Katalog

9 EYLÜL 1986 EKONOMİ CUMHURİYET/9 Maöazalarda fıyatlar (TL.) KY» dp itrb fcs TtelÜM 168218 Mi 7896 bm 105120 bin 135160 Dm 118129 bin 5575 bin 89 SSbin 88 bm Mut 5262 bin 1830 bin 3234 bin 1958 bin PMMM PafİMİ 37 bm 2257 bin 70.400 MHM 1743 bin 4169 bin 1112 bin 1315 bin 1422 bin 35 bm 24 bin VAU0 TÜRKIYE'den İç borçlanmada Hazine'ııin yenı taktiği ANKARA, («JL) Uzun süredir 6 ay vadeli bono ve 1 yıl vadeli devlet tahvili saüşlannı sürdüren Hazine, bu hafta sadece 9 ay vadeli Hazine bonosu pazarlayacak. Hazine 36. haftada 60 milyar lirahk 9 ay vadeli Hazine bonosunu satmaya çalışacak. 9 ay vadeli Hazine bonolan bu yıl sadece 12 Şubat 1986 günkü 5. ihalede 15 milyar liralık olmak üzere saüşa çıkanlmış, ancak satılamamıştı. Bankalar, borsa bankerleri, sigorta şirketleri ve diğer tüzel kişiler ile en az 50 milyon liralık teklif verecek gerçek kişilerin katılabileceği ihalede, teklifler yann saat 12'ye kadar verilebilecek. Hazine geçen hafta 65 milyar liralık tahvil ve bonoyu satışa sunmasına karşılık, toplam 44.2 milyar liralık 6 ay vadeli Hazine bonosu satmıştı. Geçen hafta Hazine bonosu ortalama faizi 6 aylık yuzde 24.71 olmuştu. Fındığa radyasyvn ölçümü için süre CEMİL CtĞERİM ORDU 25 Ağustos 1986 tarihinden bu yana Federal Almanya'ya ihraç edilmek üzere Ordu'dan çıkışı yapılan 66 vagon (33 TIR)660 ton iç fındıkla radyasyon ölçümlerimn tamamlanması için Hamburg borsasının tanıdığı süre 12 eylül günü sona erecek. AET ülkelerinin 30 Mayıs 1986 gunü aldığı, "bir kiio iç fındıkta 600 bekoerei derecesinin üzerinde radyoaktiviteye rastlanırsa AET'ye baglı ülkeier ithalal yapmayacaklar" biçimindeki karara rağmen Hamburg'taki baa aracı durumundaki komisyonculann fındjkıa radyasyonun 600'ün üzerine biraz çıkması balinde başka bir parti mal ile kanştınlıp malın Türkiye'ye iadesini önlemeye çalıştıkları öğrenildi. AZ RADYASYONLU tLE KARIŞTIRIN Ihracatı yapılan ancak radyasyonlu çıktığı iddia edilerek bazı fındıkların Türkiye'ye iade edilmesi üzerine, fındık bölgesi Karadeniz'de tam bir panik havası yaşandı. Bu arada Hamburg'tan Ordu'ya çekilen bir telekste de şöyle denildi: "Size ferahlatıcı bir haber vereyim. Aldıgımız habere göre, Ordu'dan gelen bize ait olmaysn kamyonda Saesium 134 ve 137 topbmı 450 çıkmış. Demek oluyor ki biilün Ordu mallan avnı vaziyette degil. Malına guvenen bazı firmalar vukkme jnpıyorlar. Bazılan da beklemekte. Burası evvelce yapılmış satışlar için 12 eylöl tarihine kadar mehil tanıdı. Bu müddet zarfında malın muayenesi gerekiyor. Raporda Saesium 134137 miktannın belirtilmesi laznn. Karadeniz'e gelecek araş&nna ekibinde bir cihaz varsa malın rauayenesi yapıbr. Fark küçiik olursa burada daha az miktarda başka bir parti ile harman yapıhp malın Türkiye'ye geri gitmesi önlenebilir. Tabü bu bir masrafı kap ettirir ve zaman kaybına ugraUr." 55 bin 160195 bm MYM TılnHn Trikı ksnk bhaı Etak •aıaa Mkai BHM 155 bin 5559 bin 98139 bm 23 bin 147156 btı 1961*1 185 bin !•*!