Katalog

ÇUMHURİYET/IO Hagoşrim'in ya§ı lsrail devletine eşit. "Köpriicüler" anlamma gelen bu kibbutz (bir tür kolektif çiftlik), îsrail devletinin ilanı ile birlikte Türkiye'den gelen Yahudiler tarafından kurulmuş. Gerçi kibbutzun kuruculanndan, tzmir Yahudisi Menahem Banıh ve eşi Türkçcyi unutmamışlar, ama kibbutzun "ikinci ku$agı"ndan Türkçe konusana raslamak artık mümkün değil. Onlan, doğduklan, yaşadıklan, çalıştıklan ve ürettikleri bu topraklardan bir başkasına bağlayacak hiçbir manevi bağ yok gibi gözüküyor. Golan tepelerinin eşiğinde, dağlık Lübnan sınınıun hemen dibinde, Yukan Galüe düzlüğünde kunüu kibbutzun yakın tarihi, Suriye topçusunun namlularının ya da Güney Lubnan topraklarmdan Filistinli gerillalann ateşlediği katyuşa roketlerinin anılanyla bezendiği için, Hagoşrim kibbutzunun yeni kuşağı, sivil ve askeri görevleri birbirinin içine geçen Israil insanlarından oluşuyor. Onlar, Menahem Baruh ile Izmir uzerine hararetli ve Türkçe sohbetimize umursamaz nazarlarla bakıyorlar. Aramızda bir ortak iletişim sağlamamız zor. Aynı duygulara HayfaTel Aviv karayolu üzerinde, Hayfa'nın yanıbaşındaki Geva Karrcel adh moşavda da kapılacaktun. Bu moşavın (bir başka kokktif çiftlik türü) ve moşava ait Atatürk ormanının kuruculan da Türkiye Yahudileri idi. îzmirli tzak Esteta ile Çorlulu David Aharas, bana moşav faaliyeüerini anlatmak için, lafı birbirlerinin ağzından kapmaya öylesine çalışıyorlar ve ikisi birden aynı anda bir uğultuya dönüşen biçimde öylesine konuşuyorlardı ki, birden kendimi Hayfa'da değil, Turkiye'nin herhangi bir köy kahvesindeymiş gibi algılamaktan alamadım. Ama moşavın kliniğjni yöneten Izak Estela'nın km besbelli ki, artık bir Türk Yahudisi değil, bir Israilli idi. Tarihi meşruiyeti her turhi tartışmaya hâlâ açık olan Israil'de, tar•öşılamaz bir olgu, dünyanın çeşitli köşelerinden değişik tarihlerde gelmiş olmalanna rağmen, Yahudilerin artık bir tsrail ulusunu or:taya çıkarttıklan. Göçle gelmeyen, yani Filistin topraklannda doftup büyuyen Yahudılere, kaktüs meyvas, dikenli incir anlamma gelen Sabra adı verilırdi. Sabra'lar bir zamanlar yeni kurulan Îsrail devletinin Yahudi toplumunun küçük bir azvnhğı idi. BugOn Îsrail Yahudi toplumunun belkemiği Sabra. tsrail'in giderek "Sabnbçması", Yahudi devletinin Ortadogu coğrafyasına kavnamaya başladığına mı işaret ediyor? 28 KASIM 1986 TOPRAKTA Cengiz Çandar KNESSET'TEN BtR CÖRÜNTÜ Menahem Begtn, çok değişik ktyafeüertn sergOendiği KnessefU utiraOrtodoks partl üyeleriyU • ra kişiliksiz blok binalarla süslü modern bir kasabaya giriyorum. Îsrail tşci Partisi'nin Nasırah Arap milletvekili Abdittvahap Daravşi'yi tanıyan kimse yok. Hayret! Telefonda Îsrail Parlamentosu'nun Arap milletvekilinin öfkeli sesi geliyor: "Ne işin var senin Nasıra'nın Yahudi kesiminde. Sola döneccktin. Asü Nasıra burası. Orası sonradan Yahudiierin kurduğn kuçDcük bir yer." "Asd" Nasıra'da, Isa'run Nasıra'sında Abdülvahap Daravşi'nin kayınvalidesinin evinde nargile çekiyonız. Daravşi'nin kayınvalidesinin Beyrut'taki Filistin mülteci kampı Burc el Barajni'de, Sayda'daki Ayn el Helvi mülteci kampında, Trablussam'daki Beddavi'de, Ürdün'de Amman yakınlarındaki Zarka mülteci