Katalog

6 NÎSAN 1986 EKONOMİ Geçen hafta CUMHURİYET/U EKONOMİDE DHALOG EBERHARD VON KUENHEİM Bosch firmasmda stajyer öğrenci olarak çalıştıktan sonra Stuttgart Teknik Üniversitesi'nden makine mühendisi olarak mezun oldu. Çeşitli firmalarda görevler üstlenen Von Kuenheim 1968 yüında Industrie Werke şirketine genel müdür oldu. 1970 yüında BMW Direktörler Kurulu Başkanı olan Von Kuenheim halen bu görevin yanı sıra Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği Başkanlığı ve RoyalDutch Shell Grubu Dantşma Kurulu üyeliği gibi görevleri de sürdürüyor. bilmek için sürekli olarak yeni modeller geliştirmek gerekiyor. Bu yeni modellerin geliştirilmesi ise teknolojide sürekli olarak yeni atıumlan gerektiriyor. Onümüzdeki beş yıl içinde bu alanda, teknoloji alanında meydana gelebilecek geiişme son otuz yıldaki gelişmeden daha büyük bir geiişme olacak. Özellikle elektronık alanındaki gelişmeler otomobil sanayiine daha büyük oranda damgasını vuracak. Bu süreç içinde otomobil sanayiinde bir yoğunlaşma, az sayıda büyük finnaya doğru bir yönelme olacak mı şeklindeki sorunuza gelince, önce hemen belirteyim ki, yeni bir model geliştirmenin tnaliyeti günümüzde çok artmıştır ve bu maüyeti karşılamak için yüksek saöş rakamlanna erişmek gerekmektidir. Ancak bu arada dünya capında otomobil talebi de artmaktadır ve bu nedenle 20. yüzyılın sonuna gelindiğinde dunyada sadece dört beş otomobil fırmasınm kalacağını iddia etmek için bir neden yoktur. Bakın size bu konuda birkaç yıl önce geçen bir olayı anlauyım. Bir Alman gazeteci Dolar9Tahtakale'de690 liraya çıktı Fransız Frangı ile îtalyan Lireti'nin Avrupa Para Sistemi'ne (EMS) dahil diğer paralar karşısında devalue edileceğinın kesinlik kazanmasıyla, haftanın son gununde New York, Tokyo ve Hong Kong borsalannda buyük bir hareketlilik yaşanırken, Avrupa borsalannda alışvenşler durma noktasına geldi. Avrupa merkez bankaları, cuma günü kur açıklamadılar, dövız alışverişlerini de durdurdular. Dolar bu sessizlikten yararlanarak, özellikle, devalue edilecek Fransız Frangı ve Îtalyan Lireti karşısında büyuk değer kazandı. Dolar bir gün içinde frank karşısında 15 santim değer kazanırken, Alman Markı karşısında fazla bir hareket göstermedi. Ancak dolar, hafta boyunca Alman parası karşısında sürekli yukselişte oldu. Paskalya tatili öncesinde 2.32 marktan işlem gören dolar, hafta boyunca 7 fenik değer kazanarak 2.40 sınınna dayandı. Böylece dolann mark karşısında 2.20 ile 2.40 arasında yörüngede oturmasına ilışkin plan doğrulanmış oldu. Dolann yükselişine, petrol fiyatlarmın hafta içinde 10 dolann da altına inmesi etki yaptı. Para otorıtelennde "hızla diışen petroi fiyatı karşısuıda guçJü bir dolann bulunması gerektifti" 668.ZS i Türkiye'de genel ekonomik şartlann olumlu gelişmesine paralel olarak, otomobil pazarınm onümüzdeki beş yılda geride kalan beş yıla oranla çok daha hızlı bir geiişme gösterecegini sanıyorum. Biz de BMW olarak bu pazarda