Katalog

13 AĞUSTOS 1986 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURÎYET/5 ÎSMAIL GÜLGEÇ Londra'da Fotoğraf ve Gerçeküstücülük Sergisi: Çılgın Aşk HAYVANLAR Gözüıı görmediği güzellîk RAGIP DURAN ve ustünu arayanlara, siyahbeyaz garip guzellikler sunuyor. Iki savaş arasının moda akımı gerçekustuculuğun, Andre Breton, Rene Magritte, Hans Bellmer, JacquesAndre Boiffard ve Man Ra>, hatta Salvador Dali gıbi ünlü imzalarma rastlamak olası. Dönemin unlu fotoğraf ustaları Brassai, Kertesz, Ubac ve Tabard'ın gerçeküstuculuk kokulu fotoğraflan da Thames Nehrı kıyısındakı sergiye renk katıyor. Adıaı "Sürnadist Manilesto" nun yazan, Fransız şairi Andre Breton'un olağanustu yangınlı bir aşk öykusunden, "Çılgın Aşk"tan alan sergı, gerçekustucülerin fırça ve tuvalden önce objektif ve karanhk odalarda nümayiş yaptıklannı kanıtlıyor. Örneğin, Bellmer'in dört ayaklı ya da hamile bebeklen, Kokoschka'nın Alma BebeğYne belki hiç benzemiyor ama, Dali'nin 40*11 yıllardaki bebeklerine goz kırpıyor. Dahası, sergi gerçeküstuculerin şiir, öyku, roman ve resım ağzı, burnu, göğsu ya da cinsel organlan (hep kadın, neden?) şok aracı olarak sergiliyor. Boiffard, ayak başparmağını bile egzotık ve erotık çorbaya kanştırıyor. "Aşk kokteybnın tadına varmak" ıçın çekilmiş ve sergilenen fotoğraflar "gozün görmediği tüyler urpertici guzelligi" gozlerin yanı sıra bilinçlere nakşetmeyi amaçlamış. Akımm en unlu ismi, Amerikalı fotoğrafçı Man Ray. Negatif baskılan, ustuste çekilmiş kadın portreleri, genellikle 192025 tarihlerini taşıyor. Serginin en ilgi çeken fotoğraflarından biri, Salvador Dali ile Horst P.Horst imzasını ve 1939 tarihini taşıyor. Kudus Muzesi1 nden getirilen bu fotoğraf, "Venus'ıin Rüyaa" adıyla anılıyor. LONDRA South Bank Kültur Merkezi'nde, Hayward Gallery'de "Çügın AşkFotograf ve Gerceküstuculuk" sergisi 5 ekime kadar gerçek, gerçeğin alu KİM KIME DUM DUMA BEHIÇ AK Kıfabt sevmemm anğmh nsderhy tJtızarı Adını, "Sürrealist Manifesto"nun yazan Andre Breton'un olağanüstü yangınlı bir aşk öyküsünden, "Çılgın Aşk"tan alan sergi, gerçeküstücülerin tuval ve fırçadan önce objektif ve karanlık odalarda nümayiş yaptıklannı belgeliyor. kadar fotoğrafa da ne denli onem verdiklerinin simgesi. Fotomontaj, gölge, ışık oyunları, kasıtlı flular, hareketler, tahrifatlar, fotoğrafin gerçeküstuculer için uygun, kola\ oynanabilir bir mecra olduğunu gösteriyor. Kertesz'in sol kolu 2 metre, sağ bacağı 3 santimetre olan çıplak modeli, Magritte'in kadınlarıru müjdeliyor. Kadın kokusunun fotoğraflan Freud'un en coşkulu taraftarlan olan gerçeküstücülerin merkezi tutkusu, cinsel birleşme ve kadın. Çıplak modellerin, yanı sıra bebek ve cins cins putların, maskelerin, cansız mankenlenn amacı aynı: Bilincin altında ve ustunde geziye cıkmak. "Mütemadiyen ruysih" gerçeküstuculer, Gozlerınde siyah bir bant, yarı çıplak bir kadın. Kucağındaki ıstakozun antenleri çıplak göğsune ulaşıyor. Inci kolyeye. Mıdyelerin içi açılmış. Bir yılan bahğı kemer rolunde. Kadının iki eli havada, avuçlarında iki midye. Sadomazohist bir gulumseme dudaklarında. Sonuçta, "Çılgın Aşk" sergısını gezenler, sadece sanat alanında değil, yaşam tarzında da gerçekustüculenn 68'in