Katalog

31 AĞUSTOS 1986 CUMHURİYET/ll Kararsızlar yüzde 27; seçim kampanyası sonucu belirleyecek BUGUN YAPILSA? Cumhuriyet veri araştırma a.ş. ARA SEÇÎM ANKETİ 28 Eylülde 11 seçim çeyresinde yapılacak olan ara seçimlerde Anavatan Partisi'nin en az 5 seçim çevresinde milletvekilliği kazanması garantiye yakın. Ankara'da, BingöVde, Burdur'da, tstanbuVda ve Niğde*de sonuca çok yakın olan ANAP'ın 11 seçim çevresindeki ortalama oyu ise yüzde 35.4. TABLO 1: KARARSIZLAR NE YAPACAK? 1. VARSAYIM 2. VARSAYIM SHP: Ortada Ara seçimin yapılacağı 11 seçim çeyresinde toplam yüzde 33.4'lük bir oy yüzdesine ulaşan ve ikinci büyük parti olma özelligini koruyan SHP'nin şimdilik bu seçimde milletvekilliğine garanti gözüyle bakabildiği bir tek seçim çevresi var: Genel Başkanları Erdal înönü'nün aday olduğu Ankara Bingöl Burdur İstanbul Niğde ANAP SHP G. Antep Manisa1 Manisa2 Samsun Zonguldak %35.4 %33.4 %17.0 tzmir. Ara seçim araştırmasının sonuçlarına göre hangi partinin milletvekilligini kazanacağı belli olmayan 5 il var. Bunlar, Gaziantep, Manisa1, Manisa2 Samsun ve Zonguldak. Bunlardan Zonguldak, en büyük çekişmeye sahne olması beklenen seçim çevresi. Öteki 4 yerde ANAP ile SHP çekişiyor. Yüzde 27 oranındaki kararsızların tercihlerinde seçim kampanyası dönemi önemli ölçüde etkili olacak. Kararsızların kararlı seçmenler gibi oy kullanmalan halinde 4 parti yüzde 10 oranındaki barajı aşıyor. Durumu kritik olan ve barajı aşamama ihtimali bulunan parti ise DSP. 1 38.9 31.9 Araştırma Servisi CumhuriyetVeri Araştırma AŞ işbirliğiyle gerçekleştirilen ara seçim araştırmasının ılk sonuçları şöyle: • 28 eylülde 11 seçim çevresinde yapılacak olan ara seçimlerde 4 parti, ÂNAP, SHP, DYP ve DSP ülke çapındaki yüzde 10 oranındaki barajı aşabiliyor. • 11 milletvekÛliğinin büyük çoğunluğu, ANAP ile SHP arasmda paylaşılacak. 11 seçim çevresinde toplam oyların yüzde 35.4'ünü toplaması beklenen ANAP, beş milletvekilliğini(Ankara, Bingöl, Burdur, Niğde ve İstanbul) garantilemiş gözüküyor. Araştırmaya göre, 11 ilin oylarının yüzde 33.4'ünü alan SHP'nin garantilediği milletvekili sayısı ise bir(tzmir). • Beş seçim çevresinden dördünde(Gaziantep, Manisa1, Manisa2, Samsun) büyük ölçude ANAP ile SHP çekişiyor. 'Ortada' olan illerden Zonguldak'ta ise dört partinin de şansı var. • Barajı büyük olasılıkla aşmaları beklenen bu dört partinin dı TABLO 2: 11 SEÇİM ÇEVRESİNDE KİM NE KADAR OY ALJYOR? Aıtan ANAP 41.1 32.8 15.1 Btefü 48.3 30.2 12.1 0.9 MMT 46.7 33.8 13.4 GJUrttp 37.7 38.1 14.4 UUP SHP DTT DSP KF Dtter Karana ItüaM 39.5 29.7 11.7 15.7 b* 29.4 39.7 13 16.3 1.6 NHJ* 31.6 24.2 28.7 25.8 24.4 12.4 35.4 33.4 17 10.1 7.4 1.5 1.5 27 2.1 2 17.8 9 2.2 2.1 SNP DYP DSP DMjcr MMİMI 32.4 34.7 24.4 MMbaZ 34.8 36 19.3 8.3 1.6 5.1 5.9 8.5 2.1 4 3.6 6.2 3.4 5.8 9.7 6 2.5 Ssnmn 36.8 36.2 21.3 3.2 2.5 TımııhM 24.5 25 22.1 23.6 4.» < Bu araştırma nasılyapıldı? Bu araştırmada, her seçim çevresinde tek tek yüzde 95 güven düzeyinde artı/eksi yüzde dört hata kabulü ile seçim tahmini yapılması öngörüldü. Bu öngöriiden hareketle, her seçim çevresinde belirlenen sınırlar içinde sağlıklı tahminlerin