iyi bir yer almak için tam zamanında harekete geçtik. Fransız Renault firmasının başkamna sizin bana sorduğunuz sonıyu sormuş, "Yüzyıhn sonnııda Avnıpa'da kaç otomobil finnast ayakU katocak" demiş. Renault Başkanı " R e u a H ayakta kalır, bir de Volk»wageB" diye cevap vermiş. Aynı soruyu F1AT Başkanı Agnelü'ye sormuşlar, o da "FIAT motlaka ayakta kalır, bir de Vo0uwagen" demiş. Şimdi ben de size söyle cevap vereyim, bence BMW ve Volkswagen dışında da ayakta kalan rırmalar olacaktır, 20. yuzyıl biterken... Yaal sU sadece birkaç dev jirketin ayakta kalaca«ına iaaamıKUENHEtM Evet buna inanmıyorum. Bir kere otomobil sanayiinde küçük sayılan fırmalar bile dünya ölçeğinde büyük ftrma sayüabilecek boyda rırmalar. Mesela biz BMW olarak bu yıl 20 milyar markhk bir ciro hedefliyoruz, 500 bin dolayında otomobil üretmeyi planhyoruz ve 55 bin kişi çalıştınyonız. Böyle bir rırmanm gelişmesi için gerekli teknolojik kapasiteye, gerekli ölçeğe, satış organizasyonu imkflnına sahip olması çok normal... Aynca otomobil alanında özettik tasıyaa modellere ve iirilnlere karşı bir talep ker zaman na gaUba... KUENHEtM Hiç kuşkusuz var. Kitle tuketimine dönük ürünler, modeller yaygınlaştıkça bunlardan farkh bir ürüne karşı talep de artıyor, insanlar başka insanlardan farklı bir şey istiyorlar ve bu durum özelük taşıyan Urün ortaya koyan rırmalar için özel bir şans yaratıyor. Tıpkı giyim alanında öne çıkan ünlü modaevlemin durumu gibi.. Sayıa Kaenheim, dünya otomobil pazartada meydaaa gelmesi mahtemd gelismeleri de besaba katarak, lize bir de şaou sormak btiyormm: Yeni Miıayiletmekte olan Mlkelerin bn alandaki şanslan ne olabOir? Bu alanda ne yapmalan öaerflebBir? KUENHEtM Bu soru için size tesekkür ederim. Genellikle otomobil endustrisi denince akla nihai montajın yapıldığı komple fabrikalar geliyor. Halbuki bugün otomobilin katma değerinin yan Ulagay sordu, Von Kuenheim yanıtladı: Dünya oto sanayiinde yer tııtmak için parça üretiminde uzmanlaşın "Ekonomide Diyalog"un bu haftaki konuğu BMW fırmasımn Direktörler Kurulu Başkanı Eberhard von Kuenheim. Aynı zamanda Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği'nın de başkanı olan von Kuenheim dünya ekonomisindeki son gelişmeler ve oto sanayiinin geleceğiyle ilgili sorulanmızı yanıtladı. Sayın Kaenkcim, stze ilk otarak dttnym ekonomfednddd son geUgaKİerie Ogfli geod bir sonı sormak isdyonun. Dnnya ekoaomisi TC toeDOde de Avrapa tlkderi, pctrol re dijer t e n d madde flymtlannu gerflediti, faiz oranlanııra dttytiittt bagflnki ortamda hızh MtyİBM Be afır enflasyonıı bbtikte yaaayacaldan bir döaeme mi glriyoriarT Ve stzce bo dönem ae kadar s&rebUirT KUENHEİM Sonınuzun ilk bölümünü yanıtlamak oldukça olay, ikinci bölümttnü yanıtlamak ise oldukça zor. Bildiğiniz gibi jtz F. Almanya'da ve baa diğn AET ülkelerinde petrol fiyatlanndaki son düşüşten önce de enüasyonu aşağı çekmeyi başarmıştık. F. Almanya'da enflasyon şimdi yüzde l'in alünda, pratik