Katalog

Cumhuriyel Sahıbı Cumhuriytl Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına N«Jir Nadi. • Genel >ayın Muduru: Haua Cemal. Muessese Muduru: EmiiK Işaklıgii. lazı Işlen Muduru Oka> Goncavn. 0 Haber Merkezı Muduru: \alfn Bajtr. Sa>fa Du2em Vonetmenı Ali Acar. # Temsılcıler ANKARA \al<in Dofcan. İZMİR: Hikmrl Çetinltaya. \ D A N \ Mthmct Mercan. Istanbul Haberlerı: Refca Öı. Dış Haberkı: Ergaa B»kı. Ekonomi: Osmaa Ulagay, Kultür: Aydıa Emef. Magazın: Yalçıa Prkştn. Spor Daruşmanı Abdnlkıdir Yucriman, Duzellmç: Rtfîk Dvrtnş. Araştırma Şahin Alpay, IşSendıka: Şuknn fetencı. HaberAjaştıraıa: L'fuk GnMtnur, # Koordinatör: AhmM Konılsu, # Malı tşler: Erol Ertul. Reklâm ve Halkla llışkıler Gulderrn Koşar. ldarc Hroeyin Garrr. lşletme: Öader ÇHik. Bilgilşlem: Nail Inal. Basan ve Yayan. Cumhnriyrl Matbaacılık ve Gazetealik T.A.Ş. Türk Ocağı Cad. 39/41 Cagaloglu 34334 Ist., PK: 246Istanbul. Tel: 526 10 00(9hat), Telex: 22246 • Burolar Ankan: Zıya Gökalp Bulvarı lnkılap Sokak No: 19/4 Tel: 33 11 4147, Telex: 42344 • tzmir Halıt Ziya Bulvarı No: 2'3, Tel 25 47 0913 12 30 Tetet: 52359 • Adına: Çakmak Cad. No: 134 Kal 3. Tel 1455019731 Telex: 62155. TAKVIM 24 ŞUBAT 1986 lmsak: 5.15 Güneş: 6.40 öğle: 12.22 Ikindi: 15.23 Akşam: 17.55 Yatsı: 19.14 Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 27. Kongresi yarın çalışmalanna başlıyor ERGUN BALCI Sovyetler Birliği tarihinde Komünist Partisi kongreleri, her zarnan iç ve dış politikalann şekillendirildiği önemli olaylar olmuştur. Yann Genel Sekreter Mihail Gorbaçov'un başkanlığında açılacak 27. kongre de kuşkusuz tum dünyada dikkatle izlenecektir. Ancak Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin şimdiye dek yaptığı 26 kongre arasında üç tanesi, dünyamızın bugünkü biçimini almasında önemli rol almış ve olayların akışını değiştirmiştir. Bunlara yiizyıhmızın kongreleri demek, abartma olmayacaktır. însanlığın yazgısını etkileyen bu tarihi kongreler, ikinci, onuncu ve yirminci kongrelerdir. Bu üç büyük kongreye geçmeden önce, 1. kongreye değinmek yararlı olabilir. Yıl 1898. Çarhk Rusyası'nda altı sosyal demokrat örgütten dokuz delege, Minsk kentinde, ufak bir e%'de bir araya gelmişlerdir. Çarhk hükümeti tarafından tutuklanan Lenin sürgündedir. Ama dokuz delege, Lenin'in talimatı uyarınca "Rus Sosyal Demokrat tşci Partisi"ni kurar ve üç üyeden oluşan merkez komitesini seçerler. Böylece günümüzün Komünist Partisi'nin çekirdeği doğmuş ve ilk kongre 9 üyenin katıhmı ile gerçekleşmiştir. Yüzyıhmızın kongreleri arasında yer alan üç kongrenin ilki ise, 1903 yılında Brüksel'de başla>ıp Londra'da devam eden Rus Sosyal Demokrat Işçi Panisi'nin 2. kongresidir. Neydi 2. kongrenin bu denli büyük önemi? Lenin'le dostu Martov arasında ortaya çıkan ve ilk bakışta gözden bile kaçabilecek kadar ufak görünen üslup değişikliği. Toplantıda kongre komisyonuna parti üyeliği konusunda iki tasan sunulur. Martov'un tasansı şöyle: "Parti üyesi, parti programını