Katalog

12 AĞUSTOS 1986 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR ISMAIL GULGEC CUMHURİYET/5 Venedik'teki "Fütürizm ve Futuristler" sergisi tartışılıyor Italyan fütürîstleri faşîst miydi? Yuzyıl başlarında underlığını ttalyan ozan Mannettı'nın yaptığı futurıst akımın urunlerı, Venedik'teki Grassı Sarayı'nda sergılenıyor. Eleştırmenlere bakılırsa, sergı, futurıstlerı en ınce ayrıntılarıyla sunuyor. Ama tek bır eksığı var: Futurızmm faşızmle tlışkılerı. Kultur Servisi "Yabanalann Venedîk'mi, eski eser sahtecilerinin pazan ve evrensel zuppetik ve budablığın merkezi olan Venedık'ı tanımıyoruz... Endustnvel ve asken bır Venedik'in doguşunu hazıriamak ıstiyoruz. Pis kokuiu kanallan, saUanan, çunımuş eski saraylann molozlarıyla dolduralım! Budalalann salıncaklı sandalv eien olan gon BOMBALANMIŞ BATARYAFütürist akım etkisini Ingiltere'de degösterdı. Ama fVyndham Ledollan yakalun!" Filıppo Tom wis'tn 191418'de yaptiğı "Bombalanmif Batarya", Marinetti'nin savaş hayranhgına bir tepkiydi. maso Marinettı ve Futurıst ressamlardan oluşan arkadaşları, da Marinetti'nin çok yınelenen "ora ve sozu"dennhğuıe Italyan 1890'lardan gerıye kalan ne var1910'da yayımladıklan bır manı şu sözlenne takılı>or ıster ıste yaşamında yatıyordu Futurıst sa, sımgecılık, ızlenımcılık, hepsı Futurızmm duşmanıydı festoda böyle dıyorlardı Hıç mez. "Şarapnellenn uzennde grubun 1900'lerın başlarında bıVenedik'teki "Futurizm ve kuşku yok, bu yaz Avrupa'da kokreyerek gıden bır >anş oto raraya gelen çekırdeğuu UmberFutunstler" sergısı, "makineye açılan en önemlı sergılerden bı mobiii, 'Samothrake'nin Zafe to Boccioıu, Carlo Carra, Giatapıama" artık yıtıp gıtmış olnnın Futünstlenn resım, yontu, ri'nden dafaa guzeldir!" como Balla, Luigi Russolo ve masına karşın kulturel tavırlan kıtap, broşur ve afişlennden Gino Severini gıbı ressamlar, mıaçısından Futurızmm gunumuzoluşması, tistehk bu sergımn Ve Avrupa'nın kafeini mar Antonio Sant'FJia ve kendekı kımı durumlara ne kadar nedık kentındekı bır sarayda, Eleştırmenler ve uzmanlar, dını "Avrupa'nın kafeini" olayakın oldu^unu da göstenyor Grassı Sarayı'nda açılması, ınce bugune kadar hıçbır sergının, rak tanıtan ozan Mannettı'nın Mannetü'mn gece kulubu şarkıbır alayı da ıçerıyor çevresınde toplanmış bırkaç yaFuturıst sanatın nıtelığı ve kök"Futunzm ve Futurisüer" ko lennı açıklama konusunda Ve zar oluşturuyordu Hepsı de Ital cılannı yeşıle, göğuslermı de gök mavısıne boyamalarını önerdığı nulu sergı, Mılanolu mımar Gae nedık'tekı "Futunzm ve yandı bu sanatçılann O sıralar, nı anımsayınca, ıster ıstemez, Aufcntı'nın ınce bu beğeru ve us Futuristler" sergısı kadar başattalyan olmak, Toskana ve Rogunumuz "punk" rock şarkıcıtalıkla restore ettığı bır 18 yuz rılı olmadığı kanısında Futu ma'nın geçmışınuı ağırhğını ve ları gelıyor ınsanın aklına yıl yapısında, muze olarak yenı nzm, ttalya'nın 20 vuzyıl baş temelde tanm \e el sanatlarına den duzenlenen Grassı Sarayı'n Larında ortaya çıkardığı en etkı dayalıbır kulturle haşır neşır ol"Futurist" sözcuğu, Ekım da >er alıyor mak demektı Devnmı'nden öncekı dönemde en h sanat akımıydı Gerçekten de, sadık yandaşlanndan bır böluta 1925'lere kadar, "futurizm" Sarayın