kampında gördüğüm yaşh Filistinli kadınlardan hiçbir farkı yok. Ne giyimî kuşamı, ne de konukseverliği ve sıcaklığryla. Nargilenin marpuçunu kavradığı sırada Beyrut'ta evlerinde nargile çekmek meraklısı. Sünni kadınlara da çok benzediğini farkediyorum. Evdeki tüm dekor tanıdık. Ancak bir tek fotoğraf ister istemez gözümü kendisine çekiyor. Gözlerimi fotoğraftan ayıramıyorum. il, Shas gibi ultraOrtadoks partilere mensup milletvekilleTİ Knesset adındaki galerinin vazgeçilmez öğeleri sanki. Sıralann bir kısmında, kafalannın tam orta yerine oturtuhnuş takkeleri ya da tbranicesiyle kippalanyla "ultra olmayan" Ortodoks Yahudi milletveküleri. Knesset'in dindar üyeleri. Onlar olmasa Bundestag'da bir oturum izlediğiniz hissini uyandıracak şık, kravath, takım elbiseli, Işçi Partisi ve Likudlu milletvekilleri. îsrail Parlamentosu'nda giyim, kurala bağlanmadığı için, tişörtleriyle, blucinlerle oturumda yerini alan diğer Knesset üyeleri; yakası bağrı açık bakanlar. Dinleyiciler, locasından bu tıpler cümbüşünü seyrediyorum. Abdülvahap Daravşi, el sallayarak oturduğu Işçi Partisi sıralanndan selam veriyor. Muhammed Miari, General Martityahu Peled ile yan yana oturuyor. FKÖ'nün hararetli yandaşı Mian ile tsraıl'in Araplara karşı savaşlannda parlak basanlann sahibi Mattityahu (Matti) Peled. "Banş İçin tlerici liste" adlı solcu hareketin Knasset'e gön MÜŞERREF HEKİMOCLÜ ANKARA..,ANKA Öğretmenler Günü'nde öğretmenler Günü kutlanırken ben de sevgili öğretmenlerimi duşundüm. önce Göztepe Taşokulu'ndaki Feriha ö^etmeni. Ondan bir kez daha söz ettim bu kfişede, sonra da güzel bir olay yaşadım. O cuma akşamı tatefon çaldı. İstanbul anyor, t? nımadığım bir ses: Ben, dedi, Feriha öğretmenin yeğeniyim. Halamın yanırv dan arryorum sizi. Yazınızı Zahir Güvemli haber verdi, halam çok duygulandı, eski oğrenciterinden bir grup Merdivenköyi deki evdeyiz şimdi. Halam gözJerinizden öpüyor. O akşam çocukluğumu yeniden yasadım. öğretmenler GunO'nde de Feriha öğretmenin elini öptüm uzaktan, sevgiyto, teşekkürte. Şimdi seksen yaşlannda olmalı, ama bahan soK mamış btr kişi. Vbksa uzun yıllar sonra da belleğimin küllerinde parUryabiiir mi? öğretmenler Günü'nde benim gibi kaç kişi onu sevgiyte, teşekkürte andı kimbilir?.. O da nasıl mutluluk duydu. Bir öğretmen için öğrencilerinin teşekkürünü hak etmek bCıyuk mutluluk gerçekten. Elbet teşekkür etmeyi öğretebilmişlerse... • *• Ortadoğu'da Avrupa dekoru Bu sonıya olumlu ccvap vermek pek o kadar kolay olmaraalı. Güney Lübnan tepeleri ile Golan yükseklikleri arasındaki dar düzlüğe yerleşen Hagoşrim kibbutzu, Israil'in, Ortadogu bünyesine nakledilmiş yabancı bir organ gibi durduğunun küçük ve anlamh bir örneği. Hagoşrim kibbutzunun 56 kilometre ötesindeki Lübnan köylerini bilmesem kendimi Almanya'nın Bavyera eyaletindeki ya da Bao Avnıpa'nın herhangi bir köşesindeki herhangi bir köyde sanacağım. Tertemiz, düzgün sokaklar, çocuklar için yemyeşü oyun sahalan, birkaç yabana dil konuşan insanlar, kreşler, atelyeler ve elbette ki, genclerin devam ettiği bir diskotek. Kibbutz yavaş yavaş tanmsal geleneğini terk ederek diğerleri gibi sanayi üretimine de yönelmiş. Menahem Baruh, kibbutzun övüncü bir