kabul eden ve onu hem maddi olarak, hem de parti örgütlerinden biri ile düzenli işbirligi yaparak destekleyen kişidir." Lenin'in sunduğu tasarı ise biraz daha değişik: "Parti uyesi, parti programını kabul eden \e onu hem maddi olarak hem de parti örgütlerinden birine kişisel faaliyetleri ile kaülarak destekleyen kimsedir." Martov'un tasarısında parti örgütü Ue "duzenU işbirligi yapan kişi" tümcesi, Lenin'in tasarısında parti örgütüne "kişisel faaliyetleri Ue katılan Idmse" olarak değiştirilmiş. İki tasan arasında, gözden kaçabilecek kadar ufak görünen bu üslup farkı, aslında 14 yıl sonra kurulacak Sovyet devletinin ve gunümüzdeki sosyalist ulkelerin şekillenmesini etkileyecek nitelikte idi. Lenin'in önerisı, "Ne Yapmalı?" adlı kitabında açıkladığı parti kavramının doğrultusunda idi. Parti, uye sayısı sırurlı, disiplinli, profesyonel devrimcilerden meydana gelen bir "seçkinler örgütü" olmalı idi. önemli olan nicelik değil, nitelikli. Partinin görevi, işçilere öncülük etmekti. Bu görevi yerine getirebilmesi için de disiplinli bir devrimci örgüt olmalı idi. Lenin'in parti kavramı, Bolşevik liderin iki temel görüşü doğrultusunda şekillenmişti. önce, devrimci teori oknadan devrimci eylem olamazdı, Lenin'in diğer görüşune gore de sınıf bilinci ve siyasal bilinç, kendiliğinden, spontane biçimde oluşan bir kavram değildi. Bu bilinç, işçiye ancak "dışandan" gelebiUrdi. Lenin'in devrimci teorinin önemini vurgulayan görüşü, partinin hiç olmazsa başlangıçta bir Yüzyıhn 3 büyük kongresi Rus Sosyal Demokrat tşçi Partisi, 1898 yılında dokuz kişi tarafından kuruldu, sürgündeki Lenin toplantıya katılamadı. İç savaş ortamında Komünist Partisi'nde "parti disiplini", 1 'parti içi demokrasisi" ilkesine ağır basmaya başladı. "aydınlar, entelektüeller partisi" olmasını zorunlu kılıyordu. Parti, ikinci görevini yapmak, yani işçi sınıfına siyasal bilinç aşıl;<ma misyonunu yerine getirebilmek ve ona öncülük edebilmek için ise profesyonel devrimcilerden kurulan, sıkı disiplinli bir "seçkinler örgütü" olmalı idi. Lenin'in partisi, bir kitle örgutu değildir. Parti, devrimci teorinin oluşturulduğu ve kitlelere devrimci bilinci aşılayan örgüttür. Martov, ise işçi partisinin işçi sınıf ına açık, geniş tabanü bir örgüt olması gerektiğini ileri surerek Lenin'i şiddetle eleştiriyor ve diktatörlük kurmak istemekle suçluyordu. 2. kongre, Komünist Partisi'nin kongreleri arasında en kavgalı ve elektrikli geçen toplantılardan biridir. Rus Marksistlerinin ustası Plekhanov, Lenin'i desteklerden, Axelrod, Dan, Vera Zasulich ve Iroçki, Martovun yanında yer almışlardır. Troçki, Lenin için, "Bu yeni Robespierre, işçi partisi yerine, işçi sınıfı uzerinde parti diktatoriügü kurmak istiyor" diyordu. Kongrede ilk oylamayı Martov vanlılan kazandı. Ancak Yahumazlıklar, gunümüzdeki uygulamalarda olduğu gibi, "aile içi tartısmalar" gibi saklanmaz, partinin ve tabanın gözleri önüne sergilenirdi. Ancak disiplinli ve otoriter parti kavramı yozlaşmaya ve istismara açıktı. Nitekim Stalin, bu kavramı önce otoriter liderlik sonra da " o t o riter tek lider"e dönüştürmüştür. Troçki, 2. kongrede olduğu gibi 10. kongrede de sahnede Lenin'den sonra iki numaralı oyuncudur. Ancak 2. kongrede Lenin'i diktatörlükle suçlayan Troçki, 10. kongrede parti içi demokrasinin kısılmasında Lenin'i ateşli biçimde desteklemiştir. 