olarak ladığı yıllardı. ABD'den baslayan canlanma tngihere gibi, F. Almanya gibi pazarlarda da görüldü. Bu yıl F. Almanya'da otomobil pazarırun geçen yüı da geride bırakan bir geiişme göstereceğini samyorum.. Otomobil saaayii aynından ea fada bttyüıe ve gettpae potanstydİMialüp pazariar aerede, haagl ilketenle sbce? KUENHEtM Otomobil sayuının henaz düşük dOzeyde bulunduğu ulkeler bu açıdan tabii daha şanslı. Mesela Italya, Ispanya ve Türkiye gibi ulkeler bu arada sayüabilir... OtomobO pazannn Tirtdye'deU geu>me f a u u ı naai deferkndiriyorsnanz? KUENHEtM Türkiye'ye benim bu ilk gelişim ve Türkiye hakkında fazla bir şey bildiğüni söyleyemcm. Ancak son üç gün içinde edindiğim izlenim çok olumlu. Türkiye'de genel ekonomik şartlann olumlu gelişmesine paralel olarak otomobil pazarmın da önü yolundaki görüş ağır basıyor. Japon Yeni'nin dolar karşısmdaki değeri aynı düzeyde kalırken, lngiliz Sterüni de haftayı 1.44 dolardan kapadı. Doların dış piyasalardaki yukselişi, Türk Lirası karşısındaki değerine de yansıdı. Merkez Bankası haftanın tumü itibanyla dolann döviz abş kurunu 930 kuruş yukseltirken, markın döviz alış kurunu da 245 kuruş düşürdü. Serbest piyasa diye bılınen Tahtakale'de ıse, dolar cuma günu 685 lıradan satıhrken, dün ani bir talep yükselişiyle 690 liraya çıktı. Mark da 288 lıradan ahcı buldu. Âltın, rekor düşüşü yaşadı Altın dış borsalarda son dönemin en hareketli haftasını yaşadı. Salı gunu Londra bor&asında altının bir onsu 15.5 dolar birden duşüş gösterdi. Haftayı 344 dolardan açan altın, rekor duzeyde düşüşün yaşandığı salı gunü, 328 dolara genledi. Altının bu duşuşu, îngiltere'nin, Kuzey Denizi'nden çıkardığı ham petrolün bir varil fiyatının 10 dolann altında işlem görerek, 1973 yılından sonraki en düşük değerine indiği gune rastgeldi. Altın daha sonra toparlanarak 334 dolar duzeyine çıktı. Kapanış değeri ise Londrada 335.75, Zürih'te de 335 dolar oldu. Altın fiyatlanndaki hızlı iniş, Kapahçarşı'ya çok hafif yansıdı. Cumhuriyet aitını haftayı açtığı 51 bin 300 liralık değerinden 50 bin 600 liraya inerken, aynı gun 24 ayar külçenin gramı da 7540 liraya geriledi. Altının dış borsalarda kendine gelmesiyle, Kapalıçar Petrol fıyatlarındaki düşüşten önce enflasyonu düşürmeyi başaran F. Almanya ve bazı diğer Avrupa ülkeleri şimdi "sıfır enflasyon"a gidiyor. Ben petrol fıyatlarındaki düşüşün etkisinin biriki yıl, hatta belki üç yıl süreceğini tahmin ediyorum. buna "afır enfbttyoa" diyebilirsiniz. Böyle bir olay otuz yıldan beri ilk kez oluyor. Tabii petrol fiyatlannın düşmesi de şimdi buna katkıda bulunacak. Benim tahminime göre petrol fiyatlanndaki düşüş ve bu düşüşün etkisi bir iki yıl, hatta belki üç yıl daha sürecektir. Ondan sonra ise belki 1980'li yıllann sonunda ya da 1990'lann başında petrol fiyatlannın yeniden yükseldiğini görebiliriz.. Bn dnramu işrizttk soramnra nasd etkileyecegni düşönüyorsnaaz, dzeflikk de F. Abnanya'dald danun açmndan.. KUENHEtM