••) NOT: Frytü yanlmanuı mal ccsitlcri n t m sannlmadı Doğan'ın fiyatı 4.5 milyona uîaştı Ekoaomi SerrM Oyak Renault'un ardından Tofaş da ürünlerine zam yaptı. Tofaj yetkilüeri tarafından dün açıklanan yılın 5. zammı çeşitli modellere göre yuzde 6.2 ile 6.5 arasında değişiyor. Tofaş yetkilileri 1986'nın son 7anııtnnın ı kasımda yapılacağını belirtirlerken 1 eylulden itibaren gecerli olan yeni zamla birlikte "Serçe"nin fiyatı 2 milyon 640 bine, "Dogan"ın ise 4 milyon 488 bin liraya yükseldi. Tofas urunlerinın zamlı fiyatları (TL) taça fattı Kartal 2.486.000 3.311.000 3.575.000 4.213.000 •M nym .2.640.000 3.520.000 3.806.000 .4.488.000 6.2 6.3 6.4 6.5 Saııki kuyumcu vitrini Ekonomi Servisi Kış sezonunu açan büyük mağazalarda fiyatlar tam anlamıyla "terietiyor." Bir takım elbisenin 78 bin liradan basladığı, bir pantolonun 18 bin liradan, bir " s ü p e r " angora kazağın ise 185 bin liradan satıldığı büyük mağazalann vitrinlerini süsleyen kışlıklara sadece "camdan" bakılabiliyor. Küçük bir hesaplamada bir erkeğin kış için Ustüne bir şeyler alabilmesi 184522 bin liraya mal olurken, bir kadın için dört parçadan oluşan bir alışveriş, 435531 bin liraya çıkıyor. Bu hesaplama, bir asgari ücretli işçinin aylık 28 bin 37 lirahk net maaşı ile karşılaştınldığında insan ister istemez aradaki "kalite" uçurumunu duşünüyor. Piyasada, mağazalann büyük çoğunluğu halen elindeki yazlık ürünü satabilmek için "süper indirim" gibi sloganlarla alışverişe çıkanları çekmeye çalışırken, büyük mağazalar kış sezonuna ilk bakışta, "iaanıiamayacak" fıyatlarla girdiler bile. Beymen, IGS, KIP, Titiz veVakko mağazaları kışlık UrUnlerin satışına başlarken, Beyoğlu Istiklal Caddesi boyunca yürüyen vatandaş, bu mağazalann vitrinlerine "şöyle bir" baktığı zaman şaşkmlıkla yerine çakıhp kalıyor. Vitrinlerdeki etiketlerde, "Ukım elbise 78.000, 218.000, pantolon 18.000, 62.000" fiyatlannı gören kimi vatandaş ise, bu fiyatlara karşı elini, "Şu ise bak, bir takım elbise 218 bin, daha neler neier göreceğiz" der gibi sallıyor. Bir hesaplama ile 218 bin lirahk bir takım elbisenin, her gün aralıksız 1012 saat çalışan asgari Ucretli bir işçinin sekiz ayhk net maaşına bedel olduğu ortaya çıkıyor. Erkek için takım elbise, gömlek, pardesü, pantolon ve ceketten oluşan beş parçalık kışlık ihtiyaç, bu mağazalarda ancak 184522 bin lira arasında bir fiyatla giderilebiliyor. Bir kadın için ise ceket, kaban, triko, bluz ve elbiseden oluşan dört parçalık bir alışverişin faturası 435531 bin lira. Eğer bu alışverişe 185 bin liralık "süper" angorayı da 8 A YLIKASGARl ÜCRETE BİR TAKIM ELBİSE Kış sezonunu açan büyük mağazatarda giysüer ateşpahası. Bir taktm elbise 218 bin, pantolon 1862 bin liradan satıhyor. Günde 1012 saat çahstırüan bir asgari ücretli, kazara böyle bir takım elbise almaya kalksa 28 bin liralık net ücretini sekiz ay hiç yiyip içmeden bir köşede biriktirmesi gerekiyor. (Fotoğraf FARUK BESKÎSİZ) Büyük mağazalardan bir erkeğin kış için üstüne bir şeyler alabilmesi için 184522 bin lirayı, bir bayanın ise dört parçadan oluşan bir alışveriş için 435531 bin lirayı gözden çıkarması gerekiyor. Beyoğlu'nda yürüyen bir vatandaş bu mağazalann vitrinlerine "şöyle bir" baktığı zaman şaşkmlıkla yerine çakıhp