avlusunun tavanından Böylesıne bır ağırlık, şıddeth münu de Rusya'da bulmuştu sözcuğu, Amenka, Ingıltere ve tepkıler doğuracaktı Futunstler, sarkıtılmış 1911 Blenot marka Rusya'dakı ınsanlann gözunde, henuz var olmayan bır İtalya ım Endustnsınm ılkellığı bakımmtek kanatlı uçak ve bır Bınncı dan ltalya'vı andıran Rusya'da, "modera"hkle eşanlamlı olmuş gesı, tanrısı "maldne" olan bır Diınya Savaşı uçağı, sonra kana"makıne efsanelen" aydınlar tu Teknolojırun butunleştırdığı lın gırışıne yerleştırümış eski bır utopya yaratmava koyuldular arasında etkısını hemen göster geleceğın dunvasına yonelen Fu Bu "endustriyel tarz"ın egemen Bugattı araba, bır zamanların mıştı Venedik'teki sergıde, Viatunzm hareketı. saldırgan bır "Futurist totemleri" gıbı durukılınabılmesı ıçın "pastoral dimır Tatlin, Natalya Gonçarouluslararası tutumu benımsemış larz"ın vok edılmesı gerekıyoryor nerdevse lnsanın gözu bu va \e Kasimir Maleviç'ın yapıttı gerçı, ama bu \enı akımın "totem"lere takıldığında, aklı du "Avışıgım gebertin!" lan aracıhğıyla Futurızmm Rus ya'dakı etkısı de gozler önune seFütürizmin faşızmle rılıyor Futurizm, yankılannı Ingılteyazgı birliği re'de de bulmuştu bır ara Ne var kı, bu akımın Ingıltere'dekı Marinetti ve yandaşlan, evrenin estetik aracıhğıyla yeniden uzantısının önderı, ressam eleşbiçimlendirilmesini hedeflerler. Artık futurizm için izlenecek en uygun yol, turnen VV'jndhaın Lewıs, Mannettı'nın "Savaş, uvgariığın teilerlemekte olan faşizmle uğursuz bir yazgı birliğine girmektir. mizleyKisıdır" yolundakı sozle nılen hep yeniden yanadır. Kıyamet koparan bır rıne, 191418 arasında gerçekleşMARTtN WAGNER yanş arabası "Samotfcrake'ııin Zaferi"nden (Lotırdığı başyapıtı "Bombalanmış Yüzyüımızın bası. Antık sanatın 400 yülık yuuvre Müzesı) daha güzeldır Plastık sanatlardakı Batarya" ıle karşı cıkmıştı kü silkelenıp atılnıış, geleneklenn baskılannın yedurağanlığm ve dıldeki kurallı düzenın yerını hız Savaşın estetiği ve devıngenlık alır, uyumun yerını de gürültü... rini "Jugendsti)" modermzm ve doğallık almış. Bütün bunlar yalnızca sanatla da sınırlı kalmaz, tyimseruk ve yenılıklere açıklık her yerde gözVenedik'teki sergıyı duzenleMarinettı ve yandaşlan estetik aracüığryla evrenm lenıyor. yenler, Fıltunzmı en ınce ayrındevrimcı bır biçunde yeniden bıçımlendınlmesım Evet savaş makinelennm ateşlendiği, o korkunç tılanna, Meksıka ve Japonya gıhedeflerler. Artık Fütürizm ıçın izlenecek en uyyok etme ışlemınin başlatıldığı sıralarda görünüm bı en uzak köşelenne kadar ızgun yol, ilerlemekte olan faşızmle uğursuz bır yazgı aşağı yukan böyle olmalıydı lemışler Ancak kımı eleştırmenbırlığıne gırmekür. Fütürizm, Mossolisi'mn tasaAma ne ganptır kı, savaş büe eskıyle bır hesaplere bakılırsa, "Futurizm ve nlannda, "kendi yeoi daygvsaJIı|ıııın" düşlenne laşma olarak kabul edıldı. Gehşmelere bep ıyımFuturistler" sergısının tek bır ekgerçekte uyabüecek dünya görüşünü bulur Faşızm, ser bır gözle bakanlar, savaşı öncehkle veya hem sığı var Futurızmm Faşızmle de çok köklü bır geleneğuı yükünden kurtuluş ılışkılerı Çunku Roma Yuruyuolarak görduler. Bu ortamda ortaya çıkan yenı saşu'nden Ikıncı Dunya Savaşı'nın nat akunlanndan bıri de kendine