elektrikli ağda makinesini gösteriyor. "Soft and Easy" yani "Yn Yahudiler artık bir Îsrail ulusu oluşturmuş, ama Îsrail Ortadoğu'nun bünyesine nakledilmişyabancı bir organ gibi KnesseVte Chagall: Îsrail parlamentosunun içi yer yer bir sanat galerisini andmyor. Büyük Yahudi ressamı Marc Chagall'tn ekspresyonist tabloları ve vitraylan Knesset binasmda dolaşmaya zevk katıyor. Bir dev Chagall tablosu bir duvarın tüm cephesini kaplamış, Chagall bu tabloda Îsrail Oğullan'nm 12 kabilesinin öyküsünü anlatıyor. masak ve Kolay" adlı, bir Philishave elektrikli traş makinesi büvtikluğundeki elektrikli ağda cihazı, Tel Aviv kadmlarımn öylesine nlgisini çekmiş kı, üretim, gelen talepieri karşılayamıyor. "Soft and J£asy"nin pazarlanması sonınu yok. SiparişleT birkaç ay sonrası•nın üretimini emecek ölçüde. Sabah, Baruh'un fabrika müdüriyet odasmda "Soft and Easy" talebinde ve ortak üretim önerisinde buiunan tsviçre finnalanmn gönderdikleri teleksleri okuyoruz. Hagoşrim kibbutzunu bir Batı Avrupa köyunden ayıran tek özellik, kibbutz kapısındaki nöbetçi kulubeleri. Kibbutzun her noktasında göriilen sığınaklar, kibbutzun etrafını çeviren dikenli teller ve •beton koruganlar. Işte, bunlar, insana sonınlu Ortadoğu'da ve üstelik "ateş hattı"nda bulunduğunu hatırlatıyor. Ne de olsa, solujnuzda Lübnan, sağımızda Golan. Yoksa, Yukan Galile bölgesi, Kiryat Şmona şehrinden başlayaxak Hagoşrim kibbutzu ve Lübnan sınır kapısındaki Metulla kasabası, Ortadogu coğrafyası üzerindeki birer Avrupa dekoru. Kuzey Filistin Güney Lübnan Metulla'dan itibaren Lübnan sırun hizasındaki karayolundan, batıya Akdeniz'e doğru ilerliyoruz. Sınıra boydan boya yuksek çiüer dikilmiş. Yuksek çitin üzerinde dikenli rulolar ve elektrikli teller. Çit ile karayolu arasında mayın tarlalan. Karayolunun Üzerinde ise, jipleriyle surekli gezen savaş kıyafetleri içinde tsrail askerleri. Elleri jiplerinin üzerindeki ağır makinelilerinin tetiklerinde. Ve ben, çitin öte yanını, birkaç kilometre ötesini gozumün önüne getiriyorum. En fazla yanm saat ötede Cebşit köyü var. Neredeyse tepelerin arasmdan görulecek. Cebşit sokaklanru görur gibiyim. Humevni posterleri, İmam Mnsa Sadr'ın fotoğraflan. Emel ve Hizbullah amblenüi duvarlar. Duvarlarm üstünde antiIsrail sloganlar. Şu saatte öğle namazı dağılıyor olmalı. Acaba hutbeyi Seyyid Hani mi okudu? Belki de şimdi Hüseyniye'de toplamyorlardır günün son siyasi gelişraelerini tartışmak için. Orada, "Soft and Easy"nin, yanm saat ötedeki teknik becerinin, elektrikli ağda cihazuun üretim ve pazarlama sorunlanm tartışmak kimbilir ne kadar tuhaf kacardı? Deniz kıyısında, Nahariye'de öğle yemeği yiyoruz. Akdeniz kıyısına bir Orta Avrupa şehrini 20. yüzyıhn ikinci yansında oturtursamz, neye benzeyecekse, ona benziyor. Romen Yahudüerinin lokantasmdayız. Kırmızı yanaklı, göbekli lokanta sahibi ile kansı, kocaman pirzolalan ateşten çıkarmış servis yaparken Romence şakalaşarak gülUşüyorlar. Nahariye'den Lübnan'a kıyıdan 15 dakikada gidiliyor. 