kalıyor. Vitrindeki etiketlerde bir gömleğin 1143 bin, tayyörün 196 bin, pardösünün 2270 bin, ceketin 55129 bin liradan satıldığım görerek irkiliyor. Kışlık takım elbise 218, angora kazak 185, kaban 195 bin lira katarsanız, o zaman faturanın bedeli 620716 bin liraya yükseliyor. Bir erkek asgari ücretlinin "kaliteü" giyinmeye kalktığı varsayıhrsa, az önce beürttiğimiz beş parçalık ihtiyacı için 6.518 aylık maaşını hiç harcamadan (ev kirası, bakkal parası ödemeden) biriktirmesi ve bundan sonra alışverişe çıkması gerekiyor. Aynı hesapla bir kadın asgari ücretlinin, boylesi bir alışveriş için angora kazak da hesaba dahil edildiğinde 22 ay ile 25 ayhk maaşını bu işe yatırması gerekiyor. Bu karşılaştırmalar çoğalülabilirse de, sonuçta bu fiyatların gerçek anlamda "astronomik" tanımlamasının dışında bir sıfatla nitelenemeyeceği görülüyor. GATT'a göre dünya ticareti hızlı büyümek zorunda İSEDAK fon OİUŞtUniyOr/^am Kon/eransı örgütü Ekonomik ve 7ıcari Işbirliği Daimi Komitesi tSEDAK Izleme Komitesi'nin dün Kuran okunarak başlanan ikinci toplantıanda tslam ulkeleri arasında uygulanacak orta vadeli dif ticaretin finansmam mekaniımasımn ar.a hatlan betirlendi. Ocak 19STde toplanacak hlam Konfennsı örgütü'ne sunulacak rapora göre önce 600 milyon dolarhk bir/on oluşturulacak. Üye ülkeier, geienekset ihraç maüan diftnda katan ürunlerin ihracatında kullanıimak üzere bufondan kredi alabilecekler. Gtleneksel olmayan ihraç ürünUri o ülkenin ihracat tutannm yüzde 20'sini geçmeyen ürünler olarak betirlendi. 600 milyon dolarlık fonun 300 milyon dolarhk bolümü tahvil ihracı yoluyla uluslararası piyasalardan toplanacak. 150 milyon dolarhk bolümü ise tslam Kalkınma Bankaa tarafından doğrudan ödenecek. Ceriye kalan 150 milyon dolar ise sistemden yararlanmak isteyen üye ülkeUrin katılımıyla sağlanacak. Soz konusu finansman mekaniımasının, en az 10 üye ülke tarafından imzalanmasıyla ve 75 milyon dokarhk bölümünün taahhüt edilmesiyle islerlik kazanacağı açıklandu Dünya ticaretinde sancı Ekonomi Servisi Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması GATT'ın yıllık raporunda dünya ticareti ve gelişmemekte olan ülkelerin ekonomilerinin geleceğine ilişkin pek de iç açıcı olmayan bir tablo çizildi. GATT raporu geçen yıl yüzde 3 büyüme kaydeden dünya ticaretinin bu yıl daha hızlı bir tempoda gelişmesi gereğinden söz ederek ulkelerin mevcut ticaret politikalannın uzun dönemli bir ekonomik durgunluk dönemini davet ettiğine dikkati çekti. Dünya ticaretinin 1986'da yüzde 3.5 büyüyeceğini tahmin eden GATT raponında şöyle denildi: "Serbest ticareti uygulanan sübvansiyonlar kolalar ve piyasa paylaşma anlaşmalan ile sınırlamaya yönelik hükümet önlemlerinin artması dış borç ödemeleri ile yeni istihdam yaratma ve büyümeyi teşvik etme çabalannı güçleştirmektedir." Yüksek dolar nedeniyle geçen yıl sadece yüzde 1 'lik bir yukseliş kaydeden mal ticaretinin bu yü "düşök dolar" sayesinde yüzde 8'lik bir artış gösterebileceği belirtilen GATT raporunda pek çok gelişmekte olan ülkelerin 1985'te düş kıncı bir performans gösterdiğine işaret edildi. Raporda gelişmekte olan ülkenin 1981 GA TT'ın yıllık raporunda Türkiye'nin de aralannda bulunduğu pek çok gelişmekte olan ülkenin dünya ticaretindeki payırun nızla düştüğü ve 1986'da daha da düşeceii belirtiiiyor. 