10. kongrede en ateşli tartışmalardan biri de sendikalar konusunda yapılmıştır. "tşçi Muhalefeti", sendikalann devlet karşısında bağımsız olması gerektiğini savunurken, Troçki, Buharin, Rakovski gibi Bolşevik liderler, bu öneriye şiddetle karşı çıkmışlardı. Troçki'ye göre, işçilerin çıkarları ile Sovyet devletinin çıkarlan aynı doğrultuda olduğundan, işçiyi kendi devietine karşı koruyacak bağımsız sendikalara gerek yoktu. Lenin, Zinoviev, Kamenev ve Stalin gibi liderlerden oluşan "10'lar grubu" ise, daha ıhmlı ve ortada bir tutum icinde idiler. Bu grup, işçinin kimi zaman kendisini kendi devletine karşı bile koruması gerekebileceğini kabul ediyordu. Ancak bu soyut ifadenin dışında kesin bir tutum orkonteranstır. 20. kongre gerek Sovyetler Birliği'nde gerekse Doğu Avrupa'da derin çalkantılara yol açmıştır. Kruşçev'in Stalin'i kınaması ile Sovyetler Birliği'nde polis terörü sona ererken, tek kişinin diktatörlüğü de yerini kolektif liderliğe bırakıyordu. Doğu Avrupa'da ise yeni özgürlük ortanunda Stalinci rejimlere karşı ayaklanmalar başhyordu. Polonya'da 1956 haziranda Poznan'da işçilerin başlattığı ayaklanma, kısa sürede ülke çapında yayılıyor, Komünist Partisi Genel Sekreteri Cohab, yerini milliyetçi komünist Gomulka'ya terk ediyordu. Macaristan'da ise Matyas Rakosi, istifa ediyor ve tmre Nagy Başbakanhğa geliyordu. Kruşçev, 20. kongreye Lenin'in görüşlerine önemü değişiklikler getiren üç tez sunmuştur: • Sosyalist ülkelerle kapitalist ülkeler arasındaki askeri güç dengesi, özellikle nükleer denge yüzünden iki blok arasında savaş artık kaçınılmaz değildi. Böylece, "bariş içi nde birlikte yaşama" ve "banşçı rekabel" ilkeleri gündeme geliyordu. • Devrim, şiddete başvurulmadan parlamenter yollardan da gercekleştirilebilirdi. • Ve nihayet her ülke sosyalizme, kendi koşullanna uygun ola Şifalı otlardan ilaç üretimi ANKARA, (ANKA) Bilimsel olarak yararlılığı kanıtlanmış ve halk arasında yaygın olarak kullanılan "şifalı otlartn' ilaç şeklinde üretilmesi için aranan koşullar belirlendi. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, "bitkisel kökenli ilaç üretimi" yapan fırma ve kuruluşlar için yayımladığı genelgede, söz konusu bitkilerin ilaç haline dönuştürulmesi için istenen koşullara uyulmaması halinde üretim izni verilmeyeceğıni bildirdi. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Mustesarı Dr. Adil CHcay imzası ileyayımlanan genelgede, tedavide yer alan ve insan sağlığını doğrudan ilgilendiren bitkisel kökenli ilaçtarm üretiminin bundan böyle bakanlığın iznine bağlandığı açiKlandı. 