Bu daha çok politikacılan ve gazetecileri ilgilendiren bir sonı. F. Almanya'da hem oldukça yüksek sayılabUecek bir işsizlik oranı var, hem de biz aradığımız nitelikte eleman bulmakta zorluk çekiyoruz. Mesela kendi firmamda, BMW'deki durumu ele alırsak geçen yıl sonunda bizim 1000 mühendise ve 1000 kadar da nitelikli işçiye ihtiyacımız olduğu halde bunlan temin edebilmiş değildik. Demek ki işsizlik sorunu özellikle F. Almanya açısından nitelikli eleman bulma sorunuyla iç içe bir sorun. F. Almanya'da geçen yıl 250 bin kişiye yeni iş alanı açıldı, bu yıl da 350 bin kişiye yeni iş yaratılması bekleniyor.. Dftnya ekooomisindeki son geüşmeler otomobil sanayiini naari etkOeyecek sizce? KUENHEtM Otomobil sanayiinde 1984 ve 1985 canlılıgın baş Rugün otomobilin katma değerinin yandan fazlası, ana montaj fabrikası dışında üretilen parçalardan oluşuyor. Türkiye gibi yeni sanayileşmekte olan ulkeler yalnızca emek yoğun, ucuz parçaları değil bazı teknoloji yoğun parçaları da üreterek dünya otomobil sanayii ile bütünleşebilirler. muzdeki beş yılda geride kalan beş yıla oranla çok daha hızlı bir geiişme gösterecegini sanıyorum. Biz bu pazarda iyi bir yer almak için tam zamanında harekete geçtik... Son yıuarda dünya otomoU naayHade Oginç bir gelişnıe gozleniyor sanryoram. JapoaflrnuüanyfaıAmerikaa ve Avrupa firmalan birlesmeye gidiyor. Giderek daha bttyük birimlere, gnıplaşmalara dogra bir gidis rar. Acaba aofluda dttıya otomobil sanavii birkaç bivttk firmanuı tekeUne mi girecek? KUENHEtM Bu soruya anlamü bir cevap vermek için en az bir saate ihtiyacım olabüir, ama ben konuyu ana hatlanyla ozetlemeye çalışayım. Biliyorsunuz, bugunun dunyasında otomobil alanında çok yoğun bir rekabet yaşamyor ve bu ortamda ayakta kala 20. yüzyılın sonunda dünyada yalnızca üçdört otomobil üreticisi fırmanın ayakta kalacağı iddiasına katılmıyorum. Oto endüstrisinde ileri teknolojinin belirleyici rol oynadığı çok yoğun bir rekabet var, ama bu endüstride en büyükler arasına girmeyen fırmalar bile dünya ölçeğinde büyük fırmalar. Bu nedenle yeni şartlara uyum sağlayacak imkânlara sahipler. dan fazlası ana montaj fabrikası dışında üretilen parçalardan meydana geliyor. Bu da yeni sanayileşmekte olan ülkelere önemli bir fırsat yaratıyor. Türkiye gibi sanayiini yeni geliştirmekte olan ulkeler bu süreç içinde yer alabilir ve yalnızca emek yoğun, ucuz parcalan değil, bazı teknoloji yoğun parçalan da üreterek dünya otomobil sanayiinin parçası haline gelebilirler. Mesela Almanya'daki ünlü Bosch firması böyle kurulup gelişmiştir. Bu tür parçalan üretecek firmalarda ölçek sorunu da daha kolay çözümlenebüir, mesela 200 işçinin çalıştığı bir firma çok önemli bir parçanın üretimde uzmanlaşabilir ve başarüı olabüir. Komple bir otomobil fabrikası kurmak için ise milyonlarca hatta milyarlarca marklık, dolarlık yaünmlar gereklidir ve çözümü güç teknolojik sorunlar vardır. Bu nedenle benim tavsiyem yeni sanayileşmekte olan