yapan kimi müş6 Kasım seçimlerinden sonra rük şurubu Benylin yüzde 72'lik zamlar lar göz önünde bulunduruldu. Yılın tü276... . .592 . .72* terilere kısa vadeli olmak koşuMecliste ANAP'ın çoğunluğu OOO cct la yılı kapatırken, en az zammı yüzde müne etkisi olmamakla birlikte yüzde 5 025 ccı luyla "sıfır faizle" bile TL kresağlaması ve Özal hükümetinin 21'lik artışla romatizma ilacı Piroksan KDV'li fıyat üzerinden hesaplanan yıllık Parabn» . .350. . 525 .. . 50 disi açılabiliyor. Her şey bir ekonomik alanda bir dizi karar draje gördü. Yine geçen yıl en çok satan fiyat artışının, ilaçta gerçek enflasyon raMN> verim sorunu. Dövizin bankaya ahnası. son üç yıldaki değişiklikilaçlar içinde en az zam, Piroksan'dan kamının altında kaldığı göz önünde tuCoryban0 getireceği verim fazlaysa kredi ... 315 475 . .51 lerin 119"a ulaşmasına yol açtı. sonra yüzde 30 ve 34 ile iştah açıcı şurup tulmalı. 25 Aralık 1986'da bir kısım ila270.... 477 Coreai 77 faizinden özveride bulunmak Özal hükümeti, 1984'te 55, lar Prakten ve Sirobelin'e yapıldı. Hal ca yapılan % 10'luk zam perakende fıçok kolay oluyor." 1985'te 34, 1986'da da 30 yasa çıkın en çok tükettiği ilaçlar içinde ağırlık yatlara geçen ay içinde yansımadığı için * Benyiin şuruptaki ambalaj farklılığı dıkkate alıni kardı ya da değiştirdi. h bir yeri olan antibiyotiklerdeki fiyat ar değerlendirme dışı tutuldu. Öğrendiğimize göre birçok mıştır. si hayal olur" dedi. Mevduat faizlerinin düşüşüne paralel olarak Hazine Bonosu ve tahyil faizleri de aşamalı olarak aşağı çekilmekle birlikte, bankalar için hâlâ çekiciliğini koruyor. Hazine'nin temel borçlanma kaynağı bankalarda oluşan fonlar olduğuna göre hükümetin bu menkul araçların faizini her zaman için çekiciliğini koruma zorunluluğu var. Daha açık bir deyişle kredi faizlerini düşürmeye niyetlenen hükümet borçlanmasını sürdürebilmesi için kendi faizlerini de belirli bir noktada tutmak gibi bir açmazla da karşı karşıya bulunuyor. Soğuk hava zam tlaç işverenleri: Fiyat artışlarını hammadde, kâğıt ve ambalaj körüklüyor Eaçta 86 fiyat artışı: % 2179 Mevzuat rekoru ^ BORSA'NEV İÇİNDEN İMKB ı,•caU MM1 I M Dt İ D u n alımı satımı ^ PM M | yapılan hisse senetleri||tysb lıHllı <*•(!) 13<0 1190 3500 Î12S iSK SM0 4MS O500 4500 3725 1200 29» 2550 6495 13)0 2J0O SJ8O 2.H» 2 OH 1250 12«1 l«80 1330 KONUK YAZAR MPMRI kaaaan RytM] 1 375 195 1485 1205 19M 5130 4950 '1995 14 320 1800 1195 2905 2580 1&900 3J70 2K5 9600 2 095 2 100 1290 1235 3490 3415 ÖZER ÇL\AR Norveç'ten OPEC'e destek JT' konomi Servisi Norveç hükümeti, Petrol thraç Eden M2J Ülkeler örgütü OPEC'in Cenevre'de aldığı kararı desteklemek amacıyla ureıim kısıntısına gitmeye hazırlanıyor. Konuyla ilgili bir açıklama yapan Norveç Petrol Bakam Arne Oeien, petrol fıyatlarmm 20 dolarda istikrar kazanmasını istediklerini ifade ederek, "Batı dünyasının dikkatini OPEC kararına çekmek istiyoruz" dedi ve daha yüksek ve istikrarlı petrol fıyatmm herkes için gerekli olduğunu