1 0 . Kongre Henüz biten iç savaşın yol açtığı yıkım ortamında, 1921 martında toplanan 10. kongre, Sovyetler Birliği ve partinin tarihinde yaşamsal öneme sahip diğer bir konferanstır. 10. kongre, Sovyetler Birliği tarihinde parti içi demokrasinin ilk kez kısıtlanmasına gidilen toplantıdır. Ülke, dışandan emperyalist ülkelerce kuşatılmıştır. İç duşmanlar, başlarını kaldırmak için fırsat beklemektedirler. Ekonomi ise büyük bir bunalıma sürüklenmiştir. Bu durumda Lenin'e göre, en önemli şey, partinin birlik ve bütünlüğtıdür. Konuşma ve fıkir özgürlükleri ise zaman zaman ölçüsüz bi Cesar ödülleri dağıtıldı PARİS, (a.a.) 1986 "Cesar'" en iyi Fransız fılmi ödülünü Coline Seneau'nun, "Üç Adam ve Küfe" adlı yapıtı aldı. Dün gece Paris'te düzenlenen törende, en iyi kadın oyuncu odülü, Agnes Varda'nın, "Yersiz Yurtsuz"fılmindeki rolüyle Sandrine Bonnaire'ye verildi. En iyi erkek oyuncu ödülüne de Luc Besson'un, "Subtvas"fılmindeki oyunuyla Cristophe Lamberi lavık goruldu.Sınema Snnatları Akademısi'ncedağıtılan Cesar odulunu en iyi yabancı füm dalında da Woody Allen'm "Purple Rose of Cairo" (Kahıre'nın Pembe Gulu) adlı fılmi aldı. 27. kongre, Kremlln Sarayı'mn Kongreler Salonu'nda toplanacak. Kongreyi 5000 delegenîn yani sıra çok sayıda yabancı konuk da izleyecek. Moskova'da kongre heyecanı Brejnev sonrasımn ilk kongresi olacak 27. kongrede Gorbaçov'un geçtniş dönemin sert bir eleştirisini yapması ve ülke çapmda yenilenmenin ilkelerini açıklaması bekleniyor. Dış Haberler Servisi Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 27. kongresi yarın Moskova'da Kremlin Sarayı'mn Kongreler Salonu'nda toplanacak. Bir haftadan uzun sürmesi beklenen kongreye beş bin delege ve çok sayıda yabancı konuk katılacak. Kongrenin on bir aydan beri partinin genel sekreterliğini yapan Mihail Gorbaçov'un ilk kongresi olması ve Sovyetler Birliği'nin önümüzdekı yıllarda izleyeceği iç ve dış siyasetin yenilenmesinin beklenmesi ülke içinde ve dışında geniş ilgi uyandırdı. AP ajansının haberine göre, Gorbaçov'un konuşmasında daha çok ülkenin iç siyaseti ve ekonomik toplumsal sorunlar üzerinde durması bekleniyor. Çeşitli kaynaklardan gelen haberler, yeni genel sekreterin Brejnev dönemininsıkı bir eleştirisini yapacağı özellikle ekonomideki yetersizlik, teknolojik gerilik ve işletme düzeyindeki hanıallık uzerinde durarak daha çok disiplin, daha çok esneklik ve daha çok inisiyatif gereğini savunacağı merkezinde. Gorbaçov'un genel sekreter seçilişinden hemen sonra parti, hükümet ve devletin öteki organlannda geniş bir kadro değişikliğine gittiğini; yaşlı, tutucu, adı yolsuzluğa karışmış pek çok yöneticiyi gorevlerinden aldığmı ya da emekliye aynlmak zorunda bıraktığını anımsatan gözlemciler, iktidar tekeline sahip "nomanklatura" (önde gelen yönetici kesim) üyelerinin çeşitli ayncalıklarına karşı da güçlu bir kampanyanın başlatılmasının olası olduğunu belirtiyorlar. Kongrenin ele alacağı önemli konuların biri de partinin yeni programının kabulü olacak. Son olarak bizzat Gorbaçov tarafından gözden geçirilip, biçimlendirildiği belirtilen yeni program tasarısı metni birkaç aydır ülkenin çeşitli kurum ve kuruluşlarında tartışılıyordu. Kongrenin kesinleştiği yeni parti programı, Kruşçev'den bu yana yapılan ilk program değişikliği olacak. 