TutfcriznT adını bıtımıne kadar Futurıstlerın verdı. Mussolım'nm etekierı dıbınden Ftttünzm, bütün klasık sanat türlennı kapsayan a>Tilmadıklan herkesçe bılınıve Avrupa'dakı benzer akımlarla hemen üışkı kuyor Gerçı Faşızm ve Futunzm ran bır sanat hareketı olarak ttalya'da doğdu özelaynı anlama gelmıyordu, ama likle Rusya'da bıçımsel yönden benımsendı, ancak VValter Benjamın'ın "Sanatın toplumsal ve kültflrel koşullara uygun olarak desanat uğruna tuketılmesi" olağışıp toplum yaşamına, geldıği ulkeden daha farklı rak tanımladığı Futunzm, "sabir bıçımde yerleştı. vaşın estetıkieştirilmesi"nı temFütünzm, başka kulturel akımlarda görülmeyen sıl edıyordu yol gösterki, açüdayıa bildirilerle ortaya çücü 1909 Şımdı, Venedik'teki sergının n yüında Marinetti, ilk "muifcsto sunu, akıllıca bır kataloğunda, "Marinettı ve Fuseçımle, Paris'te yayımladı. Bunu gene Mannettıturizm, faşist rejım tarafından nın ikıncı bır manıfestosu ızledi. Her ıkısının de hıçbır zaman desteklenraemış, konusu edebıyatö Bunlann hemen ardından onun yalnızca hoşgoruyle karşılanmışdüşüncelennı benımseyen sanatçılar resım, heykel, tır" sozlennı okuyanlar, hafıfmuzık, mıman, tıyatro, sahne düzenı ve dığer saçe gulumsemekten alamıyorlar tSTANBUL'A DA GELMtŞTtYazdığı maninat dallanyla ügılı yenı ükelenn yer aldığı manıfestolarla futurist akarun oncüiüğunü yapan ltal kendılennı Hele 1933'te Roma'festolarla Mannettı'yı ızledıkr. da açılan "Faşist De\nm Sergıyan ozan Marinetti, 193S'te îstanbul'a da gelertk Fütürizmin manıfestolannı, hele Mannettı'nın futurizmı tanıtan sergı ve konferanslar duzenie si"nı ve bu sergıde faşist rejımı ilk ıkı manifestosunu okuduğumuz ve bunlan o mişti. Otay gazetemizin 30 Haziran 193S günJü sa goklere çıkaran Futunst yapıtlan snalarda Avrupa'da görfllen benzer akımlann acıkanımsayanlar, şu sozlerı de yısmm başsayfasmda yer i lamalanyla layasladıgunız zaman, bu ttalyanın şıdanımsamadan edemıvorlar detlı saldırganlığı hemen göze çarpar kaba kuvvetı, saldırganlığı ve yumruğu bırer öi"Sanatçılar, II Duce'den şu Marinetti'nin sözlenndekı köktencüıkle kıyasdürücü gerçek olarak sunar açık ve kesın buyrugu aldılar: landıgında, 'Brücke" (kOpru) akımı ressamlannın Wtlter BenJamİM şöyle dıyor "Poliükanın esCesaret dolu, modern bır şe> yamanifestosu bile ılırah kaiır Marinettı, metınlerıtetik yoioyia deiertendirUmesı İçin gösterilen çapın?" Oysa bu belge sergıde nın ılkinde saldırganlığı, atakhğı, ölttm saltosunu balar bir noktada kesişir. O noku sraştır." vok tokadı, yumrugu Fütünzmın anlatim bıçımlen olaHabeşıstan savaşı sırasında yayunladığı ateşlı bır Sergının duzenlendığı Grassı rak duyurur (Ancak ıkuıa manıfestosu edebı yamanifestoda Mannettı şunlan yazıyor "S«vaş goSarayı, Venedık kentıne "Fıat" ratıdhktakı teknığe değuur ve sozdmmının terk zeidir: şırketının armağanı "Fıaf'ın edılmesı ıstegınde doruğa ulaşır) Şu sıralar Venedık'te 'Tatnrizm ve Fururistler" Mussolını'ye otomobıl, kamyon ötekı sanat dallanndan yandaşlan da onu ızkonulu bu sergı var. Bu sergıde, "Teknigin defişve uçak urettığı ıse bılınen bır lerler. Hepsınde ortak olan, eski estetik ükelenn tirdigi algılama" ve "ln«nhgın kendine yabancıgerçek Futünstlenn klasık başve