kaydetti. OPEC'in mevcut politikalarını desteklediklerini, ancak bunun Norveç'in Uluslararası Enerji Ajansı'ndaki durumlarını değiştirmeyeceğini ifade eden Oeien, "Yeterli bir fiyata çıktığımız halde, OPEC fıyatlan daha da yukarıya çekmeye çabalarsa, o zaman yollanmız ayrılır" şeklinde konuştu. M«M( llyflt 1375 1195 1325 3205 asec 5IX 4950 11995 "320 38OC 1195 2905 2580 «9OC 3365 2500 9600 2095 2100 1290 1235 1475 1486 • iHOL ık flyM 1375 ' »5 3485 3205 1960 5130 4960 11995 "320 3950 1195 2905 2580 18900 13!t 2625 3600 2120 2100 1290 1235 3490 3485 (Mt. 200 V» 800 100 350 280 350 50 39 280 300 78 100 170 1000 AET üyelicjinin dış ticaretimiz üzerindekı muhtemel etkileri ÇtfkNaM(E) t»l«|T| MMn tft MmlMH İKltaMtaılH 20 tmta imtt MMM h w on tttkmmam Uttabam 100 80 200 500 190 100 »0 T.C. ZİRAAT BANKASI 7 OCAK 1987 TARİHİIDUİ DOVİZ KURLARI DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Franaz Frangı 1 Hollanda Florini 1 Isveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 Italyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S.Arabisfan Riyali Serbest piyasada Dolar: 778, Mark: 403 Döviz Döviz Efektif Efektif Alış Satıs Ahş Satış 754.15 757.92 754.15 765.46 501.13 503.64 491.11 508.65 55.78 56.06 55.78 56.62 392.40 394.36 392.40 398.29 18.83 18.92 18.45 19.11 103.59 104.11 103.59 105.14 118.58 119.17 118.58 120.36 347.37 349.11 347.37 352.58 111.77 112.33 111.77 113.45 466.39 468.72 466.39 473.39 56.30 56.58 55.17 57.14 474.61 476.96 465.12 481.73 2581.76 2594.67 2530.12 2620'3 102.61 103.12 100.56 104.15 1113.50 1119.07 1113.50 1130.20 201.16 202.17 197.14 204.18 DÖVİZİN CİNSİ 1 1 1 1 1 ADDDOUM AVUSTRAIYA DOURI AVUSTURYA Şİtilll DATI ALMAN MARKI DELdKA FRAN6I DÖVİZ AUŞTL SATIŞTL 754.15 757.92 501.13 503.64 55.78 56.06 392.40 394.36 18.83 18.92 103.59 104.11 118.58 119.17 347.37 349.11 111.77 112.33 466.39 468.72 56.30 56.58 474.61 476.98 549.15 551.90 2581.76 2594.67 102.61 103.12 1113.50 1119.07 201 16 202.17 EFEKTİF AUŞTL SATIŞTL 754.15 765.46 491.11 508.65 55.78 56.62 392.40 398.29 19.11 18.45 103.59 105.14 118.58 120.36 347.37 352.58 111.77 113.45 466.39 473.39 55.17 57.14 465.12 481.73 538.17 557.39 2530.13 2620.49 100.56 104.15 1113.50 1130.20 197.14 204.18 1 DAMİMARKA KRONU 1 FMRSa F M İ 6 I 1 NOUANDA FLORİNİ 1İSVEÇKR0IIU 1 İSVİCRE FRAN6I 100 tTALYAN ÜRETİ 100 JAPON YENİ 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 1STERÜN 1 S. ARADİSTAN RİYALİ ÇAPRAZKUR 1 ABDDOLAR1 1.9218 BAlman Markı 6.3596 Fransız Frangı 2.171 Hoflanüa FTorini 1.6169 1339 52 158.89 3.749 1 Sterlin Isviçre Frangı Italyan Ureti Japon Yeni S.Arab<stan Riyali 1.4765 ABD Doları A1TM60MÜŞ AUŞ SATIŞ 69.500 96.000 10.220 10.050 149 Cumhuriyet 68.500 90.000 10.180 Resat 24 ayar kulçe 22 ayar bllezik 900 ayar gOmüş T.C. ZİRAAT BANKASI Gucüne erisüemez 9.160 148 serbest ve eşit rekabet koşulları çerçevesinde yürutüleceğınin vurgulanmasında da yarar bulunmaktadır. Bir diğer deyişle, katılmadan