1961 yılında Kruşçev'in genel sekreterliği sırasında kabul edilen önceki program çoktandır gelişmeler tarafından aşılmış ve dışlanmıştı. 1961 programında Sovyetler Birliği'nin 1980'lerde ABD'yi geçmesi ve komünizm aşamasuıa varması öngörülüyor, bugünküyle kıyaslanamayacak düzeyde yüksek bir gelişmişlik vaadediliyordu. Gorbaçov'un yeni parti programı ise Kruşçev'inkine oranla çok daha gerçekçi ve somut. Parti bünyesinde ikinci adam durumunda olduğu belirtilen Yegor Lizaçev programla ilgili olarak geçenlerde yaptığı bir açıklamada, "Tutamayacagınm sözler, erişemeyecegimiz hedefler koyarsak programımızın ciddiliginden kuşkuya düşülür ve yalnızca bir fantezi olarak göriilttr" demişti. Lizaçev, aynı konuşmada, sosyalizmin uluslararası boyutlarına da değinerek, "Sosyaiizm üstünlügünu silahlannın gücttyle degil, ortaya koyduğu örneğin güciiyle kanıtlar" görüşunü de savunmuştu. Yeni parti programı 2000 yıhnın Sovyetler Birliği için yeni hedefler saptamakla birlikte rakamlar vermekten ve fazla iddialı bir üsluptan kaçınıyor. Evren, Emel Soyın'ı dinledi ANKARA (a.a.) Cumhurbaşkanı Kenan Evren, dun akşam Emel Sayın 'ı Ankara Devlet Türk Sanat Müziği Korosu eşliğınde verdiği konseri izledi. Devlet Resim ve Heykel Müzesi konser salonunda düzenlenen konsere Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyeleri Nurettin Ersin, Tahsin Şahinkaya. Nejat Tümer, Sedat Celasun, TBMM Başkanı Necmettin Karaduman ve çok sayıda bakan geldiler. Evren konsere beraberinde küçük kızı Niray Göksu ile birlikte geldi ve konseri şeref locasından dinledi. Evren konserden sonra Emel Sayın'ı, Devlet Türk Sanat Müziği Korosu Şeft özer Altın 'ı ve diğer sanatçıları kutlayarak bu tür konserlerin kısa fasılalarla tekrarlanmasını istedi. Lenin Bolşevik devriminin üderi di örgütü Bund'un, Yahudi proletaryasının tek temsilcisi olma isteği reddedilince, Bund sözcüleri kongreden çekildiler. Oysa Bund, Martov'un tasarısını desteklemişti. Bu ortamda yapılan oylamayı iki oy farkı ile Lenin yanlıları kazanıyor ve ünlü Bolşevik (çoğunluk), Menşevik (azınlık) aynnu ortaya çıkıyordu. Menşeviklerle hiçbir zaman bağdaşamayan Troçki, bir süre sonra Bolşeviklere katılacak, 2. kongrede Lenin'i en ateşli biçimde destekleyen Plekhanov ise, sonraları Bolşevik devrimine karşı çıkacaktır. Günümüzde sosyalist rejimlerin otoriter niteliği, genellikle Lenin'in parti kavramına bağlanır. Böyle bir genelleme pek doğru olmayabilir. Lenin, Çarhk Rusya'sının baskı ortamında ve ajanların her yere sızdığı bir dönemde, işçi sımfına, ancak disiplinli, dışa kapalı ve çok nitelikli elemanlardan oluşan bir partinin öncülük yapabileceğine inanıyordu. Bu parti otoriter nitelikte olmalıydı. Ama Lenin'in