çiçek çocuklarının, 70'lerin punklarının babası olduğunu, dolayısıyla gunumuzde modern olarak tanıtılan akımların kaynağınm 1920'lere dayandığını goruyor. Gerçeküstuculuk zaten doğumuyla bırlikte çılgın. Tıpkı aşk gıbi. Sergi, fotoğrafin da, gerçekustuculerle birlıkte guzelce çıldırdığını gösteriyor. PİKNtK PÎYALE MADRA FOTOMONTAJ VE TAHRİFATFotomorttaj, giUge veıştk oyunlan, kasUlı Jhuar, tahrifatlar, fotoğrafin gerçeküstuculer için uygun bir mecra olduğunu gösteriyor. Georges Hugnet'nin yapıtı da bunu kanıthyor. Şilili yönetmen Littin, ülkeye gizlice girdi çıktı Pinochet'nin burnu dibinde gizü çekim Littin'in en ilginç çalışması Moneda Başkanlık Sarayı'nda gerçekleşmiş. ttalyan fılm ekibiyle Başkanlık Sarayı'na giren Littin'in çalışması yalnız bir kez kesilmiş. O da, Pinochet çalışma odasına girmek üzere salondan geçerken, Salvador Allende'nin yakın dostu olan Littin, on iki yıl sürgünde yaşadıktan sonra sahte pasaport, sahte kimlik ve sahte bir eş ile Şili'ye girmeyi de başanyordu. Kultur Servisi Şilili unlu yönetmen Miguel Littin, pek az sınema adamının becerebileceği bir ışi gerçekleştirdi, General Pinoctaet yönetimindeki Şili'ye kimseye belli etmeden yasadısı yoldan girdi, gizlice film çekimleri yaptı ve geldiği gıbı aynldı ulkesinden. Son yıllarda, Pinochet'nin, 1973 askeri darbesinden sonra ülkeden kaçan ya da sürgüne gitmek zorunda bırakılan bazı Şılililerin Şili'ye geri dönmesine izin verdiği biliniyor. Ancak, şu anda öteki Latin Amerika ulkelerinde, Avrupa ve ABD'de bulunan yaklaşık 30 bin surgünden 5 bininin "kara liste"de olduğu, bunlann ulkeye geri dönmesınin kesinlikle yasaklandığı da bılinıyor. "Nahueltero Çakalı", "Başkan Arkadaşım", "Marusia'nın Oyunlan", "Vaat Edilmiş Toprak", "Yöntemin Kaynağı" ve "MontieJ'in DulıT gibi filmleriyle tanınan Miguel Littin'in adı da bu "kara liste"nın başlanndaydı. Başkanlık Sarayı'nda Latin Amerika'nın en saygın fılm yönetmenlerinden birı ve darbe sırasında oldurülen Salvador AUende'nin yakın dostu olan Littin, Şili'nin en tanınmış kişileri arasındaydı. Darbecüer, iktidan ele geçirdikten bir iki hafta sonra Littin'i ulkeden sürmüşlerdi. Ne var kı, on iki yıldır surgünde yaşayan Littin, bundan bir sure önce, sahte pasaport, sahte kimlik ve sahte bir "e$"dunyada gösterime girecek. Littin'in Şüi seruveni, Kolombiyalı romancı ve Nobel Edebiyat Ödulü sahibı Gabriel Garcia Marquez tarafından kaleme de alındı. Kitap kısa bir sure önce Latin Amerika ulkelerinde Marquez'in adı kullanılmaksızm "Miguel Littin'in Seruveni: Gizlice Şili'de" adıyla yayımlandı. Marquez'in Littin'le yaptığı 18 saatlik söyleşinin bant kayıtlanndan oluşan kitap, bir yandan Pinochet yönetiminın Şili halkı ustündeki agır baskısını, öte yandan da cuntanın ekonomik duzenı sonucunda doğan yaygın takıp uçaktan ınivermış. HIZU GAZETECİ NECDET ŞEN ME TOPLESl " DIVE SORUCÛKSIN41Z UERALDE DIY£ YOK YEMı 6ı(? KONUYA BdŞUYORUZ v e BU KONU IIE ILGILI "Masum" filmler Ancak, Littin Santiago'ya inerken, biri ttalyan, bin Fransız, biri de Hollandalı, uç ayn Avrupah film ekibi Şili'nin değişik kentlerine inmişler. Gorunuşte "masum" film projelerini gerçekleştırecek ekıplerin çalışma ızinleri Şilili yetkililerce onaylanmış. Oysa ekipler, Lıttin'in denetiminde Pinochet rejiminin gerçek yuzunu cekmişler. &} astsı bakanımızın *TOPL£S5" ( :yensa)Jere kQr§ı cıhadın bopyekun yıtfnlmesi uzerı'ne bukulemeyen bıl£k opuldu ve... FE5TİVÛLLER r=URVAS\ BAŞLAOI ... 