sonra, Türiiiye'de Kurumlar Vergisi ihracat ıstisnası", "KDV dışında ve KDV'yi aşkın vergi tadesi", teşvik mevzuatındaki "ıç alım primleri" ve "ihracat 7980 yıllarıyla birlikte büyük bir yoğunluk kazanmış olan "denge kuru ara dcvizlerinın ihracatçı uhdesinde bırakılması" giyışlan'mızın, bir diğer deyişle "istenilen anda ve istenilen oranda devalü bi anormal uygulamalar olanak dışına çıkacaktır. asyon uygulamaları'mızın AET'ye katılmayla birlikte tarlhe karışacağmı göz Bütün bu verıler, katılmanın Türkiye'nin dış tiden ırak tutmamak gerekir. careti üzerindekı etkılerine dönük olmak üzere, Batı Avrupa'nın altı gelişmiş ulkesı arasında ım tihlmiş Tarife Preferansları Sistemi" uyarınca top başlıca şu sonuçlara götürmektedir: a "Gümrük bırliğr ve "ortak tanm politikası" zalanmış ve 1 Ocak 1958 günü yürürlüğe girmiş luluk dışı "üçüncü ülkeler" çıkışlı dışalımlanna da Roma Anlaşması'nın 237numaralı maddesi, "Av "liberasyon" uvgulanması ve bu ülkelerin yüzü aş çerçevesinde topluluğa sağlayacağımız "üstünrupa Ekonomik Topluluğu"nu "anlaşma'yı ve an kın bir kesimine, yerine göre, Gümrük Vergisi'yle lük marjlan" nedeniyle, Türkiye'nin dış ticareti laşma çerçevesinde gerçekleştiritmiş "topluluk Gümrük vergisrne eş etkili vergi veya resımler ba bugünkune oranla daha büyük ölçüde Ortak Pamevzuatı"nı üstlenebilecek olan demokratik dü ğışıklığı veya indırimi tanınması gereklerıyle kar zar çevresinde yoğunlasacaktır. Ancak, bu "kutupiaşma". dışaim alamnda dışsatıma oranla dazene sahip herAvrupa ülkesine açık tutmaktadır. şı karşıya kalacaktır. Anlaşmada öngörülmuş olan bu "katılma duzeKatılmanın, "Dokuzlar Topluluğu"yla yöneldiğı ha belirgın olacaktır m". Bııleşık Krallıkla Danımante ve İrianda'nın "Al gümrük birtiğinin (katma protokol koşullarının) ger b Katılmanın TürtOye'nın dışsatımlarma getiretılar Topluluğu'na katılmalanndan sonra. "79707/ çekleşme sürecinde 1973 yılından bu yana ha ceği ek kolaylıkiar, gerek topluluğun ve gerek topyıllar'ın ikinci yansında Yunanistan, Ispanya ve reketsiz kalmış olan Türkiye'nin dışalımlanna ge luluk dışı üçüncü ülkelerin Türkiye'ye yönelik dışPortekiz ıçın ışiemeye başlamış ve "Dokuzlar Top tireceği "yeni ve ahdi yükümlülükler". genel çiz satımlarma ekleyeceklerinin pek gensinde kalacaktır. luluğu" "1980 yıllan"nın ılk yansında, "On ikili 7bp gileriyle, bunlardan ibarettir. Bunun doğal sonucu ise, Türkiye'nin "dış alışluluk'a dönüşmüş bulunmaktadır. Öte yandan. 2. Buna karşın, katma protokol uyannca üst"Dokuzlar Topluluğu"yla yöneldiğı "gümrük birli lendiği "gümrük bıriığı yükümlülükleri'ni 1973 yı veriş dengesı açıklan"nın. katılmadan sonra. çok ği"nin gerçekleşme sürecinda on dört yıldar, be lıyla birlikte yerine getimiş olan "Dokuzlar Top daha büyük boyutlara ulaşacak olmasında belırn yennde saymış olan ülkemızın, kahlrna düzenıniluluğu"na yönelik sanayı ve tanm ürünü dışsatım mektedir. zamanı gelınce ışleteceği de bilinmektedir. Burada. "1980 yılları"yla birlikte