ülkelerin bu işe parçalann üretimiyle başlamalandır. şı'da da Cumhuriyet ve külçenin fıyatlarında kıpırdanma oldu. Dun Kapalıçarşı'da Cumhuriyet aitını 51 bin 700 liradan, 24 ayar külçe de 7650 liradan satıldı. NELER OLDU? Ocakta dış ticaret açığı 171.7 milyon dolar arttı Keystone KEYSTONE VALVE DIVISION EUROPE is looking for A highly qualified: Who will become very soon, when successful Ocakta Türkiye'nin ayük dış Ocak 1MS tcak i m ticaret açığı 171.7 milyon do h n c n (•$) 668.099 626.297 lar artarak, 385.8 milyon do htatat («$) 882.174 1.012.101 lara yükseldi. 1985 ocak *** ^ ) 214075 385 804 ayında 668 milyon 99 bin dolar olan ihracat, bu yılın ilk ayında 626 milyon 297 bin dolara genledi. İhracatta görülen bu yüzde 6.3'lük gerilemeye karşılık, ithalat yüzde 23.1 yükseldi. Geçen yıhn ocak ayında 882 milyon 174 bin dolar düzeyinde olan ithalat, bu yılın aynı döncminde 1 milyar 12 milyon 101 bin dolara kadar çıktı. Ânadolu Ajansı'nm haberine göre, Devlet lstatistik Enstitusü'nden yapılan acıklamada, geçen yıla oranla, bu yıl tanm ürünlerinde yüzde 17.4, sanayı urünlerinde de yüzde 3.4'lük gerileme kaydedildi. Madencilikte ise yüzde 100.3 artış gerçekleşti. Ocak ayında ihracatm yüzde 52.4'ü OECD, 41.2'si tslam, yüzde 4.6'sı sosyalist, yüzde 1.8'i de diğer ülkelere yapıldı. Ithalatta da ilk sırayı yüzde 55.7 ile OECD ülkeleri alırken, tslam ülkeleri yüzde 32.3, sosyalist ülkeleri 5.8 ve diğer ülkelerin payı da yüzde 6.2 olarak gerçekleşti. 1985 ocak ayında ihracatm ithalat] karşılama oranı yüzde 81.3 iken, bu oran 1986'nın ük aymda yuzde 61.9'a geriledi. 1985'te geiişme hızı yüzde 5.1 Devlet tstatistik Enstitüsü 1985 yılına ait "Türkiye Gayri Safı Milli Hasıla Üçüncü Gecici, Tahmini"ni acıkladı. Üçüncü geçici tahminde 1985 yılı Türkiye Gayri Safı Milli Hasıla mutlak değeri, bugünku cari üretici fıyatlanyla 27 trilyon 718 milyar 575 milyon lira olarak hesaplandı. 1984 yılına oranla geiişme hızı cari fiyatlarla yüzde 51, sabit fıyatlarla da yüzde 5.1 olarak gerçekleşti. DtE Başkanhğı, tahminlerin geçici olduğunu, gelecek yıl milli gelir tahminlerinin yeni verilerin ışığı altında revize edilebileceğini bildirdi. Çiftçilik, ormanahk, imalat ve inşaat sanayii, toptan ve perakende ticaret, ulaştırma ve haberleşme, konut sahipliği, serbest meslek ve hizmetler ile devlet hizmetleri gibi sektörlerin sabit geiişme hızlan, ikinci GSMH tahmimnde tespit edilen geiişme hızlanndan daha yüksek oldu. Buna karşıhk balıkçıhk, madencilik, elektrik, gaz ve su, mali müesseseler ve dış âlem net faktör gelirleri gibi sektörlerin sabit geiişme hızlan daha düşük gerçekleşti. Geçen yıl kişi başına düşen Gayri Safı Milli Hasıla'nın 562 bin 562 lira, döviz bazında da 1064.5 dolar olduğu belirtildi. (a.a.) SALES ENGINEER GENERAL MANAGER OF KEYSTONE TURKEY OPERAT1ON Thıs is a challengıng opportunıty to make a brıllıant career ın an INTERNATIONAL COMPANY whıch has a worldwıde leadıng posıtıon ın