612 de tnjnun uzer\ne *• Nzu f o t o ' ^AEU^AET AKip'ben pcstıvaller üzerine bıraz bilgı top/omosınj Ş rıca etfcık . O da siz.t€rfn namına bır aazebecinin Şili halkı da sürgünde Littin, Şili'deki gizlı seruveni sırasında, en cok, buyuk ozan ve Nobel Edebıyat Odulu sahibi Pablo Neruda'nın Pasifik kıyısındaki evınde heyecanlandığım söylüyor. Arkadaşlannın, darbeden birkaç gun sonra uzuntusunden olduğunu vurguladıklan Neruda'nın evi, rejim muhaliflerinuı bir tapınağı durumunda. Littin. Neruda'nın evinin duvarlarında, 1973'te çocukluk çağında olan sevgililerin şöyle sözlerine rastlandığını belirtıyor: "Juan ile Rosa, Pablo sayesinde seviyorlar birbirlerini", "Bize sevmeyi öğrettiğin için teşekkur ederiz, Pablo!" Littin'in ilginç bir anısı da, Moneda Başkanlık Sarayı'ndan. Italyan film ekibiyle Başkanlık Sarayı'nda çekım yapmayı da başaran Littin'in çalışması yalnız bır kez kısa bu sure için kesilmiş. O da, Pinochet çalışma odasına girmek uzere salondan geçerken. Miguel Littin, sürgun yaşamının daha sureceği kanısmda. Ama unlu yonetmene gore surgunde olan yalnızca kendisi değıl: "Surgunde olan, yalnızca yurtdışında yaşayan bizler degiliz. Şili halkı da sürgünde aslında, çünku işgal edilmiş bir ulkede yaşıyorlar." izlemesı gerektığmî araştırdı. 4 '4 vannuan başlayarak bu araşbrmdnın '* 1 2 yıldır sürgünde olan film yönetmeni Miguel Littin, Şili'ye sahte kimlikle girdi ve binlerce metre film çekti. Üç ayrı ekiple çekilen filmlerle gerçekleştirilen 4 saatlik TV belgeseli ve 2 saatlik sinema fılmi, yakında bütün dünyada gösterime girecek. le Şili'ye girmeyi başardı. Altı hafta sonra ulkeyı terk ettiğinde, Şili'nin çeşitli yörelerinde çekilmiş binlerce metre fılm vardı Littin'in yanında. Ustelik, Pinochet'nin burnunun dibinde, Moneda Başkanlık Sarayı'nda çekilmiş bolumler de bulunuyordu bunlar arasmda. Marguez kaleme aldı Sinema Gunleri 86'da "Akino ve Kondor" adh filmini de izlediğimiz Littin'in Şili'de gizlice çektiği filmlerden iki ayrı yapıt ortaya çıktı. Dort saatlik bir TV belgeseli ve iki saatlik bir sinema filmı. Bunlar yakında butun yoksulluğu gozler önune serıyor. Kıtaptan, Littin'in Şili'ye gizlice girebılmek ıçin neler yaptığını da öğreniyoruz. 44 yaşmdaki yönetmen, önce gur sakalını kesmiş, uzun saçlannı kısaltmış. Epeyce kilo verip şişman gorunumunden sıynldıktan sonra, her zamanki giysilerim atıp şık takım elbiseler almış kendıne. Aynca, Şili'nin kırsal yörelerinden kaynaklanan, gırtlaktan konuşma alışkanlığını bastırmak zorunda kalmış. Montevideo'dakı sahte evı ve yaşamıyla ilgilı uydurma bilgileri belleğine i>ice yerleştirmış, Şilili genç ve güzel bir kadını da karısı diye koluna ÇİZGİLİK KÂMtL MASARACI AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHAN Satranç Şampiyonası Karpov, siyahlarla avantajh LONDRA (AP) Garri Kasparov ile Anatoli Karpov arasındaki dunya satranç şampiyonluğu karşılaşmasmın 6. oyunu 41. hamleden sonra ertelendi. Uzmanlar, beyazlarla