40 yü önce Nahariye çevresinde yaşayanlar şimdi Lübnan sınınnın 15 kilometre kuzeyinde Sur şehrinin girişindeki Reşidiye mülteci kampındalar. Biz Nahariye'de güle oynaya yemek yerken, aynı anda Reşidiye havan toplan ve roketatarlarla sarsılıyordu. Filistinüler ile Emel'in Güney Lübnan köylerinden devşirilen milisleri çarpışıyordu. Galiba surrealizm açısından Îsrail devletinin kuzeyi ile, yani Kuzey Filistin ile Güney Lübnan arasında özde bir fark yok. Her ikisi de gerçekötesini yaştyor. Nasıra'da Yukan Galile bölgesindekine benzer bir surrealizm örneğini tsa'nın yaşadığı ve mucizelerini sergilediği Nasıra'ya (Nazareth) ve Galile (Celil) bölgesine uzandığımda da görecektim. Nasıra'ya Kudüs'ten gidiyorum. Kudüs'ten Nasıra'ya, hatta Kudüs'ten Galile bolgesini geçerek Lübnan sınınna kadar tek bir Yahudi'ye raslamadan gıdebilmek imkânsız değil. Batı Yakası'nda gördüğümüz Yahudiler, şehirlerin yakınlanndaki garnizonlannda gözümüze çarpan îsrail askerleriydi. Batı Yakası'm geçtikten sonra ise yol kenarlarında otostop umuduyla bekleşen yine onlardı. Kudüs'ten kuzeye doğru yola koyuluyoruz. KudüsRamallah arası 16 kilometre. Doğu Kudüs'ün nerede bittiğini işgal altındaki Batı Yakası'nın nerede başladığım anlayarmyorum. Işte solda Kalandiva mülteci kampı. Işte sağda ArRam ve biraz sonra ikiz şehirler Ramallah ve ElBireh. Devam ediyorum. Alçak tepeler ve dik vadileri yaran virajlı yollardan inerek ve çıkarak ilerlenen 50 kilometre sonunda, iki dağın arasına, iki dağın yamaçlan uzerine oturmuş boyun eğmez Nablus. Alçak tepelerin arasmdan kıvnlarak bir 2025 dakika araba sürerek Cenin'e vanyorum. Bir buçuk saat içinde Batı Yakası'nın kuzeyini, Kutsal Kitap'a göre Samaria'yı ardımda bırakmış oluyonım. Dümdüz ve verimli bir ovadan, ovanın ortasuıdaki Afula'dan geçerek bir 15 dakikalık dik bir tepeye tırmamşla Nasıra'ya ulaşacağım. Cenin'i ardımda bırakmamın beş dakika sonrasmdan itibaren attık "İşgal Alündaki Topraklar"dan çıkmış, "tsraiT'de ilerliyorum. Araplar tukenmiyor. Bu kez, Îsrail Arapları arasındayım. Filistin halkırun tsrail vatandaşı olan kesiminin büyük çoğunluğu Nasıra'da ve Galile bölgesınde yaşıyor. Nasıra önünde bir çatal. Nedense sağa dönüyorum ve biraz son 24 Kasım'da başka ögretmenteri de selamladım uzaktan. Burhaniyeli dostum Mehmet özguçlü'yü, iiçe alanında oğlunun dukkanmda kitap ve defter satarken küçük öğrenciieri guzteriyie okşayan emekli öğretmeni. ören kryılannın bir tatil krjyöne dönuşmesinde Özgüçlü'nun büyük emeği var. Ankar£ da, İstanbut'da, yazar, çizer, sanatçı, ünıversite ögretim üyesi birçok kişiyi Oren'e o topladı. Kasabasına olumlu katkKja bulunmak için coşkuyia çalıştı yıllarca. özgöçlü, Savaştepe Kuy Enstitüsu'nden, o ocaktan yetişenlerin ateşi hiç sönmuyor bence. GOçtuklere karşı direnmek için onurlu bir savaş verryorlar, ötanceye dekl öğretmenler Günü'nde Köy Enstitüsü çıkışlı dostlanmı da selamladım saygıyta. Gazetedliğimin mutlu anılannı onlarla yasadım. Anadolu gezilerinde kimi Koyierde tanıdım onlan. Karanlığı deton, koyu yeşerten, halkla bütünleşen bir eytem içindeydiler. Suçlandılar, horlandılar, ama eylemlerini yureklice sürdürdüler. Derken eski CHP'nin Kars Milletvekili Davut Aksu dikHtyor karşıma. Cilavuz Köy Enstitüsu'nden dağ gibi bir delikanlı. Kınkkale'de kereste ağalanyta ikjinç savaşı var, partamentoda ilk karşılaşmamız ne güzel, ne umutluydu. Davut Aksu da nasıl