günümüzde bazı örnekleri görülen otoriter sosyalizmi düşlediğine ilişkin bir kanıt yoktur. Lenin döneminde parti içi demokrasisi ve tabanın eleştiri hakkı yasaklanmarruştır. Merkez Komitesi'ndeki anlaş Thoçki tkinci adam çimde kullarnlarak birlik ve bütünlüğü tehdit eder boyutlara ulaşmaktadır. Bu görüş doğrultusunda 10. kongrede parti içinde muhalefet gruplanmn oluşturulması yasaklanır. Parti içi demokrasisi hâlâ önendi ölçüde geçerlidir. Değişik görüşler ortaya atılabilir. Tartısmalar tabana açıktır. Ama, parti bir kez karar aldı mı, ona uymak artık zorunludur. Başka bir deyişle, 10. kongrede parti disiplini, sınırlannı parti içi demokrasisinin aleyhine genişletmiştir. StaHn dîneminde, demokrasi tümüyle ortadan kalkacak ve sadece disiplin kalacaktır. Toplantıda kabul edilen ve sonradan "7. Madde" olarak ün yapan karar uyannca, merkez komitesi, fraksiyonlann ve muhalefet gruplanmn söz konusu olduğu durumlarda, partiden ihraç dahil, her türlü yaptınmı uygulama yetkisi ile donatılmıştır. 10. kongrede yeni eğilim doğrultusunda Bayan Kollantai ve Şilyapnikov'un önderliğini yaptıklan "Jşçi Muhalefeti" susturulur ve Mitin ile Kuznetsov, partiden ihraç edilirler. Ancak Kollontai ile Şilyapnikov'a dokunulmaz. Parti, henüz tanınmış ve eski üyelerine, ihraç gibi ağır bir ceza vermekte isteksizdir. Kruşçevtaya koymuyordu. Bolşevik liderler, 1921'in kargaşa ortamında bağımsız işçi sendikalarına kuşku ile bakıyorlardı. 10. kongre, Komünist Partisi'nin otoritesinin artmasında ve parti disiplininin sertleşmesinde önemli bir adımı oluşturur. Dış ve iç etkenler, Bolşevikleri giderek daha otoriter bir yola yöneltiyordu. Lenin, bu olgudan hoşnut muydu? Olmadığma ve tedirginlik duyduğuna ilişkin kanıtlar vardır. Yaşamının sonlanna doğru yazdığı yazılarda partide bürokratik kemikleşmeye karşı sık sık uyarıda bulunmuş, bir keresinde "Devrimin rayından çıktığını seziyonım" demişti. Vasiyetinde ise, diktatörce eğilimlere sahip olmakla suçladığı Stalin'in parti genel sekreterliğinden uzaklaştırılmasını istemiştir. Bu vasiyet, Lenin'in ölümünden sonra, Stalin ve arkadaşlannın yoğun çabalan sonucu merkez komitesinde okunmamıştır. kongrenin baş oyuncusu rak, kendine özgü yollardan geçebilirdi. Kruşçev'in ikinci tezi, Nehru'nun Hındıstan'ı gibi Asya ülkelerinin kuşkularını yatıştınrken, üçüncü tezi ile de Stalin'in afaroz ettiği Tittfnun Yugoslavyası bağışlanıyordu. Özetle, 20. kongre, sosyalizmin yeni kaleler elde etmesi yerine, kazançlannı perçinleştirmesi ve durumunu güçlendirmesi görüşunü savunur. Bu çizgi doğrultusunda Batı Avrupa komünist partilerine "Hidal" tavsiye edilirken, Sovyetler Birliği, Irak devrimi ve Cezayir kurtuluş savaşı konulannda Batıyı fazla kışkırtan bir tutuma girmekten kaçınır. 20. kongrenin en önemli sonuçlanndan biri de, ÇinSovyet anlaşmaz'ığına ortamı hazırlamasıdır. MaoZeDung, Kruşçev'in 20. kongrede ileri sürdüğü görüşleri "revizyonizm" olarak niteleyecek ve iki dev arasındaki kavga, 1960'larda Kruşçev'in Çin'e tüm ekonomik yardımı kesmesi ile doruğuna ulaşacaktır. Yüzyılımızı etkileyen üç kongrenin kısa bir öyküsü, bu kadar. 