1985 veritertnegöre Türkiye'nin dünya ihracatmdaki payı binde 43 düzeyinde bulunuyor. İthalat içindeki payı ise binde 5 7 olarak hesaplanıyor. 1980'den sonraki verilere bakıidığmda Türkiye'nin dunya ihracat ve ithalat toplamı içindekipayımn hızla yukseldiği görülüyor. örneğın 1980'de binde 16 olan ihracat payı 1983 'te iki katlık bir artış göstererek binde 32'ye ulaştı. Bu yukanya doğru gidişe karşın Türkiye'nin dünya ihracat ve ithalatı içindeki payı, hâlâ 1930 sonlanndakı duzeyinin altında. Birleşmış Milletler istatistikleri, Türkiye'nin dünya ıhracatı içindeki payının 1938'de binde 49 olduğunu gösteriyor. Türkiye, dünya ticaretinde bir nokta Buğday rekoltesi 17.5 milyon ton ANKARA, (a*.) Uluslararası Buğday Konseyi (International Wheat Council) Türkiye'nin 1986 yılı buğday rekoltesini 17.5 milyon ton olarak tahmin etti. Uluslararası Buğday Konseyi'nin haziran ayı itibanyla üye ülkeier rekolte tahminlerinin yeT aldığı yayında Türkiye'nin 1986 yılı buğday üretiminin bir önceki yıla göre yüzde 3 oranında artacağı kaydedildi. Uluslararası Buğday Konseyi'nin yayınında üye ülkelerde 1986 yılında gerçekleşmesi beklenen buğday üretimine ilişkin 4 ve 30 haziran tarihlerinde yapılmış iki ayrı tahmin yer ahyor. Her iki tahminde de Türkiye'nin 1986 yılı buğday üretim rakamı 17.5 milyon ton görünüyor. Türkiye'nin 1986 yılı buğday üretimi "Tanm Ürünleri Tahmin Komitesi"nce 19 milyon ton olarak tahmin edilmişti. gelirlerindeki düşüş gelişmekte olan ülkelerin tümünde gözlenen bir durum. Özellikle akaryakıt ve diğer ürünlerde dünya piyasa fiyatlarının düşmesiyle gelişmekte olan ülkkelerin ihracatının 1985'te yüzde 5.5 azaldığı kaydedilen GATT raporunda ithalatın sınırianmasına yönelik çabaların dünya ticaretinin önce gelen üç Ulkesi ABD, Japonya ve Almanya arasında büyük ticaret dengesizliklerine yol açtığı ifade edildi. 1986'nın ilk yarısında ticaret açığı özellikle bu üç ülke arasındaki ticaret dengesizlikleri nedeniyle daha buyüdü. 92 ülkenin üye olduğu GATT 15 eylülde bir Üçüncü Dünya ülkesi olan Uruguay'ın kıyı kenti Punta del Este'de toplanacak. Dünya ticaret görüşmelerinin başlaması için şimdiye kadar çeşitli girişimlerde bulunan Amerikan yönetimi için GATT toplantısının bu amaca ulaşmak açısından iyi bir fırsat olduğu belirtiiiyor. ABD yetkilileri GATT toplantısının uluslararası ticaret görüşmelerinin yeniden başlaması için stratejik bir zemin olabileceği, şayet olumlu bir adım atılamazsa uluslararası ticaret paktı olan GATT'ın büyük yara alabileceği görüşünü yaymaya çalışıyorlar. Beyaz eşya piyasası canlılığını koruyor İlk 8 ayda buzdolabı satışlan % 40, fırın satışlan yüzde 39, çamaşır makinesi satışlan % 17 arttı. Beyaz eşya piyasasmı yakından izleyen çevrelere göre Kurban Bayramt'nm ağustosa rastlaması satışlardaki artışı frenledi. Ekonomi Servisi Beyaz eşya satışlanndaki canlılık ağustos ayında da devam etti. İç