yapılabilmesi için uygulanması gereken anket sayılannın 594 ile 600 arasmda değiştiği hesaplandu Araştırma sürecinde her seçim çevresinde 600 ve toplam 11 seçim çevresinde 6.600 anket uygulandı. Seçim anketi nerelerde kimlere uygulandı ve neden o bölgeler seçildi? Bu sorunun yanıtını verebümek için, araştırma modelinin açıklanması gerekiyor. Yaklaşamımızı ve uygulamamızı, madde madde açıklayalım: 1. Araştırma modelinin kurulmasında hareket noktası olarak 6 Kasım 1983 seçimjeri temel almmıştır. 2. 6 Kasım 1983 seçimlerinde her seçim çevresi, Köy/Köy10.000 arası nüfuslu yerleşim yerleri/10.001 ve daha faıla nüfuslu yerleşim yerleri aynmında, mahalle mahalle ve köy köy partilere oy dağılımı açısından irdelendL O yerleşim yeri grubunun oy dağüımmt, en az bir parti açısından yüzde 5, diğer partüer açısından yüzde 10 sapma ile veren mahalle ve köyler belirlendi. Özelliğe uyan mahalle ve köylerin toplamda, o seçim çevresi için yüzde 1 sapma ile 6 Kasım 1983 seçim sonucu veren mahalleler kent uygulaması için, köylpr de köy uygulaması için seçildL 3. Seçüen mahalle ve köylerde, seçmen ağırhklanna göre, uygulanacak anket sayılan belirlendi O mahalle ya da köyde uygulanacak anketlerin tüm hanelere eşit şansla ulaşması için, yan yana hanelere değil, mahalle ya da köyün büyüklüğüne ve uygulanacak anket sayısına göre belirli sayılarda hane atlayarak, uygulama gerçekleştirildi. Uygulamada her haneden yalnızca bir tek kişi ile görüşüldü. 4. Araştırmada her seçim çevresinde kentte ve köyde uygulanan anket sayılan ile mahalle ve köy sayılan aşağıda: SEÇİM ÇEVRESİ Ankara BİROM K a r a r b se menlerin a ( y»en kararsızlar gibi davranacaklannı varsayarakhazırladığımız yukandaki tablo, 28 Eylülde 11 seçim çevresinde yapılacak olan ara seçimlerde en büyük mücadeUnin Zonguldak'ta olacağmı ortaya koyuyor. Ankara, Bingöl, Burdur, İstanbul ve Niğde'dekazanması beklenen ANAP ve tzmir'de zafere yakın gözüken SHP'nin dışmda, Zonguldak için DSP ve DYP de umuthı. TABLO 3: 6 KASIMDAN 25 MARTA 11 SEÇİM ÇEVREStVDE OYLAR NASIL DEĞtŞTt? ANKARA BİNGÖL 25 Mart BURDUR S KMNI 53.1 31.3 15.6 25 Mart G ANTEP İSTANBUL İZMIR 25 Mart NİĞDE KMM MANISA1 (Şekil 1) 11 iide oyların dağılımı. 4 parti barajı aşıyor 28 EyUü ara seçimlerinin yapılacağı 11 seçim çevresinde kararsızların oranı bir hayli yüksek: Yüzde 27. Henüz partUerin seçim kampanyalan başlamadan DlierPartiter gerçekleştirdiğimiz araşürmamızda 'henüz karannı verememiş' seçmenlerin aynen 'kararlı' seçmenler gibi oy kullanacağını varsaydığımızda ortaya çıkan sonuç yukanda: ANAP, yüzde 35.4 ile, SHP yüzde 33.4 ile, DYP yüzde 17 ile ve DSP de yüzde 10.1 ile 11 seçim çevresi genelindeki yüzde 10 oranındaki barajı aşabiliyor, dolayısıyla milletvekili çıkarma hakkına sahip oluyor. şında kalan öteki 8 partinin ara seçimde bir varlık göstermeleri söz konusu değil. • CuraburiyetVeri Araştırma AŞ işbirliğiyle 615 ağustos 1986 tarihleri arasında toplam 6 bin 600 kişilik bir orneklemle gerçekleştirilen 1986 ara seçim araştırmasının bulgulanna gore seçim kampanyası, 28 Eylttl sonuçlannı önemli ölçüde etkileyecek. Araştırmaja