mutluydu. Sonra umutlar da sokju, mutluluk da kayboldu. Dağ gibi Davut Aksu kanserden öldül Geçen gün Kızılay'da bir delikanlı kesti önümü. Muşerref teyze, beni tanıdın mı, yakın bir arkadaşının oğluyum dedi. Davut Aksu'nun oğlu, okullannı bitinmiş, elektrik mühendisi olmuş, yanında nişanlısı. Davut Aksu tüm öğretmenler gibi çocuklannın okumasını çok isterdi, özlemi dinmiş olmalı şimdi... Peki ötekiler? öğretmenlik özlemini dindiremeden mesleği bırakantar, bırakmaya zortananlar, 1402'likter, okulundan, öğrencilerinden dışlananlar... Burhaniye'de, Edremitte, Akçayda ya da Ankara'nın gobeğinde, Kızılay'da, Ruzgarlı Sokak'ta rastladtğım kimi öğretmenler geliyor gözümün önüne. İlk anda stcak bir merhaba ile kırk yıltık dostlar gibi söyieştiğimız öğretmenler. Kimi bir bakkal dükkânında, kimi işportada çalıştyor, kimi şoföriuk yapıyor, küçük öğrencileri taşıyor okullanna! Ulusta seramik, fayans satan bir dükkana girdim geçende. Kasada güzel bir adam oturuyor, yüzü guzel, bakışı güzel, davranışı güzel bir kişi. Merak ettim, asıl mesleğini sordum. Edebryat oğretmeniymiş. Anadolu illerinde çalışmış yıllarca, terörist olaytar tırmanınca aynlmış. Şimdi mutlu musunuz, diye sordum. Yüzü kanştı birden. Çankaya'da bir katım, bir de arabam var. öğretmenken ruyamda bile görmediğim bir yaşam, ama öğrencilerimi çok anyorum. Onun gözleri doklu, ben sorumdan utandım biraz. öğretmenlik sevgi mesleği kuşkusuz, öğrendlerine sevgiyle bakan, sevgiyi öğreten bir kişi de fayans satarak para kazanır, ama mutluluk duyabifir mi? Peki mesleği surdurenler mutlu mu? Nasıl yaşryorlar, nerde oturuyortar, ne içiyorlar, ne okuyorlar? Ama Kudüs Ramallah arası 16 km. asıl nasıl bir eğitim yapryoriar? özgür mu, laik mi, yoksa basDoğu Kudüs'ün nerede bittiğini, kılar altında mı? Anadolu illerinde kimi öğretmenierin çok çirişgal bölgesinin nerede başladıkin, düşündürücu savaşlar verdiğini biliyoruz. Küçük kcdann ğmı anlamak zor. Nablus üzerinbaşım örten, küçük çocukJara yeşfl takketer giydiren, dinsel basden Cenin'e gidiyorum. Filistin ULTRAORTODOKS YAHUDİLER Hassidbn Yahudileri Kudüs'ün Mea Şe'arim semtbuU topfudktnm tsraü vatandaşı olan kelanmıs. Siyah melon şapkah, jüet değmemis simsiyah sakalh redtngotu andtran siyah ceketleri diz ka kılan tırmandıran egilimlere karşı direndikleri için suçlanıyorsiminin büyük çoğunluğu Nast pağma kadar inen, kazmmış kafasmm yambaşmdan, kulağmm üzertnden sarkan tüle saçh YahudUerin Sayın Cumhurbaskanı sonunda laik öğretimi savundu, ama larl ra ve GaSüe bölgesinde yaştyor. yüıiercesi bir penguenler ordusu gibi sokaklarmda gidip geliyor. hayli geçl Laikliğe karşı tohumlar filizleniyor durmadan. AET ile bOtunleşmeye çaltşırken, çagdışı otaylar yasanıyor ulkemizde. öğretmenler Günü'nde parlak konuşmalar yetmez, ögreÇünkü fotoğraf, askeri uniforma içinde genç bir adama ait. Israil' derebildiği iki kişi. Muhammed Mıan, takım elbisesi ve kravatıyla tim birliğini, laik öğretimi de uygulamak gerekir. Uygulamayanin Arap vatandaşları askerlik yapmıyorlar. Daravşi, Knesset'e ts bir Türk parlamenteri kadar şekillere riayetkâr. Matti Pled ise üzelara karşı kesin davranış aimak. yasal ^iemler uygulamak... rail Devleti'ni