piyasaya ilişkin ilk 8 aylık satış rakamlan buzdolabı satışlarında yüzde 40'lık, fırın satışlarında yüzde 39'luk artış ortaya koydu. BAYRAM ETKİLEDİ Beyaz eşya piyasasmı yakından izleyen çevreler, Kurban Bayramfnın ağustos ayına rastlamasının, ağustos satışlanndaki artışı frenlediğine işaret ettiler ve "Kurban Bayramı olmasaydı, ağustos satışlan daha da yüksek çıkardı" dediler. Nitekim fırın satışlarında ağustos ayında temmuza göre 400 adetlik düşüş görüldu \e 14 bin 500 adet fınn satıldı. Ancak 1985 ağustos ayı rakammın, o dönemde yapılan yoğun reklam kampanyaları nedeniyle kabarık olduğuna dikkati çeken ilgili çevreler, fınn satışlannın ilk 8 ayda yüzde 39,4'lik artışla 177 bine ulaşmasını büyük bir sıçrama ve fırında ertelenen talebin bu yıl devreye girmesi biçiminde değerlendirdiler. TEMMUZA GÖRE DÜŞÜŞ Buzdolabı satışlan ise geçen yılın ağustos ayına oranla yüzde 53,3'lük artışla 52 bin 900 adete yükselmesine rağmen, bu yılın temmuz ayına göre çarpıa bir Beyaz eşyada 8 aylık satışlar DUNYA'dan F. Almanya ekonomisi yüzde 2.2 büyüdü Ekonomi Servisi Federal Alman ekonomisi 1986'nın ikinci çeyreginde ilk çeyreğe kıyasla yüzde 2.2'lik bif büyüme gösterdi. Geçen yılın aynı dönemine göre gayri safi milli hasıladaki büyüme oranı yüzde 3.3 olarak gerçekleşti. Büyüme rakamlan Hetmut Kohl hükümetine, özellikle ABD'den yönelen Almanya'nın dünya ekonomisini geliştirmek için yeteri kadar çaba harcamadığı yönündeki eleştirüerine karsı güç verdi. 1986'mn ilk üç aylık döneminde Alman ekonomisinin yüzde l'lik düşüş Hebnut Kohl kaydetmesinden sonra ABD yönetimi Kohl hükümetini iç tüketimi teşvik etmeye yönelik önlemler alması çağnsında bulunmuştu. yılından bu yana dünya ticaretinde hızla azalan payının bu yıl daha da alt düzeylere ineceği belirtildi. GATT raporuna göre ihracat düşüş gösterdi. Temmuzda 71 bin 300 adet buzdolabı satılmışken, ağustosta 52 bin 900 adet buzdolabının satılması, yukanda da belirtildiği gibi Kurban Bayramı'na bağlandı. İlk 8 aylık rakamlar ise 1985'e göre yüzde 40,3'lük artışı ve bu yılın ilk 8 ayında 442 bin adet buzdolabının satıldığım ortaya koydu. Buzdolabı, çamaşır makinesi ve fınn arasında talebin en yavaş arttığı mal olan çamaşır makinesinde ise ilk 8 ayda 183 bin 700 adet çamaşır makinesinin iç piyasada satıldığı ve bu rakamın geçen yılın eş dönemine oranla yüzde 17,2'lik bir artışı ifade ettiği görüldu. İMKS BORSA^NCV İÇİNDEN (Mt. nyatı 3560 4.790 1.075 1360 6.000 2355 1.245 2305 4300 2.065 1590 2.475 1.365 2500 2390 1000 2.750 14500 2.305 3575 4.750 1.075 1550 6.025 2585 1.260 2.900 4.945 2.070 8.650 1S80 2.445 2£25 2325 2355 2.615 14.700 2.415 3575 4550 1.075 1350 6.025 2585 1.260 2500 4545 2.070 8350 1595 2.445 1.435 2.625 2325 2355 2.615 14.700 2.415 3575 4550 1.075 1350 6.025 2985 1.260 2500 4.945 2.070 8550 1595 2.445 1.435 2.625 2.825 2.855 2.615 14.700 2.415 KONUK YAZAR TUNCAY ARTUN inşa, satın alma ve tersane kurma" ve "gemi inşa projelerinin ikmali" gibi adlaria kendisine Hazh ne'den mityariarca lira fon aktanlan bır bankadır. Mevduatıyia oluşan fonlartnı genellikle özel amacı