valves and flow control systems. Koç ailesinin vergisi 2.8 milyar' Telefonlanmız Değişti Yeni telefon numaralarımızı lütfen not ediniz. Büyükşehir Direkt: 144 75 22 Odakule Santral : 144 45 77 151 49 27 151 49 28 SınıHı Sorumlu We require: A technıcal graduated engıneer Wıth fluent Englısh Some years of expenence ın the Turkısh Market Of age 25/40 Sales and busıness mınded Wıth managenal capacıtıes We offer: Real career perspectıves Attractıve pay plan Company car Please send ın Englısh your currıculum vıtae and your applıcatıon (ın handvvrıtıng) together vvıth salary request to: BASIN ORGANIZASYON A Ş (Reference c) Sıraselvıler Cad 59/4 Taksım, Istanbul who assıst us wıth thıs search Koç ailesinin 1985 yılı gelirleri üzerinden ödeyecekleri gelir vergisinin, iki milyar 833 milyon 448 bin 122 lira olduğu açıklandı. Koç Holding A.Ş.'den yapılan yazıh açıklamaya göre, Vehbi Koç'un ödeyeceği gelir vergisi 648 milyon 317 bin 348 lira. Koç ailesinin öteki fertlerinin ödeyecekleri vergi miktarlan şöyle: Rahmi Koç 560 milyon 011 bin 865 üra, Semahat „ . . . Yenm ve Nusret Arsel 534 milyon 127 bin 701 lira, Sevgi ve Erdoğan Gönül 521 milyon 586 bin 642 lira, Suna ve Inan Kıraç 569 milyon 404 bin 530 lira. Errusyondaki para miktan, mart ayının son haftasında 31.8 milyar lira artış gösterdi. Mart ayının ikinci haftasından itibaren gözİenen, piyasadan para çekilmesi işlemi, ay sonuna gelindiğinde yerini artışa bıraktı. Mart ayının son haftasında emisyonda görülen artışla, piyasadaki para miktan yeniden aybaşındaki düzeyine yükseldi ve piyasadaki para miktan 1 trilyon 406.5 milyar lira oldu. Resmi mevduatta artış olurken, bankalann mevduatı azaldı. Resmi mevduat bir önceki haftaya göre 17.2 milyar lira artarak 115.7 milyar liraya ulaştı. Bankalardaki mevduat ise 44.5 milyar lira eksilerek 321.6 milyar liraya duştü. (a.«.) Emisyon hacmi 31.8 milyar lira arttı KEYSTONE FLOW CONTROLS ATİLLA ŞOFÖR OKULU Türkiye'de tek. Eğitim ve öğretimde tek. Uzman bayan kadrosuyla tek. Disiplin ve ciddiyetiyle tek. Ücrette çok ucuzluğuyla tek. Merkez: 523 79 11 Fmdıkzade Oğuzhan Cad. No: 10 Okul kimliği, paso, kurs kartı ve diğer evraklarımı yıtirdim. Hukümsüzdür. Tariş, borsada pamuk satacak Spekülatörlerin elinde fiyatian sürekli yükselen pamukta fıyat istikrannın sağlanabilmesi için sonunda Tariş, pamuk satma karan verdi. Tariş Genel Müdürü Ahmet Çetinbudaklar, "Pazartesinden itibaren borsada pamuk satacağız" dedi. Rekoltenin az olması, sanayicilerin günlük ve haftalık gereksinimlerini borsadan karşılamalan, üıeticinin Tariş'e yönelmesi nedeniyle spekülatörlerin istemleri doğrultusunda fiyatı gelişen pamuk fiyatian 900 lira sınınna dayanmıştı. Sanayi ve Ticaret BakanlığYnın tanm satış kooperatiflerinin elinde bulunan fazla pamuğun iç ve dış piyasaya satılacağını açıklaması, fıyatlardaki yükselmeyi engelleyememişti. KONUT YAPI KOOPERATİFİ Odakule İş Merkezı. Kat 7 Beyoğlu Istanbul SELMA KOCAARLAN