göre seçmenlerin yüzde 27'si gibi büyük bir bölümü hâlâ kararsız. i WWf SHP MOP DYP RP W$er 55.1 24.2 25 f Mart *mm • 41.6 34.4 25 MMI t 46.6 £5.2 19.2 25 Mart t MANISA2 SAMSUN ZONGULDAK 25 Mart 31.3 15.8 13.7 1 31.6 25 Mart 32 8 • 46.3 25 Mart 47.4 29.2 • 408 284 30.1 20 07 516 277 44 10.6 44.2 292 26.6 36 21 388 285 4 14 13.5 12 41 317 218 4 25 235 384 367 76 12 4 45 0.4 i 481 353 6.1 55 5 38 3ui 353 44.1 303 403 396 296 25 Mart 36.3 30.8 • 43 31.1 25 Hart 43.4 0.4 394 2&6 117 27.1 113 1.9 285 25.2 275 8.9 5.7 213 0.6 6.3 17.1 1 11 17.2 47 2SS 33J 5.1 115 5.9 0.8 rklnrrth Cumhuriyet Veri Araştırma AŞ işbirliğiyle gerçekleştirilen ara seçim araştırma< '• ( S f l M ^ u n s m m m0(ieiinde < gagff, seçimleri örnek olarak abndı. Yukandaki tabloda, 28 • $ ' Eylülde ara seçimlerin yapılacağı 11 seçim çevresinde 6 Kasım 1983 genel seçimleriyle 25 Mart 1984 il genel meclisi seçimlerinde partUerin aldıklan oylar görülüyor. Tabloda görünen SHP, 25 Mart rakamlannm hesaplanmasında HP+SODEP rakamlan kuüanıldı. kara, Bingöl, Burdur, Niğde ve Istanbul'da kazanma olasılığı çok yüksek. SHP de aynı şekilde Izmir'de bir milletvekilligini garantilemiş gorünuyor. Buna karşılık, Gaziantep, Manisa1, Manisa2 ve Samsun'da ANAP ile SHP arasında, Zonguldak'ta ise barajı aşan 4 parti arasında sıkı bir mücadele var. Ankara, Bingöl, Burdur, Niğde ve Istanbul'da ANAP ile kendisine en yakın parti arasındaki oy farkı, bu araştırmanın hata payının dışında kalıyor. Dolayısıyla fark, ANAP'ın kazanmastna yetecek düzeyde(Bakınız tablo 2). Izmir'de ise SHP'nin ANAP'a sağladığı fark, bu partinin kazanmasına yetiyor(Bkz. tablo 2). "Ortada" olan seçim çevrelerinden Gaziantep, Manisa1, Manisa2 ve Samsun'da ANAP ve SHP'nin oy oranlan en çok yüzde 12 oramnda ayrılıyor ve bu araştırmanın hata payının içine giriyor. Bir başka "ortada" seçim çevresi olan Zonguldak'ta ise 4 büyük parti aşağı yukarı eşit şansa sahip. (Her seçim çevresi için ayrıntılı seçim analizlerini önumüzdeki günlerde yayımlayacağız.) 6 Kasımın oylan şimdi nerde? AUP'tM 59.3 14,2 60.9 (Şekil 4) W« 15,7 14,6 6,7 MOP'fca HTİM 39,8 57.4 11,4 14,6 Ara seçimlere yaklaşık 1.5 ay kala yapılan ankete göre seçmenlerin dörtte birini aşan bir bölümü(yüzde 27) hangi partiye oy vereceği konusunda henüz karara varabilmiş değil. Kararlı seçmenlerin tercihleri içinde ANAP(yüzde 25.8) ve SHP(yüzde 24.4) iki büyük parti olarak belirirlerken, seçmenlerin yüzde 12.4'ü DYP'ye, yüzde 7.4'ü DSP'ye, yüzde 1.5'i de RP'ye oy vermeye kararlı. Geriye kalan 7 parti de kararlı seçmenlerin yüzde 1.5'inin oyunu topluyor. B arajı aşan partiler LNAP'III oylan azalıyor (Şekil 2) 6 KASIM 1963 25 MART 1984 AĞUSTOS 1966 İLÇE MAHALLE ANKET SAYISI SAYISI SAYISI KÖY ANKET SAYB1 SAYBI %42,4 4 2 4 Burdur Gaziantep lcftsMİuıl 3 5 3 5 5 4 13 7 9 22 16 11 14 iznir Manisa 1 Manisa 2 Mğde Samsun Zonguldak 11 S^evresi 3 4 9 9 6 7 348 127 211 380 600 464 298 207 185 159 178 3.157 11 14 14 9 16 13 8 . 