dışında kullanan, Hazine (onlannı ise deniz dış ticaret taşımacılığına değil, genellikle "kum motorları" ömeğinde olduğu gibi deniz iç ticaret taşımacılığına dönük olanak kullanan bu banka, ne yazık ki büyük donuk kredi sorunlanyla baş başadır ve özel amacını gerçekleştiremeyen bir konuma düşmüştur. Birieştınveye konu üçüncü kamu bankası ise genellikle tekstü işletmelerinin yer aldığı buyuk bir kamu işletmesinin bir türiü bankacılığa girememiş ya da bankacılıktan özenle uzak tutulmuş bankacılık bölümüdür. Sonuncu banka da 1015 yıl önce bir holdmge açbğı usulsüz kredileriyle "ünlü" olan, ancak son yıllarda daha özenle yönetilerek kamu bankacılh fl» yapmast sağtenan, madencSğe, metakınrye dönük bir kamu topluluğunun bankacılık bolümü. Özetliklerini özetle vermeye çalıştığım bu dört bankanm birieştirilmesindeki güçluğü ve anlamsızlığı, özelleştirilmesindekı yapısal olanaksızlığı dtkkate akkğımtzda, olayın satt kamu bankalannm kurtanlması olmadığı da söylenebilir. Olayın «fcjocj bir yönü de cumhuriyetimrzin kurutuşundan beri izlenen kamu ulusal bankactlığtntn ve böyle bir battkaabğayöneSk özel amaçb bankalann tasfiyesl olduğu söylenebilir. Oysa, cumhuriyetimizin kuruluşundan 198CU yıttarm başma kadar, zaman zaman tartışmalı da otsa özel amaçlı kamu bankalannın başta, tanm konut sektörteriyle esnaf ve zenaatkânn finansmanma kadar uzanan birçok alanda yadsmamayacak işlevleri otmuştur. Dolayısıyia yapılması gerekm, islevlerini sırurlı yerine getiren ye da getiremeyen özel amaçlı kamu bankalann, özel amaçlanna yöneSk olarak yeniden örgütlemek, bunlarm özel amaçlan d>şmdaki bankacılık faaüyetferini kısıtlamaktır. özel amaçlı üç kamu bankasını, "hayali" özel amaçlı ve çok sorunlu bir bankayı "kurtarmak" amactyta, TOric Banka Sistemi'nden sHmeye kknsenin hakkj yoktur. Bu kamu bankasnn ise, emisyonu yalnızca sekiz ayda <ti>57 düzeyinde arwma "becerisini" gösteren bir yönetknde bUe buyuk bir sermaye artmmıyia ve nitellkJI ama "profesyonel" olmayan bkyönaumle "Kamu Dış Ticaret Bankası "na dönustufmek olanakhdtr. TOrk bankacılıgtnm bastangKi ve slmoesi olan Emniyet Sandtğı'na "rev>" gurulen anlamaa birleşme, DenizbanlCa, Btmtfa, Sumertm** "reva" görülmemeH, bu bmnkmtar yeniden örgutlendirüerek deniz dia tfearvf tmpmtatğnm, madenciliğemetakMpyeventkaamlMrikmkaandmlmalıdtr. * Itancay ArtmScffccst mtâ) Dun alımı satımı yapılan hısse senetleri Kamu bankalarının birieştirilerek özelleştirilmesi çözüm mü? Kamu kökenli dört bankanın birleştirilmesiyle amaçtanan, yeni bir tüzel kişlllk şemslyesl altında var olan sorunlann gizlenmesl, Hazine kaynaklı yeni bir sermaye bileşimiyle var olan güçlüklerin haflftetllmesidir. Yapılması gereken,lflevlerinl sınırlı yerine getlren ya da getiremeyen özel amaçlı kamu bankalannı özel amaçlanna yönelik olarak yeniden örgütlemek, amaçlan dtsındaki bankacılık faaliyetlerlnl kısıtlamaktır. Kamu kökeniı dört bankanın (Anadolu Bankası, Denizbank, Sürmrbank ve Etibank) birieştihletek özelieştihlmesine dönük çabalann başlatılmasının yanı sıra sosyal demokrat kesimde özel bankalann kamulaşün/ıp kamutaştınlmayacağt