kuran partiden milletvekili seçilerek girmişti. Acaba rinde bir lacivert mont, içinde san bir gömlek, bembeyaz kabank Maaşlara otuzkırk bin liralık zam da sorunu çözmeye yetmez. aüesinden biri de Îsrail Ordusu'na gönüllü olarak mı katıldı? Kim saçlanyla dikkati çekiyor. örOmcekleri dağrtacak bir yaklaşım gerekir. TV'de okul yaptıbu fotoğraftaki adam? Miari ile Peled'in yan yana oturması bir raslantı değil. Peled, IsDaravşi'nin kayınvalidesi kafamdaki soru işaretlerini gözlerimran hayirsever vatandaşlar sergileniyor durmadan. Törenler dürail'in yani başında bir bağımsız FiUstin devletinin kurulmasım sade okumuş olacak ki, merakımı dindiriyor. "Ogium" diyor. zenleniyor, valiler konuşuyor, ama okul dört duvar mı, araçlar, vunanlardan ve FKÖ lideri Yaser Arafat'la göruşen ilk ileri gelen Îsrail Ordusu'nda subay mı? gereçler mi? Bir de insan var değil mi? Yettşen kuşaklar, yelsraillilerden. Hayır. tsrail Ordusu'nda degil. Filistin Kurtnluş Ordusu'nda tiştirenler var. Onlan da tepeden tımağa gozden geçirmek geMuhammed Miari, 1984 yümda milletveküi seçildiği sırada tutugay komutanı. Kendisiyle 20 yüdır görusemedik. rekiyor. Çünkü tehlike çanlan çalıyor durmadan. Genç kuşaktukluydu. Hapishaneden çıkıp, Knesset'teki yerini aldı. lsrail Parlamento uyesinin Filistin Kurtuluş OTdusu'nda tugay kolar soru soımayı, düşunmeyi, bir olayı boyutlandırmayı öğreTheodor Herzl'in fotoğrafının ve Îsrail bayrağımn önünde Ibramutanı kayınbiraderi! nemiyor artık. Kimi çevreler suskun, duyarsız bir toplum özlOnice konuşan, FKÖ'ye canı gönülden bağlı Muhammed Miari ile yor nerdeyse. Bu özlemi kırmak gerekiyor... kişiliğini Araplara karşı savaşlarda parlatan General Matti Peled'Xel Aviv plajlan ve Kudüs'te bir getto in aynı ufku ve Knesset sıralarını paylaşması, kimilerince tsrail de*•• mokrasisinin çarpıa bir göstergesi; kimilerince ise lsrail'e özgü sürTel Avıv'de deniz kenarmda yan yana dizilen Hiltonlu, SheraYazının burasında telefon çaldı, Prafesör Nermin Abadan realizmden bir kesit. tonlu, Carltonlu, Ramadalı oteller zincirinin önünde uzayıp giden Unat, acı bir haber verdi. Gündüz ökçün'ü yitirdik. Siyasal BilMuhammed Miari ile birkaç gün sonra Filistinli gazete yöneticisi kumsalı kadınlıerkekli bir kalabahk süslüyor. Bu manzarayı gögiler Fakültesi Dekam'yken tanıdım ökçün'ü. Çarşamba topEkrem Haniye'nin sınır dışı edilmesi karannı protesto etmek amarunce, bulunduğunuz yeri tspanya ya da Fransa'run guney sahillelantılan, rahmetli Seha Meray'ın hastanedeki odasında karşıcıyla Kudüs'ün doğu kesimininde düzenlenen bir toplantıda karşıriyle kanştırabiürsiniz. Otellerin önünden geçerek, Tel Aviv'i boylaşmalanmız, sonra politika. Siyasal bikjilerin pınl pırıl dekalaşıyoruz. Miari, en ön sırada ElFecr (Şafak) gazetesinin yayın yödan boya kateden Hayarkon Caddesi'nden ya da kaldınm kahvelenetmeni Hanna Siniora ile oturuyor. FKÖ'nun geçen yıl banş gönı, dısişleri bakanlığı koltuğunda çok mutlu olamadı. Fakülteriyle Yahudi özentisi bir Paris sokağım andıran Dizengoff Caddesine de dönemedi, bir kalp krizjyte dunyamızdan aynldı erkensi'nden arabaya atladımz mı, 4550 dakika içinde Kudüs'tesiniz. Tel rüşmelerine katılacak ÜrdünFihstin