5 252 473 389 220 136 302 393 415 422 3.443 441 %20 15 15 120 ANAFın oyian nerede? CumhuriyetVeri Araştırma AŞ işbirliğiyle gerçekleştirilen ara seçim araştırmasının ortaya koyduğu sonuçîardan biri, iktidar partisi ANAP'ın oylannın sürekli bir düşme eğilimi içinde olması. Ara seçimin yapılacağı 11 seçim çevresinde 6 Kasım 1983 seçimlerinde oyların yüzde 43.5'ini toplamayı başaran ANAP'ın bu seçim çevrelerindeki oy oranı 25 Mart 1984 il genel meclisi seçimlerinde yüzde 42.4'e, bu araştırmaya göre de ağustos 1986'da yüzde 35.4'e inmiş bulunuyor. Ana muhalefet partisi SHP ise(6 Kasım ve 25 Mart rakamlan HP artı SODEP olarak hesaplandı) oylarını az bir miktar arttırmış durumda. Ara seçim araştırmasının bulguları, DYP'nin yerel seçimlerden bu yana önemli sayılabilecek bir oy sıçraması yaparak yüzde 12.9'dan 17.4'e yıikseldiğini gösteriyor. İlk kez seçime katılacak olan DSP ise ANAP, SHP ve DYP dışındaki diğer tüm partileri geride bırakarak yüzde 10'luk barajı aşma şansına sahip görünüyor(Bkz. şekil 2 ve tablo 3). Seçim araştırmasında oy vermeye kararlı ve partisini belirlemiş seçmenlere yönelttiğimiz, kararlarının değişebilir olup olmadığına ilişkin soru, çeşitlı partUerin secmenlerinin ne ölçüde "kararlı" olduğuna bir ölçüde ışık tutuyor. Bu soruya verilen yanıtlara göre soldaki seçmenler, sağdaki seçmenlere nazaran daha kararlı. "Kararım değişebilir" diyen seçmenlerin oranı, SHP'ye oy vereceğini söyleyenler arasında yüzde 11, DSP'ye oy vereceğini soyleyenler arasında yüzde 14 dolayındayken, bu oran DYP seçmenleri arasında yüzde 22'ye, ANAP seçmenleri arasında ise yüzde 25'e kadar yükselmekte(Bkz. şekil 3). Bu sonuçlar, sağ partilere verilecek oylarda seçim kampanyası sırasında daha belirgin oranlarda kaymalar olabileceğine işaret ediyor. nna baktığımızda ANAP'ın bugünkü secmenlerinin yüzde 59.3'u 6 Kasımda yine ANAP'a, SHP'nin secmenlerinin yüzde 60.9'u 6' Kasımda HP'ye, DYP'nin secmenlerinin yüzde 42.VI MDP'ye ve yüzde 39.8'i ANAP'a oy vermişler. DSP'nin seçmen çoğunluğu ise. 6 Kasımda HP'ye oy verenler. Ara seçim araştırmamızın bulgulannın bir bölümü de, partilerin oy kaynaklarıyla ilgili. Bu bulgulara göre bugün ANAP'a oy vere, ceğini söyleyen seçmenlerin yaklaşık yüzde 6O'ı, 6 Kasım 1983 ser, çimlerinde de ANAP'a oy vermişti. Bugün ANAP'a oy verecekle . rini soyleyenler arasında ikinci buyük grup, 6 Kasımda MDP'ye oy , verenler(yüzde 17.3). SHP'nin bugünkü secmenlerinin yaklaşık yüzde 6O'ı, 6 Kasımda HP'yi tercih edenler. 6 Kasımda ANAP'a oy verip bugün SHP'yi tercih edenler, SHP secmenlerinin yaklaşık yüzde 14'ü dolayında. , . " DYP'nin bugünkü secmenlerinin yüzde 42 dolayındaki bir bölü.. mü, 6 Kasımda MDP'ye, yaklaşık aynı büyüklükteki bir başka bölumıi de ANAP'a oy vermişler. DSP seçmenleri içinde 6 Kasımda HP'ye oy verenler, büyük çoğunluğu oluşturuyor: Yüzde 57(Bkz. şekil 4). 6 Kasun nasu p y ^ StîRECEK (Şekil 5) 42 130 5. Her seçim çevresine anketörler toplu olarak ve bir alan koordinatörü denetiminde gönderildi. Her seçim çevresindeki anket uygulaması ikidört gün arasmda tamamlandu 6. Alandan gelen anketler, merkezde tek tek bilgisayara girebilecek şekilde kodlanırken aynı zamanda denetimden geçirildi. Elde edilen bilgiler bilgisayar aracılığıyla tablolandı. 