oynayan Kasparov'un son pozisyona göre beraberlik alabileceğini, ama Karpov'un az da olsa oyunu kazanma şansırun bulunduğunu söylediler. Şampiyonluğu eıinde tutan Kasparov, oyuna beyazlarla saldırgan bir taktikle başladı. Karpov ise " P e t r o r savunmasıyla karşıhk verdi. Açılışta inisiyatifi ele geçiren Kasparov, 20. hamlesini yapmadan önce 69 dakika düşundu. Dünya klasmarunda beşina sırada yer alan Hollandalı büyukusta Jan Timman, 41. hamleden sonraki durum için, "Siyahlarla oynayan Karpov'un kazanacağını soyletnek biraz abarlma olur, ama hiç kuşkusuz Karpov'un uğrunda caba harcajacağı bir pozisyon soz konusu" dedi. TARIHTE BUGUN MIMTAZ ARIKAIS KÛBA 'MN "F/DBL 7 DÛNYAYA GELÎYOR7 192?'P£ BUGUN, KUBALI UfJLU UOER F/O£L CASTRO OOĞDU. VA&UKLt g/R 7OPRAK SAHİBINM OĞLU OLAN CASmO, HUHUK ÖĞREHÎMİN peu SONISA, ODCTATÖR. FUL&ENCIO BATTIGT* 'MW BASKI yöNETıMİA/E /MgŞ/ MUCADEL£Y İİŞ , MONCAOfi IOŞL^SI'MA SALÖIRMAKTAH TVTUKL4UACAK, HAPıSTEN ÇtKJNCA M£K£ıtç4 'YA S/PECEKTİR. OfZAPA, AKK4JMŞLA&YO4 &İR GERİLLA SAVAŞt İÇİN HAZlRUlC YAPAN FİOEL CASTRD,KU BA'YA ÇJKARAK glSJCAÇ YIL SA.VAŞACAKTI. 1359 AŞLAR(N£>Ay fcu&A ADASIMDA SOSyALlST SiR YÖUEriM KJJR.ULACAK , 8UUU IZLEYEN Y/LLA&DA AMERJItA 8lRL£ÇıH: DEVLETLER/ 'YLE SORUMLAR. Ç(I<A . ANCAK. gu SOfZUULAR KuBA'VI FA21A SAKSM/YACAK71. CASmO, TÖePÜLENMİYEN {ARlZMASlYtA U2UM YlLLAR BOYUNCfi KÛBA Lip£gLiĞiHİ 13 Ağustos 50 YIL ÖNCE CUMHURÎYET Gorkinin mirası Yakınlarda oien buyuk sanatkar Maksım Gorki, yuksek bir kıymetı haız evrak terketmıştir. Bunlar arasmda şimdiye kadar daha neşredılmemış birçok eserler vardır. Aynca Gorki, son nefesine kadar uzermde çalıştığı "Klım Samgın" romanının dorduncu cıldınden 700 kadar sahıfe elyazısı bırakmıştır. Maksım Gorki, çok mektub yazar ve çok mektub alırdı; bundan dolayı da geniş bır mektub kolleksiyonu terketmıştir. Gorkinin muhtelıf muharrırlere, bunlann eserlerini tenkıt eder ve kendılenne yol gosterır mahıyette yazdığı mektublar, gerek edebıyat bakımından, gerek Gorkinin zevkı bakımından buyuk bır kıymetı 13 Ağustos 1936 haız bulunmaktadır. Maksım Gorkinin Komunist partısı ve Sovyet hukümetı şeflerile teati ettiğı mektubların da kıymeti az değildir. Evvelce neşredilmiş olan Lenıne yazdığı mektublardan başka, Gorkinin bıraktığı mektublar arasmda Stalıne, Molotova, Voroşılofa, Kaganovıçe ve daha dığerlerine yazdığı çok enteresan sahıfeler de 19361996 mevcuddur. Bu mektublarda Gorki bılhassa edebıyat meselelerine temas etmekte ve Sovyetler Birliğmde külturel kalkınma faaliyetim mevzuu bahseylemektedir. Gorkinin evrakı arasmda, ışçilerin, köylülerin ve Kızılordu askerlennin bu buyuk edibe yazdıklan on binlerce mektublar da mevcuddur. HIAUUf fCiiltİİr büyük boyutlarda kırk iki yapıt yer alacak. 1981 yılında kurulan LAIF Fotoğraf Ajansı besfotoğrafçı ve iki gazeteciyle çaasıyor. Sergide yer venlecek yapıtlar Jurgen Bindrim, Manfred Linke ve Gunay Ulutunçok lun. Bindrim 'in, çahşma ortammda ikifarkh kulturu bütün açıklığıyia gözJer önüne seren fotoğrafı da, sergide izlenebilecek yapıtlar arasmda. tlUI lcnreitilifa ŞUUgl LA1F Fotoğraf Ajansı, eylül ayı bastnda Federal Almanya nm , Kötn k e n t i n d e bir fotoğraf sergisi açacak. Sergide