heyetine "atadıgı'" Kudüslü Hanna Siniora ile FKÖ'ye bağhhğı nedeniyle başım belaya sokan, den. O kalp çok mu yorgurt, çok mu ktrgındı acaba, onca Aviv'den Kudüs'e girdiğiniz noktada, Yafa Caddesi şehrin merkedünün tutuklusu, bugünün tsrail Parlamento üyesi Hayfah Muhamzine doğru iner. Şehir merkezine varmadan, Yafa Caddesi'nin sol gerilime dayanmak kolay mı? med Miari arasında ne fark var diye düşünmemek elde değil. Biri tarafında Mea Şe'arim semtine girebilirsiniz. Ruh doktorlanna, toplum bilimcilerine çok iş var ülkemizde. Ürdün pasaportu, diğeri tsrail pasaportu taşıyor. İkisi de Filistinli. Mea Şe'arim, Tel Aviv plajlanmn 20. yuzyılın ikinci yansına ait ilk bakısta bireysel görunen olaytann gerisinde acı gerçekler Avrupalı gösterisine inat, Polonya'run, Ukrayna'mn Ortaçağ'daki Ya kürsüye fırlayıp ateşli bir konuşma yaparak "Filistin halkıvar. Bir öğretmen mesleğinden ayrılırsa neler hisseder, nasıt Yahudi gettolannı Kudüs'te yaşatıyor. Semt, geçen yüzyılda kurulnın kendi kaderini tayin hakkını" savunan Knesset üyesi, ihtiyat gebunalımlar yaşar, özü, çevresi nasıl etkilenir, bir bilim adamı muş. Hassidim Yahudileri buraya toplanmış. Siyah melon şapkalı, nerali Ran Cohen'e ne demeli? polrakaya yönelirse faturasını nasıl öder, aynca bu fatura ünijilet değmemis simsiyah sakalh, redingotu andıran siyah ceketleri versiteye, yetişen kuşaklara ve de topluma nasıl yansır, sorular ilistinlileri savunan bir general diz kapağına kadar inen, kazmmış kafasmm yani başından, kulan tüm boyutiarryia araşbnbnalı böyte bir araştırma belli dönemğının üzerinden sarkan lüle saçh Yahudilerin yüzlercesi bir penguRan Cohen, daha uç yü önce Lübnan'da FKÖ'nün kökünü kazılerde Turkiye'yi yöneten kadrolar, kuruluşlar açısından da hayli enler ordusu gibi sokaklarmda gidip geliyor. Bu ultraOrtodoks Ya mak için amansız bir saldın yürüten tsrail birliklerinden birine koikjinç olabilir. Çünkü onlann boyutlannı da ortaya koyar. Türkihudiler bundan 200300 y\\ önce Varşova'da, Vilna'da, Kiev'de na muta ediyordu. Lübnan Savaşı'ndan uç yıl sonra Medeni Haklar ye'ye nasıl bakmışlar, dOnyaya nasıl bakmışlar, genç kuşaklasıl yaşıyorlarsa, bugün Kudüs'te öyle yaşıyorlar. Harekeü adlı örgütün Knesset'teki üç miUetvekilinden biri olarak ra, ögretmenlere, bilime, özgürlüge, laikliğe nasıl bakmışlar soMea Şe'arim sokaklannda duvar ilanlan "Yahudi kadınlarr ka bir Filistinli toplantısmda ateşli bir "Füisdnlilerc destek" konuşmut belgeleriyte kanrtlanabilir. Bakkal dükkânında çalışan öğpalı giyinmeye davet eden" ibarelerle, duvarlar bu ilanlarla dolu. ması yapıyor. retmenleriyle, falakayla öğrenci öklüren kişiteriyte, ölüleriyle, Mee Şe'arim'de Tann'ya adanan cumartesi günleri, her türlü hareÜzerinde kısa kollu siyah bir tişört, kadife pantolonu ve jimnasdirileriyle... Toplumsal çizgimiz de açık seçik çıkar ortaya. ket yasak. Gün, Tevrat okunarak geçirilecek. Mea Şe'arim'den cu tik pabuçlanyla çevik, atletik bir tek hamleyle kürsüye fırladığı an1920lerde nerden başlamışız, 1930'larda, 40'larda nereye varmartesi günleri motorlu araçlar geçemez. da ne bir generale, ne de bir milletvekiline benziyordu. Ama her mtşız, 50'lerde, 60'larda nasıl bir tırmanış