ölçütlenn temelden yadsınmasıdır. Onlarm eslaşması dolayısıyla, estetik bir korayucn kisve >apıtlardan ustun gorduklerı tetik duygulan farklı ızlemmlerden beslenır, beğealtında kendini yok edişi" sergılenıyor otomobıller uçaklar PİKMK PtYALE MADRA HIZLI GAZETECİ NECDET ŞEN ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACI Estetik kaydunk 1 AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GOKHAN M ıvı. ıvıarıneuının sergısı '" C T w ARIKAN 1 N6 ÇıUjŞlVoRUZ^AMA / TARİHTE BUGÜN MVMTAZ 12 Ağustos 13SO'P£ 8İ/6UAJ, OVOMOSIL VZKEEjEĞt IÇıM VAPILAM BiR. Y£MiUĞ€, Agp'pe BEŞ MıL> DOLAR TEtUiF EP'LDı SILBZYALİ SüU/fÇü OLAM PDTVAe STXkSETZJ£t, etMDe ONSIG YIL ÇAUŞTIĞI BU TEKERIEK M£<AkJIZAAA£INI BAS/A/A /4ÇIKLAMlŞTf S/L/A/EM V/OALI SOMUNLU SfST£M OTO rEKERLEG/NDE YENİUK... T74/Ç KULLANIUYOK, TEK£/SL£fi<C. 1O SANlY£OE Ç(KAIZ77LAglLfYoe£>U. f'f OYL£ tüDL.AYtAŞ<VOI2.DU Kı, GEIZeKTiĞıMPB B/R. KADIN rAfZAFtMDAN SıLE SuÇ HAR.CAKAAOAM yAPlLAB'UYORPU.. ct€.~ p , yee/A/e, YALU/ZC/) ÖZEL S>/S AMAH 50 YIL ÖNCE CUMHURİYET Tiyatro festivalı Istanbul şenlıklen heyett tanzım ettığı gramının ıkıncı haftasma yarın başlıvor Meddah ve karagozle başlavan ııvatro festnalı haftası sırasıle Ortaovunu, ı\asreddın Hoca ısmındekı tuluat pnesı, Şehır Tı\atrosunun meşhur Mumsondusu,) halk operetımn bu sene çok rağbet kazanan Emırı \e gene Şehır Tıyatrosunun Delıdolusunu ıhtıva edıvor Programın çok ıhtımamla seçıldığı oynanacak eserlerm ısımlerınden anlaşılır Hele pek çok zaman var kı Turk tıvatrosunun dunku haiını \e bugunku vazıvetını bo\le loplu bır haide gormedık Bu ıtıbarla meddahından opererıne kadar seçme eserlerle başanlacak olan bu hafta kaçırılacak bu fırsat değıldır Ortaovunu fesiıvalın hıç şuphesız en kuvvetlı bır numarası olacaktır Bu kadar kuvveılı unsunları bır arava getırmış olan komıteyı tebrık etmek lazımdır Meşhur Asım Baba, Ka\uklu Alı en ku\\etlı takhıçüerımız Saıd, Fahn Muazzez, Safa, Rtfkt sırasıle hunerlerını gostereceklerdır Saşıd sırasıle uç taklıde 12 Ağustos 1936 çıkacaktır Razzakızade ıle Tatlısu frengı dahı unululmamış, Tanzıınatı takıb eden devrın bu lamnmış ıkı sıması hıç şuphesız bızım tıyatro edebnatımızda kuvvetlı ızler bıraktnıştır Tuluat pıyesı olarak \asreddm Hoca mtıhab olunmuştur Bu pıves Saşıd'ın en çok muvaffak olduğu bır mevzudur Nasreddın Hoca rolunu vapacak olan komıklerımızden Fahn \azıfesmde harıkalar varatmakta, \aşıd ıse \ırmı vaşma gelmış ve henuz okumamış zekı ve şımarık bır çocuk babasından gorduÇu 19361986 yuzden dolavı hocasına tagallub ederek kafa tutmaktadır Butun o\un cahıl hoca ıle zekı lalebe arasında geçmektedır Halk operetı en zıyade beğendırdığı Emır pnesını temsıl edecektır Bunun ıçın venı dekorlar ve venı koro heyetı hazırlanmaktadır Başka Lutfullah Sururı olmak ıızere operetın butun sanatkarları bu eseıe daha fazla ıtınalarla daha şımdıden hazırlanmak tadırlar Bu hafıa, halkımız kadar, Turk tıvatrosunu merak eden ecnebıler ıçın de çok buvuk bır fırsattır KKTC'DE SEMPOZYUM 'Devlet yönlendirici değil, özendirici ohnak' tZZET RIZA YALIN LEFKOŞE Guzelyurt Sa nat Derneğı GUSAD'ın, KKTCnın başkentı Lefkoşe'de, Ataturk Kultur Merkezı'nde duzenledığı "Kımlık Arayışında Kulturel ve