büyük bir yolanmız, Ortak Pazatda, Gümrük vergisi'yle GümKatılmanın, tooluluğun "on üçüncü üye"sı Türk rük Vergisı'ne eş etkili vergi veya resimler bağı ğunluk kazanmış olan "denge kuru arayışlan"mızın bir diğer deyişle. "istenilen anda ve isve liberasyon rejımınden lye'nın dış ticareti üzerindekı etkilehnin sağlıklı bir şıklığından tenilen oranda devaluasyon uygulamaları'mızınbiçimde saptanabilmesı. her şeyden önce. "ka yararlanagelmektedir. tılmanın ahdi kadrosu"na ve bunun "Dokuzlu Top Buna göre, katılmanın bu "serbest dolaşım dü katılmayla birlikte tarihe kanşacağının da gözden lulukla Türitiye arasındaki "bugünün alışveriş düzeni'ne getirebıleceği iyileştırmeler, 9 tekstil ka ırak tutulmaması gerekmektedır. 1 zeni'ne (katma protokol rejimine) getireceği ye tegonsine ilişkin gönüllu dışsatım kısıtlamamız"ın c Buna gore. katılmanın bir yolu da Türkiye nin "dış ödemeler dengesi"nın bütün "alt bilanniliklerin boyutuna ısık tutulmasmı gerektirmek son bu/masmdan; tındıktakı tarife konteryarr,y/a bazı taze sebze ve sofralık meyvelerdeki "bağı ço"larına sağlık kazandırma yoluna adım atmatedir: 1. Katılma. Türkiye'nin "On ikıler Topluluğu" çı şıklıkdönemısmırlandırması'nın ve domates sal sından değıl sağlık kazandırmış olmasından geçkışlı sanayı ve tarım urünü dışalımlannın Gümrük çasındaki "gönüllü dışsatım kısıtlaması uygula mektedır. Zıra. dış ödeme olanakları Roma Anlaşmast Vergisi'yle eş etkili vergı veya resimlefden (bu aramamız"ın kaldırılmasından; tarımsal serbest doda "Toplu Konut Fonu"ndan), miktar kısıtlamala laşımın dışsatımlanmızdaki önemi pek sınırlı pre nın 106 numaralı maddesinde sayılan "transfer rından ve başta "dışalım teminatları" gelmek levman (değişken Gümrük Vergisi) yoluyla koru gerekleri'nm yenne getınlmesıne elvermeyen üluzere miktar kısıtlaması etkısındekı onlemlerden nan tanm ürunü gruplanna da aktarılmasından keler için, katılma ulaşılması pek güç ve hatta gerve topluluk dışı "üçüncü ülke'lere yönelik tarım çekleştirilemeyecek bir amaç oluşturmaktadır. arındırılmasını zorunlu kılacaktır. 1) Bu prim ödemeleri, genellıkle, topluluğun "yükJopluluğun Ortak Pazar dışındaki "üçüncü ül sal dışsatımlarımızın "topluluk kasası'nın prım keler kaynaklı dışalımlara uyguladığı Ortak Güm ödemelerınden yarariandırılmasından (1) ıbaret ka sek ortak tarım fıyatlan'na uyumun üçüncü ülketere yönelik dışsatımlar açısından doğuracağı sarük Tanfesı'ne uyum, Turk ekonomısının "koruma lacaktır duvarian"nı astronomik denılebılecek ölçülerde in 3. Burada "Türkıyeli topluluk'takı mal alışve kıncaların gidenlmesını amaçlamaktadır. direcektır. Kaldı kı, Türkiye katılmayla birlikte üstrışlerinın, Roma Anlaşması'nın 8594 numaralı leneceğı "Ortak Tarım Politikası", "Ortak Ticaret maddelerinde yer almış "rekabetkurallan'yla bun * Özer Çınar Hazine ve Dış Ticaret Politikası", "Topluluk Anlaşmaları" ve "Genelles lara ılışkın "topluluk mevzuatı'na uygun olarak. Musieşarlıgı eski Müsteşar Yardımcısı