7. Araştırma modeli 6 Kasım 1983 seçimlerine dayalı olarak kurulduğu için, her seçim çevresindeki 6 Kasım 1983 seçimleri oy dağılımı, ağırlıklandırma sbtemiyle korundu. 8. Araştırmada seçim çevrelerindeki anket uygulamaları 615 ağustos tarihleri arasında gerçekleştirildi. Sekiz maddede özetlenen yaklaşım ve uygulama dstematiği, yüzde beş olasılıkla gerçeği yansıtmayabilir. Bir diğer deyişle, 615 ağustos tarihleri arasındaki seçmen eğilimini artı/eksi yüzde dört hata üt tahmin edememe olasılığı, bu araştırmada yüzde btşlik bir oranla şansa bağlıdır. 6 Kasım 1983 seçimlerinden itibaren partUerin oy oranlannı yan yana getirip baktığımızda çarpıcı bir olguyla karşüaşıyoruz: ANAP'ın oylan sürekli bir düşme eğiumi içinde. ANAP'ın düşen bu oylanna karşüık SHP küçük bir yüksebne yapmış, DYP ise yüzde 12.9'dan yüzde 17'ye gelmiş. Bu arada MDP(grafikte 'diğer partiler' olarak geçiyor) tarihe kanştığı için sağdaki oy kapışması hayli ateşli geçmiş. tlk kez seçimlere katüacak olan DSP'nin oyu ise yüzde 10.1. ANAP'ın oyları azalıyor. "Kararlı" seçmen ne kadar kararlı? %86 %78 (Şekil 3) 11 seçim çevresinde seçmenlerin ara seçim tahmini MUP'ın kazanacağını düşünenler nın kazanacağını düşünertler %43.3 ANAP seçmeni kararsız Seçmenlere kararlarının değişebilir olup olmadığına 25,1 ilişkin olarak Karanm değişmez | JKararım değişebilir yönelttiğimiz soru, çeşitli partilerinin secmenlerinin ne kadar "kararlı" olduklannı da ortaya koydu. Buna göre "en kararlı" seçmenlerin SHP ve DSP seçmenleri olduğunu söyleyebiliriz. ANAP secmenlerinin yaklaşık dörtte biri kararının oy kullanma gününe kadar değişebileceğini söylerken, DYP secmenlerinin yüzde 22'si de kararının kesin olmadığını vurguluyor. Duşünmedığını ,belirtenler %18,0 "%5,î DYP'nin kazanacağını düşünenler DSP'nin kazanacağını düşünenler Kim kazanır? veri araştırma a.ş. Seçmenlerin oldukça büyük bir bölümünü oluşturmakta olan kararsızlann oylannın aynen "kararlı" seçmenler gibi dağüacağmı varsayarsak(tablo l'deki varsayım 1), 11 seçim çevresi toplamında yüzde 10'luk barajı dört parti aşabiliyor: ANAP(yüzde 35.4), SHP(yüzde 33.4), DYPÇyüzde 17.0) ve DSP(yüzde 10.1). Kararsız seçmenlerin oylarını "gönışüne en yakın buldugu" ya da "seçimleri kazanacağına inandıgı" partiye vereceğini varsayarsak(tablo l'deki varsayım 2). DSP barajı aşamıyor. Bu varsayıma göre ANAP'ın oyu yüzde 36.9'a yükselirken, SHP'nin oylan da yüzde 31.9'a düşüyor. DYP'nin oy oramnda ise küçük bir sıçrama oluyor: Yüzde 17.9(Bakınız tablo 1 ve şekil 1). Kararsız seçmenlerin oylarının aynen kararlı seçmenlerinki gibi dağılacağı varsayımıyla yaptığunız hesaplamalara göre ANAP'ın An Seçmenler, ara seçim için tahminde bulunmaları istendiğinde büyük çoğunlukla %3,2 ANAP'ın kazanacağı göruşünde birleştiler. ANAP'ın kazanacağı görüşunde olanların oranı, tüm seçmenler içinde yüzde 43.3. Seçimlerde SHP'ye şans tanıyanlar sadece yüzde 20.5. Onda birlik bir grup seçimler için DYP'ye, yüzde 3.2'lik bir başka grup da DSP'nin kazanacağı göruşünde. Bu konuyu hiç düşünmediğini soyleyenler ise yüzde 18. Ilk dört parti dışındaki partiterden bınnın kazanacağını düşunenter