2'nci, 10'uncu ve 20'nci kongrelerin doğurduğu sonuçlar, günümüzde kendilerini hâlâ hissettirmektedır. Kalp Sağhğı Merkezi Haber Merkezi Türk Kalp Vakfı'nca Şişli'de inşa ettiriten "Kalp Sağhğı Merkezi" inşaatmın mart ayı sonunda tamamlanacağı açıklandı. Yardımsever ikiyurttaşın katkısıyla 500 milyon liraya mal olacak sağlık merkezinde polikilinik, acil bakım, yoğun bakım üniteleri bulunacak. tç donanımı temmuz ayında tamamlanarak hizmete sokulacak olan merkezde odaların yapımı ise gene yardımda bulunacak yurttaşlar tarafından tamamlanabilecek ve buralara bağışyapanlarm adları verilecek' İETT Kadıköy Cevisli hattı tstanbul Haber Servisi Vatandaşlardan gelen istekler üzerine, İETT bugiin KadıköyCevizli arasında yeni bir otobüs seferi başlatıyor. 16D hat işareti ile Ziverbey, Üstbostana, Maltepe, Cevizli, Orhantepe semtleh arasında işleyecek olan yeni İETT hattında, daha önce yalnızca minibüsler hizmet vehyordu. Kruşçev ve 20. Kongre 14 Şubat 1956'da toplanan ünlü 20. kongre, yüzyılımıza damgasını basan diğer büyük bir Gorbajçov, egementiğini onaylataeak mı? NAZIM GÜVENÇ Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 27. kongresi yann Moskova'da toplanıyor. 1898 martında, o zamanki adıyla Rus Sosyal Demokrat tşçi Partisi'nin, Minsk kentinde yalnızca 9 delegeyle toplanan ilk kongresinden gunumuze dek geçen 88 yıl içinde, toplam 26 kongre duzenlendiğini ve aralarından bir bolumünün sözcuğun her anlamında olağan, hatta rutin bürokratik işlem niteliğinden ötüru sıradan bir rol oynadığını göruyoruz. Buna karşılık 2. ve 20. kongre gibi toplantılar, uluslararası sosyalist harekeıin ve bu arada pek çok, ulkenin siyasal yazgısını belirleyecek gelişmelere yol acmıştır. SBKP'nin bundan onceki son kongresi 23 Şubat 31 Mart 1982 tarihleri arasında toplandı. Bu kongre, Merkez Komitesi Genel Sekreterliği'ne ileri yaşına ve fazlasıyla bozuk sağlığına rağmen yeniden Brejnev'i ittifakla seçmekle kalmadı, aynı zamanda tum Politbüroyu da yeniden ve blok halinde gorevde bıraktı. Bir başka deyişle, yarın toplanacak olan kongre herşeyden önce 1982 kasımında olen BrenjneVin ve doneminin hesabının goruleceğı, ondan kalan mirasın değerlendirileceği konuşmalara, tartışmalara sahne olacaktır. Pek çok işareı, sonucun Brejnev vedönemı için "hayırtı" olmayacağını gösteriyor. Öte yandan, bu kongre, yeni Genel Sekreter Mihail Gorbaçov' \Morbaçov, Çernenko'dan devraldığı, ama Brejnev'den kalan tutucu ve katı mirası temizlemeye, ülkeye ve partiye değişik ve "taze" bir hava, "yeni" kan getirmeye çalışacak. Sonuç, Gorbaçov 'un duruma ne ölçüde egemen olduğu konusunda somut bir fikir verecek. un bu göreve getirildiği geçen mart ayından bu yana ulkenin ve partinin politikasına şimdiden vurmuş olduğu ozel ve yeni damganın da herhalde hem onaylanacağı, hem de yeni bir itilim ve hız verileceği bir