tartışması, gündeme, ulusal bankaalığın içinde bulunduğu bazı özel sorunlann gerçekçi bir biçimde irdelenmesini getirmiştir. Dört kamu bankasının bırteştmlerek özelleştirilmesi giıişıminin gerekçeterinm, ne uyyulanacak genel özelleştirme planıyla, ne de kamu bankalanrm rasyonelleştinlmesiyie yakındantızaktan bir Hişkisi bulunmamaktadır. Kamu bankalarının birleştthlmesi girişıminin ardında bir tek neden vardırki, o da bu bankalardan bazılarının içinde bulunduğu guçlükler ve ağır, çözumlenmesi son derece zor sorunlardır. Birieştirmeyle amaçtonan, yeni bir tüzel kişilik "şemsiyesi "a/önda var olan sorunlann gizlenmesi, Hazine kaynaklı yeni bir sermaye bileşimiyle var olan güçlüklerin hafifletilmesidir. Alb buçuk yıldır süren "istikrar" politikası döneminde "serbestivotçi" uygulamalann da katkıstyta birçok özei sektör bankasında olduğu gibi kamu bankalannda da önemli sorunlann olustuğu, bu sorunlann kamuoyunca bilinentn de ötesinde boyuOara ulaşbğı bir gerçekOr. MaU bünyelerin bozulmasi, k&rtzarar dengesoüği, donuk/bettk kredHerin artması ve Hkkitte (döviz ve TL olarak) yetersizUği gibi noktalarda odaklaşan bu sorunlar, emisyon, enflasyon ve kısa vadeli dıs borç arbşlanyla geçiştirUmeye çaksılmıstır. Yine bu attı buçuk yıHtk dönemde adeta "tahrip" edilen bankacılık, en fazia "koaınan", "kollanan" tek sektör olmuş; buna karşın bugün gelinen noktada büe yeni operasyonlara gemksinme duyukmjştur. sel bir çözüm bulunmuştur: ikisi çok sorunlu, dört bankanın birieştirilerek özelleştirilmesi. Çok sorvnlu bankalann bmestirilmesinden "daha çok so Efl« E»Bifera(E) J*akH»(Y) bmk DMk CMk (Y) b ( E ) ç | ( Kaç Y M n i (E) İngiltere'de oto satışlarında rekor Ekonomi Servisi İngiltere'de yeni otomobil satışlan ağustos ayında rekor bir artış gösterdi. Toplam satış adetinin 382 bine ulaşmasıyla 1983 yılında elde edilen rekor düzeyin de üzerine çıkıldı. Geçen ayın en çok satan arabalan ise FordEscord, Ford Fiesta ve British Leyland metro oldu. Yabana araba satışlannın yüzde 59*luk artış göstermesi satış patlamasmda önemli rol oynadı. (E) (Y) 67 1.550 123 150 150 250 600 156 100 150 60 1.125 250 700 50 50 252 300 25 900 runlu bir kamu bankasının oluşacağı" ve böyle T.C. Z.RAAT BANKAS1 9 EYIÜL 19SS TARMmad DÖVİZ KURUM DÖVİZ KURLARI Dovizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 jsveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 italyan üreti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinan 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali Döviz Alış 685.20 421.88 47.19 332.10 16.03 87.62 101.47 294.29 96.66 407.13 48.15 440.78 2341.33 1019.24 182.79 Döviz Efektif Efektif Alış Satış Satış 698.90 685.20 705.76 430.32 400.79 434.54 48.61 48.13 47.19 338.74 332.10 342.06 16.51 16.35 16.23 90.25 89.37 87.62 103.50 101.47 104.51 300.18 294.29 303.12 100.63 98.66 101.62 415.27 407.13 419.34 49.59 49.11 45.74 449.60 418.74 454.00 2388.16 2224.26 2411.57 1039.62 1019.24 1049.82 186 45 173.65 188.27 DÛVİZİN CİNSİ 1 ABODOUM 1 AVtSTMLYA M t A M 1 AVVSTMYA | k M 1 M T I AIMAN HARKI DÖVİZ AUJTL SATŞTL 692.05 705.89 