Sanatsal Gelışimın Onemı" konulu sempozyum bır panelle sona erdı Beş gun suren sempozvumun son gununde Prof Cevat Geray, Doçent Dr Sıtkı Erinç, Doçent Dr Zahit Buyukışleven, yazar yönetmen Yümaz Ona>, sanat eğıtımcısı Handan Tunç ve GDSAD Başkan Yardımcısı tlksov AsLm'uı katıldığı panelde "sempozyumun amacuun tumuyle gerçekleştigi" göruşune vanldı "KKTC'de kulturel ve sanatsal kimlık arayışına yenı bır boyut kazandırmak ıçın tartışma ortamı açılmasını sağlamak" ama ayla duzenlenen sempozyumda kı tartışmaların duze>ının yuk sek olduğuna ışaret eden konuş macılar, "Kıbns Turkunun var olan kulturel kimligının ozgun sanat yapıtlanna yansıması. buradan da uluslararası alana çıkabümesi için sanat egitımine agırlık verilmesı" uzennde goruş bır lığı belırttıler "Kultur ve sanat ugraşı verenlerin kışısellikten uzaklaşarak, ulke genelinde var olan sonınlann aşılabılmesı için birlıkte hareket etmesı gereğı" uzerınde duran konuşmacılar, "çağdaş >e evrensel bir kulturel kimlığı koruyarak gelıştırebılmek ıçın dil ve tiyatro ogelenne agırlık venlmesı geregi"ne değındıler "Devletın sanat ve kultur yaşamına vonlendmcı degıl ozendıncı katkılar sağlaması zorunluluğuna" ışaret eden bılım ada mı ve sanatçılar, "Halkevleri, sanatevlerı gıbı kultur ve sanatı halka yansıtacak temel altvapıların oluşturulmasının zorunluluguna" dıkkau çektıler İLAN TOPRAK MAHSULLERİ OFÎSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ'NDEN 3 ADET TELEFAKS SATIN ALINACAKTIR Şartnamelen Ankara'da Genel Mudürluk Malzerae Ikmal ve 1da n Işler Daıre Başkanlığı ıle Kaysen, Istanbul, lzmır, \fyon, Konya, tskenderun, Samsun, Erzurum ve Dıyarbakır Bölge Mudurlüklen mızden bedel mukabıhnde temın edılebılır Kapalı zarf teklıf alma yoluyla yapılacak ıhalede geçıcı temınat ıle birlıkte venlecek dığer vesaık ve şartlar şartnamesınde belırtılmıştır Teklıf mektupları 28 8 1986 gunu saat 15 00'e kadar Genel Mudüıiük Haberleşme Şube Mudürluğıl'ne venlecek ve aynı gun saat 15 15'te komısyon huzumnda açılacaktır Postada vakı gecıkmelerle telgraf ve telexle göndenlecek teklıfler kabul edılmevecektır Muessesemız, 2886 sayılı Devlet Ihale Kanunu'na tabı değıldır Basın 25316 3. HAVA İKMAL BAKIM MERKEZİ KOMUTANLIĞ.IN^V (ETIMESGUTANKARA) IŞÇI ALINACAKTIR 1 3 hava ıkmal bakım merkezi komutanlıgına ışçı statusunde çalış tınlmak uzere, a) Ofset fotoğrafçısı b) Matbaa ressamı (maskemontaj) c) Plastık makıne operatöru alınacaktır 2 Adayların meslekı bılgıye sahıp olmalan şarttır 3 Sınav 26 Ağustos 1986 gunu saat 9 OO'da yapılacaktır 4 lsteklı adaylar, 1 adet fotoğraf, dıploma ve bonservıslerı ıle lş ve Işçı Bulma Kurumu Ankara Şube Mudurlüğu'nden alacaklan kart la ışyerıne başvuracaklardır 5 Daha fazla bılgı almak ıstevenlerın lş ve Işçı Bulma kurumu Ankara Şube Mudurluğu'ne veya 3 Hıbm K lığı Personel Şube Müdurluğune (Tlf 30 32 20 462) muracaat etmelen gerekmektedır Gardiyanlar ve mahkumla "Wormwood Scrubs" Hapishanesi'nde görevti üç gardiyan ve ömür boyu hapb cezasma çarptmbnış üç mankum, bir araya gelerek "The Scrubs'' adh bir pop muzik topluluğu kurduiar. Topiuiuğun doldurduğu piagm getin, Etyopya 'daJd kıtbk kurbanlarma ve Londra VIÖJ Batı kesbnmdekı yoksul emekUlere bvraküacak.