aşama olacaktır. Hatta diyebilirız ki Brejnev döneminın kaçınılmaz eleştirisi ile Gorbaçov'un ve ekibinin çizdiği, çizmekte olduğu yeni siyasal çizgının anlatılması, doğrulatılması birlikte gidecektir Bu gelişmenin boyutlarını, gerek Brejnev doneminin sözcuğun her anlamında hesabının goruimesinin gerekse Gorbaçov'un yururluğe koyacağı yenıleştirme onlemlerinın kapsamını, derınliğinı belirleyecek olan partinin içindeki güçler dengesıdır. Ancak bu dengenın kongrede Gorbaçov'dan yana ne denli ağır basacağı konusunda bir tahmın \urutmeye eherecek ıkı önemli olgu gozlerden kaçmayacak nıtelıktedir. Birinci olgu: Kongrenin gunu. SBKP kongrelcıiruiı jübaı a>ı sonu, mart avı başı içinde toplanması adeta gelenekselleşmiştir. Ne var ki kongrenin başlama tarihi olarak 25 şubat günunün yani sah gunu gibi hafta sonu ya da hafta başı olmayan bir tarihin seçilmesi, Sovyetler'in sık kullandıklan bir deyişle herhalde "raslantı değildir. " 25 şubata, özelliğini, hatta simgeselliğini veren şey, bu tarihin Kruşçev'in 20. kongrede Stalin'i suçlayan unlu gizli konuşmasını yaptığı günün 30. yıldonumu olmasıdır. Gerçekten de Kruşçev, yazının başında onemini anımsattığımız soz konusu kongrenin 10. gununde, oturumları izleyen kardeş partilerın temsilcılerınden salonu terketmelerini rica etmış ve "aile içinde" bazı konuları goruşeceklerini duyurduktan sonra, ertesi gün 25 şubaıta Stalin'i suçlayan o zehir zemberek soylevinı vermişti. Gorbaçov'un, Stalin'den sonra SSCB'de en uzun sure iktidarda kalmış olan Brejnev'in ardından toplanan ilk kongreyi tam da bugune rastlatarak bir şeylerin işaretinı verdiği bellidir. Henuz pek belli olmayan Gorbaçov'un Brejnev'i kapalı kapılar ardında mı suçlayacağı, yoksa eleştirilerini açıkta ve açıkça mı dile getireceğidir. Ancak sorunlara yaklaşımında bir yıldır izlediği yönteme bakarak ikinci olasılığın daha güçlü olduğu söylenebilir. tkinci olgu: 26. kongrede yeniden ve aynen onaylanan Politbüro'nun daha şimdiden Gorbaçov dışındaki tüm üyelerinin değişmiş ve yerlerıni çok büyük ölçüde göruşleri yeni genel sekreteriyle aynı doğrultuda olan kişilerin almış olmasıdır. Gerçekten de Brejnev doneminin 14 üyeli Politbürosundan geriye bugün kalan tek kişi Gorbaçov'dan başkası değildir. Brejnev'den sonra yönetime gelen iki lider Yuri Andropov ile Konstantin Çernenko kısa süren iktidarlarında Brejnev sonrasımn ilk perdesi ile Brejnev doneminin son perdesinden göruntuler sergilemişlerdi. Sanki tum parti ve Sovyet halkına yeninin umutlarından bir ilk tat, eskinin değişmezliğinden son bir tat vermek istercesine. Brejnev doneminin, kuşkusuz Sovyetler'e önemli kazanımlar da sağladığı istikrannın sonunda kaskatı bir tutuculuğa dönuştuğu, Andropov'un yenilik esintisinden sonra Çernenko'nun doneminde iyice belirgınleşmişti. Şimdi Gorbaço\, Çernenko'dan devraldığı, ama gereekte Bre;ne\ "den kalan mirasın kotu yanlannı lemizlemeye, ulkeye ve paniye değişik ve "ta2e" bir hava, "yeni" kan getirmeye çalışacak.