olmuş, 70'lerde neTel Aviv plajlan ve bir saat ötede Mea Şe'arim gettosu. lsrail'e ikisiydi. Arapca selam vererek başladığı konuşmasım tbranice tareye gelmişiz, 80'lerde nereye, ileriye mi geriye mi? özgü bir başka sürrealist görüntu daha. mamlıyor ve konuşmayı Ziyad Abu Ziyad Arapçaya çeviriyordu. Eğer Yahudi Kudüs'ünün kestirme yollaruıı biliyorsanız, Mea Şe'Ziyad Abu Ziyad, Filistinlilerin sesini Îsrail Yahudi halkına duarim'de yayan yola çıkıp, 20 dakika ya da yanm saat içinde Knes yurmak için tbranice Gesher (Köprü) adh bİT gazete çıkanyor. Arap , 1001 set'in kapısma dayanabilirsiniz. (yani Filistmli) Gazeteciler Cemiyeti'nin yoneticilerinden biri. Ran Cohen ile Ziyad Abu Ziyad, Muhammed Miari ile Matti Peturum sunar M a r c Chagall'h Knesset led arasındaki dostluğa gözüm takıldıkça aklıma tsrailli barışsever Sürrealist Israil'in parlamentosunun içi, yer yer, bir sanat galerive ilericilerle görüştü diye soydaşları tarafından Portekiz'de kursini andınyor. Büyuk Yahudi ressam Marc ChagalPm ekspresyo şunlanan tssam Sartawi, Londra'da katledilen Sait Hammami ve nist tablolaları ve vitraylan, Knesset binasmda dolaşmaya zevk ka niceleri geliyor. tıyor. Duvarlannda Chagall'ın maharetle kullandığı çarpıcı renkFilistin topraklannın sımrlan dışında en affedilmez davranış salerle, Knesset'in içinde bir sergide gibiyiz. yılanlar, burada en doğal göruntuleri oluşturuyor. Bir dev Chagall tablosu, bir duvann tüm cephesini kaplamış, ÎsIsraillilerle temas eden Filistimilerin işleri kadar, Filistinlilerle terail Oğulları'nın 12 kabilesini ifade ediyor. Chagall'ın tsrail Oğul mas eden îsraillilerin işleri de zor. Bu toplantıdan birkaç gün sonra SICAK YUVANIZ lan'nın öyküsünü anlatan tabloları ve vitrayları ile süslü koridor bir tsrailli Talmud öğrencisinin Eski Şehir'de FilistinlUer tarafınlardan Knesset'in genel kurul salonuna girildiğinde, gözümüzü ilk dan bıçaklanarak öldürühnesi uzerine galeyana gelen Israilli fanaalan, kürsünun hemen arkasmda bir Davud mühürlü tsrail bayrağı tiklerin Kudüs'ün Arap mahallelerine yürümesini engellemek isteve Siyonizm'in babası Theodor Herzl'in bir kocaman fotoğrafı. yen Ran Cohen, başına atılan bir Yahudi taşıyla hastaneye kaldın• Filistin Kurtuluş örgütü'nün ateşli taraftan Muhammed Miari, lacaktı. her Knesset oturumunda, Chagall'ın Îsrail Oğullar'ının öyküsünü Ran Cohen taşlamrken, kimse onun tsrail'in düşmanı FKÖ'ye karanlatan tablolanmn önünden geçiyor. Kürsuye her çıküğında Herzl' şı daha üç yıl önce savaştığını ve yann seferberük ilan edilirse yine in ve Îsrail bayrağmın gölgesinde Ibranice konuşuyor. Muhammed cepheye koşacağım hatırlamak istemiyordu. Miari'nin kürsüden konuşma yaptığı anlarda, onu dinleyen sıralarBurada boyle şeyler olur. Burası tsrail devleti. Burası Filistin topda Mea Şe'arim'den kopup gelerek Knesset sıralarını doldurduğu rakları. Barbaros Bulvan. 35 BeşiktaşİST. izlenimini veren Hassidik Yahudi milletvekilleri oturuyor. Simsiyah Tel: 158 49 27 161 10 74 161 82 26 giysileri, siyah fötr şapkalan ve simsiyah sakallarıyla, Agudat lsra SÜRECEK rtur KARTALKAYA KARTAL OTEL YILBAŞI REZERVASYONLARIMIZ BAŞLAMIŞTIR KadıkoN Tel: 336 16 60 Bolu Tel: (4611) 3572