421.88 430.31 47.66 48.61 335.42 342.12 16.19 16.51 88.49 90.26 102.48 104.53 297.23 303.17 98.66 100.63 411.20 419.42 48.15 49.11 440.78 449.59 494.87 504.76 2341.33 2388.15 93.13 94.99 1029.43 1050.02 182.79 186.44 EFEKTİF AUŞTL SATÇTL 692.05 726.65 400.78 442.97 47.66 50.04 335.42 352.19 15.38 16.99 88.49 92.92 102.48 107.60 2C7.23 312.09 98.66 103.59 411.20 431.76 45.74 50.55 418.74 462.81 470.12 519.61 2224.26 2458.39 88.47 97.78 1029.43 1080.90 173.65 191.92 indRAHUMİ 1FMMBHIAMI 1NMIAMMFLMM 1 taEÇUMM HSVtÇKFMMI 1M İTJU.YM ÜRETt INJAPNYBri 1MMMMUUU 1 KUVEYT DJMIU 1STERÜN 1 1 AMBtSTfUI IIİYAIJ bir bankanın özelleştirilmesinın •mucıze" otecağı unutularak başlatılan bu yenı gırişimin ne içtenliği, ne gerçekçiliği, ne de akılalığı bukm • mamaktadır. Şöyle ki: Birieşorilecek bankalardan itki ne itginçtir U yine 1960'h yıllarda birteştirilen iki bankadan okjşmuştur. 195060 dönemındeki liberalleşmenin bir sonucu olan bu birieşme, planlı döneme giren Turtf ekonomisinde sarsıntı osçtren bankacâğn sorunlannm aşılması için gerçeklestirUen çabalaıdan yalntzcabirisidir. 196064 döneminde 7 bankatedrici tasliyeye sokulurken bir konsorslyum Merttğinde birleştiriten iki bankadan oluşan bu banka, 1980 sonrasındaki liberalleşmeden ve "serbestiyetçi" uygulamalardan da kendine düşen payı fazlasıyta almıştır Tumüyte Hazkie'ye ait olan ve bankalara ilişkin 1983 yılındaki yasal düzenlemeden sonra kendisine "çok komik" blrbh çimde "sektör bankası" olarak dış ticarette uzlanmaşması için "özel görev" verilen bu banka, Türk Banka Sistemı'nin tarihinde "bir kamu bankası nasıl yağma edilir?" başlığıyia yer alacak ve hakkmda sayfaJarca yazılacak bir geçmişe bugünden sahip bulunmaktadır. ÇAPRAZ KUR 1 ABD DOLARI 2.0632 BAJman Markı 6 7527 Framız Frangı 2.3283 Hollanda Florini 1.683 İsviçre Frangı 1423.05 İtalyan üreti 155.45 Japon Yeni 3.7485 S.Arabistan Riyali 1 Sterlin 1.4875 ABD Dolan AUIN GÛMÛŞ ALIŞ Cumhuriyet Resat 24ayar külçe 22 ayar bitezik 900 ayar gümüş 68.500 80.000 8.850 9.023 133 SATIŞ 71.000 85.000 9.900 9.068 135 ZtRAAT BJUİKAS1 "Gaciine erişDmez' 1980 sonrasında hayali dış ticareti (kuskusuz aynızamandahayaliiçticaıeti)finanseedenkhayali "sektör bankası" unvanını kazanan bu bankanın bu duruma duşmesinin iki nedeni varsa, bunlardan birisi "istikrar" politikalan, Hdncisi de "istikrar" politikaaian ve onlara ayak uyduran yöneticilerdir. Bu kamu bankasının hazin durumu, halkın ve Hazine'nin dövize ve gayrimenkule dönüşüp kaybolan milyatian, sosyal demokrat kesimdeki, bankalann kamulaştırılması tartışmala"istikrar" döneminde, beş ukjsal bankantn "sis nna ve "plan mı/yine serbest piyasa mı" seçetem"oW? sVinmesine, en az o kadar bankanm özel nek arayışlanna da kuskusuz en iyi yanıtlarian birini oluşturmaktadır. "koruma" yontemlenyle destektenmesine karşın, Bırieştirilecek ikinci kamu bankası, özel amaulusal benkacıtıktaki sorunlar kamu bankalan açıcı deniz dış ticaret taşımacıhğını finanse etmek sından bile aşılamamıştır. ve şimdi bazı kamu olan, "gemı inşa", "gemı inşa ve tadıli", "gomi bankalan için bu sorunları aşmaya dönük yüzey